การจัดการภัยพิบัติและการฟื้นฟูบูรณะหลังการเกิดภัย...

การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภยกรณศกษาประเทศไทยและประเทศอนๆ

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)เมษายน ๒๕๕๔

บทสรปสาหรบผบรหาร บทนา

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดทาการศกษาเบองตน (In-House Report) เหตการณภยพบตทางธรรมชาตกรณตางๆ ในหลายประเทศ เพอเปรยบเทยบขนตอนและ แนวทางการจดการเตอนภย การใหความชวยเหลอผประสบภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย เพอนามาใชเปนขอเสนอประกอบการพจารณากาหนดนโยบายและทศทางการพฒนาของประเทศ รวมทงการปองกน บรรเทาทกขและใหความชวยเหลอแกผประสบภยในอนาคต โดยศกษาเปรยบเทยบกรณศกษาตางๆ ไดแก

๑. การเกดคลนยกษสนามในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เมอป ๒๕๔๗ ๒. กรณพายเฮอรเคนแคทรนาทประเทศสหรฐอเมรกา ป ๒๕๔๘ ๓. การเกดพายหมนนารกสทประเทศพมา ป ๒๕๕๑ ๔. การเกดแผนดนไหวและคลนยกษสนามในประเทศญปน ป ๒๕๕๔ ๕. เหตการณอทกภยทประเทศไทยเมอปลายป ๒๕๕๓ และเดอนมนาคม ๒๕๕๔

๑. ภยพบต : สถานการณและแนวโนม

ทศวรรษทผานมาเปนชวงเวลาทภยพบตขนาดใหญเกดขนเปนจานวนมาก สรางความเสยหายทงตอชวต ทรพยสน ระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมคดเปนมลคามหาศาล สาหรบประเทศกาลงพฒนา ภยพบตเปนอปสรรคสาคญในการบรรลถงเปาหมายการพฒนาทจะทาใหชวตความเปนอยของสงคมมนษยดขน นอกจากน หากการจดการ ภยพบต ของรฐบาลไมมประสทธภาพ ไมสามารถตอบสนองความคาดหวงของประชาชนไดแลว เสถยรภาพและความมนคงของรฐบาลยอมถกกระทบกระเทอน

ในอนาคต แนวโนมการเกดภยพบตและผลกระทบตางๆ จะทวความรนแรงมากขน เนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน นอกจากนน การขยายตวของประชากรและการเตบโตของเมองในชวงทผานมา เปนการขยายพนทการตงถนทอยอาศยและพนทประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจเขาไปในเขตพนทเสยงตอภยพบตมากขน ทาใหแนวโนมความสญเสยและการรบมอกบภยพบตมความซบซอนยงขน อยางไรกตาม ประเทศตางๆ ไดพฒนาระบบการจดการภยพบต ททนสมย และการจดการในภาวะฉกเฉน ซงชวยใหตวเลขผเสยชวตลดจานวนลง แตระบบการจดการภยพบตในภาพรวม ยงมความจาเปนตองไดรบการพฒนาใหมประสทธภาพมากขน

สาหรบประเทศไทย มประสบการณในการเผชญกบภยธรรมชาตตามฤดกาลบอยครง แตอยในขอบเขตทจากดและอยในภาวะทสามารถจดการได นอกจากน ชมชนในพนทยงไดเรยนรและสงสมภมปญญาเพอปรบวถชวตใหสามารถอยรวมกบความแปรปรวนของธรรมชาตตามฤดกาลไดเปนอยางด อยางไรกตาม ในชวง ๑๐ ปทผานมา ประเทศไทยตองประสบกบภยพบตทรนแรงบอยครงมากขน และสงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศมากขนโดยลาดบ

๒

บทสรปสาหรบผบรหาร: การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย: กรณศกษาประเทศไทยและตางประเทศ

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต : เมษายน ๒๕๕๔

๒. แนวคดการจดการภยพบต

การปองกนการเกดภยพบตทางธรรมชาตสมยใหมเปนการวางแผนเพอเผชญหนากบสถานการณตงแตกอนเกดเหต ระหวางเกดเหต และหลงเกดเหตทตอเนองจนครบกระบวนการ เรยกวา ‘วงจรการจดการสาธารณภย’ ประกอบดวย

๒.๑ การปองกน ( Prevention) คอ การดาเนนการเพอหลกเลยงหรอขดขวางมใหภยพบตและความสญเสยเกดขน

๒.๒ การบรรเทาผลกระทบ (Mitigation) คอ กจกรรมทมงในการลดผลกระทบและความรนแรงของภยพบตทกอใหเกดอนตรายและความสญเสยแกชมชนและประเทศชาต

๒.๓ การเตรยมพรอม (Preparedness) คอ การเตรยมการลวงหนาเพอเพมขดความสามารถใหกบรฐบาล องคกรปฏบต ชมชน และปจเจกบคคล ในการเผชญกบภาวการณเกดภยพบตไดอยางมประสทธภาพมากขน

๒.๔ การรบสถานการณฉกเฉน (Emergency Response) คอ การปฏบตอยางทนททนใดเมอภยพบตเกดขน

๒.๕ การฟนฟบรณะ (Recovery) การฟนฟบรณะเปนขนตอนทดาเนนการเมอเหตการณ ภยพบตผานพนไปแลว เพอใหพนทหรอชมชนทไดรบภยพบตกลบคนสสภาพทดขน

๒.๖ การพฒนา (Development) การพฒนาภายหลงเหตการณภยพบตครอบคลมถงการทบทวน และศกษาประสบการณการจดการภยพบตทเกดขน แลวทาการปรบปรงระบบการดาเนนงานตางๆ ทมอยใหมประสทธภาพมากขนเพอลดความสญเสยใหนอยทสด

๓. กรณศกษา : การจดการภยพบตขนาดใหญและการชวยเหลอฟนฟ ๓.๑ กรณการเกดพายเฮอรเคนแคทรนา เมอ ป ๒๕๔๘ (ค.ศ. ๒๐๐๕)

เฮอรเคนแคทรนา ( Katrina) เกดขนในมหาสมทรแอตแลนตกเมอ ป ๒๕๔๘ ถอเปนภยพบตทางธรรมชาตทมมลคาความเสยหายสงทสด นบเปนหนงในหาของพายเฮอรเคนททาใหมผเสยชวตมากทสดในประวตศาสตรของสหรฐอเมรกา และเปนพายทมความรนแรงเปนอนดบ ๖ ในมหาสมทรแอตแลนตกทมการบนทกไว มผไดรบผลกระทบ ๑.๕ ลานคน มผเสยชวตถง ๑,๘๓๖ คน ระหวางการเกดพายและนาทวม มการประเมนมลคาการสญเสยทรพยสนประมาณ ๘๑ พนลานเหรยญสหรฐฯ ประชากรราว ๘๐๐,๐๐๐ คนไมมทอยอาศย

กลไกการเฝาระวง การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหาย

• มหนวยงานรบผดชอบระดบประเทศ คอ Federal Emergency Management Agency (FEMA) โดยประธานาธบดเปนผมอานาจแตงตงผอานวยการ FEMA

๓



• การประสานงานระหวางหนวยงานกลางและหนวยงานทองถน เมอเกดภาวะฉกเฉนหรอภยพบต หนวยงานทองถนของรฐ (State) จะเขารบผดชอบดาเนนการเปนอนดบแรก โดยผวาการรฐจะพจารณาประกาศเขตภยพบต หากหนวยงานทองถนระดบรฐไมสามารถชวยเหลอแกไขปญหาได รฐบาลกลาง (Federal) จะเขาควบคมสถานการณ ประธานาธบดจะประกาศใหพนทนนๆ เปนพนเขตภยพบต และรฐบาลกลางจะจดสรรงบประมาณสนบสนนเพอแกไขปญหา โดยมระบบการจดการเรยกวา National Incident Management System: NIMS มผทรบผดชอบ สงการอยางมเอกภาพ (unified command) เรยกวา Incident Commander (IC) โดยประสานการสนบสนนและนโยบายจากหนวยงานระดบชาตทกแหงทเกยวของไปสหนวยงานในพนทตามระบบการสงการ (Incident Command System) ใหสามารถรวมกนปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

• ศนยเฮอร เคนแหงชาต (National Hurricane Center: NHC) จะทาหนาทเฝาตดตามพายและแจงไปยงพนททเปนเสนทางผานของพาย หนวยปองกนภยชายฝงของสหรฐจะเปนผเตอนภยตามพนททคาดหมายวาจะไดรบผลกระทบ หนวยงานอนๆ เชน ศนยฝกอบรมการบนจะมการบนเพอทาการสารวจและชวยเหลอ

• รฐบาลทองถน ตงหนวยปองกนภยของตนเพอเตรยมพรอมรบการขนฝงของเฮอรเคนแคทรนา รบผดชอบการปฏบตหากมคาสงอพยพ เเละไดเตรยมการโดยสรางทพกชวคราวฉกเฉนในชมชนแถบชายฝง รวมทงมทพกชวคราวทเตรยมสารองไว และเตรยมแผนอพยพไวเพอใหรฐบาลทองถนทาการอพยพประชาชนออกจากพนท

ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากเฮอรเคนแคทรนา

• การชวยเหลอทหยดชะงกไปขณะเกดภย เมอพายพดผานพนทประสบภยแลว ไดเกดภาวะสญญากาศ โดยความชวยเหลอไดหยดชะงกไปชวงเวลาหนง ทาใหเกดปญหากบผประสบภยในพนทหลบภย

• ระ บบการตดตอสอสารไมมประสทธภาพเพยงพอ เมอเกดพบตภยจาก เฮอรเคนแคทรนา ระบบการตดตอสอสารเกดความเสยหาย ทาใหไมสามารถตดตอประสานงานใหผประสบภยทราบแนวทางทควรปฏบต ประกอบกบการประเมนสถานการณทผดพลาดของรฐบาลกลาง ทาใหการสงการและการใหความชวยเหลอผประสบภยเปนไปอยางลาชา

• การระดมสรรพกาลงและการใชทรพยากรในภาวะฉกเฉนยงขาดประสทธภาพ ไมมแผนระดมสรรพกาลง เชน ยานพาหนะเพอการอพยพประชาชน การเตรยมเสบยงอาหารอยางเพยงพอ หรอสามารถรวบรวมมาจากแหลงอาหารในพนท เชน ซปเปอรมารเกต นอกจากนน กองกาลงทหารทรฐสงเขาไปรกษาการในพนทภยพบต

๔



กใหความสาคญกบการควบคมความรนแรงและการปลนชงทรพย โดยทาหนาทการชวยเหลอบรรเทาทกขเพยงเลกนอย

การฟนฟบรณะหลงภยพบต

• การฟนฟประเทศหลงภยพบต สาหรบเหตการณเฮอรเคนแคทรนาไดสรางปญหาทรอการแกไขและฟนฟทงระยะสนและระยะยาว ไดแก การฟนฟวถการดารงชวต อาชพ รายได และการจางงาน การบรณะซอมแซม การระบายนาออกจากเมอง การซอมถนน เสนทางคมนาคม สาธารณปโภค การดแลทรพยสนของประชาชนทตองอพยพออกจาทพก การดแลเดกทพลดพรากจากครอบครว หรอสญเสยบดามารดา การจดการกบขยะและของเสยตางๆ

• กฎหมายเพอการฟนฟหลงการเกดภยพบต ในการฟนฟความเสยหายรฐบาลสหรฐฯ ไดออกกฎหมายเรยกวา New Orleans and Louisiana: Hurricane Katrina Disaster Relief and Economic Recovery Act โดยมสาระสาคญเกยวของกบดานความมนคงภายในรฐ ดานการคาภายในทองถน การชวยเหลอดานสงคม สาธารณปโภค และการศกษา การเตรยมการและชวยเหลอเรงดวนในสถานการณฉกเฉน ดานทอยอาศย ดานการเกษตร ดานการฟนฟพนทลมนาและ ปาไม และดานการพฒนาเศรษฐกจ

• การฟนฟชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากพายเฮอรเคนแคทรนา มมาตรการเรงฟนฟชมชนเพอตอบสนองความตองการดานทอยอาศยในระยะยาว มาตรการซอมแซมและเพมความแขงแรงของระบบโครงสรางพนฐาน มาตรการการฟนฟระบบเศรษฐกจและปกปองแรงงาน มาตรการฟนฟสงแวดลอมและพนทสเขยว มาตรการรกษาความตอเนองของการใชจายภาครฐ รวมทงผลประโยชนและการใหบรการตางๆ มาตรการใหบรการดานสาธารณสข สวสดการสงคม อาหารและการศกษาอยางตอเนองและเพยงพอ

• ปญหาดานการฟนฟบรณะ ไดแก ความลาชาของการดาเนนงาน ความยงยากของระเบยบขนตอน การบรหารจดการทไมมประสทธภาพ

๓.๒ กรณการเกดเหตการณพายหมนนารกส ๒๕๕๑

พายหมนนารกสกอตวในฤดมรสมเมอ ปลายเดอนเมษายนถงตนเดอนพฤษภาคม ๒๕๕๑ สรางความเสยหายในพนทโดยรอบมหาสมทรอนเดยตอนเหนอโดยเฉพาะในพมา ซงผลของพายไซโคลนนารกสไดกอความเสยหายเปนวงกวาง โดยปรากฏรายงานผเสยชวตกวาสองหมนคนและผสญหายกวาสหมนคน ซงจากการเกดภยพบตครงน รฐบาลพมาไมไดใสใจแกไขสถานการณเทาทควรทงการใหความชวยเหลอผบาดเจบ การคนหาผสญหายและการจดการ

๕



ศพผเสยชวต ทาใหเกดเสยงวพากษวจารณและความพยายามจากหลายฝายทจะเรยกรองใหรฐบาลพมายอมรบความชวยเหลอจากนานาชาต

การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหายจากพายไซโคลนนารกส

• รฐบาลทหารพมาไดประกาศใหเขตยางกง เขตอรวด เขตหงสาวด ตลอดจนรฐมอญและรฐกะเหรยงเปนเขตประสบพบตภย

• ผแทนรฐบาลทหารพมาประจาเมองนวยอรกไดรองขอความชวยเหลอจากสหประชาชาตอยางเปนทางการสาหรบความเสยหายจากพายหมนนารกสในประเทศพมา ซงหลายประเทศใหการตอบรบและพรอมใหการชวยเหลออยางเตมท อยางไรกด รฐบาลทหารพมากลบแสดงความประสงคทจะไมรบความชวยเหลอจากนานาชาต ไมอนมตบตรผานแดนใหแกบคคลตางดาว แมวาบคคลเหลานนประสงคจะเดนทางเขาไปในประเทศเพอใหความชวยเหลอผประสบภยกตาม ตอมารฐบาลทหารพมาไดยอมรบความชวยเหลอจากนานาชาตอยางเปนทางการเฉพาะเครองอปโภค บรโภคและเวชภณฑตาง ๆ แตไมอนญาตใหบคลากรตางชาตเขาไปปฏบตหนาทในประเทศพมา

• รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของประเทศสมาชกอาเซยนไดจดตง คณะทางานเฉพาะกจดานมนษยธรรมอาเซยน ( ASEAN Humanitarian Task Force) และจดการประชมรวม อาเซยน-สหประชาชาต เพอรบความชวยเหลอจากทวโลก (ASEAN-United Nations International Pledging Conference) จากนนไดจดตง Tripartite Core Group (TCG) (กลมแกนกลางไตรภาค) ประกอบดวยตวแทนรฐบาลพมา ASEAN และองคการสหประชาชาต TCG ทาหนาทประงานการชวยเหลอผประสพภยจากพายไซโคลนนารกสทกรปแบบ

• TCG ไดผลการศกษาทบทวนและประเมนผลงานการชวยเหลอชาวพมาผประสพภยจากพายไซโคลนนารกส พบวาดานสาธารณสข และสขอนามย ความชวยเหลอดานอาหาร สขอนามยสวนใหญถกสงถงครอบครวผประสบภย สขภาพอนามยของผประสบภยดขน ผประสบภยสามารถ เขาถงโภชนาการทมคณภาพและนาสะอาด ดานคณภาพอาหารและโภชนาการ เดกบางพนทขาดธาตอาหารทจาเปน ความมนคงดานอาหาร ดหรอดขนในพนทสวนใหญทไดรบ ความชวยเหลอ การฟนฟชวตและความเปนอย และการฟนฟอาชพ ในภาพรวม ยงมความชวยเหลออยาง จากด การฟนฟทอยอาศย ยงประสบปญหาจากการซอมแซมบานเรอนทไมครอบคลมบานเรอนทไดรบความเสยหายทงหมด

๖



ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากไซโคลนนารกส

ปญหาสาคญใน การใหความชวยเหลอผประสบภยคอการทรฐบาลทหารพมาไมยนยอมใหหนวยแพทย อาสาสมครและบคลากรตางชาตเขาประเทศ กวาทรฐบาลทหารพมาจะอนญาตใหนานาชาตเขาไปใหความชวยเหลอกไดผานไปแลวกวา ๑๐ วน ซงผประสบภยทรอดชวตสวนใหญ เปนผทไดรบบาดเจบแตบาดแผลไมไดรบการดแลอยางถกตอง ทาใหบาดแผล ตดเชอลกลามมากขน รวมทงตองเรงฟนฟสภาพจตใจผประสบภยทยงมความวตกถงการดาเนนชวตในอนาคตดวย

๓.๓ เหตการณแผนดนไหวและคลนยกษสนามในเขตโทโฮกของเกาะฮอนช ประเทศญปน เมอ

วนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔

ภยพบตครงลาสดทประเทศญปนเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ มความรนแรงถง ๘.๙ รกเตอร สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนอยางมหาศาล โดยเกดแผนดนไหวอยางรนแรงหลายครงและทาใหเกดคลนยกษสนามพดถลมชายฝงดานตะวนออกของเกาะฮอนช ซงเปนเกาะใหญทสดของประเทศญปน

ความเสยหาย

• สานกงานตารวจแหงชาตญปน (National Police Agency(Japan): NPA(Japan)) ไดยนยนจานวนผเสยชวต โดยยนยนวามผเสยชวต ๑๑.๑๖๘ คน และยงมผสญหาย ๑๖,๔๐๗ คน อาคาร ๑๘,๗๘๒ อาคารเสยหายทงหลง

• ประชาชนจานวน ๑๗๕,๐๒๐ ยงพกอยในศนยชวยเหลอทวประเทศ โดยรฐบาลญปนไดกาหนดใหพนทในรศม ๒๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ ซงมประชากรประมาณ ๑๗๗,๕๐๐ คน เปนเขตอพยพ ซงประชากรสวนใหญไดอพยพแลว สวนผทยงอยในพนทดงกลาวไดรบคาแนะนาใหอพยพหรออยในบานเพอหลกเลยงการสมผสสารกมมนตภาพรงส

• บานเรอน ๑๘๓,๔๓๑ หลง ในพนทภาคเหนอยงประสบปญหาไมมไฟฟา และอก ไมตากวา ๓๐๐,๐๐๐ หลง ใน ๘ เขตปกครองไมมนาอปโภคบรโภค

• รฐบาลญปนประกาศวามลคาความเสยหายจากภยพบตแผนดนไหวและคลนสนามอาจมมลคาสงถง ๓๐๙,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ ซงประมาณการนยงไมรวมความเสยหายในภาคผลตตางๆ ทไมสามารถดาเนนการผลตไดเนองจากขาดแคลนไฟฟา และผลกระทบจากระบบเศรษฐกจทถกกระทบจากเหตการณภยพบต

• ถงปจจบนรฐบาลญปนไดรบขอเสนอการชวยเหลอจาก ๑๔๒ ประเทศ และ องคกรอสระระหวางประเทศ ๓๙ องคกร

๗



การเตรยมการปองกนภยพบตของประเทศญปน

• ระบบการปองกนและการเตอนภย

หนวยงานรบผดชอบ ดานตรวจสอบ ตดตามและแจงเตอนภยอนเกดจากภยธรรมชาต คอศนยอตนยมวทยาของญปน (The Japanese Meteorological Agency: JMA) โดยในภาวะปกต JMA จะทาหนาทเปนศนยบรการดานสภาพอากาศของรฐบาลญปน ทาหนาทรวบรวมและรายงานขอมลสภาพอากาศ รวมทงพยากรณอากาศสาหรบประเทศญปน มฐานะเปนหนวยงานกงอสระสงกดกระทรวงทดน สาธารณปโภคและการขนสง นอกจากน ยงรบผดชอบการสงเกตการณ การเตอนภยแผนดนไหว คลนสนาม และการปะทของภเขาไฟ

การตรวจจบภยพบต ระบบเตอนภยแผนดนไหวของประเทศญปนทางานอตโนมตภายใน ๓ วนาท หลงเกดแรงสนสะเทอนทศนยกลาง โดยคลนแผนดนไหวใชเวลา ๙๐ วนาทในการเดนทางถงกรงโตเกยว สวนการเตอนภยสนามใชเวลา ๓ นาทหลงเกดแผนดนไหว โดยคลนสนามใชเวลาเดนทาง ๖ นาท กอนพดถลมชายฝงทอยใกลจดศนยกลาง แผนดนไหว ซง พนททถกทาลายรนแรงมากทสด ประชาชนมเวลาราว ๑๕ นาท ในการอพยพไปสทปลอดภย การไดรบสญญาณเตอนภยลวงหนา

ระบบแจงเตอนภยแผนดนไหว ลวงหนาทางานโดยรวบรวมขอมลจากหนวยตรวจจบสญญาณแผนดนไหวทมมากกวา ๑,๐๐๐ แหงทวประเทศ เมอเกดแผนดนไหว เครองตรวจจบสญญาณจะเรมทางานโดยจะหาจดพกดของศนยกลางการไหว ความรนแรง และประเมนความเสยงของพนทโดยรอบจดศนยกลาง เมอเครองตรวจจบสญญาณจะประมวลผลตางๆ แลวสงเขาไปยงศนยขอมลแผนดนไหวสวนกลาง คอ สานกงานอตนยมวทยาของญปน ภายในเวลาไมกวนาท กอนทคลนแผนดนไหวแบบรนแรง S wave (Principal Motion) จะแผขยายออกมา

เมอเกดแผนดนไหว ระบบจะสงสญญาณเตอนภยอตโนมตถงประชาชนโดยตรงทางโทรศพท เคลอนท และผานสถานโทรทศน วทย รวมทงการแจงเตอนในสถานประกอบการ โรงงาน โรงพยาบาล และโรงเรยน ผานระบบ “Area Mail Disaster

Information Service”

• โครงสรางพนฐานเพอรองรบแผนดนไหว ประเทศญปนมการปรบปรงมาตรฐานการกอสราง โครงสรางอาคาร โรงเรยน โรงพยาบาล ระบบสาธารณปโภคพนฐาน ทงระบบคมนาคม ระบบไฟฟา ระบบประปา โครงขายโทรศพท สงอานวยความสะดวกและอปกรณตางๆ เพอใหสามารถรองรบเหตภยพบตโดยเฉพาะแผนดนไหวขนาดใหญได โดยเฉพาะอาคารสงทกแหงเอนไปมาไดขณะแผนดนไหว เทคโนโลยอจฉรยะ ทาใหระบบรถไฟฟาทงใตดนและบนดนจะหยดวงทนทขณะเกดแผนดนไหว และรฐบาลไดม

๘



การเตรยมการปองกนเหตแผนดนถลมและการจดหาเครองมอและยานพาหนะสาหรบระบบการกภย-กชพในสถานการณฉกเฉนดวย

• โครงสรางพนฐานเพอปองกนสนาม การปองกนสนามใหความสาคญกบการวางผงเมองชายฝงทวประเทศ ฝงตะวนออกของประเทศซงตองเผชญกบภยจากคลนสนามและแผนดนไหวบอยครง จะมการกอสรางสถานทหลบภย สถานทรองรบการอพยพ และกาหนดเสนทางการอพยพ สาหรบบรเวณดานหนาของชายฝงทมประชากรหนาแนน บางแหงไดมการสรางกาแพงกนนาทวมและทางระบายนาเพอปรบเปลยนทศทาง ของคลนและลดแรงกระแทกของคลน มการสรางกาแพงปองกนสนามหรอเขอนกนนา ทมความสงตงแต ๔ - ๑๐ เมตร แมวาคลนสนามทเขากระทบจะมความสงมากกวาเครองกดขวางทไดสรางขน แตกาแพงเหลานยงอาจชวยลดความเรวหรอความสงของคลนได

• การเตรยมพรอมใหกบประชาชน โรงเรยนและหนวยงานตางๆ มการบรรจหลกสตรและกจกรรมตางๆ เกยวกบภยพบต และการเตรยมพรอม กาหนดวธปฏบต และมการฝกซอมกรณเกดภยพบตโดยเฉพาะแผนดนไหวเปนประจา

• การจดการในภาวะฉกเฉนและระบบการกภย ประเทศญปนมระบบจดการภาวะฉกเฉนทกาวหนามากทสดในโลก ในเหตการณภยพบตทเกดขน รฐบาลญปนรองขอความชวยเหลอจากตางประเทศเพยงเลกนอยเทานน ขณะทมขอเสนอความชวยเหลอจาก ๑๔๒ ประเทศทวโลก รฐบาลญปนไดประเมนความตองการทจาเปนอยางรอบคอบ และรบความชวยเหลอจาก ๒๔ แหลงจากตางประเทศและองคกรอสระ

• วฒนธรรมรบมอภยพบต คนญปนมสานกของการควบคมอารมณ ไมใหเกดความสบสนและตนตระหนก โดยชวยกนเพอใหสงคมสวนรวมอยในความเปนระเบยบ ความสานกตอสวนรวม เสยสละ ซอสตย และการคานงถงผอน เปนสงทไดรบการปลกฝงตงแตเดก ผอพยพแสดงถงความเขาใจตอความยากลาบากของรฐบาลและเจาหนาท และพรอมทจะรวมมอ หรอชวยกนแกไขสถานการณดวยการรวมแรงรวมใจ โดยไมหวงพงใคร นอกจากพงกนเอง วฒนธรรมนเปนวฒนธรรมทชวยใหชาวญปนสามารถผานชวงวกฤตไดอยางรวดเรว และสามารถฟนฟ สรางชาตขนใหม

การชวยเหลอและบรรเทาทกขแกผประสบภย

• มการจดตงศนยฉกเฉนเพอประสานการตอบสนองของรฐบาล รฐบาลญปนไดจดทพกพรอมอาหาร นาดม ผาหม และสงอานวยความสะดวกใหผประสบภยทงกรณบานเรอนถกทาลายจากคลนยกษสนามและกรณตองอพยพเนองจากอยในพนทใกลเคยงโรงไฟฟานวเคลยรทเสยหาย โดยรฐบาลญปนไดกาหนดใหพนทในรศม ๒๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ ซงมประชากรประมาณ ๑๗๗,๕๐๐ คน เปนเขต

๙



อพยพ ซงประชากรสวนใหญไดอพยพแลว สวนผทยงอยในพนทดงกลาวไดรบคาแนะนาใหอพยพหรออยในบานเพอหลกเลยงการสมผสสารกมมนตภาพรงสตองยายออกจากบานและอาศยอยทอน

• รฐบาลไดจดงบประมาณเพอชดเชยตอผไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวและคลนยกษสนามภายในเดอนเมษายน รวมทงจะมการทบทวนนโยบายดานพลงงานนวเคลยร รฐบาลญปนได มคาสงให TEPCO จายเงนคาชดเชยใหกบครอบครวทตองอพยพทงบานเรอน ในพนทรอบโรงไฟฟา ฟกชมะครอบครวละ ๑ ลานเยน หรอราว ๓ ๖๐,๐๐๐ บาท สวนถาเปนรายบคคลจะไดคนละ ๗๕๐,๐๐๐ เยน หรอราว ๒๗๐,๐๐๐บาท

๔. การจดการภยพบตขนาดใหญและการชวยเหลอฟนฟ : กรณศกษาในประเทศไทย

๔.๑ กรณการเกดคลนยกษสนามในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เมอ ป ๒๕๔๗

พบตภยจากคลนสนามเมอวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ ถอเปนภยธรรมชาตรายแรงทสดเทาทประเทศไทยเคยไดรบ โดยมผเสยชวตมากเปนอนดบ ๔ รองจากประเทศอนโดนเซย ศรลงกา และอนเดย โดยมผเสยชวต ๕ ,๓๐๙ คน สรางความเสยหายกบทรพยสนตางๆ ทงอาคารโรงแรมขนาดใหญ ทพกนกทองเทยวประเภทบงกะโลและเกสตเฮาส รานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด บานเรอนของราษฎรทมอาชพทางการประมง ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยวทประสบภย ยานพาหนะ เรอประมง และเรอของหนวยงานราชการ ตลอดจนระบบสาธารณปโภคของทองถน เชนไฟฟา ประปา โทรศพท และถนน คดเปนมลคาหลายพนลานบาท นอกจากนยง กอใหเกดความเสยหายแกระบบนเวศ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบนชายฝงเปนวงกวาง ซงความเสยหายของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสาคญ ไดแก ปะการงใตนา ปาชายเลน แนวชายหาด และบรเวณปากแมนา

ปจจยทกอใหเกดความเสยหายจากพบตภยสนาม

• ประเทศไทยไมมระบบเตอนภยคลนสนาม และขาดเจาหนาทซงมความรความชานาญเกยวกบเรองคลนสนามโดยตรง

• บรเวณทมผเสยชวตและบาดเจบจานวนมาก เปนแหลงทองเทยวชายฝงทะเลทสาคญเปนทรจกทวโลก อยในชวงเวลาเทศกาลครสตมาสและใกลวนปใหมจงมนกทองเทยวมากเปนพเศษ

• นกทองเทยวและคนในทองถนสวนใหญขาดความรและประสบการณเกยวกบพบตภยสนาม จงขาดการะวงตวและการหนภย

• เนองจากเปนพบตภยทเกดขนอยางรวดเรว มไดมการเตรยมแผนแกไขสถานการณไวลวงหนา การชวยเหลอผรอดชวตและบาดเจบจงเปนไปอยางขลกขลกและลาชา

๑๐



การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหายโดยสรป

• นายกรฐมนตรและผเกยวของลงพนทประสานงานและสงการใหทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชนและองคกรระหวางประเทศ ระดมสรรพกาลงชวยเหลอประชาชนผประสบภยอยางเตมท

• จดตงศนยอานวยการรวมชวยเหลอผประสบภยภาคใตขนทจงหวดภเกต เพอเปนศนยกลางอานวยการและประสานงานชวยเหลอแกผประสบภยในพนท ๖ จงหวดภาคใต ใหทกจงหวดทประสบภยตงศนยอานวยการเฉพาะกจ เพอชวยเหลอผประสบภยและจดตงศนยประสานงานการรบแจงคนหาและชวยเหลอผประสบภยทงชาวไทยและ ชาวตางประเทศ ณ ศาลากลางจงหวดท กจงหวด และจดตงศนยอานวยการเฉพาะกจเพอชวยเหลอผประสบภยสวนหลง (กรงเทพมหานคร)

• หนวยงานทเกยวของดาเนนการเบองตน โดยสงรถสอสารดาวเทยมสนบสนนการตดตอสอสารในพนทจงหวดภเกต แจงเตอนใหประชาชนพกอาศยในจดทหางจากชายฝงทะเลเพอปองกน AFTER SHOCK ทอาจเกดขน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยประสาน อาสาสมครกภย เดนทางไปชวยเหลอคนหาผรอดชวตและผเสยชวต กองทพอากาศจดเครองบน สนบสนนการเดนทาง และ กองทพเรอจดสงเรอลาดตระเวนไปเพมเตมในการคนหาชวยเหลอผประสบภยและใชเฮลคอปเตอรสงอาหาร นาดม และอพยพประชาชน นกทองเทยวไปอยในทปลอดภย

• ศนยอานวยการเฉพาะกจฯ ไดจดทาแถลงการณ เพอใหขอมลขาวสารเกยวกบสถานการณแกสาธารณชนผานสอมวลชนอยางตอเนองตลอดเวลา

• นอกเหนอจากการใหความชวยเหลอของภาคราชการแลว ยงม ความรวมมอจากภาคเอกชนและอาสาสมครตางๆ ทเขารวมทาหนาททงการกภย การตดตอประสานงานกบนกทองเทยวสญชาตตางๆ การนาสงของบรรเทาทกขลงพนทแจกจายผประสบภย ตลอดจนการพสจนเอกลกษณบคคล

• ภาคราชการไดใหความชวยเหลอโดยการจดงบประมาณสนบสนนเรงดวน ทงการชวยเหลอรายบคคลและการสนบสนนงบประมาณเพอหนวยงานราชการใชในการดาเนนการฟนฟ

ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบพบตภยคลนสนาม

• การตดตอสอสาร โดยเฉพาะเมอในระยะ ๓ วนแรกของเหตการณ ซงระบบสอสารไมสามารถใชงานได การรายงานความเสยหาย การตรวจสอบผบาดเจบหรอเสยชวต จงไมสามารถดาเนนการได

๑๑



• การจดระเบยบ ขนตอน หรอสงการในสภาวะฉกเฉน เกดความวนวายและสบสน โดยเฉพาะในระยะแรกทยงไมสามารถหาผรบผดชอบสงการได

• การระดมสรรพกาลง เครองจกร เครองมอ การขนยายเครองจกรกล ระยะแรกเจาหนาทระดบปฏบตการไมสามารถตดสนใจเคลอนยายเครองจกรได เนองจากไมมอานาจในสายบงคบบญชา นอกจากน เครองจกรกลบางประเภททมความตองการใชงานสง ขณะทเจาหนาทควบคมเครองมจานวนจากด ทาใหบางสวนเกดความเหนอยลาเมอตองอยปฏบตงานภาคสนามเปนระยะเวลานาน

• การขาดผเชยวชาญเฉพาะดาน เมอเกดเหตระยะแรก มจานวนเจาหนาทกภยไมเพยงพอ เนองจากมผบาดเจบและเสยชวตจานวนมาก ผบาดเจบจานวนมากไมสามารถสอสารดวยภาษาไทยหรอภาษาองกฤษได ภายหลงเมอไดรบการสนบสนนหนวยกภยจากพนทตางๆ เขาใหการชวยเหลอ รวมทงอาสาสมครจากพนทตางๆ ชวยทาหนาทลามแปลภาษา ทาใหการชวยเหลอสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง

• ปญหาการฟนฟและพฒนาในระยะยาว การฟนฟระยะยาวยงขาดมตดานสทธของชมชน ทาใหการจดระเบยบชายหาด การปรบเปลยนภมทศน การวางผงเมอง และการจดหาทอยอาศยเปนไปอยางไมมระบบและกอใหเกดปญหาทสาคญ ๒ ประเดน คอปญหาความขดแยงเรองทดน และปญหาการจดหาทอยอาศย

การเตรยมการรบมอภยพบตคลนยกษสนามในอนาคต

• การสรางระบบเตอนภยและเฝาระวง เพอแจงใหประชาชนทราบลวงหนาและมเวลาเตรยมตวหรอหลบภยไดทน

• จดตงระบบเตอนภยระดบภมภาค ศนยเตอนภยจากคลนสนามในภมภาคแปซฟคและการจดตงศนยเตอนภยสนามระดบประเทศ

• การแลกเปลยน ขอมล ขาวสารระหวางประเทศ โดยให มการแจงและแลกเปลยนขาวสารขอมลกนอยางรวดเรว เมอเกดคลนสนามขน

• ระบบเตอนภยสนามของประเทศไทย ระบบเตอนภยคลนสนามทประเทศไทยไดดาเนนการจดสราง ประกอบดวยระบบเตอนภยคลนสนาม ประกอบดวยฐานเกบบนทกขอมลใตทะเลและทนลอยสงสญญาณผวทะเล ใชคอมพวเตอรจาลองรปแบบเพอทานายแนวโนมของการเกดคลนสนาม แจงใหศนยเตอนภยตามชายฝงตางๆ ทราบ เพอสงสญญาณเตอนภยใหประชาชนในทองถนเตรยมตวอพยพหนภยไดทนเวลา มการ เชอมโยงฐานขอมลเกยวกบการเกดและการตงรบภยคลนสนามระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ รวมทงตดตงระบบเตอนภยในทองถน

๑๒



๔.๒ สถานการณอทกภย อนเนองมาจากอทธพลของรองความกดอากาศตา

พาดผานภาคใตตอนบน ภาคกลาง และภาคตะวนออก และมรสมตะวนตกเฉยงใต

ระหวางวนท ๑๐ ตลาคม - ๕ ธนวาคม ๒๕๕๓

อทกภยในประเทศไทยเมอ ๒๕๕๓ เปนเหตการณการเกดนาทวมในประเทศไทยหนกทสดในรอบหลายสบป เนองจากมฝนตกหนกในหลายพนท ในชวงเดอนตลาคม-พฤศจกายน ๒๕๕๓ กอใหเกดความเสยหายอยางหนกทงชวตและทรพยสน โดยอทกภยครงนเรมขนตงแตวนท ๑๐ ตลาคม ๒๕๕๓ จนกระทงสถานการณคลคลายทงหมดเมอวนท ๑๔ ธนวาคม ๒๕๕๓

การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหาย

๑) การชวยเหลอระยะเรงดวน

• หนวยงานทเกยวของ ไดจดสงอปกรณกภย ยานพาหนะ เครองอปโภคบรโภค เวชภณฑ และเจาหนาทสนบสนน เขาชวยเหลอและอพยพผประสบภย

• วนท ๒๔ ตลาคม ๒๕๕๓ นายกรฐมนตรไดลงนามแตงตงศนยประสานการชวยเหลอเยยวยาผประสบอทกภย (ศชอ.) โดยมคณะกรรมการอานวยการ กากบ ตดตามการชวยเหลอผประสบอทกภย (คชอ.) ทาหนาทเปนศนยกลางรบมอสถานการณอทกภยในแตละพนท โดยประสานงานกบหนวยงาน ตางในการชวยเหลอ

• คณะรฐมนตรอนมตในหลกการใหใชงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ ๒๕๕๔ งบกลางรายการเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปน และมมตใหความชวยเหลอผประสบภยจากอทกภย โดยกาหนดใหการใหความชวยเหลอครอบคลม ๓ กลม ไดแก ผดอยโอกาส ผทชวยเหลอตนเองไมได เกษตรกร และผประกอบการ รวมทงระบบโครงสรางพนฐาน

• ในการชวยเหลอบรรเทาทกขผประสบภยในภาวะเรงดวนนน อาสาสมครและภาคเอกชน ไดรวมมอกนดาเนนการโดยไดมการเรยกรองใหสาธารณะชวยกนบรจาคและลงพนทใหความชวยเหลอในขณะทความชวยเหลอของภาคราชการยงเขาไมถง ซงผประสบภยตางชนชมในความรวดเรวและการรวมมอของกลมอาสาสมครตางๆ

๒) การฟนฟและมาตรการระยะยาว

รฐบาลไดกาหนดมาตรการระยะยาวเพอปองกนและฟนฟสภาพพนท อนเนองมาจากปญหาอทกภยโดยไดสงการใหดาเนนการ ดงน

• การจดทาระบบการเตอนภยทมเอกภาพ • การจดทาระบบบรหารจดการนา

๑๓



• การปรบปรงแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยเพอนาไปสการปฏบตไดทนตอสถานการณ

• การพฒนากลไกประกนความเสยง

ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภย

การไมมนโยบายการเตอนภยธรรมชาตทชดเจนของภาครฐ ทาใหหนวยงานตางๆ ขาดการบรณาการขอมลเพอใหความชวยเหลอผประสบภย แมวากรมอตนยมวทยาจะออกประกาศเตอนภยเปนระยะกวา ๒๐ ฉบบ ทงรายละเอยดของพนทและปรมาณนาฝนทอาจกอใหเกดนาทวมฉบพลน แตการขาดการเฝาระวงและการประเมนสถานการณทตอเนองบนพนฐานของขอมลทไดรบ ทาใหไมมการปองกน การเตอนภยและการเตรยมการอพยพประชาชนในพนทเสยงภย เมอเกดอทกภยขนจงไมสามารถแกไขสถานการณไดทน

๔.๓ กรณ อทกภยและดนโคลนถลมในพนทภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔

ภายหลงการเกดอทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ หลายพนทภาคใตของประเทศไทยกาลงอยระหวางการฟนฟความเสยหาย กเกดภยธรรมชาตซาขนในหลายพนทในภาคใต เมอวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๕๔ โดยเกดอทกภยและดนโคลนถลมอน เนองมาจากความกดอากาศสงกาลงคอนขางแรงจากประเทศจนแ ผปกคลมประเทศไทยตอนบน สงผลใหลมตะวนออก ทพดปกคลมอาวไทยและภาคใต มกาลงแรง ทาใหหลายพนทในจงหวดภาคใตมนาปาไหลหลาก นาทวมฉบพลน และนาลนตลง กอใหเกดความเสยหายในพนท ๑๐ จงหวด ๑๐๐ อาเภอ ๖๕๑ ตาบล ประชาชนเดอดรอน ๖๒๘,๙๙๘ ครวเรอน ๒,๐๙๔,๕๙๕ คน และมผเสยชวต ๖๔ คน

การชวยเหลอและบรรเทาทกขแกผประสบภย

• รฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตร ไดลงพนทประสบภยจงหวดนครศรธรรมราช โดยอนมตใหผวาราชการจงหวดใชเงนทดรองราชการ ๕๐ ลานบาท ในการชวยเหลอราษฎรผประสบภยในเบองตน

• คณะรฐมนตรมมตทเกยวของกบการชวยเหลอผประสบอทกภยและโคลนถลมในภาคใต ไดแก อนมตกรอบวงเงนการชวยเหลอเกษตรกร เพอนามาใชกบภยพบตในจงหวดภาคใตทเกดขนไปจนสนสดภย ทงนเฉพาะเกษตรกรรายทขนทะเบยนไวกอนเกดภยพบต อนมตในหลกการการจายเงนชวยเหลอแกผประสบอทกภยและดนถลมในภาคใตครวเรอนละ 5,000 บาท รวม 10 จงหวด และมอบหมายใหกระทรวงมหาดไทยประสานขอความรวมมอองคกรปกครองสวนทองถนในการใหความชวยเหลอแกผประสบภยและดนถลมในภาคใตดงกลาวดวย

๑๔



๕. บทวเคราะหและประเดนสาคญจากการศกษา

การศกษาน ไดวเคราะหความสาคญขององคประกอบตางๆ ทมผลตอการชวยเหลอผประสบภยโดยเปรยบเทยบการชวยเหลอผประสบภยกรณตางๆ ดงน

๕.๑ ระบบการวางแผนเตรยมพรอม การตดสนใจและการตอบสนองทรวดเรวและม

ประสทธภาพ จะสรางความเชอมนใหกบประชาชนวา ภาครฐและฝายบรหารม ความพรอมในการเขาชวยเหลอหากเกดพบตภยในพนท ซงจะสามารถลดความสญเสยชวตและทรพยสนในพนทภยพบตได โดยในหลายประเทศ แมวาจะมการวางแผนและจดตงหนวยงานรบผดชอบโดยเฉพาะเพอเปนกลไกดาเนนการตางๆ ในการให ความชวยเหลอผประสบภย แตยงคงประสบปญหาการพจารณาตดสนใจทไมรวดเรวเพยงพอ

๕.๒ กลไกการจดการในภาวะฉกเฉน จากกรณศกษาทกกรณพบวา มปญหาการจดการ ในภาวะฉกเฉน เนองจากในชวงเกดวกฤตไดเกดชวงสญญากาศกอนทความชวยเหลอจะเขาสพนทประสบภย โดยพนททไดรบความเสยหายรายแรง สาธารณปโภค และเสนทางคมนาคมสวนใหญจะถกทาลายจนไมสามารถใชการได ทาใหเกดปญหาการอพยพประชาชนทตดอยในเหตการณซงกอใหเกดการสญเสยชวตและทรพยสนตามมา

๕.๓ การชวยเหลอบรรเทาทกข เปนเรองของการจดการบนพนฐานของขอมลและทรพยากรทมอยจรง โดยตองทาการประเมนและรายงานสถานการณทเกดขนตอผมอานาจตดสนใจโดยจดระบบฐานขอมลทงทมอยแลว ใหสามารถเขาถงไดทนท และผนวกเขากบขอมลสถานการณในเวลาจรง ( Real Time Information) ซงจะมผลในการพจารณาการสงความชวยเหลอเขาสพนท

๕.๔ การฟนฟบรณะหลงเกดภยพบต ในการฟนฟบรณะพนทประสบภยสวนใหญ รฐบาลจะจดทาโครงการเพอฟนฟขนเปนกรณพเศษ ประกอบดวยโครงการปรบปรง ดานโครงสราง ( Hard Structure) และโครงการ หรอมาตรการลดผลกระทบ อนๆ ( Soft Structure) โดยการปรบปรงหรอการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ทเนนการปองกนภยพบต เชน การกอสรางเขอนกนนา ซงตองมระบบบารงรกษาและการบรหารจดการทมประสทธภาพ เพอไมใหเกดปญหาการลงทนสญเปลา สวนโ ครงการและมาตรการลดผลกระทบตางๆ ตองพจารณาความเหมาะสมของแตละพนท เชน การสงเสรมการสรางคนกนนาขนาดเลกรอบแปลงเพาะปลก การสรางทอพยพ และการปรบชวงเวลาการเพาะปลก เปนตน โดยการฟนฟบรณะหลงเกดภยทเกดขนมความจาเปนตองพจารณาความเหมาะสมใหสามารถปองกนและแกไขภยพบตทอาจเกดขนอกไดอยางมประสทธภาพ

๑๕



๕.๕ ขอสงเกตการจดการสาธารณภยของประเทศไทย

ในอดต ประเทศไทยมประสบการณในการจดการภยพบตคอนขางจากด ภยพบตทเกดขนเปนประจา ไดแก ภาวะนาทวม พายฝน และภยแลงทเกดขนตามฤดกาล ซงไมมความรนแรงมากนก การเตรยมการตางๆ จงอยบนสมมตฐานของลกษณะภยพบตดงกลาวภายในขอบเขตความรนแรงระดบหนงเทานน ระบบการเตรยมพรอม การจดการในภาวะฉกเฉน และการกภยจงไมมประสทธภาพเพยงพอในรองรบภยขนาดใหญ อยางไรกตาม ในชวงสองทศวรรษทผานมา ประเทศไทยตองเผชญภยพบตขนาดใหญหลายครง จงทาใหเกดการตนตวในเชงนโยบายของรฐ ความตระหนกรของสาธารณชน และระบบอาสาสมคร ทาใหระบบการจดการภยพบตของประเทศไดรบการพฒนากาวหนาขนอกระดบหนง โดยมการปรบปรงโครงสรางองคกรและกลไกการบรหารจดการ ดงน

โครงสรางกลไกและองคกร

ไดมการออกพระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย ๒๕๕๐ ขนเพอเปนกฎหมายหลกในการบรหารจดการ กาหนดกรอบการบรหารจดการสาธารณภยไวอยางชดเจน ซงกาหนดใหมการจดทาแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ๓ ระดบ คอแผนระดบชาต ระดบจงหวด และแผนของกรงเทพมหานคร คณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบ แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ๒๕๕๓-๒๕๕๗ ตงแตวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๒ ซงแผนดงกลาวไดใชเปนกรอบแนวทางการดาเนนงานเกยวกบการจดการภยพบตของประเทศ ใหความสาคญกบการบรหารจดการสาธารณภยโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน มงบรณาการการทางานของหนวยงานทเกยวของ และการทางานเชงรก ซงเปนทศทางทสอดคลองกบการจดการสาธารณภยตามหลกสากล

ปญหาการบรหารจดการสาธารณภย

• ปญหาดานบทบาทและภารกจของหนวยงานทเกยวของ มหนวยงานเกยวของหลายหนวยงาน ขาดเอกภาพใน การปฏบต และความเปนเอกภาพในการบรหารจดการทงในระดบประเทศ ระดบจงหวด และระดบทองถน ผรบผดชอบหลก มอานาจสงการไดไมครอบคลมทกหนวยงาน การจดทาโครงการดานสาธารณภยมลกษณะตางฝายตางดาเนนการ ซงสวนใหญเปนไปเพอแกไขปญหาเฉพาะหนา และไมมการทางานในลกษณะองครวมเพอประสานการทางานในทศทางเดยวกนและแกไขปญหาระยะยาว

• ปญหาดานขดความสามารถของหนวยงานปฏบต การขาดแคลนงบประมาณ บคลากร เครองจกร เครองมออปกรณทเหมาะสมและจาเปนในเบองตน รวมทงเครองมอพเศษทจาเปนตองใชในกรณตางๆ และบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะดาน สวนกาลงคนทมอยกยงขาดความรและความชานาญในเชงเทคนค

๑๖



• ปญหาดานองคความรและอานาจการตดสนใจในขนตอนการปฏบต ประเทศไทยยงขาดการวจยและพฒนาดานสาธารณภยอยางตอเนอง ยงไมมความชดเจนในการกาหนดพนทเสยงภย และการเผชญปญหา ระเบยบและกฎหมายทเกยวของกบการปองกนสาธารณภยและผงเมองยงไมสามารถบงคบใชอยางไดผล ขณะทกฎหมายอนๆ เปนอปสรรคตอการจดการสาธารณภย รวมทงขาดการใหความสาคญในระดบนโยบายดวย

บทบาทของอาสาสมคร

ภยพบตทเกดขนทกกรณแสดงใหเหนวา รฐบาลและหนวยงานภาครฐไมสามารถทจะรบมอกบสถานการณภยพบตไดเพยงลาพง ขณะทองคกรสาธารณประโยชนและอาสาสมครเปนกาลงสาคญและมสวนอยางมากททาใหการระดมความชวยเหลอมประสทธภาพมากขน เนองจากหนวยงานของรฐซงมหนาทโดยตรง แมจะมอานาจบงคบบญชาชดเจน แตความเปนทางการทาใหเกดความลาชา

• ปจจยสงเสรมใหเกดระบบอาสาสมคร ไดแก เหตการณภยพบตทรนแรงและระบบสอสารโทรคมนาคมททนสมย ทาใหประชาชนสวนใหญมความรสกรวมและตองการมสวนรวมในการชวยเหลอผประสบภย จนกอใหเกดความตนตวในการทางานอาสาสมครอยางมาก

• ปญหาและอปสรรคของงานอาสาสมคร ในเหตการณภยพบต มกพบวามอาสาสมครจานวนมากเขาไปในพนทประสบภยโดยไมมระบบการจดการทมประสทธภาพรองรบ ขาดระบบประสานงาน และ การสอสารขอมล ไมมผมอบหมายงานหลก ทาใหอาสาสมครไมทราบวาควรจะทาหนาทอะไร หรอชวยเหลอใคร ในขณะเดยวกน อาสาสมครแตละคนอาจไมไดรบการฝกฝนเตรยมตวมากอน

• นโยบายสงเสรมระบบอาสาสมครของไทย มตคณะรฐมนตร วนท ๑๖ ตลาคม ๒๕๔๙ เหนชอบปฏญญาอาสาสมครไทยและนโยบายการพฒนางานอาสาสมคร อยางไรกตาม แนวโนบายดงกลาวเปนเพยงการวางพนฐานและการสงเสรมใหเกดระบบอาสาสมครขนในสงคมเทานน

• แนวทางการพฒนาระบบอาสาสมครเพอการจดการภยพบต รฐควรใหการสนบสนนทงอาสาสมครทมการจดตงโดยหนวยงานของรฐ และอาสาสมครภาคประชาชนซงมการขยายตวเพมขนอยางมาก เพอใหอาสาสมครสามารถมบทบาทในทกขนตอนของการจดการภยพบต

๑๗



๖. ขอเสนอแนะ

รฐบาลควรสงเสรมการดาเนนการของภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะกลมอาสาสมครใหเปนระบบทมประสทธภาพ สามารถชวยเหลอประชาชนและฟนฟพนทประสบภยใหกลบสสภาวะปกตโดยเรว และบรณาการการจดการภยพบต โดย ๖.๑ พฒนากลไกการบรหารจดการภยพบต โดยเพมบทบาทของกรมปองกนและบรรเทา

สาธารณภย ใหเปนกลไกระดบชาต เพอความคลองตวในการบรหารจดการและสงการ โดยนายกรฐมนตรจะสามารถ เขาบญชาการและสงการไดอยางทนท และกาหนดใหเปนศนยกลางขอมลภยพบตทมการเชอมโยงขอมลกบหนวยงานทเกยวของทกหนวยงาน โดยใหสวนราชการและภาคเอกชน จดทาแผนปฏบตการเพอรองรบการดาเนนงานภายใต “พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๐” และแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต โดยคณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตพจารณาเพอใหเกดบรณาการในภาพรวม รวมทงใหมการปรบปรงกฎระเบยบทเปนอปสรรคตอการเรงรดดาเนนการชวยเหลอฟนฟผประสบภยในระยะเรงดวน และการดาเนนงานตามแผนระยะยาวดานการชวยเหลอฟนฟบรณะหลงการเกดภยพบต

๖.๑ สงเสรมระบบงานอาสาสมครของประเทศอยางจรงจง เหตการณพบตภยทเกดขน ในประเทศไทยทผานมา อาสาสมครภาคประชาชนรวมทงหนวยงานภาคเอกชนตางๆ มบทบาททสาคญในการกภย การชวยเหลอในภาวะฉกเฉน การคนหาผรอดชวต และ การชวยเหลอสงเคราะหผประสบภย โดยเปนกาลงหนนใหกบหนวยงานของรฐซงมกาลงเจาหนาทจากด อยางไรกตาม ในภาวะฉกเฉนทเกดความวนวาย ขาดการสงการอยางเปนระบบการใหความชวยเหลอและประสานงานจงเปนไปโดยขาดการบรณาการ ซงรฐบาลควรวางระบบเพอพฒนางานอาสาสมครใหมศกยภาพอยางเตมท และมมาตรฐานตามหลกสากล

๖.๒ ควรจดการภยพบตโดยมงเนนการรวมพลงของชมชน แมวาภยพบตทเกดขนจะเกนขดความสามารถในการรบมอโดยชมชน แตจากการศกษา พบวา ชมชนทมความเขมแขง และผทรอดชวตจากภยพบตจานวนหนง ไดเปลยนสถานภาพจากผประสบภยมาเปน ผรวมกอบกวกฤต และกลายเปนกาลงสาคญของการคนหาและชวยเหลอผรอดชวต เนองจากเปนผทรจกบคคลในชมชน สภาพทางกายภาพ และสงแวดลอมของพนทดทสด นอกจากนน การสรางโอกาสในการจดการเพอชวยเหลอกนเองในคายทพกชวคราว และการฟนฟบรณะชมชน จะเปนจดเรมตนสาคญททาใหเกดพลงในการพฒนาชมชนตอไปในอนาคต ดงนน จงควรมการวางระบบการฝกอบรม เพอสรางองคความรเกยวกบการจดการภยพบตตางๆ โดยมชมชนเปนฐานการพฒนาทสาคญ

๖.๓ ควรสงเสรมการผนกกาลงของภาคสวนตางๆ ภยพบตทเกดขนในประเทศไทย ทงเหตการณธรณพบตภยสนาม และอทกภยในป ๒๕๕๓ ทผานมา ทาใหเกด การรวมพลงของภาคสวนตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน สอมวลชน กองทพ ประชาสงคม และ

๑๘



อาสาสมครตางๆ ซงลวนมลกษณะภารกจ บทบาทและหนาททแตกตางกน เชน บคลากรของกองทพมความเขมแขงและมสายการบงคบบญชาทชดเจน ภาคเอกชน เชน สอมวลชน บรษทตางๆ มงบประมาณชวยเหลอทสามารถนามาใชไดอยางรวดเรว มการบรหารจดการทมประสทธภาพ สวนภาคประชาสงคมไมมระบบจดตง เปนการรวมตวกน ดวยจตอาสาทมพลงและมความยงยน ดงนน การผนกกาลงทง ๓ สวนจงเปนเรองทางยทธศาสตรทจาเปนตองดาเนนการอยางจรงจง โดยรฐควรใหการสนบสนนและชวยประสานเชอมโยงพลงของกลมตางๆ เพอทางานรวมกนใหบรรลวตถประสงค ทงนตองมการพฒนาระบบฐานขอมลตางๆ ทจาเปนทมการรวบรวมขอมลโดยหนวยงานตางๆ เชน ความเรวลม ปรมาณนา ปรมาณฝน เพอนามาบรณาการและตดตามเฝาระวง เพอนามาประเมนสถานการณทถกตอง สามารถพจารณาการออกประกาศเตอนภยไดทนเวลา

๖.๔ ควรผนวกมาตรการดานการจดการสาธารณภยไวเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนา มาตรการทชวยใหชมชนมความเขมแขงและมภมตานทาน จะชวยพฒนาขดความสามารถในการปรบตวและชวยลดผลกระทบได โครงการทเพมประสทธภาพการบรหารจดการ เชน การพฒนาระบบฐานขอมล ระบบการสอสาร โครงสรางพนฐานทออกแบบอยางดคานงถงความเสยงดานภยพบต รวมทงงานศกษาวจยตางๆ ทเกยวของ จะชวยยกระดบการบรหารจดการภยพบตและการพฒนาประเทศไปพรอมกน ซงสานกงานฯ จะประมวลประเดนตางๆ เพอนาเสนอไวในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ตอไป

ตารางเปรยบเทยบกรณภยพบตและการฟนฟบรณะ เอกสารแนบ ๑

ธรณพบตสนาม ไทย

พายแคทรนา สหรฐอเมรกา

อทกภย ๒๕๕๓ ไทย

พายหมนนารกส พมา

แผนดนไหวและสนาม ญปน

อทกภย ๒๕๕๔ ไทย

ความเสยหาย มลคาความเสยหายตอทรพยสนทเกยวกบการประกอบอาชพของราษฎรประมาณ ๑๔,๔๙๑ ลานบาท

มลคาความเสยหายประมาณ ๘๑,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ หรอ ๓,๓๖๑,๕๐๐ ลานบาท * รฐบาลตองใชเงนกวา ๑๐๕,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ หรอ ๔,๓๕๗,๕๐๐ ลานบาท * เพอการกอสรางและซอมแซม * อตราแลกเปลยน ณ ส.ค. ๒๕๔๘ ๑ เหรยญสหรฐฯ = ๔๑ บาท

มลคาความเสยหายในภาพรวมยงไมมการประเมนอยางเปนทางการ เฉพาะภาคเกษตรกรรมมมลคาความเสยหายประมาณ ๒๐,๖๖๖ ลานบาท

มลคาความเสยหายในภาพรวมยงไมมการประเมนอยางเปนทางการ เฉพาะความเสยหายดานทรพยสนคดเปนเงนประมาณ ๔ ,๐๕๗ ลานเหรยญสหรฐฯ (๑๓๔ ,๖๕๐.๘๗ ลานบาท)

มลคาความเสยหาย ประเมนโดยรฐบาลญปน ประมาณ ๓๐ ๙ ,๐๐๐ ลาน เหรยญ สหรฐ ฯ ซงประมาณการนยงไมรวมความเสยหายในภาคผลตตางๆ ทไมสามารถด าเนนการผลตไดเนองจากขาดแคลนไฟฟา และผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ

มลคาความเสยหายมประมาณ ๒ .๑ -๒ .๖ หมนลานบาท โดยภาคการคา การ ขนสง และบรการไดรบผลกระทบมากทสดเสยหายกวา ๔-๕ พนลานบาท โดยแยกความเสยหายทรพยสน ๒ ,๘๓๒-๓ ,๔๕๓ ลานบาท ดานเกษตร ๑๐,๐๔๘-๑๒,๘๘๙ ลานบาท ประมงและปศสตว ๘ ,๘๖๙-๘ ,๙๓๒ ลานบาท อนๆ ๔๒๗-๔๗๕ ลานบาท

ความ เสยหายตอชวตและทรพยสน

มจงหวดทประสบภย ๖ จงหวด จ านวน ผเสยชวต ๕,๓๙๕ คน บาดเจบ ๘,๔๕๗ คน และสญหาย ๒,๘๑๗ คนบานเรอน โรงแรม รานคา โรงเรยน อาคาร และสงกอสรางตางๆ ของหนวยงานราชการ รวมทงอาคารท า

ความเสยหายตอชวตและทรพยสน

จ านวนผเสยชวต ๑,๘๓๖ คน แทนขดเจาะน ามน ๓๐ แหง และท าใหมการปดโรงกลนน ามน ๙ แหง สงผลตอการปดการผลตน ามนในอาวเมกซโก ๖ เดอน ผลผลตน ามนลดลงรอยละ ๒๔ ผลผลตกาซลดลงรอยละ ๑๘

ความเสยหายตอชวตและทรพยสน

มจงหวดทประสบภย ๗๔ จงหวด ภาคกลาง ๒๔ จงหวด ภาคเหนอ ๑๗ จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๑๙ จงหวด ภาคใต ๑๓ จงหวด ผเสยชวต ๒๕๘ ราย ผไดรบผลกระทบ ๙.๖ ลานราย พนท

ความเสยหายตอชวตและทรพยสน ประเทศศรลงกา ประชาชนมากกวา ๓.๐๐๐ ครวเรอน บานเรอนจมน า หรอถกท าลาย กวา ๓๕,๐๐๐ คน ตดอยบนเกาะโดยไมสามารถชวยเหลอได ประเทศพมา ไดรายงานวามผเสยชวตประมาณ

ความเสยหายตอชวตและทรพยสน จ านวน ผเสยชวต ๑๓ ,๘๕๘ ค น ไดรบบาดเจบ ๔ ,๙๑๖ คน และ สญหาย ๑๔ ,๑๗๕ คน พนทไดรบผลกระทบ ๑๘ จงหวด อาคารบานเรอนถกท าลายหรอไดรบความเสยหายกวา ๑๒๕,๐๐๐

ความเสยหายตอชวตและทรพยสน ประชาชนเดอดรอน ๖๒๘,๙๙๘ ครวเรอน ๒,๐๙๔,๕๙๕ คน และมผเสยชวต ๖๔ คน กอใหเกดความเสยหายในพนท ๑๐ จงหวด ๑๐๐ อ าเภอ ๖๕๑ ต าบล ดานการเกษตร มเกษตรกรเดอดรอน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2

๒







การอทยานแหงชาต อาคารเอนกประสงค อาคารศาลาประจ าหมบาน สะพาน ถนน ทาเทยบเรอ เรอประมง กระชงปลา บอกง อปกรณประมง บอน า ระบบประปาหมบาน และแหลงน าจด ตลอดจนสภาพภมทศนรมชายหาด และสวนสาธารณะ

ความเสยหายดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

- แนวปะการง (ส ารวจ ๑๗๔ สถาน) รอยละ ๑๓.๒๒ ไดรบความเสยหายมาก รอยละ ๒๖.๔๔ ไดรบความเสยหายเลกนอยถงปานกลาง และรอยละ ๖๐.๓๔ ไมไดรบผลกระทบ - แหลงหญาทะเลไดรบผลกระทบรอยละ ๕ - ปาชายเลน เสยหายประมาณ ๒,๐๑๐ ไร

อตสาหกรรมปาไมในมสซสซปปไดรบผลกระทบโดย พนทปา ๕,๓๐๐ ตร.กม.ถกท าลาย เกดภาวะการวางงานเกดขนหลงเหตการณน าไปสการเกบภาษไดนอยลงส าหรบรฐบาลทองถน ความ เสยหายดาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

- มการกดเซาะชายฝงอยางรนแรง เกาะบางแหงทอยใกลแผนดนใหญกกลบเชอมตอกบแผนดนใหญจากการพดพาของตะกอน - แหลงอาหารส าหรบสตวน าเปลยนแปลง สตวหลายชนดสญเสยทอยอาศย มการอพยพของสตวชนดตางๆ นอกจากนน พนทชมน า

เพาะปลกคาดวาจะเสยหาย ๑๑.๓๒ ลานไร และบานเรอนเสยหายหมด ๒๑,๒๑๐ หลง เสยหายบางสวน ๒๓๔,๔๓๔ หลง โครงสรางพนฐานทไดรบความเสยหาย ไดแก โรงเรยน ๑,๑๕๙ แหง สถานทราชการ ๔๙๙ แหง โครงขายคมนาคมทางถนน ๒๖,๗๒๙ สาย สะพาน ๑,๓๐๓ แหง

๕๐,๐๐๐ คน และผคนหลายลานคนสญเสยทอยอาศย ราคาสนคาตางๆในพมาปรบตวสงขน ๒ -๓ เทาตวการประเมนความเสยหายดานทรพยสนคดเปนเงนประมาณ ๔ ,๐๕๗ ลานเหรยญสหรฐฯ (๑๓๔ ,๖๕๐.๘๗ ลานบาท)

ความ เ สยหายดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผลกระทบจากการพดถลมของพายไซโคลนนารกส คอ การเรงฟนฟสภาพแวดลอมทเสยหาย เนองจากเกดภาวะน าเนาทวม (waste flood) ซงเกดจากน าขงทปนดวยสงปฏกลและสงเนาเสยตางๆ สงผลใหนาขาวเสยหายหลายแหง

หลง นอกจากน ถนน รางรถไฟ ทาเรอ เขอน และระบบโครงสรางพนฐาน รวมทงเครอขายโทรคมนาคมยงไดรบความเสยหายอยางหนกอกดวย

๑๘๙,๖๔๙ ราย พนทการเกษตรประสบภย ๑,๑๐๖,๑๕๐ ไร ดานปศสตว มเกษตรกรเดอดรอน ๑๑๘,๘๗๗ ราย สตวไดรบผลกระทบ ๕,๗๘๘,๔๘๒ ตว ดานประมง มเกษตรกรเดอดรอน ๒๒,๑๘๓ ราย พนทเพาะเลยงประสบภย ๕๘,๑๖๐ ไร

๓







- ทรพยากรดน และการใชประโยชนทดน ดานเกษตรไดรบความเสยหายสนเชง ทงผลผลต และพนททไมสามารถน ามาใชประโยชนได - ความเสยหายทางกายภาพชายฝง ไดแก การกดเซาะชายฝง การเปลยนแปลงรองน า ปากแมน า การเปลยนแปลงสภาพธรณสณฐานวทยาชายฝง การปนเปอนจากความเคมในแหลงน าผวดนและน าใตดน การเกดดนถลม และหลมยบรวม ๕๓ แหง และการเกดภาวะมลพษจากน าทวมขง น าเสย ขยะ และสงปฏกลในพนทตางๆ

รอยละ ๒๐ ถกน าทวมอยางถาวร - มการรวไหลของน ามนจากคลงน ามน ๔๔ แหง ทวตะวนออกเฉยงใตของหลยสเซยนา ท าใหสญเสยน ามนเปนจ านวนกวา ๒๖ ลานลตร น ามนบางสวนไหลเขาสระบบนเวศและปนเปอนลงในน าททวมบางเมอง

กลไกบรหารจดการ

มศนยอ านวยการชวยเหลอผประสบภยแผนดนไหวและคลนยกษ โดยรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนประธาน

มคณะกรรมการท

ม มคณะกรรมการท

มคณะกรรมการอ านวยการก ากบตดตามการชวยเหลอผประสบอทกภย โดยรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตรเปนประธาน ท าหนาท

จดตง Tripartite Core Group (TCG) (กลมแกนกลางไตรภาค) ประกอบดวยตวแทนรฐบาลพมา ASEAN และองคการสหประชาชาต ท าหนาท

มสภาการจดการภยพบตแหงชาต ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน

มเครองมอ เชน ระบบขอมลสารสนเทศเพอการจดการภยพบต

มคณะกรรมการอ านวยการก ากบตดตามการชวยเหลอผประสบอทกภย โดยรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตรเปนประธาน ท าหนาทเปน

๔







เกยวของ ๕ ชด ไดแก -คณะกรรมการชวยเหลอและแกไขปญหาจากธรณพบตใน ๖ จงหวดภาคใต

-คณะกรรมการฟนฟการทองเทยวชายฝงทะเลอนดามน

-คณะกรรมการศกษาขอเทจจรงกรณเหตการณธรณพบตจากคลนใตน า

-คณะกรรมการบรหารจดการฟนฟและพฒนาทรพยากรฯ สงแวดลอมและชมชนพนทประสบธรณพบตภย

-คณะกรรมการสรางงานและฟนฟอาชพ

ปรกษาแหงชาต (National Advisory Council) คอยใหค าปรกษาทกดานกบหนวยงานและคณะกรรมการชดตางๆ ของ FEMA ซงอยภายใตกระทรวงความมนคงภายในประเทศสหรฐอเมรกา

เปนศนยกลางจดการสถานการณอทกภย ด าเนนมาตรการ และประสานไปยงหนวยงานในพนท เพอรวมกนแกไขปญหา

มศนยประสานการชวยเหลอเยยวยาผประสบภย โดยมทปรกษานายกรฐมนตร เปนผอ านวยการศนย โดยเชญหนวยงานทเกยวของเขารวมการประชมประเมนสถานการณ และตดตามสถานการณอยางตอเนอง

ประงานการชวยเหลอผประสพภยจากพายไซโคลนนารกสทกรปแบบ พรอมกบประเมนผลความชวยเหลอและการฟนฟชวตและชมชนทไดรบผลกระทบจากพาย

ส าหรบสอสารระหวางรฐบาลกลาง เมองใหญ เขตจงหวด องคกรทองถนจนถงระดบหมบานและประชาชน โดยเชอมตอเขากบเครอขายการสอสารเพอการปองกนภยพบตผานระบบดาวเทยมและโทรศพทเคลอนท

ศนยกลางจดการสถานการณอทกภย ด าเนนมาตรการ และประสานไปยงหนวยงานในพนท เพอรวมกนแกไขปญหา โดย GISTDA ไดใชขอมลจากดาวเทยมประเมนพนทไดรบผลจากอทกภย เพอน ามาใชเปนขอมลสนบสนนในการตดสนใจของรฐบาล และใชเปนขอมลพนฐานส าหรบน าไปใชในการวางแผนฟนฟบรณะพนททไดรบผลกระทบจากอทกภย

หนวยงานหลก ไดแก มท. ทส. กห.

หนวยงานหลก ไดแก - Federal Emergency

Management Agency : FEMA,

หนวยงานหลก ไดแก มท. ทส. กห. กษ. กรมอตนยมวทยา

หนวยงานหลก ไดแก Fire and Disaster Management Agency : FDMA

หนวยงานหลก ไดแก มท. ทส. กห. กษ. กรมอตนยมวทยา

๕







ระบบอาสาสมคร มความชวยเหลอโดยเฉพาะในระยะเรงดวนมากมายจากทกภาคสวนของประเทศ แตไมมการบนทกหรอจดท าเปนเอกสารหลกฐานทจะน ามาอางองได ตวอยาง กลมองคกรภาคประชาชน เชน มลนธศภนมตแหงประเทศไทย เครอขายความรวมมอฟนฟชมชนชายฝงอนดามน มลนธเพอทะเล Phi Phi Tsunami Dive Camp

Joint Task Force (JTF) Katrina

บรณาการความรวมมอระหวางทหาร หนวยงานภาครฐ และอาสาสมครจากทตางๆ - US Army

ระบบอาสาสมคร มหนวยงานอาสาสมครเปนจ านวนมาก เชน มลนธอาสากภย กลมอาสาสมคร thaiflood.com กลมสอมวลชน กาชาด

ระบบอาสาสมคร มหนวยงานอาสาสมครชวยในการระดมทนและเขาชวยเหลอเปนจ านวนมาก ทงภาคเอกชน ภาคสอมวลชน และภาคประชาชน

ความชวยเหลอจากตางประเทศ

ไดแก UNEP FAO IUCN GTZ GEF หนวยงานภาครฐของประเทศตางๆ รวมทงองคกรเอกชน(NGOs)ตางประเทศจากเยอรมน ฝรงเศส สหรฐอเมรกา เดนมารก สวเดน และจน

ความชวยเหลอตางประเทศ

- มการบรจาคเงน สงอ านวยความสะดวก และอาหาร จาก ๗๐ ประเทศ และ NGOs กาชาดอเมรกน Oxfam และองคกรศาสนา - อาสาสมครจากกลมวทยสมครเลน

ความชวยเหลอตางประเทศ

มขอเสนอทจะใหการชวยเหลอจาก ๑๓๔ ประเทศ และองคกรอสระระหวางประเทศ ๓๙ องคกร โดยรฐบาลญปนไดประเมนสงทตองการความชวยเหลอโดยละเอยด และรบความชวยเหลอดานการกภยและหนวยแพทยฉกเฉนเปนหลก

๖







มาตรการและแนวทาง

แนวทางการฟนฟ แนวทางการฟนฟ แนวทางการฟนฟ แนวทางการฟนฟ แนวทางการฟนฟ แนวทางการฟนฟ

มาตรการชวยเหลอระยะเรงดวน

- ปรบปรงโครงสรางพนฐานและทพกอาศย - การจดรปทดน จด

ระเบยบสงกอสรางภมทศน และการฟนฟทพกอาศย

- การสงเสรมอาชพ - การฟนฟการทองเทยว

ชายฝงทะเล อนดามน - การชวยเหลอดาน

การศกษา ทงการเงน การซอมแซมความเสยหาย

- การชวยเหลอดานสขภาพอนามย - การชวยเหลอดานการเงน - การจดการความปลอดภยในการเดนเรอ - การฟนฟสงแวดลอมและก าจดมลพษชมชน


การคนหาคนหาย จดตงศนยชวยเหลอผรอดชวต การจดหาทอยชวคราวใหผประสบภย รวมทงเงนทนเพอการกอสรางทอยใหม การจดการเรองการบรจาคและรบสมครอาสาสมครท างานชวยเหลอ การชวยเหลอดานสาธารณสขและความปลอดภย


ใหการชวยเหลอคาเสยหายของบานเรอนและทรพยสนจ าเปนเบองตน รายละ ๕๐๐๐ บาท

มาตรการชวยเหลอหลงน าลด - เงนชวยเหลอผประสบภย ๕๐๐๐ บาท/ครวเรอน

- ชดเชยพชผลเสยหาย ๓๐,๐๐๐บาท/ครวเรอน

- ชดเชยคาเครองมอประกอบอาชพ ๑๐,๐๐๐ บาท/ครวเรอน

- ชวยเหลอการฟนฟอาชพ รอยละ ๕๕ ของตนทนการผลต

มาตรการดานการเงนการคลง ใหความชวยเหลอสนเชอเพอประกอบอาชพและท

รฐบาลพมาไมมแผนฟนฟทชดเจนในการชวยผประสบภยนารกส

การด าเนนงานสวนใหญเปนไปโดยอาสาสมครชาวตางประเทศ

ดานคณภาพ

ย


- ระดมกองก าลงปองกนตนเองของญปนเขาพนทประสบภยพบต และจดตงศนยฉกเฉนเพอประสานการด าเนนมาตรการรฐบาล

- มการจดทพกพรอมอาหาร น าดม ผาหม และสงจ าเปนตอการด ารงชวตใหแกผประสบภย ซง ณ วนท ๒๙ มนาคม ๒๕๕๔ มผประสบภยจ านวน ๑๗๕,๐๒๐ คน พ านกในศนยชวยเหลอทวประเทศ ๒,๓๖๗ แหง

รฐบาลญปนก าหนดใหพนทประสบภยพบตจากเหตแผนดนไหวและคลนสนามเปน “เขตฟนฟพเศษ” เพออ านวยความสะดวกในการฟนฟ โดยจะมมาตรการชวยเหลอตางๆ


- อนมตใหผวาฯ ใชเงนทดรองราชการ ๕๐ ลานบาทในการชวยเหลอราษฎรผประสบภย

มาตรการชวยเหลอหลงน าลด - ใหการชวยเหลอ

คาเสยหายของบานเรอนและทรพยสนจ าเปนเบองตน ครวเรอน ละ ๕๐๐๐ บาท รวม ๑๐ จงหวด

- ครม. อนมตให กษ. ใชกรอบวงเงน ๑,๖๐๕ ลานบาท ในการชวยเหลอเกษตรกร

- ครม. อนมตงบกลาง รายการเงนส ารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจ าเปน เพอใหความชวยเหลอเพมเตม จ านวนประมาณ ๑,๖๓๒ ลานบาท

๗







มาตรการระยะยาว - การสรางระบบเตอนภยลวงหนา - การแกไขปญหาดนใหกบเกษตรกร - สผ. ออกประกาศก าหนด

เขตพนทและมาตรการคมครองสงแวดลอมในบรเวณพนทเกดธรณพบต เพอเปนการอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงสรางความปลอดภยแกประชาชนในพนทประสบภยในระยะยาว

มาตรการระยะยาว การออกแบบแนวผนงกนน ารมแมน า กอสรางโครงสรางพนฐานใหม

อยอาศย งดพกช าระหน ยกเวนภาษ อ านวยความสะดวกการเบกจายเงนทดรองราชการ

ฟนฟโครงสรางพ นฐาน เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ถนน ไฟฟา ประปา และสถานทราชการ

มาตรการระยะยาว - จดท าระบบการเตอนภยทมเอกภาพ ระบบบรหารจดการน า การปรบปรงแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภย เพอน าไปสการปฏบตไดทนตอสถานการณ พฒนากลไกประกนความเสยง

อาท การจดเกบภาษอตราพเศษ และการยกเวนกฎระเบยบตางๆ ทเปนอปสรรคตอการฟนฟ

มาตรการระยะกลาง-ยาว คาดวาจะใชเวลาในการฟนฟความเสยหายประมาณ ๓ ป

- สรางเครอขายชมชนในการสรางภมคมกนเพอบรรเทาภยพบต

- สรางระบบสงคมทเปนมตรตอสงแวดลอม

- สนบสนนการวางระบบสงคมสวสดการ

๘







งบประมาณ ๔๓,๘๒๓ ลานบาท ๔,๕๑๐,๐๐๐ ลานบาท* (หรอ ๑๑๐ พนลานเหรยญสหรฐฯ) * อตราแลกเปลยน ณ สงหา คม ๒๕๔๘ ๑ เหรยญสหรฐฯ = ๔๑ บาท

๒๑,๙๑๓ ลานบาท (อยระหวางการพจารณาขออนมต) ตวเลข ณ วนท ๑๓ มกราคม ๒๕๕๔

ไมมขอมลชดเจน จากการคาดการณเมอ ๑๔ มนาคม ๒๕๕๔ รฐบาลญปนคาดวาจะตองใชงบประมาณในการซอมแซมบรณะความเสยหาย โดย อดฉดเงนเขาสระบบอยางนอยประมาณ ๕.๕๕ ลานลานบาท* (หรอ ๑๕ ลานลานเยน) * อตราแลกเปลยน ณ เมษายน ๒๕๕๔ ๓๗ บาท = ๑๐๐ เยน

คาดการณเบองตนประมาณ ๖,๑๓๓ ลานบาท

ผลการฟนฟ ดานทรพยากรธรรมชาต - มการปลกปาทดแทนใน

พนทปาชายเลนและปาชายหาด และการสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษ

- ปะการงทลมคว าหรอแตกหก ไดรบการพลกหรอฟนฟ

- มการฟนฟบรณะทรพยสนของราชการและโครงสรางพนฐานสาธารณะ

- มการก าจดขยะซากปรกหกพง และจดการปญหาน าเสย สงปฏกล

การจดสรรทอยอาศย -มการจดสรรทอยให รวมทงสนบสนนเงนทนเพอการกอสรางทอยใหผประสบภยมากกวา ๗ แสนราย กระจายใน ๕๐ มลรฐ ยงมอก ๒๖๐ ครอบครวทยงอยในทพกชวคราว

การซอมแซมและเสรมสรางโครงสรางพ นฐาน - มการซอมและเสรมผนงกนน าความยาว ๒๒๐ ไมล และสรางระบบปองกนการกดเซาะ

แผนฟนฟ - คชอ. ไดจดท า

แผนปฏบตการฟนฟสภาพความเสยหายจากอทกภย โดยเปนความรวมมอระหวาง คชอ. ภาครฐ มลนธอาสาเพอนพงพา (ภาฯ) ยามยาก และหนวยงานเอกชนตางๆ ๑๘ หนวยงาน เรงรดการจายเงนชวยเหลอเยยวยาและฟนฟบรการสาธารณะ โดยใหชมชนเปนแกนน าฟนฟและส ารวจความ

การฟนฟชวตและความเปนอย

- หลงเหตการณพายนารกสแลว ๑๘ เดอน ชวตความเปนอยของผคนในพนทกยงไมกลบสภาวะปกต ชาวบานสวนใหญตองขายทรพยสนทเหลอเพอยงชพ การซอมแซมถนนและสะพานทเชอมตอชมชน หมบานทไดรบผลกระทบยงเปนไปอยางลาชา ท าใหการด ารงชพยงคงล าบาก

ขณะนยงไมมรายงาน การสรปผลการฟนฟอยางเปนทางการ

ขณะนยงไมมรายงาน การสรปผลการฟนฟอยางเปนทางการ

๙







และขยะมลฝอย - แหลงหญาทะเลสวนใหญ

สามารถฟนตวและขยายพนท ขณะทตนไมสวนใหญในปาชายหาดและปาพรเสมด ยงตองอาศยเวลาและการปลกเพอซอมแซมเพมเตม

- หลายพนทยงไมสามารถเขาไปด าเนนการฟนฟได การสนบสนนชวยเหลอของภาครฐยงครอบคลมไมทวถง

ดานสงแวดลอม - ระบบบ าบดน าเสยและ

ระบบก าจดขยะทไดรบความเสยหายจากคลนสนาม ไดรบการซอมแซมฟนฟจนกลบมาใชงานไดดงเดม

- มลภาวะจากน าทเนาขงในขมเหมอง สระน า แองน า และแหลงน าดบตางๆ และมลภาวะจากขยะมลฝอย ซากตนไม ไดรบการก าจดออกจากพนททไดรบผลกระทบ

รวมทงระบบปองกนพายใหกบสถานสบน า รวมทงสรางประตน า และระบบระบายน าในคลอง

- มการกอสรางถนน สะพาน โรงเรยน ระบบน า อาคารและสงอ านวยความสะดวก รวมทงกอสรางทาเรอใหม

- การใหทนกบผประสบภยเจาของบาน ผเชา และเจาของกจการ ท าไดรอยละ ๙๙ มการฝกอาชพใหมใหกบแรงงาน ๒ หมนคน

- มการก าจดซากปรกหกพงกวา ๑๐๐ ลานลกบาศกหลา มการท าความสะอาดรองน ากวา ๑,๔๕๐ ไมล

ตองการ รฐบาลและเอกชนใหการสนบสนน

การฟนฟระยะยาว มการลงนามในบนทกขอตกลงความรวมมอการปองกนและแกไขปญหาอทกภยและภยแลง ดวยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

-จดท า TOR เรองการแกไขปญหาน าอยางเปนระบบ คาดวาจะแลวเสรจเดอนธนวาคม

มาตรการอน มการส ารวจผประกอบการทประสบภยก าหนดใหกยมเงน

-จดท าโครงการมงานท าน าชมชนเขมแขง -จดจ าหนายปยธงฟาราคาพเศษ -ส ารวจเกษตรกรท

ประสบภยพบตอยางรนแรง ๘,๙๓๙ ราย เปนหน ธกส. ๑,๔๓๘.๕ ลานบาท

การฟนฟอาชพ - ในภาพรวม ยงมความ

ชวยเหลออยางจ ากด ทงดานการจดหาพนธพช เครองมอการเกษตร ปศสตว และการสนบสนนเงนทน โดยเฉพาะอาชพประมงและการเกษตร ส าหรบชาวประมงมการชวยเหลอในการจดหาเรอหาปลาจ านวนหนง แตไมพอเพยงทจะฟนฟชวตชาวประมงใหกลบสสภาพปกตได

การฟนฟทอยอาศย - ยงประสบปญหาจาก

การซอมแซมบานเรอนทไมครอบคลมบานเรอนทไดรบความเสยหายทงหมด นอกจากน ยงมเรองคณภาพการซอมแซม และไมสามารถรองรบจ านวนสมาชกในครอบครวทอาศยอยได

๑๐







ไดรบการยกเวนการช าระหนเปนเวลา ๓ ป

อยางเพยงพอ โดยทอยอาศยหลงการเกดพายมสภาพแยกวาและตองอยอยางแออดมากกวาชวงกอนพาย

๑

การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย: กรณศกษาประเทศไทยและตางประเทศ


การจดการภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย กรณศกษาประเทศไทยและตางประเทศ

บทนา

ในชวงหลายปทผานมา หลายประเทศในโลกรวมทงประเทศไทยไดประสบกบภยพบตทางธรรมชาตรนแรงบอยครงขน และมแนวโนมความสญเสยเพมมากขนเปนลาดบ ทงจากเหตการณแผนดนไหว อทกภย และวาตภย ซงภยธรรมชาตเหลานกอใหเกดการเสยชวตและบาดเจบเปนจานวนมาก รวมทงไดสรางความเสยหายทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมและการดาเนนชวตอยางมหาศาล แมวาแตละประเทศจะม

การเฝาระวงและตดตามการเปลยนแปลงทางธรรมชาตอยางตอเนอง โดยสามารถเตรยมการรบมอพบตภย

ทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ แตหลายประเทศยงประสบปญหาการบรหารจดการ การเตอนภย

การชวยเหลอบรรเทาทกขทงในระยะเกดภยและระยะฟนฟ ซงทาใหความสญเสยทงชวตและทรพยสนกระจายเปนวงกวาง รวมทงหนวยงานภาครฐถกวพากษวจารณถงความสามารถในการเขาแกไขปญหาใหประชาชน

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) จงไดทาการศกษาเบองตน (In-House

Report) เพอเปรยบเทยบขนตอนและแนวทางการจดการเพอเตอนภยและใหความชวยเหลอผประสบภยพบตและการฟนฟบรณะหลงการเกดภย จากเหตการณภยพบตทางธรรมชาตกรณตางๆ ในหลายประเทศ เพอนามาใชเปนขอเสนอประกอบการพจารณากาหนดนโยบายและทศทางการพฒนาของประเทศ รวมทง

การปองกน บรรเทาทกขและใหความชวยเหลอแกผประสบภยในอนาคต โดยศกษาเปรยบเทยบกรณศกษาตางๆ ไดแก

๑. เหตการณภยพบตทางธรรมชาตในตางประเทศ

• กรณพายเฮอรรเคนแคทรนาทประเทศสหรฐอเมรกา ป ๒๕๔๘

• การเกดพายหมนนารกสทประเทศพมา ป ๒๕๕๑

• เหตการณแผนดนไหวและคลนยกษสนามในเขตโทโฮกของเกาะฮอนช ประเทศญปน เมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔

๒. เหตการณภยพบตทางธรรมชาตในประเทศไทย

• การเกดคลนยกษสนามในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เมอป ๒๕๔๗

• เหตการณอทกภยทประเทศไทยเมอปลายป ๒๕๕๓

• เหตการณอทกภยในพนทภาคใตของประเทศไทยเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔

๒



๑. ภยพบต : สถานการณและแนวโนม

ทศวรรษทผานมาเปนชวงเวลาทภยพบตขนาดใหญเกดขนเปนจานวนมาก สรางความเสยหายทงตอชวต ทรพยสน ระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมคดเปนมลคามหาศาล ประชากรทไดรบผลกระทบจากภยพบตทวโลกมจานวนถง ๔,๐๐๐ ลานคน จานวนผเสยชวตประมาณ ๒ ลานคน 0

� ประชากรจานวนมากตองกลายเปนผอพยพไรทอยอาศยและทาใหชมชนลมสลาย สาหรบประเทศกาลงพฒนา ภยพบตเปนอปสรรคสาคญในการบรรลถงเปาหมายการพฒนาทจะทาใหชวตความเปนอยของสงคมมนษยดขน เนองจากตองนาทรพยากรทมอยอยางจากดมาใชเพอการฟนฟบรณะความเสยหายทเกดขน แทนทจะนามาใชเพอการลงทนในการพฒนาประเทศ ทาใหประเทศมรายจายเพมขน ในขณะทรายได ผลผลต และขดความสามารถทางเศรษฐกจของประเทศลดลง โดยธนาคารโลกประเมนวา ภยพบตสงผลกระทบตอรายไดประชาชาตของประเทศตางๆ ระหวางรอยละ ๑-๑๕ 1

� นอกจากน

ภยพบตยงสงผลกระทบตอเสถยรภาพของรฐบาลอกดวย เพราะเมอเกดภยพบต รฐบาลจะถกเรยกรองใหแกไขสถานการณ หากการจดการของรฐบาลไมมประสทธภาพ ไมสามารถตอบสนองความคาดหวงของประชาชนไดแลว เสถยรภาพและความมนคงของรฐบาลยอมถกกระทบกระเทอน

ในอนาคต แนวโนมการเกดภยพบตและผลกระทบตางๆ จะทวความรนแรงมากขน เนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน ซงมสวนทาใหเกดพาย คลนลมในทะเล ภาวะนาทวมและความแหงแลงขนในทกภมภาคของโลก ดวยความถ ลกษณะ ขนาด และความรนแรงทเพมขน นอกจากนน การขยายตวของประชากรและการเตบโตของเมองในชวงทผานมา เปนการขยายพนทการตงถนทอยอาศยและพนทประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจเขาไปในเขตพนทเสยงตอภยพบตมากขน ทาใหแนวโนมความสญเสยและการรบมอกบภยพบตมความซบซอนยงขน อยางไรกตาม ประเทศตางๆ ไดพฒนาระบบการจดการภยพบตททนสมย ทงระบบการเตรยมพรอม การเตอนภย

การสอสาร และการจดการในภาวะฉกเฉน ซงชวยใหตวเลขผเสยชวตลดจานวนลง แตระบบ

การจดการภยพบตในภาพรวม ยงมความจาเปนตองไดรบการพฒนาใหมประสทธภาพมากขน

ภยพบตขนาดใหญทเกดขนในชวงทศวรรษทผานมา เชน พายเฮอรรเคนแคทรนา ประเทศสหรฐอเมรกา เมอป ๒๕๔๘ ซงมผเสยชวตจานวน ๑,๘๓๖ คน มลคาความเสยหาย ๘๑,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ2

� การเกดคลนยกษสนามในประเทศชายฝงมหาสมทรอนเดยเมอป ๒๕๔๗ มผเสยชวตจานวน ๒๕๐,๐๐๐ คน มลคาความเสยหายประมาณ ๑๐,๐๐๐ ลานเหรยญ 3

� โดยตองใชงบประมาณ

Ò International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. ๒๐๐๙. World Disaster Report ๒๐๐๙: Focus on Early

Warning, Early Action. ATAR Roto Presse: Switzerland. p ๑๖๓-๑๖๕. Ó แหลงทมา: http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/๐,,contentMDK:๒๐๑๖๙๘๖๑~menuPK:๓๔๔๕๗~pagePK:

๓๔๓๗๐~piPK:๓๔๔๒๔~theSitePK:๔๖๐๗,๐๐.html Ô แหลงทมา: http://en.wikipedia.org/wiki/Hurricane_Katrina Õ แหลงทมา: http://www.rms.com/publications/indianoceantsunamireport.pdf

http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:20169861~menuPK:34457~pagePK:%2034370~piPK:34424~theSitePK:4607,00.html

http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:20169861~menuPK:34457~pagePK:%2034370~piPK:34424~theSitePK:4607,00.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Hurricane_Katrina

http://www.rms.com/publications/indianoceantsunamireport.pdf

๓



เพอการชวยเหลอฟนฟจากทวโลกเปนวงเงนราว ๑๔,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ 4

� พายไซโคลนนารกส ประเทศพมา เมอป ๒๕๕๑ มผเสยชวตเปนจานวนถง ๑๓๘,๓๖๖ คน มลคาความเสยหายราว ๔,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ 5

� และเหตการณแผนดนไหวและคลนยกษสนามในเขตโทโฮกของเกาะฮอนช ประเทศญปนเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ ซงมผเสยชวตและสญหายจานวนมาก รวมทงสงผลตอโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรทเสยหายจนเกดการแพรกระจายของกมมนตภาพรงส และสงผลกระทบตอการผลตในภาคอตสาหกรรมและการดาเนนชวตของประชาชน อนเนองมาจากการขาดกระแสไฟฟา

สาหรบประเทศไทย คงไมอาจกลาวไดวาประเทศไทยอยในกลมประเทศทตองเผชญกบภยพบตอยางรนแรงเมอเปรยบเทยบกบประเทศอน ในอดตประเทศไทยมประสบการณในการเผชญกบภยธรรมชาตตามฤดกาล อาท นาทวม พาย และภยแลง ซงเกดขนบอยครง แตอยในขอบเขตทจากดและอยในภาวะทสามารถจดการได นอกจากน ชมชนในพนทยงไดเรยนรและสงสมภมปญญาเพอปรบวถชวตใหสามารถอยรวมกบความแปรปรวนของธรรมชาตตามฤดกาลไดเปนอยางด เชน ลกษณะบานใตถนสง รปแบบการเพาะปลกของเกษตรกรในลมนา และการเลอกใชและปรบปรงพนธขาวทเหมาะสมกบสภาพพนทและปรมาณนา ซงเปนการแสดงถงววฒนาการในการปรบตวเมอเผชญกบภยธรรมชาตทไมรนแรงนกของประชาชน อยางไรกตาม ในชวง ๑๐ ปทผานมา ประเทศไทยตองประสบกบภยพบตทรนแรงบอยครงมากขน และสงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศมากขนโดยลาดบ เชน

การเกดคลนยกษสนาม เมอป ๒๕๔๗ รวมทงการเกดอทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ และตอเนองถงอทกภยทางภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔ ซงนบเปนเหตการณทมความรนแรงมากทสดครงหนงของประเทศ

Ö แหลงทมา: http://en.wikipedia.org/wiki/Tsunami × แหลงทมา: http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Nargis

http://en.wikipedia.org/wiki/Tsunami

http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Nargis

๔



๒. แนวคดการจดการภยพบต

การปองกนการเกดภยพบตทางธรรมชาตเปนเรองยาก แตการวางระบบบรหารจดการทดจะทาใหลดความสญเสยไดมาก การจดการภยพบตเปนกระบวนการทตอเนอง ตงแตการเตรยมการกอนเกดเหต การรบมอในภาวะฉกเฉน การบรรเทาทกขชวยชวต และการฟนฟบรณะหลงเหตการณ ในอดต

การจดการภยพบตมกเนนเรองการชวยเหลอบรรเทาทกขเปนหลก แตแนวโนมของการจดการ

ภยพบตสมยใหมจะมลกษณะของการเตรยมการเชงรกมากขน โดยดาเนนการดวยวธการตางๆ เพอหลกเลยงการสญเสยชวตและทรพยสนทจะเกดขนจากภยพบต รวมทงมาตรการทครอบคลม

การแกไขปญหาทงระยะสนและระยะยาว ซงเปนการวางแผนเพอเผชญหนากบสถานการณตงแตกอนเกดเหต ระหวางเกดเหต และหลงเกดเหตทตอเนองจนครบกระบวนการ เรยกวา ‘วงจรการจดการ

สาธารณภย’ ประกอบดวย

๒.๑ การปองกน ( Prevention) คอ การดาเนนการเพอหลกเลยงหรอขดขวางมใหภยพบตและความสญเสยเกดขนแกชวต ทรพยสนและชมชน เชน การสรางเขอนเพอปองกนนาทวม

การควบคมไฟปา การออกกฎหมายหามใชทดนในพนทเสยงภย และการกาหนดมาตรฐานความปลอดภยของสงกอสราง เปนตน

๒.๒ การบรรเทาผลกระทบ (Mitigation) คอ กจกรรมทมงในการลดผลกระทบและความรนแรงของภยพบตทกอใหเกดอนตรายและความสญเสยแกชมชนและประเทศชาต เนองจาก

การปองกนและการบรรเทาผลกระทบมความหมายใกลเคยงกน ในหลายประเทศจงใชมาตรการทง ๒ ดานควบคกน การบรรเทาความสญเสยจากภยพบตเปนเรองกวางขวางและครอบคลมการดาเนนงานหลายดาน จงตองการการประสานงานทด มาตรการทสาคญ ไดแก การกาหนดมาตรฐานความปลอดภยของกจกรรมตางๆ การปรบปรงระบบแจงเตอนภย

การวางแผนควบคมการใชทดน การปรบแผนการเกษตรเพอกระจายความเสยง รวมถง

การสรางความตระหนกรของสาธารณชนผานการใหการศกษาและฝกอบรม

๒.๓ การเตรยมพรอม (Preparedness) คอ การเตรยมการลวงหนาเพอเพมขดความสามารถใหกบรฐบาล องคกรปฏบต ชมชน และปจเจกบคคล ในการเผชญกบภาวการณเกดภยพบตไดอยางมประสทธภาพมากขน โดยการปองกนและบรรเทาตองการการผลกดนในเชงนโยบาย ขณะทการเตรยมพรอมเปนบทบาทหนาทของหนวยปฏบตจานวนมากทตองประสานงานกน มาตรการทสาคญ ไดแก การจดทาแผนรองรบภาวะฉกเฉน การเตรยมการอพยพประชากร การวางระบบแจงเตอน และระบบการสอสารในภาวะฉกเฉน รวมถง

การฝกซอมและอบรมใหความรแกสาธารณชนดวย เนองจากในกรณทการเตรยมพรอมของรฐมขอจากด การเตรยมพรอมในระดบบคคลและครวเรอนจะสามารถชวยรกษาชวตและทรพยสนไวไดเชนกน

๕



๒.๔ การรบสถานการณฉกเฉน (Emergency Response) คอ การปฏบตอยางทนททนใดเมอภยพบตเกดขนโดยมมาตรการตางๆ เพอชวยชวต ปองกนอนตรายและความสญเสยตางๆ เชน การคนหาชวยชวต การกภย การอพยพ การผจญเพลง การแจกจายอาหาร และยา การจดทาทพกชวคราว การปฐมพยาบาลเบองตนและการนาสงโรงพยาบาล เปนตน

๒.๕ การฟนฟบรณะ (Recovery) การฟนฟบรณะเปนขนตอนทดาเนนการเมอเหตการณ

ภยพบตผานพนไปแลว เพอใหพนทหรอชมชนทไดรบภยพบตกลบคนสสภาพทดขนระดบหนง ซงอาจจะตองใชระยะเวลา ๕-๑๐ ป มาตรการทสาคญ ไดแก การซอมแซมโครงสรางพนฐาน สงกอสราง ทอยอาศย การจดตงชมชนใหม การใหความชวยเหลอฟนฟชวตความเปนอยของประชาชนทประสบภยสาหรบมาตรการฟนฟบรณะในระยะยาวจะนาไปสเรองของการพฒนาตอไป

๒.๖ การพฒนา (Development) ขนตอนการพฒนาภายหลงเหตการณภยพบตเปนเรองทมขอบเขตกวางกวาการพฒนาเฉพาะพนททไดรบความเสยหายเทานน โดยครอบคลมถง

การทบทวน และศกษาประสบการณการจดการภยพบตทเกดขน แลวทาการปรบปรงระบบการดาเนนงานตางๆ ทมอยใหมประสทธภาพมากขนเพอลดความสญเสยใหนอยทสด

เปนทตระหนกวา ภยพบตกบการพฒนาประเทศมความเชอมโยงกนหลายมต ภยพบตขนาดใหญ

ทาใหกระบวนการพฒนาตองหยดชะงกลง ประชาชนและเศรษฐกจไดรบความเสยหาย สาหรบประเทศดอยพฒนาและกลมคนยากจน มกจะไดรบผลกระทบจากภยพบตบอยครง เกดความสญเสยมากกวา และฟนตวยากกวา เพราะความยากจนและดอยพฒนากอใหเกดจดออนดานตางๆ ทงทางกายภาย ชวภาพ เศรษฐกจและสงคม ทงายตอการถกทาลาย อยางไรกตาม ในหลายกรณ การเกดภยพบตไดกอใหการเปลยนแปลงในทางทดขน ยงความเสยหายรนแรง กยงสรางความสนใจและ

ความตระหนกของสาธารณชนไดมากขน ทาใหเกดการปรบปรงมาตรฐานการกอสราง การพฒนารปแบบการเพาะปลกเพอลดความเสยงตอความเสยหายจากภยธรรมชาต ซงรปแบบการพฒนาเหลานสงผลดตอระบบเศรษฐกจโดยตรง การปรบกจกรรม การสรางความรความเขาใจตอภยพบต รวมถงการผนวกมาตรการเพอบรรเทาภยพบตไวในการพฒนาสาขาตางๆ เชน การวางแผนพฒนา

การเกษตร อตสาหกรรม การกอสราง การศกษาและการพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลย เปนตน

ดวยเหตน การเชอมโยงเรองภยพบตกบกระบวนการพฒนาประเทศอยางเหมาะสม จะสงผลโดยตรงตอประสทธภาพในการรบมอและการสรางความเขมแขงใหกบประชาชน

๖



๓. การจดการภยพบตขนาดใหญและการชวยเหลอฟนฟ : กรณศกษาในตางประเทศ

๓.๑ กรณการเกดพายเฮอรรเคนแคทรนา เมอป ๒๕๔๘ (ค.ศ. ๒๐๐๕)

เฮอรรเคนแคทรนา (Katrina) เกดขนในมหาสมทรแอตแลนตกเมอ ป ๒๕๔๘ ถอเปนภยพบตทางธรรมชาตทมมลคาความเสยหายสงทสด และนบเปนหนงในหาของพายเฮอรรเคนททาใหมผเสยชวตมากทสดในประวตศาสตรของสหรฐอเมรกา และเปนพายทมความรนแรงเปนอนดบ ๖ ในมหาสมทรแอตแลนตกทมการบนทกไว มผไดรบผลกระทบ ๑.๕ ลานคน มผเสยชวตถง ๑,๘๓๖ คน ระหวางการเกดพายและนาทวม มการประเมนมลคาการสญเสยทรพยสนประมาณ ๘๑ พนลาน เหรยญสหรฐฯ ประชากรราว ๘๐๐,๐๐๐ คนไมมทอยอาศยซงมจานวนมากทสดในประวตศาสตรอเมรกานบแตกรณ Dust Bowl Ĩ โดยเมอเกดพายเฮอรรเคนแคทรนาทาใหเกดปรากฎการณ คลนพายหมน

ยกซดฝง (storm surge) คอ คลนทเกดจากการยกตวขนของนาทะเลนอกชายฝงดวยอทธพลของความกดอากาศและอทธพลของพายหมนเขตรอน คลนพาย

หมนยกซดฝง ขณะเกดเฮอรรเคนแคทรนาสามารถวดความสงของยอดคลนไดถง ๗.๖ เมตร

๓.๑.๑ ลกษณะของภยธรรมชาต

พายเฮอรรเคนมลกษณะเปนพายหมน มแหลงกาเนดในมหาสมทรบรเวณเสน Tropicsĩ โดยเมออากาศเหนอผวนาในมหาสมทรใกลเสนศนยสตรมอณหภมสงขนและลอยตวขนสทองฟา จะเคลอนทมาปะทะมวลอากาศเยนจากบรเวณเสนรงกอใหเกด Warm Front (มวลอากาศรอนดนมวลอากาศเยนใหเคลอนท) และ Cold Front (มวลอากาศเยนดนมวลอากาศรอนใหเคลอนท) หมนรอบแกนกลาง (Low-Pressure Center) แลวเคลอนทเขาสแผนดน ซงปกตพายหมนประเภทนมขนาดใหญ บางลกมเสนผา นศนยกลางหลายรอยกโลเมตร และอาจม

Ĩ Dust Bowl: ชวงป ค.ศ. ๑๙๓๐ เกดพายฝนทเกดจากความแหงแลงสรางความเสยหายใหกบสหรฐฯ โดยเฉพาะภาคการเกษตร และสรางความ

เจบปวยใหกบประชาชนจานวนมาก โดยคาดวาในชวงเวลาประชากรสหรฐฯ กวา ๓ ลานคนตองอพยพทงทอยโดยเฉพาะในมลรฐ แคลฟอรเนย โอคลาโฮมา และอารคนซส

ĩ บรเวณทอยระหวางเสนเขตรอนของโลก, บรเวณเขตรอนของโลก

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=th&langpair=fr%7Cth&u=http://fr.wikipedia.org/wiki/Oklahoma&rurl=translate.google.co.th&usg=ALkJrhjP43x9OLhDuWZNsh2dk4S0uHdSkQ

๗



ความเรวลมใกลจดศนยกลางถง ๑๐๐ - ๑๕๐ กโลเมตรตอชวโมง เมอเกดขนจะสรางความเสยหายจากพายลมและฝน และการเกดอทกภยในบรเวณกวาง แตละปพายหมนประเภทน (ในฝงมหาสมทรแปซฟคเรยกวา ไตฝน : Typhoon ในมหาสมทร

แอตแลนตคเรยกวา เฮอรรเคน : Hurricane) เกดขนบอยครงขนและสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนมากมาย ซงถอเปนภยจากธรรมชาตทรายแรงทสด

๓.๑.๒ ลาดบการเกดพายเฮอรรเคนแคทรนาในสหรฐอเมรกา

๑) เฮอรรเคนแคทรนากอตวเปนพายโซนรอนขนกลางมหาสมทรแอตแลนตก สะสมพลงจากหวงนาอนและทว ความรนแรงเปนเฮอรรเคนระดบ ๕ ซงมความเรวลมสงสด ๒๘๐ กโลเมตรตอชวโมง

๒) ศนยเฮอรรเคนแหงชาต (National

Hurricane Center :NHC) ประกาศยกระดบสถานการณเตอนจากระดบการ ‘เฝาระวง’ เปนการ ‘แจงเตอนภย’ โดย ประธานาธบดสหรฐฯ ไดออกประกาศภาวะฉกเฉนในพนท

นวออรลนส หลยสเซยนา อลาบามาและมสซสซปป เปนเวลา ๒ วน กอนการขนฝงของพายเฮอรรเคนแคทรนา โดยประกาศครอบคลมพนทบรเวณชายฝงระหวางนวออรลนสและหลยสเซยนา ไปจนถงเขตแดนระหวาง

มลรฐอลาบามาและฟลอรดา ตอมา NHC ไดแจงเตอนภยพายโซนรอนครอบคลมพนทชายฝงสวนใหญของอาวเมกซโก และศนยอตนยมวทยาของทองถนไดประกาศพยากรณอากาศในพนท ทอาจจะไมสามารถอาศยอยไดหลายสปดาหหลงการขนฝงของเฮอรรเคนแคทรนา

๓) วนท ๒๘ สงหาคม ๒๕๔๘ พายแคทรนาพดขนฝงทมลรฐหลยสเซยนาและสรางความเสยหายบรเวณฝงตะวนออกของสหรฐอเมรกาเปนพนทกวาง ๙๐๐,๐๐๐ ตารางไมล โดยมผลกระทบจากการเกดคลนพายซดฝงทมความสง ๕-๙ เมตร โถมเขาสมลรฐตางๆ ทตงอยรมอาวเมกซโก ความแรงของคลนสงผลใหเขอนกนนา ๓ แหงของนวออรลนสถกทาลาย ปรมาณนาจานวนมหาศาลไหลเขาทวมพนทถงรอยละ ๘๐ ของนวออรลนส โดยในบางพนทมระดบนาทวมสงถง ๗ เมตร และมนาทวมขงอยนานหลายสปดาห

๘



๓.๑.๓ ความเสยหายจากเฮอรรเคนแคทรนา

๑) ความเสยหายทางเศรษฐกจ

• ผลกระทบทางเศรษฐกจ เฮอรรเคนแคทรนาสรางความเสยหายและผลกระทบทางเศรษฐกจตอสหรฐอเมรกาเกนกวาทคาดหมาย รฐบาลตองใชงบประมาณกวา ๑๐๕ พนลาน เหรยญสหรฐฯ เพอซอมแซมและกอสรางสงปลกสรางรวมทงโครงสรางพนฐานตางๆ นอกจากนนยงสงผลกระทบทางเศรษฐกจจากการสญเสยศกยภาพการสงนามน โครงสรางพนฐานการคมนาคม รวมทงผลกระทบตอการสงออกสนคาอปโภคบรโภคเชนพชผลตางๆ โดยเฮอรรเคนแคทรนาไดสรางความเสยหายใหกบ แทนขดเจาะนามน ๓๐ แหง ทาใหมการปดโรงกลนนามน ๙ แหง สงผลใหตองปดการผลตนามนในอาวเมกซโก ๖ เดอน ผลผลตนามนลดลงรอยละ ๒๔ ผลผลตกาซลดลงรอยละ ๑๘

• ผลกระทบตออตสาหกรรม เฮอรรเคนแคทรนาสงผลกระทบตออตสาหกรรมการสงออกสตวปกของสหรฐฯ ถงรอยละ ๗๕ อนเปนผลจากการปดทาเรอหลายแหงทไดรบความเสยหายในครงน ไดแก ทาเรอ นวออรลนส กลฟพอรท และมสซสซปป รวมทงคลงสนคาหองเยนทไดรบความเสยหายทนวออรลนสและกลฟพอรท นอกจากนโรงผลตเนอสตวปกในมลรฐมสซสซปป จานวนรอยละ ๘๐ ไดรบความเสยหาย โรงเลยงสตวปกหลายรอยโรงตองถกเฮอรรเคนแคทรนาพดถลมจนสตวปกในโรงเลยงจานวนมากสญหายไปกบพาย

• ผลกระทบตอภาค ปาไม พนทปาไมใน มลรฐมสซสซปป จานวนประมาณ ๕,๓๐๐ ตารางกโลเมตร (ประมาณ ๒.๐๔๖ ตารางไมล) ถกทาลาย คดเปนมลคาความสญเสยกวา ๕ พนลานเหรยญสหรฐฯ

และยงสงผลใหเกดภาวะการวางงาน ซงทาใหรฐบาลทองถนตองสญเสยรายไดจากภาษในเวลาตอจากนน ซงกอนเกดพายพนททไดรบผลกระทบมอตราการจางงานหนงลานคน โดยเปนการจางงานในนวออรลนส ๖ แสนคน จากการประเมนคาดวาผลกระทบทางเศรษฐกจในมลรฐหลยสเซยนาและมสซสซปปอาจมมลคากวา ๑๕๐ พนลานเหรยญสหรฐฯ

๙



• ผลกระทบตอภาคประกนภย ปญหาหนงทเกดขนภายหลงการเกดพบตภย คอ บรษทประกนภยบางแหงไดยตการประกนทอยอาศยในพนท เนองจากมลคาความสญเสยทสงมากจากผลของพาย

เฮอรรเคน รวมทงบรษทประกนภยบางแหงไดเพมเบยประกนสงขนเปนพเศษสาหรบเจาของบาน เพอครอบคลมความเสยงทอาจเกดขนอกในอนาคต

๒) ความเสยหายทางสงคม

• การอพยพประชากร เฮอรรเคนแคทรนาสงผลใหเกดการอพยพของประชากรสหรฐฯ กวา ๑๐ ลานคน จากพนทประสบพบตภยไปสพนทอนทวสหรฐ เกดการยายถนของประชากรครงใหญสดในประวตศาสตรสหรฐอเมรกา โดยหลงเกดพายแลวเหลอประชากรทยงอาศยอยในนวออรลนสประมาณ ๒ แสนคน นอยกวากอนเกดพายกวาครงหนง

• อาชญากรรมและการกระทาผดกฎหมาย หลงจากพายเคลอนผานไปเมอวนท ๓๐ สงหาคม ๒๕๔๘ ปญหาการขาดแคลนอาหารและสงของบรรเทาทกขทาใหผประสบภยทยงอาศยอยในนวออรลนสบางราย เรมลกทรพยและขโมยของในรานคา โดยพยายามคนหาอาหารและนา นอกจากนยงมรายงานเกยวกบการขโมยรถ

การฆาตกรรม และการขมขนดวย

๓) ความเสยหายดานสงแวดลอม

• การกดเซาะชายฝง เฮอรรเคนแคทรนาสงผลกระทบตอสงแวดลอม โดยทาใหเกดการกดเซาะชายฝงอยางรนแรง เกดการเปลยนแปลงระบบนเวศนจากการพดพาตะกอน ทาใหพนทชายหางบางสวนหายไป ในขณะทเกาะบางแหงทอยใกลแผนดนใหญเชอมตอกบแผนดนใหญ สงผลใหแหลงอาหารและทอยอาศยสาหรบสตวนาเปลยนแปลง เกดการ อพยพยายถนของสตวตางๆ และทาใหตองปดศนยอพยพสตวปา ๑๖ แหง นอกจากนน พนทชมนาประมาณรอยละ ๒๐ ถกนาทวมอยางถาวร

• การรวไหลของนามน ความรนแรงของเฮอรรเคนแคทรนาทาใหเกดการรวไหลของนามนจากคลงนามน ๔๔ แหง ทวพนทตะวนออกเฉยงใตของหลยสเซยนา ทาใหสญเสยนามนเปนจานวนกวา ๒๖ ลานลตร และนามนบางสวนไหลเขาสระบบนเวศและ

๑๐



ปนเปอนลงในนาททวมบางเมอง ซงรฐบาลสหรฐไดพยายามจดการทาความสะอาด โดยระบายนาททวมนวออรลนสเขาสทะเลสาบ Pontchartrain ซงใชเวลา ๔๓ วน อยางไรกตาม เนองจากนาททวมมทงสาหราย แบคทเรย โลหะหนก ยาฆาแมลง สารเคมเปนพษ และนามนเจอปน ทาใหเกดความกงวลวาสงผลตอปลาในทะเลสาบ Pontchartrain

๓.๑.๔ กลไกการเฝาระวง การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหาย

๑) การดาเนนงานของรฐบาลกลาง

• หนวยงานกลางเพอการจดการในภาวะฉกเฉน การรบมอกบภาวะฉกเฉน (Emergency Response) ของสหรฐอเมรกา มหนวยงานรบผดชอบระดบประเทศ คอ Federal Emergency

Management Agency ( FEMA) โดยประธานาธบดเปนผมอานาจแตงตงผอานวยการ FEMA

• การประสานงานระหวางหนวยงานกลางและหนวยงานทองถน

เมอเกดภาวะฉกเฉนหรอภยพบต หนวยงานทองถนของรฐ (State)

จะเขารบผดชอบดาเนนการเปนอนดบแรก โดยผวาการรฐจะพจารณาประกาศเขตภยพบต หากหนวยงานทองถนระดบรฐไมสามารถชวยเหลอแกไขปญหาได รฐบาลกลาง (Federal) จะเขาควบคมสถานการณ ประธานาธบดจะประกาศใหพนทนนๆ เปนพนเขตภยพบต และรฐบาลกลางจะจดสรรงบประมาณสนบสนนเพอแกไขปญหา โดยมระบบการจดการเรยกวา National

Incident Management System: NIMS� มผทรบผดชอบสง

การอยางมเอกภาพ (unified command) เรยกวา Incident

Commander (IC) โดยประสานการสนบสนนและนโยบายจากหนวยงานระดบชาตทกแหงทเกยวของไปสหนวยงานในพนทตามระบบการสงการ (Incident Command System) ใหสามารถรวมกนปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

• ศนยเฮอรรเคนแหงชาต (National Hurricane Center: NHC)

จะทาหนาทเฝาตดตามพายและแจงไปยงพนททเปนเสนทางผานของพาย หนวยปองกนภยชายฝงของสหรฐจะเปนผเตอนภยตาม

� NIMS เปนระบบการจดการรวมถงการวางแผน การฝกอบรมบคลากร การฝกซอม การจดการทรพยากร การรบรองคณภาพของบคลากรและ

เครองมอ ระบบการสอสารและจดการขอมล

๑๑



พนททคาดหมายวาจะไดรบผลกระทบ หนวยงานอนๆ เชน ศนยฝกอบรมการบนจะมการบนเพอทาการสารวจและชวยเหลอ

๑) การดาเนนงานของรฐบาลทองถน

• การจดตงหนวยปองกนภย ระดบ ทองถน รฐบาลทองถนไดตงหนวยปองกนภยของตนเพอเตรยมพรอมรบการขนฝงของเฮอรรเคนแคทรนา และรฐบาลแหงรฐไดตงศนยฉกเฉนขน โดยรฐบาลทองถนจะรบผดชอบการปฏบตหากมคาสงอพยพ เเละไดเตรยมการโดยสรางทพกชวคราวฉกเฉนในชมชนแถบชายฝง รวมทงมทพกชวคราวทเตรยมสารองไว โดยทพกชวคราวทเตรยมไวไดแกสนามกฬาซ ปเปอรโดม ซงรองรบคนได ๒๖,๐๐๐ คน และมการจดเตรยมนาและอาหารสารองไว

• การอพยพประชาชน ไดเตรยมแผนอพยพไวเพอใหรฐบาลทองถน ทาการอพยพประชาชนออกจากพนท โดยแบงเปน ๓ ชวง เรมจาก ๕๐ ชวโมง ๔๐ ชวโมง และ ๓๐ ชวโมงกอนพายเขาฝง ซง อาสาสมครและเจาหนาทไดอพยพประชาชนในพนทสวนใหญทางตะวนออกเฉยงใตของหลยสเซยนา ชายฝงมสซสซปปและ

อลาบามา โดยในแผนฉกเฉนของรฐบาลทองถนไดกาหนดใหใชรถประจาทาง รถโรงเรยน รถพยาบาล และขนสงสาธารณะอนๆ เพอการอพยพ อยางไรกตาม รฐบาลทองถนไมสามารถทาการอพยพประชาชนไดทน แมวาจะมยานพาหนะจานวนมากแตกไมมคนขบรถทเพยงพอ

๓.๑.๕ ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากเฮอรรเคน

แคทรนา

๑) การ ชวยเหลอทหยดชะงกไปขณะเกดภย เมอเฮอรรเคนแคทรนามความรนแรงขนและพดเขาสชายฝงไดกอใหเกดฝนตกหนก เกดคลนลกใหญโถมทาลายบานเรอนบรเวณชายฝง ทาใหเกดนาทวมเปนบรเวณกวาง อาคารบานเรอนเสยหาย เสนทางคมนาคมหลกถกทาลาย ไฟฟาดบ นาประปาไมไหล โทรศพทเสยหายใชการไมได เมอพายพดผานพนทประสบภยแลว ไดเกดภาวะสญญากาศ โดยความชวยเหลอไดหยดชะงกไปชวงเวลาหนง ทาใหเกดปญหากบผประสบภยในพนทหลบภย เชน ในชวงสวนแรก ผอพยพในซปเปอรโดมนบหมนคน ขาดอาหาร และนา เดกทารกขาดนม ผสงอายไมไดรบยาทจาเปน ไมมการจดการเรองสขอนามย นาสะอาด และหองนาไมเพยงพอ

๑๒



๒) ระ บบการตดตอสอสารไมมประสทธภาพเพยงพอ เมอเกดพบตภยจาก

เฮอรรเคน แคทรนา ระบบการตดตอสอสารเกดความเสยหาย ทาใหไมสามารถตดตอประสานงานใหผประสบภยทราบแนวทางทควรปฏบต เชน เสนทางหลกเลยงภยพบต และการใหความชวยเหลอของรฐดานตางๆ โดยกรณเฮอรรเคนแคทรนานนพบวา ระบบการสอสารของรฐไมมประสทธภาพพอ ในระยะแรก รฐบาลกลางไมทราบหรอประเมนระดบความรนแรงของความหายนะทเกดขนตากวาทเกดจรง ความลาชาของความชวยเหลอจากรฐบาลกลาง ประกอบกบอปสรรคตางๆ ทาใหประชาชนตองรองขอความชวยเหลอผานสอมวลชน ประธานาธบดและรฐบาลกลางจงถกตงขอสงเกตวาไรประสทธภาพในภาวะฉกเฉน ซงมผลตอความมนคงของรฐบาลและ

ทาใหเกดความสนคลอนทางการเมองตอมา

๓) การระดมสรรพกาลงและการใชทรพยากรในภาวะฉกเฉนยงขาด

ประสทธภาพ เชน

• กอนเกดเหตรฐบาลไมไดประสานงานเพอขอความรวมมอจากบรษทรถโดยสารเพอนาประชาชนอพยพออกจากพนท

• ในขณะทความชวยเหลอยงไปไมถงรฐบาลไมไดพยายามหาอาหารออกมาแจกจายใหเพอประชาชนใชประทงชวตเบองตน ซงสามารถขอจดสรรจากซปเปอรมารเกตทมอาหารสารองอย

• กองกาลงทหาร ๔๐,๐๐๐ นาย ทรฐบาลสงเขาไปรกษาการในพนทเกดเหต ใหความสาคญกบการควบคมความรนแรงและการปลนชงทรพยสน โดยไดทาหนาทการชวยเหลอบรรเทาทกขเพยงเลกนอย

๓.๑.๖ การฟนฟบรณะหลงภยพบต

๑) การฟนฟประเทศหลงภยพบต การทาลายลางของเฮอรรเคนแคทรนา ไดกอใหเกดการทาลายทนทางเศรษฐกจ โครงสรางทางสงคม และทรพยากรของประเทศ การฟนฟบรณะจงจาเปนตองเรงดาเนนการโดยดวนเพอชวยเหลอผไดรบผลกระทบในภาวะฉกเฉนใหกลบมาดารงชวตในสภาวะปกต รวมทงการฟนฟประเทศในภาพรวม ทงดานโครงสรางพนฐาน การพฒนาเศรษฐกจ การจดการดานประชากร สงคม และสงแวดลอม สาหรบเหตการณเฮอรรเคนแคทรนาไดสรางปญหาทรอการแกไขและฟนฟทงระยะสนและระยะยาว ไดแก

๑๓



• การฟนฟวถการดารงชวต อาชพ รายได และการจางงาน

• การบรณะซอมแซม การระบายนาออกจากเมอง การซอมถนน เสนทางคมนาคม สาธารณปโภค

• การดแลทรพยสนของประชาชนทตองอพยพออกจาทพก

• การดแลเดกทพลดพรากจากครอบครว หรอสญเสยบดามารดา • การจดการกบขยะและของเสยตางๆ

๒) กฎหมายเพอการฟนฟหลงการเกดภยพบต ในการฟนฟความเสยหายรฐบาลสหรฐฯ ไดออกกฎหมายเรยกวา New Orleans and Louisiana:

Hurricane Katrina Disaster Relief and Economic Recovery Act

โดยประกาศ ณ วนท ๒๒ กนยายน ๒๕๔๘ มสาระสาคญสรปได ดงน

• ดานความมนคงภายในรฐ กาหนดใหจดสรรงบประมาณใหแก กองกาลงทหารในการเขาไปชวยเหลอและบรรเทาสถานการณภยพบตทเกดขน และสาหรบจดซอวสดอปกรณทจาเปนในการชวยเหลอและฟนฟ รวมทงการซอมแซมและปรบปรงอาคารของสวนราชการ

• ดานการคาภายในทองถน โดยรฐบาลสหรฐฯ ไดจดสรรงบประมาณเพอฟนฟการคาภายในทองถน ไดแก การฟนฟพนททาประมงและทาเทยบเรอ การฟนฟพนทแนวชายฝงทเปนแหลงเพาะเลยงหอยนางรมทสาคญของรฐ การเรงชวยเหลอผประกอบการเจาของเรอประมงขนาดใหญทไดรบความเสยหาย การชวยเหลอชาวประมงและผแปรรปอาหารทะเลในพนทใหสามารถเขาถงแหลงตลาดไดมากยงขน และการกอสรางโครงสรางพนฐานทสาคญทสามารถใหบรการ ตลอดจนจดสรรงบประมาณสนบสนนการวางระบบเพอชวยในการตดสนใจในภาวะฉกเฉนและจดทาคมอทสามารถนาไปใชในกจกรรมการชวยเหลอและฟนฟไดอยางมประสทธภาพ

• การชวยเหลอดานสงคม สาธารณปโภค และการศกษา โดยรฐไดจดสรรงบประมาณแกหนวยใหบรการดานสขภาพจตและการบาบดผตดยาเสพตด รวมถงผมปญหาดานอนๆ เพอชวยเหลอผประสบภยทไดรบผลกระทบจากพายเฮอรรเคน รวมทงฟนฟและปรบปรงสงกอสรางและอาคารเรยน อปกรณเพอการศกษาอนๆ โดยใหความสาคญตอการรกษาระดบมาตรฐานการเรยนการสอนเชนเดม และใหการชวยเหลอดานคาใชจายดานพลงงานสาหรบ

๑๔



ครวเรอนทมรายไดนอยและซอมแซมระบบการจายไฟฟาและพลงงานในพนทไดรบความเสยหาย

• การเตรยมการและชวยเหลอเรงดวนในสถานการณฉกเฉน โดยระดมความชวยเหลอทงจากสวนกลางและภมภาค ในการเรงฟนฟและ ปรบปรงสงกอสรางทไดรบผลกระทบ รวมถงจดสรรงบประมาณเฉพาะสาหรบศนยขอมลขาวสารเพอตดตามและประเมนผลการเกดภยพบตในภาวะฉกเฉน

• ดานทอยอาศย สนบสนนงบประมาณชวยเหลอดานสนเชอทอยอาศยแกผประสบภย และพจารณาใหผไดรบผลกระทบเปนผมสทธสมครเขารวมโครงการชวยเหลอดานสนเชอทอยอาศยของรฐบาลเปนลาดบแรก

• ดานการเกษตร จดสรรงบประมาณฟนฟโครงสรางพนฐานดานการเกษตร และออกมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบ เชน โครงการฟนฟและชวยเหลอผปลกออยโรงงานทไดมการประมาณการความเสยหายแลว และในสวนทมผลผลตลดตาลงในปการเพาะปลกถดไปอนเนองมาจากผลกระทบและความเสยหายจากพายทเกดขน รวมถงพนททไดรบผลกระทบจากการทมนาทะเลรกเขามาในพนทเพาะปลกผก ผลไม และดอกไมของรฐ ทาใหเกษตรกรไมสามารถเพาะปลกทดแทนไดจากสภาพดนทมความเคมเพมขน

• ดานการฟนฟพนทลมนาและปาไม จดสรรงบประมาณผานโครงการปองกนความเสยหายบรเวณลมนาในภาวะฉกเฉน เพอทาการซอมแซมทางนาและสนปนนาทไดรบความเสยหาย รวมถงบรเวณใกลเคยงทเปนทราบลมการเกษตรทไดรบความเสยหาย ทงน การฟนฟพนทปาไมทงทเปนปาปลกเพอการใชสอยและพนทปาโดยธรรมชาตทไดรบความเสยหาย รฐจะทาการฟนฟและปลกใหม พรอมทงใหงบประมาณสนบสนนการวจยและศกษาความเสยหายของผนปาในการดแลของรฐทไดรบผลกระทบในครงนดวย

๑๕



• ดานการพฒนาเศรษฐกจ รฐจดสรรงบประมาณเพอเปนเงนทนสนบสนนกจกรรมตางๆ ทจะสามารถฟนฟและพฒนาภาคธรกจใหกลบมาดาเนนธรกจไดอยางเดม รวมทงสนบสนนเงนทนแกหนวยงานดานการพฒนามาตรฐานและเทคโนโลย เพอเขาไปชวยเหลอผประกอบการผลตภายในรฐทไดรบความเสยหายจากภยพบตครงน และมอบหมายใหฝายดแลดานเศรษฐกจสนบสนนเงนงบประมาณปละ ๓๕ ลานเหรยญสหรฐฯ เปนระยะเวลา ๕ ป สาหรบการสงเสรมและรกษาศกยภาพการสงออกของรฐ ซงประกอบดวยกจกรรมการฝกอบรมและการพฒนาการดาเนนธรกจแกภาคเอกชน รวมถงการชวยเหลอในการขยายตลาดสงออกและการทาการตลาด นอกจากนยงจดสรรงบประมาณสงถง ๒๐๐ ลานเหรยญสหรฐ ฯ

เพอการฟนฟเศรษฐกจในภาพรวมของรฐ หลยสเซยนา ในรปของการใหเงนทนเพอฟนฟธรกจและกระตนเศรษฐกจของรฐ

๓) การฟนฟชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากพายเฮอรรเคนแคทรนา มการมาตรการดาเนนการ ดงน • มาตรการเรงฟนฟชมชนเพอตอบสนองความตองการดานทอย

อาศยในระยะยาว ประกอบดวยแนวทางยอย คอ (๑) จดหาเงนทนใหเปลา เชน โครงการ Community Development

Block Grants ของ U.S. Department of Housing and Urban

Development (HUD) เพอสนบสนนการฟนฟทอยอาศยและระบบเครอขายสาธารณปโภคตางๆ ทไดรบความเสยหาย (๒)

จดหาแหลงเงนกยม ระยะผอนผนการใชหน และแหลงใหคาปรกษาสาหรบเจาของบานทไดรบความเสยหายสาหรบการซอมแซมบานเดมหรอการจดซอบานใหม โดยความรวมมอของ

๑๖



Federal Housing Administration (FHA), HUD, และ U.S.

Department of Agriculture (USDA) (๓) อพยพผประสบภยออกจากพนทและจดหาบานเชาเพอแกปญหาทอยอาศยในระยะยาว โดยความรวมมอระหวาง HUD กบ Federal Emergency

Management Administration (FEMA) และองคกรทองถนทรบผดชอบในการจดหาทอยอาศย เชน Housing Authority of

New Orleans (HANO) และ (๔) สรางเครอขายพนธมตรเพอชวยผประสบภย อาท นกศกษา ผประกอบการภาคเอกชน และเครอขายอาสาสมครอนๆ ในการชวยสนบสนนในอปกรณกอสรางและเปนอาสาสมครเขาชวยชมชนทประสบภยในดานตางๆ

• มาตรการซอมแซมและเพมความแขงแรงของระบบโครงสราง

พนฐาน ประกอบดวยแนวทางยอย คอ (๑) ฟนฟเครอขาย

คมนาคม ระบบขนสง ทาเรอ และอาคารสถานทสาธารณะ โดย

U.S. Army Corps of Engineers (Corps) เปนหนวยงานหลกในการซอมแซมกาแพงปองกนนาทวมยาวกวา ๒๒๐ ไมล และซอมบารงระบบปองกนพายเฮอรรเคนของเมองนวออรลนส ไมวาจะเปนสถานสบนาและประตระบายนา ซงมเปาหมายทจะพฒนาระบบสาธารณปโภคตางๆ ใหมความแขงแรง สามารถปองกนนาทวมและพายไดถง ๑๐๐ ปขางหนา นอกจากน FEMA และ U.S.

Department of Transportation (DOT) ไดอดหนนเงนรวมกวา ๗.๕ พนลานเหรยญสหรฐฯ เพอซอมบารงระบบโครงสรางพนฐานทไดรบความเสยหาย อาท ทางหลวง ถนน สะพาน โรงเรยน ระบบประปา อาคารสาธารณะ และเพอการเคลอนยายซากปรกหกพง สวน U.S. Coast Guard (USCG) ไดเรงซอมแซมทาเรอ นวออรลนสและทาเรออนๆ รอบอาวจนสามารถเปดดาเนนการไดตามปกต รวมทงดาเนนการฟนฟการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทเกยวของระบบการขนสงทางนาดวย (๒) ฟนฟดานพลงงาน

และนาโดย U.S. Department of Energy (DOE) เปนหนวยงานหลกทาหนาทประเมนความเสยหายและอปสงคของนามน แกส และไฟฟาหลงเกดภยพบต เรงซอมแซมระบบทอขนสงนามน ระบบจายไฟฟาและอปกรณทเสยหายจากพาย โดยมการประสานงานอยางใกลชดกบบรษททประกอบธรกจดานพลงงานในพนทชายฝงตะวนออก และ (๓) ฟนฟระบบการสอสาร

โทรคมนาคม โดย U.S. Department of Commerce(DOC) ใช

๑๗



งบประมาณกวา ๑.๓ ลานเหรยญสหรฐฯ เพอสรางสถานกระจายเสยงเตอนภยจากพายเฮอรรเคนเพมเตม รวมทงประสานงานกบFederal Communication Commission ในการอนญาตใหใชระบบการสอสารผานดาวเทยมเอกชน Ultrawideband และคลนไมโครเวฟ ระหวางการกภยและการชวยเหลอฟนฟในเขตพนทประสบภยพบต

• มาตรการการฟนฟระบบเศรษฐกจและปกปองแรงงาน

ประกอบดวยแนวทางยอย คอ (๑) ฟนฟภาคการผลต โดย USDA ไดอนมตงบประมาณ ๒๕๐ ลานเหรยญสหรฐฯ ชวยเหลอเกษตรกรและผประกอบการสวนปาหลายพนคนทไดรบผลกระทบจากเฮอรรเคน โดยใหเงนชวยเหลอชดเชยความเสยหายของพชผลและฟารมปศสตว รวมทงการเคลอนยายตนไมและซากปรกหกพง สวน Emergency Conservation Program ซงเปนหนวยงานสงกด USDA ไดชวยบรรเทาความเสยหาย โดยเคลอนยายซากปรกหกพง ปรบสภาพพนทในพนทเกษตรกรรม และซอมแซมรวและโครงสรางโรงเรอนปศสตวทเสยหาย สาหรบ Risk

Management Agency ไดใชงบประมาณ ๑๘๗ ลานเหรยญสหรฐฯ ประกนภยผลผลตทไดรบผลกระทบจากเฮอรรเคนแคทรนา (๒) กระตนภาคธรกจ โดย Small Business Administration

(SBA) ไดอนมตวงเงนกสาหรบผประสบภยพบตมากกวา ๑๐.๓ พนลานเหรยญสหรฐฯ สวน DOC รบพนธกจในการสงเสรมการลงทนในภมภาค Gulf Coast เนนการชวยเหลอผประกอบการชาวอเมรกน โดยเฉพาะกลมธรกจขนาดเลก นอกจากน HUD และ Internal Revenue Service (IRS) ไดรวมกนจดการอบรมเชงปฏบตการในชมชนตางๆ ๔ มลรฐทไดรบผลกระทบจากภยพบต เพอชแจงรายละเอยดขอเสนอและแรงจงใจทางภาษเพอสงเสรมและกระตนการลงทนในภมภาค Gulf Coast (๓) พฒนา

ตลาดแรงงาน โดย U.S. Department of Labor (DOL) ซงทาหนาทพฒนาและเยยวยากลมผใชแรงงานในพนทประสบภย โดยสารวจแหลงเงนทนเพอชวยเหลอผวางงานระหวางทภาคเศรษฐกจยงไมฟนตว และไดรวมกบ The Business Roundtable ซงเปนการรวมตวของผนา CEO กวา ๑๖๐ บรษทชนนาของสหรฐฯ ในการสนบสนนและสงเสรมการสรางงานในภาคการกอสรางกวา ๒๐,๐๐๐ ตาแหนง ในภมภาค Gulf Coast ภายในป ๒๕๕๒ (๔)

๑๘



จดหาเงนชวยเหลอ เพอบรรเทาภาระสาหรบภาคธรกจ เกษตรกร ผลงทน และผเสยภาษทวไป โดย U.S.Department of Treasury

ไดชวยเหลอผเสยภาษทไดรบผลกระทบจากเฮอรรเคน โดยเสนอใหผลประโยชนและสรางแรงจงใจทางภาษเปนกรณพเศษ ภายใตกฎระเบยบ Katrina Emergency Tax Relief Act และ the

Gulf Opportunity Zone Act (๕) จายเงนประกน โดยการดาเนนการภายใตโปรแกรมการประกนภยนาทวมแหงชาต(National Flood Insurance Program – NFIP) ของ FEMA ซงจายเงนประกนไปแลวกวา ๑๖.๑ พนลานเหรยญสหรฐฯ แกผเอาประกน ๒๐๕,๐๐๐ ราย และ (๖) ซอมแซมสถานทราชการ และเรงดาเนนการของหนวยงานรฐเพอฟนฟการจางงานภาครฐ โดยไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงาน อาท General Services

Administration (GSA) U.S. Office of Personnel

Management, U.S. Department of the Interior, U.S.

Department of Homeland Security (DHS) และ U.S.

Department of Defense (DOD)

• มาตรการฟนฟสงแวดลอมและพนทสเขยว ประกอบดวยแนวทางยอย คอ (๑) เคลอนยายซากปรกหกพง ซง FEMA ไดจดสรรงบประมาณชวยเหลอการเคลอนยายซากปรกหกพงในมลรฐ อลบามา หลยสเซยนา และมสซสซปป และ USDA โดยหนวยอนรกษทรพยากรธรรมชาตไดขดลอกคคลองเปนความยาวกวา ๑,๔๕๐ ไมล ขณะท U.S. Forest Service ไดเรงเปดชองการจราจรทถกกดขวางดวยตนไมเปนความยาวกวา ๑,๓๐๐ ไมล สรางแนวกนไฟกวา ๙๓๘ ไมล และจดสรรงบประมาณถง ๒๒ ลานเหรยญสหรฐฯ เพอเปนกองทนสาหรบผประกอบการสวนปา (๒) ฟนฟ

สภาพแวดลอม โดยไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงาน โดย Environmental Protection Agency (EPA) ไดเขาสารวจคณภาพสงแวดลอม ทงนา อากาศ ตะกอนดนและขยะพษ ในพนทกวา ๔๐๐,๐๐๐ จด เพอฟนฟสภาพแวดลอมใหกลบสภาวะปกตใหเรวทสดและปองกนการรวไหลของสารพษทอาจเกดขนสบเนองจากเหตภยพบต สวน the Coast Guard ไดสงเจาหนาทเขากาจดคราบนามนกวา ๘ ลานแกลลอนทลอยอยในทะเล ขณะท U.S. Fish and Wildlife Service (FWS) ไดรบการจดสรรงบประมาณเพอเรงฟนฟแหลงทอยอาศยของพนธพชพนธสตวท

๑๙



ไดรบผลกระทบโดยตรงจากพายเฮอรรเคน และ (๓) ฟนฟ

สวนสาธารณะและพนทสเขยว โดยมหนวยงานหลก คอ หนวยอทยานแหงชาต สงกด Department of the Interior ไดนากาลงเขาเคลอนยายเศษซากปรกหกพงและขยะตางๆ ออกจากพนทของ Gulf Island National Seashore ซง FEMA ไดใชเปนพนทรองรบผอพยพจากพนทประสบภยพบต

• มาตรการรกษาความตอเนองของการใชจายภาครฐ รวมทง

ผลประโยชนและการใหบรการตางๆ โดยรกษาสภาพคลองและ การใชจายของภาครฐมใหขาดชวง เนองจากจะสงผลโดยตรงตอ การไหลเวยนของระบบเศรษฐกจในชวงวกฤตของพบตภยและการฟนตวทางเศรษฐกจภายหลงการเกดพบตภย ซงทกหนวยงานไดรบนโยบายไปปฏบต

• มาตรการใหบรการดานสาธารณสข สวสดการสงคม อาหาร

และการศกษาอยางตอเนองและเพยงพอ ประกอบดวยแนวทางยอย คอ (๑) จดบรการสาธารณสขและสวสดการสงคม โดย

U.S. Department of Health and Human Services (HHS)

เปนหนวยงานหลกในการวางระบบดแลสขภาพในชวงระหวางเกดและภายหลงการเกดภยพบต โดยจดกาลงบคลากรและเครองมอสนบสนนจากสวนกลางเขามาชวยเจาหนาทในระดบมลรฐและระดบทองถน นอกจากน ยงไดจดสรรงบประมาณกวา ๒ พนลานเหรยญสหรฐฯ เพอชวยเหลอผประสบภยดานสาธารณสข รวมทงจดบรการดานสขภาพเพอบาบดความเจบปวยทงทางกายและทางจตในพนทประสบภยเปนการเฉพาะ (๒) จดเตรยมนา อาหาร

โภชนาการและยารกษาโรค โดยไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงาน อาท FEMA ไดจดหานาดม ๘๕ ลานลตร (อตรา ๓ ลตรตอคนตอวน) นาแขง ๑๗๖ ลานปอนด (อตรา ๘ ปอนดตอคนตอวน) และอาหาร ๔๖.๕ ลานมอ (อตรา ๒ มอตอคนตอวน) สวน

USDA ไดบรการคปองอาหารมลคารวม ๕๕๗ ลานเหรยญสหรฐฯ สาหรบผประสบภยกวา ๙๓๖,๐๐๐ ครวเรอน สาหรบ HHS ไดเขาสารวจความปลอดภยดานสขภาวะในรานคาขายปลก โรงพยาบาล หมบาน สถานสงเคราะห และบานพกคนชรา และ (๓) ชวยเหลอ

ดานการศกษา โดย U.S. Department of Education (ED) ไดใหความชวยเหลอฟนฟอาคารเรยนและสาธารณปโภคในโรงเรยนทไดรบความเสยหาย งดเวนการเกบคาประกนสขภาพเดกในพนท

๒๐



ประสบภย ใหเงนชวยเหลอนกเรยน ครและผปกครอง รวมทงจดหาสอการเรยนการสอนและอปกรณคอมพวเตอรใหกบโรงเรยนในพนทประสบภย

๔) ปญหาดานการฟนฟบรณะ ไดแก

• ความลาชาของการดาเนนงาน แมรฐบาลสหรฐและรฐสภาไดอนมตงบประมาณกวา ๑๑๐ พนลานเหรยญ สหรฐฯ สาหรบฟนฟชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากเฮอรรเคนแคทรนา แตการฟนฟบรณะเปนไปไดชามาก ประชาชนยงไมไดรบความชวยเหลอทจาเปนจานวนมาก ๑ ปหลงเหตการณ หลายพนทยงคงมนาทวมขงไมไดรบการฟนฟ ๕ ปผานไป ผประสบภยทไรทอยอาศยนบพนยงคงอาศยอยในทพกชวคราว ชาวนวออรลนสทเคยมอยเกอบหาแสนคน ซงกวาครงเปนชาวผวดา ปจจบนลดลงเหลอเพยงสองแสนคน โดยชาวเมองจานวนมากไมยอมกลบมายงถนเดมอก เพราะความรสกแบงแยกสผวเกดขนกบผประสบภยจานวนมาก

• ความยงยากของระเบยบขนตอน การชวยเหลอเรองบานภายใตโครงการ The Road Home มความยงยากเพราะกฎระเบยบการใชเงนของรฐ รวมทงกระบวนการตรวจสอบขอเทจจรง ทาใหจานวนประชากรทไดรบอนมตเงนชวยเหลอ มเพยง ๕๐๐ ราย จากจานวนทยนของรบความชวยเหลอรวม ๑๐๔,๐๐๐ ราย (ณ กมภาพนธ ๒๕๕๐)

• การบรหารจดการทไมมประสทธภาพ สอมวลชนสหรฐฯ ตงขอสงเกตวา การขาดภาวะผนาทงระดบรฐและทองถน ทาใหการประสานงานระหวางรฐบาลกลางกบรฐบาลทองถนไมมประสทธภาพ มการบรหารจดการแบบ Top Down การประชาสมพนธและการสอสารเกยวกบแนวทางการฟนฟบรณะมอยจากด ทจรงแลวควรมการทางานเชงรก เปดกวาง เพอรบฟงเสยงสะทอนและความเหนจากสาธารณะ นอกจากนน ยงมความไมโปรงใสในระบบบรหาร ทาใหตองมการตรวจสอบการคอรรปชนในขนตอนตางๆ ทาใหการดาเนนงานลาชามากขน

ภยพบตจากเฮอรรเคนแคทรนาสงผลกระทบเปนวงกวางไปจนถงพนทใกลเคยง ซงผลกระทบอยางหนงททาใหรฐบาลสหรฐฯ ถกวจารณอยางรนแรงเนองจากการดแลผประสบภย เนองจากในพนทเมองนวออร ลนสมคนผวส อาศยอยประมาณ ๒ ใน ๓ และ

๒๑



สวนใหญเปนคนยากจน มอาชพขายของทระลกใหนกทองเทยวโดยอาศยรถเขน เมอเกดการอพยพกอนมภยพบต คนผวขาวและคนรารวยกสามารถอพยพหนภยไดทน รฐบาลจงถกตงขอสงเกตวา การทชวยเหลอชาเพราะผประสบภยสวนใหญเปนคนผวสทาใหรฐบาลไมใหความสนใจ และ ไมเรงรด การ ชวยเหลอเทาทควร นอกจากน เนองจากการบรหารงานสวนใหญของรฐบาลสหรฐฯ ชดนเปนไปในลกษณะของระบบศนยรวมอานาจ (Centralization) ซงทาให สานกงานจดการฉกเฉนกลาง (Federal Emergency Management Agency: FEMA) มรปแบบการบรหารทขนตรงกบรฐบาลกลาง คอสงกดอยภายใตกระทรวงความมนคงแหงมาตภม ( U.S. Department of

Homeland Security) ทาใหเกดความลาชาอนเปนจดบอดหนงททาใหการชวยเหลอผประสบภยในระยะเรมตนประสบความลมเหลวโดยสนเชง โดยเหนไดจากรายงานขาวทางโทรทศน เชน CNN ทสะทอนภาพผประสบภยทตดอยตามทตางๆ และผเสยชวตทปลอยใหซากศพลอยอยในนา เผยแพรไปทวโลก ซงเหนไดวาสวนใหญเปนคนผวดา คนชราบางรายยงตดอยกบรถเขนแมจะถกอพยพมาไวทซปเปอรโดมแลว แตตองเสยชวตเพราะขาดการดแลรกษาพยาบาล การขาดนาและการขาดอาหาร

รฐบาลสหรฐฯ พยายามชแจงตอเสยงวพากษวจารณถงการใหความชวยเหลอทลาชาและไมมประสทธภาพ วาไมใชเกดจากการเหยยดสผวหรอการแบงชนชน แตกไมสามารถชแจงสาเหตของความลาชาตอนานาชาตได ภายหลงจากพาย เฮอรรเคนแคทรนาพดถลมได ๑๖ วน ประธานาธบดสหรฐฯ กออกแถลงยอมรบผดชอบตอการทางานทลาชาไรประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภย

๒๒



๓.๒ กรณการเกดเหตการณพายหมนนารกส ๒๕๕๑

พายหมนนารกส �� กอตวในฤดมรสมพดเมอ ๒๕๕๑ สรางความเสยหายในพนทโดยรอบมหาสมทรอนเดยตอนเหนอโดยเฉพาะในพมา ระหวางปลายเดอนเมษายนถงตนเดอนพฤษภาคม ๒๕๕๑ ซงผลของพายไซโคลนนารกสไดกอความเสยหายเปนวงกวาง โดยปรากฏรายงานผเสยชวตกวาสองหมนคนและผสญหายกวาสหมนคน ซงจากการเกดภยพบตครงน รฐบาลพมาไมไดใสใจแกไขสถานการณเทาทควรทงการใหความชวยเหลอผบาดเจบ การคนหาผสญหายและการจดการศพผเสยชวต ทาใหเกดเสยงวพากษวจารณและความพยายามจากหลายฝายทจะเรยกรองใหรฐบาลพมายอมรบความชวยเหลอจากนานาชาต

๓.๒.๑ ลกษณะของภยธรรมชาต

พายไซโคลน เปนพายหมนเขตรอน (Tropical Cyclone) เกดขนบรเวณอาว

เบงกอล หรอกอตวจากหยอมความกดอากาศตาในทะเล แลวไตระดบขนไปเรอยๆ จนกลายเปนพายดเปรสซน พายโซนรอนและพายหมนเขตรอน ตามระดบความเรวลมสงสดใกลศนยกลางของพาย

๓.๒.๒ ลาดบการเกดพายหมนนารกสในประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพ พมา10

��

๑) วนท ๒๗ เมษายน ๒๕๕๑ พายไซโคลนนารกสกอตวขนในอาวเบงกอลตอนกลางมความเรวลม ๒๑๕ กโลเมตรตอชวโมง

๒) วนท ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๑ กรมอตนยมวทยาของไทยประกาศเตอนภย ‘ไซโคลนนารกส ฉบบท ๔’ วา ไซโคลนนารกส (Nargis) ทกอตวขนบรเวณอาวเบงกอล กาลงเคลอนทดวยความเรวลม ๑๘ กโลเมตรตอชวโมง โดยมความเรวลมสงสดใกลศนยกลางประมาณ ๑๔๘ กโลเมตรตอชวโมง คาดวาจะเคลอนตวขนฝงของประเทศในคนวนท ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๑

๓) วนท ๓ พฤษภาคม ๒๕๕๑ พายไซโคลนนารกสพดขนฝงพมาโดยไดพดกระหนาเขาพนทแถบสามเหลยมปากแมนาอระวดและนครยางกง เมองหลวงของพมา ทาใหมผบาดเจบ ผเสยชวต และผสญหายจานวนมาก

๔) วนท ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๑ สานกขาวตางประเทศอางสถานโทรทศนของรฐบาลพมารายงานวาพายดงกลาวมความเรวลม ๑๙๐ กโลเมตรตอชวโมง สรางความเสยหายโดยมผเสยชวตอยางนอย ๓๕๑ คน (ภายหลงมรายงานวายอดผเสยชวตจรงสงกวา ๓๔,๐๐๐ คน ขณะทเจาหนาทตางชาต

��

นารกส เปนชอของเดกหญงชาวมสลม แปลวา ดอกไม และใชเปนฃอพายไซโคลนทเสนอโดยประเทศปากสถาน ÒÒ เรยบเรยงจาก http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Nargis

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%AA

http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Nargis

๒๓



ประเมนวาอาจมผเสยชวตถง ๑๐๐ ,๐๐๐ คน ผสญหายอกกวา ๔๐,๐๐๐ คน และจานวนผประสบภยอกนบลานคน

๓.๒.๓ ความเสยหายจากพายนารกส

๑) ผลกระทบจากพายหมนนารกสสงผลตออาวเบงกอลฝงตะวนตกหลายประเทศ โดยกอใหเกดภาวะฝนตกหนกในประเทศศรลงกา เกดภาวะนาทวมและดนถลมในหลายพนท โดยตาบลรตนประและตาบลเคกลเลไดรบผลกระทบมากทสด ประชาชนมากกวา ๓.๐๐๐ ครวเรอนไดรบความเดอดรอนจากการทบานเรอนหลายพนหลงจมนา หรอถกทาลายจากแรงพาย ชาวศรลงกากวา ๓๕,๐๐๐ คน ตดอยบนเกาะโดยไมสามารถชวยเหลอได สวนทประเทศอนเดย กรมอตนยมวทยาแหงสาธารณรฐอนเดยไดออกประกาศเตอนชาวประมงใหงดออกทะเลในระหวางทพายหมนนารกสพดผาน โดยมพยากรณวาพายรนแรงจะเคลอนผานชายฝงรฐทมฬนาฑและรฐอานธรประเทศ นอกจากน อทธพลของพายหมนดงกลาวทาใหอณหภมในอนเดยลดลง หลงจากทไดสงขนอยางรนแรงเพราะคลนความรอน

๒) หลงจากทพายหมนนารกสไดพดเขาทาลายพนทแลว ทางการพมาไดรายงานวามผเสยชวตประมาณ ๕๐,๐๐๐ คน และผคนหลายลานคนสญเสยทอยอาศย เนองจากมอาคารบานเรอนถกทาลายหลายแสนหลงในเมองลบตร เขตอรวด ซงถอเปนความเสยหายทไมเคยปรากฏมากอนในพมา ซงจานวนดงกลาวอาจมากกวาจานวนผเสยหายในเหตการณสนามทประเทศศรลงกาหลายเทา

๓) ผลกระทบจากการพดถลมของพายไซโคลนนารกส คอ การเรงฟนฟสภาพแวดลอมทเสยหาย เนองจากเกดภาวะนาเนาทวม (waste flood) ซงเกดจากนาขงทปนดวยสงปฏกลและสงเนาเสยตางๆ สงผลใหนาขาวเสยหายหลายแหง

๔) ทตอเนองอนเนองมาจากอทธพลของพายคอการสงผลกระทบใหราคาสนคาตางๆในพมาปรบตวสงขน ๒ -๓ เทาตว ในพนทเมองกไดรบความเสยหายทงอาคารรานคาโดยสภาพแวดลอมในนครไดรบความเสยหายอยางหนก รานคาสวนใหญตองปดกจการ ประชากรตองดารงชวตโดยขาดแคลนเครองอปโภคบรโภค การประเมนความเสยหายดานทรพยสนคดเปนเงนประมาณ ๔,๐๕๗ ลานเหรยญสหรฐฯ (๑๓๔,๖๕๐.๘๗ ลานบาท)

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%99&action=edit&redlink=1



๒๔



๓.๒.๔ การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหายจากพายไซโคลนนารกส

๑) รฐบาลทหารพมาไดประกาศใหเขตยางกง เขตอรวด เขตหงสาวด ตลอดจน รฐมอญและรฐกะเหรยงเปนเขตประสบพบตภย อยางไรกด รฐบาลทหารพมาไมไดมการดาเนนมาตรการใดๆ ทเปนการชวยเหลอผประสบภยและฟนฟความเสยหายในพนทอยางเหมาะสม ประชาชนพมาตางไมพอใจรฐบาลทไมมระบบการเตอนภยทมประสทธภาพ และไมมมาตรการจดการกบศพผเสยชวตจานวนมากทาใหเกดความกงวลวาจะเกดโรคระบาดลกลามตามมาอกระรอกหนง

๒) วนท ๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ผแทนรฐบาลทหารพมาประจาเมองนวยอรกไดรองขอความชวยเหลอจากสหประชาชาตอยางเปนทางการสาหรบความเสยหายจากพายหมนนารกสในประเทศพมา ซงหลายประเทศใหการตอบรบและพรอมใหการชวยเหลออยางเตมท โดยเตรยมจดสงคณะแพทยและพยาบาลเขาไปชวยเหลอ รวมทงการบรจาคเงนและเสบยง ทงอาหารและยา ตลอดจนสงของทจาเปนอนๆ อยางไรกด รฐบาลทหารพมากลบแสดงความประสงคทจะไมรบความชวยเหลอจากนานาชาตหรอองคกรใดๆ และไมอนมตบตรผานแดนใหแกบคคลตางดาว แมวาบคคลเหลานนประสงคจะเดนทางเขาไปในประเทศเพอใหความชวยเหลอผประสบภยกตาม

๓) วนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๕๑ รฐบาลทหารพมาไดอนญาตใหกลมเทยวบนจากอตาล ซงไดนาเครองบรรเทาทกขและเจาหนาทภาคสนามจากองคการสหประชาชาต ลงจอด ณ สนามบนยางกง แตเจาหนาทและเครองบรรเทาทกขจากนานาชาตสวนใหญยงคงคางอยในประเทศไทยและสนามบนยางกงเพอรอความยนยอมจากรฐบาลทหารพมาอยางเปนทางการเพอนาไปแจกจายใหความแกผประสบภย ซงทาใหประเทศตางๆ เกดความวตกวา เสบยงอาหารและยาอาจเสยหายเสยกอนไดรบอนญาตจากรฐบาลทหารพมาได

๔) วนท ๙ พฤษภาคม ๒๕๕๑ รฐบาลทหารพมาไดยอมรบความชวยเหลอจากนานาชาตอยางเปนทางการเฉพาะเครองอปโภค บรโภคและเวชภณฑ

ตาง ๆ แตไมอนญาตใหบคลากรตางชาตเขาไปปฏบตหนาทในประเทศพมา โดยรฐบาลไดตดปายชอบคคลจากกองทพบนสงของบรรเทาทกขทไดรบบรจาคจากตางชาตแทนชอผบรจาคทแทจรง ซงเปนอกสาเหตหนงททาใหการชวยเหลอเปนไปดวยความลาชา

๒๕



๕) รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของประเทศสมาชกอาเซยนไดจดตง คณะทางานเฉพาะกจดานมนษยธรรมอาเซยน ( ASEAN

Humanitarian Task Force) และจดการประชมรวม อาเซยน-

สหประชาชาต เพอรบความชวยเหลอจากทวโลก ( ASEAN-United

Nations International Pledging Conference) จากนนไดจดตง Tripartite Core Group (TCG) (กลมแกนกลางไตรภาค) ประกอบดวยตวแทนรฐบาลพมา ASEAN และองคการสหประชาชาต

๖) TCG ทาหนาทประงานการชวยเหลอผประสพภยจากพายไซโคลนนารกส ทกรปแบบ พรอมกบประเมนผลความชวยเหลอและการฟนฟชวตและชมชนทไดรบผลกระทบจากพาย (Post-Nargis Joint Assessment : PONJA) เพอศกษาผลกระทบโดยรวมตลอดจนความชวยเหลอฟนฟระยะแรก ระยะกลาง และระยะยาว โดย TCG ไดประเมนผลการชวยเหลอเปนระยะๆ และไดมบนทกความกาวหนาการฟนฟชวตความเปนอยของผคนและชมชน โดยประเมนวาจะดาเนนการใหลลวงตามเปาหมายภายในเดอนกรกฎาคม ๒๕๕๓

๗) วนท ๙ กมภาพนธ ๒๕๕๓ TCG ไดผลการศกษาทบทวนและประเมนผลงานการชวยเหลอชาวพมาผประสพภยจากพายไซโคลนนารกส สรปไดดงน

• ดานสาธารณสข และสขอนามย ความชวยเหลอดานอาหาร สขอนามยสวนใหญถกสงถงครอบครวผประสบภย สขภาพอนามยของผประสบภยดขน ชมชนมการเขาถงโภชนาการทมคณภาพและนาสะอาด จากการสารวจและสมภาษณประชาชน ๑ ,๔๐๐ ครวเรอนใน ๓๐ เมองพบวาประชาชน รอยละ ๘๐ ไดรบการบรการสาธารณสขพรอมเวชภณฑอยางเหมาะสม

• ดานคณภาพอาหารและโภชนาการ เดกบางพนทขาดธาตอาหารทจาเปน อตราการเสยชวตของเดกแรกเกดในพนททประสบภยมนอยกวาเดกในพนทรอบนอกเขตพายรอยละ ๑๑ ซงแสดงถงประสทธภาพของเจาหนาทและอาสาสมคร

• ความมนคงดานอาหาร ปรมาณอาหารหรอ “ความมนคงดานอาหาร” ดหรอดขนในพนทสวนใหญทไดรบ และเรมลดการพงพาอาหารจากการบรจาค เนองจากสามารถผลตอาหารไดเพยงพอสาหรบครอบครวแลว สวนทไมสามารถผลตอาหารไดกมกาลงซอเพยงพอ อยางไรกตาม ยงตองมการใหความชวยเหลอแกผประสพภย เพอใหสามารถพงพาตนเองดานอาหารตอไปในระยะยาว

๒๖



• การฟนฟชวตและความเปนอย PONJA สรปวาจะตองใชเวลาหลายเดอนในการฟนฟชวตความเปนอยของชาวบานทงหมด ทผานมาหลงเหตการณพายนารกสแลว ๑๘ เดอน ชวตความเปนอยของผคนในพนทกยงไมกลบสภาวะปกต พายไดพดทาลายทรพยสนเงนทองขาวของเกอบทงหมด ชาวบานสวนใหญตองขายทรพยสนทเหลอเพอยงชพ การซอมแซมถนนและสะพานทเชอมตอชมชน หมบานทไดรบผลกระทบยงเปนไปอยางลาชา ทาใหการดารงชพยงคงลาบาก

• การฟนฟอาชพ ในภาพรวม ยงมความชวยเหลออยางจากด ทงดานการจดหาพนธพช เครองมอการเกษตร ปศสตว และการสนบสนนเงนทน โดยเฉพาะอาชพประมงและการเกษตร สาหรบชาวประมงมการชวยเหลอในการจดหาเรอหาปลาจานวนหนง แตไมพอเพยงทจะฟนฟชวตชาวประมงใหกลบสสภาพปกตได

• การฟนฟทอยอาศย ยงประสบปญหาจากการซอมแซมบานเรอนทไมครอบคลมบานเรอนทไดรบความเสยหายทงหมด นอกจากน ยงมเรองคณภาพการซอมแซม และไมสามารถรองรบจานวนสมาชกในครอบครวทอาศยอยไดอยางเพยงพอ โดยทอยอาศยหลงการเกดพายมสภาพแยกวาและตองอยอยางแออดมากกวาชวงกอนพาย

๓.๒.๕ ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากไซโคลน

นารกส

ปญหาและอปสรรคหลกในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากพายไซโคลนนารกส คอการทรฐบาลทหารพมาไมยนยอมใหหนวยแพทย อาสาสมครและบคลากรตางชาตเขาประเทศ กวาทรฐบาลทหารพมาจะอนญาตใหนานาชาตเขาไปใหความชวยเหลอกไดผานไปแลวกวา ๑๐ วน ซงผประสบภยทรอดชวตสวนใหญ เปนผทไดรบบาดเจบแตบาดแผลไมไดรบการดแลอยางถกตอง ทาใหบาดแผลตดเชอลกลามมากขน รวมทงตองเรงฟนฟสภาพจตใจผประสบภยทยงมความวตกถงการดาเนนชวตในอนาคตดวย

๒๗



๓.๓ กรณเหตการณแผนดนไหวและคลนยกษสนามในเขตโทโฮกของเกาะฮอนช ประเทศญปน

เมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔

ภยพบตครงลาสดทประเทศญปนเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ มความรนแรงถง ๘.๙

รกเตอร 11

�� สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนอยางมหาศาล โดยเกดแผนดนไหวอยางรนแรงหลายครงและทาใหเกดคลนยกษสนามพดถลมชายฝงดานตะวนออกของเกาะฮอนช ซงเปนเกาะใหญทสดของประเทศญปน

๓.๓.๑ ลกษณะของภยธรรมชาต

ประเทศญปนตงอยในแนวรอยเลอนของเปลอกโลกทเรยกวา “วงแหวนแหงไฟ”

(Pacific Ring of Fire หรอ the Ring of fire) มลกษณะเปนเสนเกอกมาในมหาสมทรแปซฟก ความยาวรวมประมาณ ๔๐ ,๐๐๐ กโลเมตร วางตวตามแนว

�� มาตรารกเตอร (Richter) เปนมาตรวดความรนแรงของแผนดนไหว เดมใชวดแผนดนไหวทางใตของแคลฟอรเนยในสหรฐทวดไดโดย เครองวด

ความไหวสะเทอน (seismograph) มาตรารกเตอรแบงเปนระดบ โดยทกๆ ๑ รกเตอรทเพมขนแสดงวาแผนดนไหวแรงขน ๑๐ เทา มาตรารกเตอรไมมการกาหนดคาสงสด แตโดยทวไปกาหนดไวในชวง ๐ – ๙ ภายหลงเมอเครองวดความไหวสะเทอนมความละเอยดมากขน สามารถวดขนาดของแผนดนไหวไดละเอยด ทงในระดบทตากวา ๐ (สาหรบคาทไดนอยกวา ๐ ถอเปนคาตดลบ) และทสงกวา ๙ ตวเลข รกเตอร จดอยในระดบ ผลกระทบ

อตราการเกดทวโลก

๑.๙ ลงไป ไมรสก (Micro) ไมม ๘,๐๐๐ ครง/วน

๒.๐-๒.๙ เบามาก (Minor) คนทวไปมกไมรสก แตกสามารถรสกไดบาง และตรวจจบไดงาย ๑,๐๐๐ ครง/วน

๓.๐-๓.๙ เบามาก (Minor) คนสวนใหญรสกได และบางครงสามารถสรางความเสยหายไดบาง ๔๙,๐๐๐ ครง/ป

๔.๐-๔.๙ เบา (Light) ขาวของในบานสนไหวชดเจน สามารถสรางความเสยหายไดปานกลาง ๖,๒๐๐ ครง/ป

๕.๐-๕.๙ ปานกลาง

(Moderate) สรางความเสยหายยบเยนไดกบสงกอสรางทไมมนคง แตกบสงกอสรางทมนคงนนไมม

ปญหา ๘๐๐ ครง/ป

๖.๐-๖.๙ แรง (Strong) สรางความเสยหายทคอนขางรนแรงไดในรศมประมาณ ๘๐ กโลเมตร ๑๒๐ ครง/ป

๗.๐-๗.๙ รนแรง (Major) สามารถสรางความเสยหายรนแรงในบรเวณกวางกวา ๑๘ ครง/ป

๘.๐-๘.๙ รนแรงมาก (Great) สรางความเสยหายรนแรงไดในรศมเปนรอยกโลเมตร ๑ ครง/ป

๙.๐-๙.๙ รนแรงมาก (Great) 'ลางผลาญ' ทกสงทกอยางในรศมเปนพนกโลเมตร ๑ ครง/๒๐ ป

๑๐.๐ ขนไป

ทาลายลาง (Epic) ไมเคยเกด จงไมมบนทกความเสยหายไว ๐

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%AA%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99&action=edit&redlink=1



๒๘



รองสมทรทแผนเปลอกโลกยงมการเคลอนตวและชนกน โดยครอบคลมพนทหลายประเทศตงแตทวปอเมรกาจนถงทวปเอเชย มภเขาไฟอยภายในวงแหวนแหงไฟทงหมด ๔๕๒ ลก และเปนพนททมภเขาไฟทมโอกาสปะทอยมากกวารอยละ ๗๕ ของภเขาไฟทยงคกรนทวโลก ซงการเกดแผนดนไหวและภเขาไฟระเบดทเกดขนทวโลก สวนใหญจะเกดขนบรเวณวงแหวนแหงไฟ และการเกดแผนดนไหวบรเวณรอยเลอนของเปลอกโลกในทะเลสวนใหญจะสงผลใหเกดคลนยกษสนามตามมา สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชนในพนทโดยรอบมหาสมทรแปซฟก

คลนสนาม (tsunami) เปนคลนซงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวสง มพลงรนแรง สามารถเคลอนทไปไดเปนระยะทางไกลๆ เมอเคลอนทเขาสบรเวณ ชายฝงจะทาใหเกดเปนคลนขนาดใหญ ซงกอนทคลนยกษจะเคลอนตวเขาสฝง ระดบนาชายฝงจะลดลงอยางผดปกต หลงจากนนระยะหนงกจะม คลนสงมากเคลอนทเขาหาฝงตดตามกนมาเปนชด โดยชดแรกอาจมความสง ไมมาก แตคลนลกตอๆ มาจะเพมความสงมากขนกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของผคนทอาศยอยตามบรเวณชายฝง12

��

การเกดคลนสนามทมการบนทกไวเกาแกทสด ไดแก คลนขนาดใหญทเกดจากภเขาไฟระเบดในทะเลอเจยน ซงอยทางตะวนออกของทะเลเมดเตอรเรเนยน เมอประมาณ ๓,๖๐๐ ปมาแลว ในครงนนปรากฏวาภเขาไฟทเกาะซานโตรน (Santorini) ซงปจจบนเรยกชอวา เกาะทรา ( Thira) อยทางตอนใตของประเทศกรซ เกดการปะทอยางรนแรงจนทาใหตวเกาะหายไปเกอบหมด และเกดคลนขนาดใหญตดตามมา สงผลใหผคนลมตายและอาคารบานเรอนเสยหายเปนอยางมาก ผลจากพบตภยในครงนน

ทาใหวฒนธรรมมโนอา (Minoan Culture) ของกลมชนโบราณ ซงมศนยกลางอยทเกาะครตตองเสอมสลายลง

เมอป ๒๓๙๘ เกดแผนดนไหวบรเวณชายฝงตะวนตกของ คาบสมทร

ไอบเรย 13

�� ในยโรปตอนใต สงผลใหเกดคลนขนาดใหญเคลอนทเขาสชายฝงของประเทศโปรตเกส สเปน และโมรอกโก มผเสยชวตจากแผนดนไหวและคลนยกษประมาณ ๖๐,๐๐๐ คน

�� รองศาสตราจารย ดร.ปญญา จารศร และศาสตราจารยกตตคณ ไพฑรย พงศะบตร. ความหมายและลกษณะของคลนสนาม. �� คาบสมทรไอบเรย อยบรเวณตะวนตกเฉยงใตของทวปยโรป มพนทประมาณ ๕๘๒,๘๖๐ ตารางกโลเมตร ตงอยระหวางทะเลเมดเตอรเรเนยน

กบมหาสมทรแอตแลนตก เปนคาบสมทรทใหญเปนอนดบ ๒ ของทวปยโรปรองจากคาบสมทรสแกนดเนเวย ทศเหนอตดเทอกเขาพเรนสและประเทศฝรงเศส ทศตะวนออกตดทะเลเมดเตอรเรเนยน ทศตะวนตกตดมหาสมทรแอตแลนตก ทศใตตดชองแคบยบรอลตาร มความยาวประมาณ ๙๐๐ กโลเมตร กวางประมาณ ๙๐๐ กโลเมตร พนทสวนใหญเปนทราบสงและเทอกเขา เมองสาคญทอยในคาบสมทรไอบเรย ไดแก มาดรด บารเซโลนา บาเลนเซย เซบยา บลบาโอ ลสบอน โปรต และยบรอลตาร แหลงขอมล: http://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_Peninsula

http://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_Peninsula

๒๙



วนท ๒๗ สงหาคม ๒๔๒๖ ภเขาไฟบนเกาะกรากะตว (Krakatoa) ซงอยระหวางเกาะสมาตรากบเกาะชวาในชองแคบซนดาของประเทศอนโดนเซย เกดการปะทอยางรนแรง เกดคลนยกษสงมากกวา ๓๐ เมตร ซดเขาฝงเกาะสมาตราและเกาะชวา มผเสยชวตประมาณ ๓๖ ,๐๐๐ คน หมบานตามชายฝงถกทาลายเสยหายประมาณ ๑๖๕ แหง นบเปนพบตภยครงใหญทเกดจากภเขาไฟระเบดและ

คลนสนาม ในภมภาคตะวนออกเฉยงใตของทวปเอเชยเปนครงแรก

เมอป ๒๕๒๑ องคการยเนสโกแหงสหประชาชาต ไดจดพมพเอกสารเผยแพรการศกษาของนกธรณวทยาชอ โซโลเวยฟ ( Soloviev) เกยวกบความถของการเกดคลนสนามในโลก ซงใหความเหนตอการเกดคลนสนามทมความรนแรงระดบตางๆ ดงน

• ความรนแรงมากมกเกดขนโดยเฉลย ๑๐ ปตอครง • ความรนแรงปานกลางเกดขน ๑ - ๓ ปตอครง • ความรนแรงนอยเกดขน ๔ - ๘ เดอนตอครง

จากลกษณะทางภมศาสตรของประเทศ รฐบาลญปนไดมการจดเตรยมระบบการปองกน เตอนภย และชวยเหลอประชาชนจากภยแผนดนไหวและคลนยกษสนาม ซงถอวาเปนระบบทดทสดในโลก แตการเกดแผนดนไหวและคลนยกษสนามเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ ยงสรางความเสยหายตอประเทศญปนอยางมหาศาล

๓.๓.๒ ลาดบเหตการณ

(๑) วนพธท ๙ มนาคม ๒๕๕๔ เกดเหตการณ แผนดนไหว และอาฟเตอรชอกจานวน ๒๔ ครง 14

�� ในมหาสมทรแปซฟกวดแรงสนสะเทอนได ๗.๓ รกเตอร โดยศนยกลางแผนดนไหวอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของเกาะฮอนช ลกลงไปในทะเล ๑๐ กโลเมตร หางจากกรงโตเกยวไปทางตะวนออกเฉยงเหนอราว ๓๗๒ กโลเมตร ผลจากแผนดนไหว ทาใหอาคารสงในกรงโตเกยวสนไหว และศนยอตนยมวทยาของญปน (The Japanese

Meteorological Agency: JMA) ไดออกประกาศเตอนใหเฝาระวงการเกดคลนยกษสนามความสงประมาณ ๐.๕ เมตรบรเวณชายฝงทะเลของเขต

โตโฮก (Tohoku) และภายหลงไดยกเลกประกาศเตอนภยดงกลาว

(๒) วนพฤหสบด ท ๑๐ มนาคม ๒๕๕๔ เกดแผนดนไหวรนแรง และอาฟเตอรชอกอก ๑๓ ครงทตาแหนงใกลเคยงกบแผนดนไหววนท ๙ มนาคม มความ

�� ขอมลจากศนยอตนยมวทยาของญปน(The Japanese Meteorological Agency: JMA)

๓๐



สนสะเทอนสงสด ๖.๐ รกเตอร โดย JMA ออกประกาศเฝาระวงการเกดคลนสงและสนามในเขตมยะงและโซมะ และไดยกเลกประกาศเตอนภยเมอเวลา ๑๙.๓๐ น. ตามเวลาทองถน

(๓) วนศกรท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ เกดแผนดนไหวบรเวณตาแหนงเดม ๕ ครง เรมตงแตเวลา ๐๑.๔๕ น. ตามเวลาทองถน แตไมมการออกประกาศเตอนภยสนาม ตอมาเวลา ๑๔.๔๖ น. ศนยขอมลสนามระหวางประเทศ

(International Tsunami Information Center: ITIC) ทฮอลโนลล สหรฐอเมรกา ไดตรวจพบการสนสะเทอนอยางรนแรงจากแผนดนไหวขนาด ๘.๙ รกเตอร โดยศนยกลางแผนดนไหวอยในมหาสมทรแปซฟกหางจากชายฝงเกาะฮอนชประมาณ ๑๕๐ กโลเมตรและ อยหางจากกรงโตเกยว ประมาณ ๓๗๒ กโลเมตร แรงสนสะเทอนของแผนดนไหวทาใหอาคารขนาดใหญหลายแหงในกรงโตเกยวสนไหวอยางรนแรง อาคารแหงหนงในกรงโตเกยว พงถลมลงมาขณะทมนกเรยนกวา ๖๐๐ คนรวมพธสาเรจการศกษา นอกจากน รถไฟชนกนเซน และรถไฟใตดนในกรงโตเกยว ตองหยดใหบรการ มรายงานวามผบาดเจบจานวนมากในจงหวดมยะง

(๔) เวลา ๑๔.๔๙ น. ๓ นาทจากการเกดแผนดนไหว JMA ไดตรวจพบการเกดคลนสนามในมหาสมทรแปซฟกจงไดออกประกาศเตอนอนตรายจากคลน

สนาม โดยประกาศเตอนใหประชาชนในเขต IWATE MIYAGI และFUKUSHIMA อพยพไปสทปลอดภยทนท และมประกาศเพมเตมเมอเวลา ๑๔.๕๐ น. คาดการณวาสนามจะพดขนฝงในพนทดงกลาวเวลา ๑๕.๐๐ น.

มความสงคลนประมาณ ๖ เมตร โดย ITIC ไดมการประกาศเตอนและตดตามการเกดสนามไปยงหมเกาะตางๆ ทงมหาสมทรแปซฟกครอบคลมหมเกาะฮาวาย รสเซยและญปน

(๕) JMA ไดตดตามการเกดคลนสนามและออกประกาศเตอนเปนระยะ ซงเมอเวลา ๑๕.๑๐ น. คลนยกษสนามความสงประมาณ ๑๐ เมตร ไดพดเขาสชายฝงเขต Iwate Miyaki และ Fukushima สรางความเสยหายทงชวตและทรพยสนโดยเฉพาะ ทเมองเซนได ในเขต Miyaki ซงเบองตนมรายงานวาคลนสนามพดเขาไปในแผนดนลกถง ๑๐ กโลเมตร โดย สานกขาวรอยเตอรมรายงานวามผเสยชวต ๔๔ ราย และบาดเจบจานวนมาก ทงนคณะรฐมนตรญปนไดเรยกประชมฉกเฉนจากกรณแผนดนไหวและคลน

๓๑



ยกษสนาม ในขณะททางการฟล ปปนสมคาเตอนใหประชาชนตามแนวชายฝงทางตะวนออกระวงอนตรายจากคลนยกษสนาม

(๖) เวลา ๑๘ .๐๐ น. จากอทธพลของแผนดนไหว ทาใหเกดเกด คลนสนามความสง ๓๐ เซนตเมตร ทเกาะลซอน ประเทศฟลปปนส เกาะสลาเวสและเกาะโมลกกะ ประเทศอนโดนเซย วดความสงได ๑๐ เซนตเมตร สาหรบประเทศไทย ศนยประสานการชวยเหลอเยยวยาผประสบอทกภย หรอ

คชอ. ไดออกประกาศเตอนประชาชนโดยคาดวาอาจเกดสนามในพนทจงหวดนราธวาส ระหวาง เวลา ๐๒ .๐๐-๐๓.๐๐ น. และภายหลงไดมประกาศยกเลกการเตอนภยในประเทศไทย

(๗) เวลาประมาณ ๒๑.๐๐ น. ไดมรายงานการพบผเสยชวต ราว ๒๐๐-๓๐๐

รายในพนทชายฝงเมองเซนไดทางตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ และยงมผสญหายจานวนมาก

(๘) วนท ๑๒ มนาคม ๒๕๕๔ เวลา ๐๖.๐๐ น. นายกรฐมนตรนาโอโตะ คง

ของญปน เดนทางตรวจสอบพนทและโรงไฟฟาพลงนวเคลยรทไดรบความเสยหาย โดย ตอมารฐบาล ญปนไดสงอพยพประชาชนในเมองฟกชมะรศม ๑๐ กโลเมตร หลงพบสารกมมนตภาพรงสรวงไหลและมการแผรงสสงกวาปกต บรเวณโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ เนองจากเตาปฏกรณนวเคลยรหยดทางาน โดยบรษทพลงงานไฟฟาโตเกยว (TEPCO) ไดยอมรบวามการปลอยสารกมมนตภาพรงสออกมาเพอลดแรงดนภายในเตาปฏกรณนวเคลยร แตยนยนวาจะไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ซงตอมามรายงานวาพบเจาหนาทโรงงานผลตไฟฟาพลงงานนวเคลยร ๒ ราย เสยชวตบรเวณเตาปฏกรณนวเคลยร ซงตอมารฐบาล ญปนจงออกประกาศภาวะฉกเฉนนวเคลยร จากการรวไหลของกมมนตภาพรงสทโรงไฟฟานวเคลยรดงกลาว พรอมทงออกประกาศ ปรบระยะการอพยพประชาชนจากโรงไฟฟา ฟกชมะจากเดม ๑๐ กโลเมตร เปน ๒๐ กโลเมตร

(๙) หลงการเกดแผนดนไหวเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ JMA ตรวจพบการเกดแผนดนไหวและอาฟเตอร ชอคอกหลายครง (ถงวนท ๑๖ มนาคม

๒๕๕๔ มการเกดแผนดนไหวมากถง ๔๑๖ ครง) ซงศนยเตอนภยสนามแปซฟก ไดออก ประกาศเตอนภยสนามในหลายประเทศ อยางนอย ๒๐ ประเทศ ไดแก

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%A8%E0%B8%B9%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B8%B6%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%8B%E0%B8%B4%E0%B8%9F%E0%B8%B4%E0%B8%81&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%A8%E0%B8%B9%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B8%B6%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%8B%E0%B8%B4%E0%B8%9F%E0%B8%B4%E0%B8%81&action=edit&redlink=1

๓๒



วนท ๑๑ มนาคม

ประเทศตวาล อเมรกนซามว หมเกาะคก ออสเตรเลย ฟจ นวแคลโดเนยประเทศตองกา รสเซย ไตหวน ฟลปปนส อนโดนเซย ปาปว - นวกน นวซแลนด เมกซโก กวเตมาลา เอล ซลวาดอร คอสตารกา นคารากว ปานามา ฮอนดรส ชล เอกวาดอร โคลมเบย เปร และหมเกาะฮาวาย

วนท ๑๒ มนาคม

เฟรนชโปลนเซย ประเทศนวซแลนด (North Cape) หมเกาะพตแครน เกาะอสเตอร

วนท ๑๓ ม.ค.

ประเทศชล

(๑๐) วนอาทตยท ๑๓ มนาคม ๒๕๕๔ JMA เผยแพรรายงานการเกดแผนดนไหวและการเกดคลนยกษสนาม โดยตงชอแผนดนไหวครงนวา

"The ๒๐๑๑ off the Pacific coast of Tohoku�� Earthquake." โดยทางการญปนยงคงเฝาระวงคลนสนามระลอกใหม เนองจากยงมอาฟเตอรชอคเกดขนตลอดเวลา แตได ลดระดบการเตอนภยการเกดคลนสนามลงเปนระดบตาสดทกพนท

๓.๓.๓ สถานการณ ความเสยหาย

(๑) รายงานความสญเสย 16

�Ĩ ณ วนท ๑๖ มนาคม ๒๕๕๔ ระบวาขณะน นมผเสยชวตทไดรบการยนยนแลว ๓,๖๗๖ คนใน ๑๒ จงหวด และสญหายอกกวา ๗,๕๕๘ คนใน ๖ จงหวด ซงผเสยชวตกวา ๑ ,๘๐๐ คนอยในจงหวดมยะงและกวา ๑ ,๓๐๐ คนในจงหวดอว าเตะ รวมทง สรางความเสยหายตอถนน รางรถไฟและ ระบบคมนาคมขนสง เกดไฟ ไหมในหลายพนท และเขอนแตก บานเรอนราว ๔.๔ ลานหลงคาเรอนทางตะวนออกเฉยงเหนอ

Ò×

โทโฮะก (Tohoku) แปลวา "ทศตะวนออกเฉยงเหนอ" ครอบคลมพนทหนงในสทางเหนอของเกาะฮอนช มชอเดมวา"มจโนก" แปลวาถนนภายในหรอถนนสายแคบเนองจากในอดตยากตอการเขาถง ดวยภมประเทศสวนใหญเปนเทอกเขาขรขระ และฤดหนาวอนโหดราย โทโฮะกเปนดนแดนทยงคงธรรมชาตอนสวยงาม และเปนแหลงนาพรอนจานวนมาก ภมอากาศในโทโฮะก ถกแบงโดยเทอกเขาเปนแนวยาวจากเหนอลงมาเปนสองดาน คอทางดานฝงทะเลญปนจะมอากาศหนาวเยนหมะตกหนกในฤดหนาว ในขณะททางดานฝงมหาสมทรแปซฟกจะมอากาศอบอนกวา ประชากรทอาศยอยในแถบโทโฮะกมอยประมาณ ๙.๘๕ ลานคน หากเทยบกบมาตรฐานของญปนแลว จดวามประชากรคอนขางเบาบาง บนพนทราบและลมแมนาเปนแหลงเกษตรกรรม หนงในสของขาวทผลตในญปนมาจากภมภาคน ขอมลจากจากวกพเดย สารานกรมเสร

�Ĩ ขอมลจากสานกงานตารวจแหงชาตของญปน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%B5%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B0

๓๓



ของญปนไมมกระแสไฟฟาใช อก ๑.๔ ลานคนไมมนาใช เครองกาเนดไฟฟาหลายเครองใชการไมได

(๒) นอกจากนนแผนดนไหวและคลนยกษสนามไดสรางความเสยหายตอโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ 17

�ĩ (Fukushima) ซงเปนโรงไฟฟานวเคลยรซงตงอยในเมองโอคมะ เขตฟตาบะ จงหวดฟกชมะ นบเปนหนงในยสบหาโรงไฟฟานวเคลยรขนาดใหญทสดในโลก และเปนโรงไฟฟานวเคลยรแหงแรกซงไดรบการกอสรางและบรหารจดการทงหมดโดยบรษทพลงงานไฟฟาโตเกยว ( TEPCO) เมอเกดแผนดนไหวและคลนสนามถลมเซนไดและเกดความเสยหายตอโรงไฟฟา จงมความกงวลวามความเปนไปไดทเตาปฏกรณนวเคลยรอาจหลอมละลาย และเตาปฏกรณนวเคลยรอยางนอยสองเตาไดรบความเสยหาย ซงทาใหเกดการอพยพผอยอาศยจากพนททไดรบผลกระทบ และยงไดมการประกาศสถานการณฉกเฉน

(๓) วนท ๑๒ มนาคม ๒๕๕๔ เวลาประมาณ ๑๕.๓๐น. โรงไฟฟานวเคลยร ฟกชมะ หมายเลข ๑ เกดระเบดขน รฐบาลญปนไดประกาศ "ภาวะฉกเฉนพลงงานนวเคลยร" และเรงอพยพ ประชาชน หลายพนคน ในรศม ๒๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ หมายเลข ๑ และรศม ๑๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ หมายเลข ๒ ออกจากพนท พรอมทงมการประกาศเตอนประชาชนในพนทใหอยแตในบาน ปดเครองปรบอากาศ และไมดมนาจากกอก สวนผคนทอยกลางแจงกไดรบคาเตอนใหหลกเลยงการเปดเผยผวหนงสมผสอากาศ โดยแนะนาใหปกปดใบหนาดวยหนากาก หรอผาเปยกแทน

(๔) วนท ๑๓ มนาคม ๒๕๕๔ เวลาประมาณ ๐๘.๒๕ น. มรายงานวาเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๓ โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ เรมประสบปญหาขดของทระบบระบายความรอนและแทงเชอเพลงนวเคลยร เรมมการหลอมละลายบางสวน ประกอบกบการ เกดอาฟเตอรชอคขนาด ๖ .๒

รกเตอร รฐบาลญปนจงสงอพยพประชาชนราว ๓ แสนคน รอบรศม ๑๐ -

๒๐ กโลเมตรจากโรงงานไฟฟาพลงงานนวเคลยรหมายเลข ๒ และ ๓

เนองจากเกรงอนตรายจาก สารกมมนตภาพรงสรวไหล และ การระเบดของ

ÒÙ หนวยผลตกระแสไฟฟาท ๑ ทไดรบความเสยหายเปนเตาปฏกรณแบบนาเดอด ๔๓๙ เมกะวตต กอสรางเมอเดอนกรกฎาคม ๒๕๑๐ เรมผลต

กระแสไฟฟาเชงพาณชยเมอวนท ๒๖ มนาคม ๒๕๑๔ และมกาหนดทจะปดตวลงในวนท ๒๖ มนาคม ๒๕๕๔

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9F%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%B0_%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%82_1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9F%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%B0_%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%82_1

๓๔



เตาปฏกรณ โดยโรงพยาบาลในพนทใกลเคยงโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร ไดตรวจพบประชาชนมการปนเปอนกมมนตภาพรงสเพมอก ๑๙ คน

(๕) JMA ไดออกประกาศ ปรบเพมความรนแรงเหตแผนดนไหว ทเกดขนวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ จาก ๘.๙ เปน ๙ .๐ รกเตอร ซงถอวารนแรงทสดในประวตศาตรการเกดแผนดนไหวของญปน และรนแรงเปนอนดบท ๔ ของโลก ในขณะทองคการ สารวจธรณวทยาของสหรฐฯ มรายงานวา เหตแผนดนไหว ๘.๙ รกเตอรทญปน ทาใหเกาะญปนเคลอนทไปจากตาแหนงเดมประมาณ ๒ .๔ เมตร หรอ ๘ ฟต ทมคนหาและหนวยกภยจากนานาชาตเรมทยอยเดนทางมาถงญปนเพอรวมคนหาและกภย

(๖) วนท ๑๔ มนาคม ๒๕๕๔ เกดอาฟเตอรชอค ๕.๘ รกเตอร มการประกาศเตอนการเกดคลนสนามทเมองโซมะ คาดวามความสงประมาณ ๓ เมตร โดยเจาหนาททหารไดมการแจงเตอนใหประชาชนอพยพขนสทสง ในขณะเดยวกนไดเกดการระเบดของไฮโดรเจน ทมหนาทหลอเยนเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๓ ของโรงไฟฟาฟกชมะ ซงมลกษณะเหมอนกบการระเบดของระบบหลอเยนเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๑ ทเกดขนกอนหนานน ซงรฐบาลไดมคาสงอพยพ ประชาชนในรศม ๒๐ กม. ของเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๓ โดยหลงจากการระเบดของเตาปฏกรณนวเคลยรฟกชมะ หมายเลข ๓ บรษทพลงงานไฟฟาโตเกยว ( TEPCO) ไดรายงานวามเจาหนาทไดรบบาดเจบจากการระเบด ๓ คน และม รายงานวาพบผไดรบสารกมมนตภาพรงสจากโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรแลวกวา

๑๖๐ ราย ในขณะเดยวกนบรษทพลงงานไฟฟาโตเกยว ( TEPCO) ไดเรมใชนาทะเลลดความรอนของเครองผลตไฟฟาพลงงานนวเคลยรเครองท ๒ ทเรมมปญหาทระบบระบายความรอนทเตาปฏกรณเชนเดยวกน เนองจากหลงจากเกดแผนดนไหวระบบหยดทางานอตโนมต ไดเรมทางานทนทเพอยตปฏกรยานวเคลยร หลงจากปดระบบไปแลวแตเนองจากยงมความรอนทสะสมอย จงตองใช "ระบบหลอเยน" เพอระบายความรอนทสะสมอย แมวาโดยปกตตองใชนาบรสทธในการหลอเยนเพอลดการสกกรอนของ Fuel

Rod แตเนองจากระบบหลอเยนทกอยางขดของหมด จงจาเปนตองใชนาทะเลแทน ความหวาดกลวเรองเตาปฏกรณนวเคลยรทอาจเกดระเบดขนทาใหชาวตางชาต จานวนมากพยายามเดนทางออกจากประเทศญปน ทาใหสนามบนนารตะเกดความหนาแนนโดยตลอด

๓๕



(๗) วนท ๑๕ มนาคม ๒๕๕๔ เวลา ๐๖ .๑๐ น. ไดเกดระเบดขนทบอหลอเยนขางเตาปฏกรณนวเคลยรท ๒ ในโรงไฟฟาฟกชมะ ทาใหเตาปฏกรณไดรบความเสยหาย มผไดรบบาดเจบ ๑๕ คน รฐบาลญปนคาด วามความเปนไปไดทจะเกดการรวไหลอยางรนแรง จงเรงอพยพประชาชน โดยรฐบาลญปนไดแถลงอยางเปนทางการวาไดรบรายงานจาก บรษทพลงงานไฟฟาโตเกยว(TEPCO) วาเกดการระเบดทเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๒ ของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ ไดอจ ซงไดรบความเสยหายจากแผนดนไหว

เตาปฏกรณนวเคลยรแหงน วศวกรไดสบนาทะเลเขาสเตาปฏกรณ เพอปองกนการหลอมละลาย เนองจากระบบระบายความรอนไดรบความเสยหายจากแผนดนไหว ซงการระเบดทเตาหมายเลข ๒ เกดจากระดบนาทใชหลอเยนลดตาลงถงขนอนตราย ทาใหเกดการระเบดของระบบระบายความรอนของเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข ๒ ในลกษณะเดยวกบ เตาปฏกรณนวเคลยรท ๑ และ ๓ และอาจจะมผไดรบสารกมมนต ภาพรงสถง ๑๙๐ คน

(๘) วนท ๑๖ มนาคม ๒๕๕๔ สถานการณ ดานนวเคลยรเรมทวความรนแรงมากยงขนเมอเกดเพลงไหมและระเบดทอาคารเตา ปฏกรณท ๔ ซงทาใหมการรวไหลของปรมาณรงสทเปนอนตรายตอมนษยเพมสงกวามาตรฐานถง

๘ เทา โดยการรวไหลของกมมนตรงสทวดไดเมอวนท ๑๖ มนาคม ๒๐๑๑

เฉลยอยประมาณ ๓-๔ millisieverts ตอชวโมง)

(๙) วนท ๑๗ มนาคม ๒๕๕๔ เวลา ๙:๔๘ น.(ตามเวลาทองถน) กองกาลงปกปองประเทศไดใชเฮลคอปเตอรโปรยนาทะเล เพอหลอเยนเตาปฏกรณท ๓ และ ๔ หลงจากทตองยกเลกภารกจเนองจากมการแผรงสสงเกนไป

ตอมาเจาหนาท TEPCO ตารวจและทหาร ไดใชรถดบเพลงฉดนาหลอเลยงเตาปฏกรณทมปญหาทงหมด แมจะมดนโคลนและสงกดขวางทคลนสนามซดเขามาทงไว โดยรถดบเพลงนไดรบการออกแบบมาเปนพเศษใหเจาหนาทสามารถปฏบตการไดโดยไมตองออกมาจากตวถงรถ ทงน แทงเชอเพลงในเตาปฏกรณท ๑ ๒ และ ๓ ถกนาทะเลฉดเขาทวมหมดและเรมเยนลง โดยไมการเกดระเบดขนมาอก

(๑๐) วนท ๑๙ มนาคม ๒๕๕๔ เวลา ๒๑.๐๐ น. กระทรวงสาธารณสข แรงงานและสวสดการประเทศญปน ไดยนยนการพบการปนเปอนไอโอดนใน

๓๖



ผลตภณฑอาหารทจงหวดฟคชมา รอบโรงไฟฟานวเคลยรฟคชมา โดยไดมการวดปรมาณรงสในผลตภณฑอาหารระหวางวนท ๑๖ – ๑๘ มนาคม

และพบไอโอดนกมมนตรงส (ไมพบไอโซโทปรงสอนๆ) แมวาไอโอดนกมมนตรงสจะมคาครงชวตทสนประมาณ ๘ วนและสลายลงตามธรรมชาตภายในหนงสปดาห แตกมความเสยงตอสขภาพถาปนเปอนในอาหาร และถกดดกลนเขาสรางกายมนษย โดยอาจทาลายตอมไทรอยด โดยเฉพาะเดกและคนทมอายนอยจะมความเสยงตอการถกทาลายทไทรอยดจากการรบประทานไอโอดนกมมนตรงสเขาไป

(๑๑) หนวยงานในประเทศญปนไดดาเนนมาตรการสาคญ ๒ มาตรการในการจดการกบการปนเปอนไอโอดนกมมนตรงส ในผลตภณฑอาหาร

มาตรการท ๑ วนท ๑๖ มนาคม คณะกรรมการความปลอดภยนวเคลยรของประเทศญปนไดเสนอแนะใหหนวยงานทองถนแจงผอพยพในบรเวณ ๒๐ กโลเมตรรบประทานไอโอดนเสถยร

เพอปองกนการสะสมของไอโอดนกมมนตรงส ในตอมไทรอยด โดยไดมการเตรยมไอโอดนเสถยรแบบเมดและนา (สาหรบเดก) ไวแลวทศนยอพยพ

มาตรการท ๒ กระทรวงสาธารณสข แรงงานและสวสดการไดสงใหหยดการขายผลตภณฑอาหารทกชนดทมาจากจงหวดฟคชมา

และ ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดสงขอมลนไปยงองคการอาหารและเกษตรสหประชาชาต

(Food and Agriculture Organization : FAO) และองคการสาธารณสขโลก (World Health Organization

:WHO) และยงคงรายงานความกาวหนาอยางตอเนอง

(๑๒) วนท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๔ เจาหนาทตรวจพบระดบกมมนตรงสร วไหลใน

ทะเลใกลโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะทเกดการระเบด โดยตรวจพบวาม

ระดบกมมนตรงสร วไหลเพมสงกวาเดมถง ๑,๘๕๐ เทา ซงคาดวานาจะ เกด

จากรอยรวของเตาปฏกรณนวเคลยรเตาใดเตาหนงของโรงงาน ซงยงไมมการระบแนชดวาการรวไหลมาจากเตาใด และสานกงานความปลอดภยทางนวเคลยรและอตสาหกรรมของญปนตรวจพบสาร กมมนตภาพรงสชนดไอ

๓๗



โอไดน-๑๓๑ ปนเปอนในนาทะเลใกลโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะในระดบสงกวามาตรฐานดาน ความปลอดภย ๑,๒๕๐ เทา

(๑๓) วนท ๒๙ มนาคม ๒๕๕๔ สานกขาวรอยเตอรไดเผยแพรสรปสถานการณจากเหตการณภยพบตแผนดนไหวและคลนยกษสนามถลมเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ โดย ณ วนท ๒๙ มนาคม ๒๕๕๔ มรายงานความเสยหาย ดงน

• สานกงานตารวจแหงชาตญปน (National Police Agency

(Japan): NPA(Japan)) ไดยนยนจานวนผเสยชวต โดยยนยนวามผเสยชวต ๑๑,๑๖๘ คน และยงมผสญหาย ๑๖,๔๐๗ คน อาคาร ๑๘,๗๘๒ อาคารเสยหายทงหลง

• ประชาชนจานวน ๑๗๕,๐๒๐ คน ยงพกอยในศนยชวยเหลอทวประเทศ โดยรฐบาลญปนไดกาหนดใหพนทในรศม ๒๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ ซงมประชากรประมาณ ๑๗๗,๕๐๐ คน เปนเขตอพยพ ซงประชากรสวนใหญไดอพยพแลว สวนผทยงอยในพนทดงกลาวไดรบคาแนะนาใหอพยพหรออยในบานเพอหลกเลยงการสมผสสารกมมนตภาพรงส

• บานเรอน ๑๘๓,๔๓๑ หลง ในพนทภาคเหนอยงประสบปญหาไมมไฟฟา และอก ไมตากวา ๓๐๐,๐๐๐ หลง ใน ๘ เขตปกครองไมมนาอปโภคบรโภค

• รฐบาลญปนความเสยหายทางเศรษฐกจโดยประเมนความเสยหายทางเศรษฐกจจากแผนดนไหวและคลนยกษสนาม เบองตนอยระหวาง ๑๔,๕๐๐ ถง ๓๔,๖๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ อดฉดเงนเขาสระบบอยางนอย ๑๕ ลานลานเยนเมอวนท ๑๔ มนาคม ๒๕๕๔ เพอพยายามฟนฟสภาพการตลาดใหกลบคนสสภาพปกต และวนท ๒๑ มนาคม ธนาคารโลก ได ประมาณการความเสยหาย

ระหวาง ๑๒๒ ,๐๐๐ ถง ๒๓๕ ,๐๐๐ ลาน เหรยญสหรฐฯ รฐบาลญปนประกาศวามลคาความเสยหายจากภยพบตแผนดนไหวและคลนสนามอาจมมลคาสงถง ๓๐๙ ,๐๐๐ ลาน เหรยญ สหรฐฯ ซงประมาณการนยงไมรวมความเสยหายในภาคผลตตางๆ ทไม

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81

๓๘



สามารถดาเนนการผลตไดเนองจากขาดแคลนไฟฟา และผลกระทบจากระบบเศรษฐกจทถกกระทบจากเหตการณภยพบต

• รฐบาลญปนคาดวาจะตองใชงบประมาณในการซอมแซมบรณะความเสยหายมากกวาทใชในการบรณะเมองโกเบจากเหตการณแผนดนไหวเมอป ๒๕๓๘ (ค.ศ. ๑๙๙๕) และสงผลกระทบตอประมาณการผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

• ถงปจจบนรฐบาลญปนไดรบขอเสนอการชวยเหลอจาก ๑๓๔ ประเทศ และองคกรอสระระหวางประเทศ ๓๙ องคกร

๓.๓.๔ สรปผลกระทบแตละดาน

(๑) ผลกระทบดานเศรษฐกจ

• ผลกระทบทางเศรษฐกจในภาพรวม ภยพบตแผนดนไหวและคลนสนามไดสรางความเสยหายไวอยางมหาศาล ธนาคารโลกไดประมาณการความเสยหายไวระหวาง ๑๒๒,๐๐๐ ถง ๒๓๕,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ เมอวนท ๒๑ มนาคม ๒๕๕๔ ขณะทรฐบาลญปนได ประกาศวามลคาความเสยหายจากภยพบตแผนดนไหวและคลนสนามอาจมมลคาสงถง ๓๐๙,๐๐๐ ลานเหรยญ สหรฐฯ

ซงทาใหมนเปนภยธรรมชาตทสรางความเสยหายมากทสดเทาทมการบนทกมา เหตภยพบตและวกฤตนวเคลยรทเกดขน สงผลใหกองทนการเงนระหวางประเทศ ( IMF) ปรบลดคาดการณการขยายตวของเศรษฐกจญปนลงจากเดม โดยวกฤตนวเคลยรทยดเยอมแนวโนมสงผลกระทบเชงลบตอความเชอมนผบรโภคและกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ อยางหลกเลยงไดยาก

• ผลกระทบตอระบบคมนาคม โครงสรางพนฐาน และระบบ

โทรคมนาคม แผนดนไหวและคลนสนามไดสราง ความเสยหายอยางหนกตอถนน รางรถไฟ และทาเรอ โดยทาเรอทางตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก ฮาชโนเฮะ เซนได อชโนมาก และโอนาฮามะ ถกทาลาย ในขณะททาเรอชบะ (ซงรองรบอตสาหกรรมไฮโดรคารบอน) และทาเรอคาชมะ ซงเปนทาเรอขนสงสนคาขนาดใหญทสดเปนอนดบเกาในญปน กไดรบความเสยหายเชนกน

๓๙



นอกจากน ยงม เหตเพลงไหมในหลายพนท และเขอนชลประทานฟจนมะแตก ทาใหเกดอทกภยและนาไดพดพาบานเรอนหลายหลงไปกบกระแสนา สวนบรการโทรศพทเคลอนทและสายดนไดรบผลกระทบอยางมากในพนทแผนดนไหว บรการอนเทอรเนตสวนใหญไมไดรบผลกระทบในพนททสาธารณปโภคพนฐานยงคงมอย ถงแมวาแผนดนไหวจะสรางความเสยหายแกระบบเคเบลใตทะเลหลายสวนในพนททไดรบผลกระทบ ระบบเหลานสามารถเลยงสวนทไดรบผลกระทบไปยงสวนทซาซอนกนแทน หลงเกดภยพบตในญปน มเพยงไมกเวบไซตเทานนทไมสามารถเขาถงได โดยผใหบรการ Hot spot Wifi หลายแหงไดรบมอกบเหตแผนดนไหวโดยใหบรการเขาถงเครอขายโดยไมเสยคาใชจาย

• ผลกระทบตอภาคเกษตรกรรม พนททไดรบความเสยหายหนกทสด

จากแผนดนไหวและสนามเปนพนททมศกยภาพสงในการปลกขาวของ

ญปน โดยเปนแหลงผลตขาวเกอบรอยละ ๒๐ ของปรมาณขาวทงหมดทผลตไดในประเทศ

• ผลกระทบตอธรกจการสงออกอาหาร สวนภาคการสงออกอาหารของญปนกไดรบผลกระทบอยางมากจากเหตการณกมมนตภาพรงสทรวไหลจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะไดอช โดยประเทศคคาไดสงระงบการนาเขาอาหารจากญปน หลงจากมการตรวจพบสารกมมนตภาพรงสเกนมาตรฐานในผลตภณฑอาหาร ไดแก พชผก และนมสดจากฟารมในพนทใกลโรงไฟฟานวเคลยร รวมทงอาหารทะเล โดยลาสด ประเทศจน ไดหามนาเขาผลตภณฑการเกษตรของญปนเพมเปน ๑๒ พนท นอกจากน มรายงานในวนอาทตยวาเจาหนาทจงหวดฟกชมะไดสมตรวจปลาทะเลจบจากนอกชายฝง และพบวามปลาแซนดแลนซหรอปลาโคนาโงะ มปรมาณซเซยมสงถง ๕๗๐ เบคเคอเรล ตอ กโลกรม เกนกวาทกฎหมายกาหนด ๗๐ เบคเคอเรล

• ผลกระทบตออตสาหกรรมพลงงานนวเคลยร จากวกฤตนวเคลยร

ในญปน ทาให นานาประเทศเรมพจารณาทบทวน หรอถอนตวจากพลงงานนวเคลยร ตงแต เอเชยไปจนถงยโรป ในชนตอมา ยงผลให

๔๐



บรษทททาธรกจเกยวของกบพลงงานนวเคลยรของญปนไดรบผลกระทบดานยอดขายและรายได เชน โตชบา และฮตาช บรษทผลตเตาปฏกรณชนนาของโลก ทมแนวโนมสงทจะขายสนคาไม ได โดยเฉพาะ Toshiba ทมสวนชวยสรางเตาปฏกรณ ๔ ใน ๖ เตาของโรงงานหมายเลข ๑ และ ทสาคญทสด คอ ผลกระทบ ทมตอความพยายามในการสรางภาพลกษณทดของอตสาหกรรมนวเคลยร ซงตองยอมรบวา วกฤตนวเคลยรในญปนครงนไดสงผลกระทบดานจตวทยาอยางรนแรงไปทวโลก

• ผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนต อตสาหกรรมยานยนตของ

ญปน ซงเปนผจดจาหนายรถยนตรายใหญอนดบ ๒ ของโลก จานวนมากยงคงอยในภาวะห ยดชะงก ทงๆ ทมโรงงานเพยงไมกแหงทไดรบความเสยหายอยางรนแรง ซงหลงจากเหตการณแผนดนไหว คนงานโรงงานรถยนตหลายพนคน ถกสงใหพกอยกบบาน และบรรดาบรษทผผลตรถยนต เชน โตโยตา ฮอนดาและอน ๆ สญเสยรายไดหลายพนลาน เหรยญ สหรฐ ฯ ขณะท โรงงานผลตรถยนตในญปนพยายามอยางหนกทจะกลบมาเดนเครองเรมตนการผลตใหม แตเนองจากอะไหลและอปกรณอนๆ ทถกสงโดยทางเรอ ซงการเดนทางเปนไปอยางลาชา ทาใหการผลตในโรงงานตางๆ ในสหรฐฯ ยโรป และเอเชย ลดลง นอกจากน โรงงานประกอบชนสวนรถยนตหลายแหงของคายรถสญชาตญปนในตางประเทศ เรมไดรบผลกระทบจากภาวะขาดแคลนชนสวนประกอบรถยนตบางแลว ดงจะเหนไดจากกรณทผผลตรถยนตรายใหญของญปนไดงดการผลตชวงลวงเวลาทโรงงาน ๑๔ แหงในอเมรกาเหนอ ซงหากคายรถญปนระงบการผลตในทอนๆ อก ภาคอตสาหกรรมยานยนตทวโลกจะไดรบผลกระทบทรนแรง กลาว ได วา นคอผลกระทบทรนแรงทสดเทาทเคยเกดขนในประวตศาสตรของอตสาหกรรมยานยนตของญปน

(๒) ผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม

• การปนเปอนของสารกมมนตภาพรงสตอดน อากาศ และนา

ทะเล การระเบดของอาคารครอบเตาและการหลอมละลายบางสวนของแทงเชอเพลงนวเคลยร ทาใหกมมนตภาพรงสแพรกระจายสอากาศ รวมทงดนและนา โดยรฐบาลไดสงการใหทกจงหวด รวม ๔๗ จงหวด เพมความถในการตรวจวดปรมาณสาร

๔๑



กมมนตรงสในนาประปา ฝน ฝน หมะ รวมไปถงรงสแกมมาในบรรยากาศ เพอความปลอดภย ทงน บรษทเทปโกและรฐบาลญปนพยายามควบคมความรอนและการปนเปอนของสารกมมนตรงสอยางเตมท แตคาดวาตองใชเวลาอกหลายเดอน

• การอพยพประชากร หลงจากการปนเปอนดงกลาว รฐบาลญปนจงตองประกาศใหประชาชนซงอยอาศยในรศม ๒๐–๓๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะไดอช อพยพ ออกนอกพนท ทงน ยงไมสามารถใหความกระจายไดวาจะสามารถ อพยพกลบไปใชชวตปกตในพนทเดมไดเมอใด

• ผลกระทบตอความมนคงดานอาหาร มการตรวจพบการปนเปอนของสารกมมนตภาพรงสในอาหารเกนมาตรฐานความปลอดภย ทาใหมคาสงหามจาหนายนานมดบจากฟกชมา และหาม จาหนายผกขมจาก อบาราค และเมองรอบโรงไฟฟานวเคลยร หลงจากพบวามปรมาณกมมนตรงสไอโอดนและซเซยมมากกวามาตรฐาน และสงระงบการกระจายผกในพนทออกนอกจงหวด นอกจากน กมมนตภาพรงสทรวไหลลงทะเล อาจจะยงเพมการนาเขาอาหาร

ทะเลจากประเทศเพอนบานจากในปจจบนทนาเขาถงเกอบรอยละ ๔๐

สาหรบนาบรโภค รฐบาลไดสง หามประชาชนดมนาประปาในหมบานใกลกบโรงไฟฟานวเคลยร หลงตรวจพบการปนเปอนของกมมนตรงสในระดบสงเพมขนถง ๓ เทาตว

• ผลกระทบตอวถชวตความเปนอยและระบบสาธารณปโภค มอาคารทถกทาลายหรอไดรบความเสยหายกวา ๑๒๕ ,๐๐๐ หลง

บานเรอนราว ๔.๔ ลานหลงคาเรอนทางตะวนออกเฉยงเหนอของญปนไมมกระแสไฟฟาใช และอก ๑ .๕ ลานคนไมมนาใช

นอกจากน รฐบาลประกาศหามทาการประมงในระยะรศม ๓๐ กโลเมตรจากโรงปฏกรณนวเคลยร หลงตรวจพบ สารกมมนตรงสไอโอดนและซเซยม ปนเปอนในนาทะเลใกลกบโรงไฟฟานวเคลยรสงขน ซงจะสงผลโดยตรงตอวถชวตของหมบานชาวประมงพนบานทนท

๔๒



๓.๓.๕ ปจจยทสงผลตอความเสยหายจากแผนดนไหวและคลนยกษสนาม

(๑) การทประเทศญปนตงอยในแนวรอยเลอนของเปลอกโลกทเรยกวา “วง

แหวนแหงไฟ” (Pacific Ring of Fire หรอ the Ring of fire) ทาใหตองประสบกบการเกดแผนดนไหวโดยตลอด ทงแผนดนไหวบนแผนดนและแผนดนไหวใตพนมหาสมทร โดยเฉพาะการเกดแผนดนไหวและภเขาไฟระเบดทเกดขนใตพนมหาสมทรสวนใหญจะสงผลใหเกดคลนยกษสนามตามมา สรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชนในพนทโดยเฉพาะชายฝงทะเลดานมหาสมทรแปซฟกของญปนทตองประสบภยจากคลนสนามมาแลวหลายครง

(๒) เขตปกครองโทโฮก 18

�� ตงอยบรเวณทศตะวนออกเฉยงเหนอของเกาะฮอนช พนทถกแบงออกโดยเทอกเขาในแนวเหนอใต เปนสองดาน คอพนทดานฝงทะเลญปน ซงจะมอากาศหนาวเยน หมะตกหนกในฤดหนาว ในขณะทพนทดานฝงมหาสมทรแปซฟกจะมอากาศอบอนกวา การทพนทสวนใหญเปนเทอกเขาขรขระ และคนญปน ไมนยมอย บนภเขา จงมการสรางชมชนบรเวณ ทราบชายฝงหรอหบเขา โดยประชาชนสวนมากจะอาศยและทาเกษตรกรรมอยในพนทราบเรยกวาทราบโทโฮก (Tohoku)

(๓) ประชากรทอาศยอยในแถบโทโฮกมอยประมาณ ๙ .๘๕ ลานคน หากเทยบกบมาตรฐานของญปนแลว จดวามประชากรคอนขางเบาบาง ซงพนทสวนใหญของทราบโทโฮกถกใชเพอการ เกษตรกรรม โดยผลผลตขาวทปลกในพนทนคดเปนจานวน ๑ ใน ๔ ของทงประเทศ อยางไรกตามการทพนทดงกลาวเปนทราบลม เมอถกคลนยกษสนามพดทาลายจงมระดบและขอบเขตของความเสยหายอยางกวางขวาง บางพนทไดรบผลกระทบเลวรายจนเหลอเพยงเศษซาก และแทบจะไมเหลอสงปลกสรางใดๆ เหลออย แมวาจะมการกอสรางกาแพงกนนาเพอปองกนคลนยกษสนาม ซงมความยาวประมาณรอยละ ๔๐ ของแนวชายฝงดานแปซฟกทงหมด (๓๔,๗๕๑ กโลเมตร) และมความสงถง ๑๒ เมตรกตาม แตคลนสนามกไหลขามกาแพงกนนาบางสวน และทาใหกาแพงบางแหงพงทลาย และกระแสนาทรนแรงไดพดทาลายชวตและทรพยสนในพนทโดยรอบเปนจานวนมาก

�� เขตปกครองโทโฮก ประกอบดวย ๖ จงหวด ไดแกจงหวดอาโอโมรเมองหลวงชออาโอโมร จงหวดอวาเตะเมองหลวงชอโมรโอกะ จงหวดมยาก

เมองหลวงชอเซนได จงหวดอะกตะเมองหลวงชออะกตะ จงหวดยะมางาตะเมองหลวงชอยะมางาตะ และจงหวดฟกชมะเมองหลวงชอฟกชมะ

๔๓



๓.๓.๕ การเตรยมการปองกนภยพบตของประเทศญปน

(๑) ระบบ เตอนภย ประเทศญปนตงอยในเขตเสยงภยทสดของการเกดแผนดนไหวและภเขาไฟระเบด การทตองเผชญกบภยพบตรายแรงอยางตอเนอง ทาใหตองเตรยมพรอมเพอรองรบภยพบตตลอดเวลา ปจจบน ระบบการปองกนและการเตอนภยทญปนพฒนาขน ถอวาท ดทสดในโลก โดยเหตการณภยพบตเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ นน แมจะเกดความสญเสยทไมสามารถประมาณได แตเปนทยอมรบวาระบบเตอนภยทรวดเรว แมนยา และมประสทธภาพ ไดชวยรกษาชวตของประชาชนไวไดนบหมนคน

• หนวยงานรบผดชอบ ดานตรวจสอบ ตดตามและแจงเตอนภยอนเกดจากภยธรรมชาต คอศนยอตนยมวทยาของญปน ( The

Japanese Meteorological Agency: JMA) โดยในภาวะปกต JMA จะทาหนาทเปนศนยบรการดานสภาพอากาศของรฐบาลญปน ทาหนาทรวบรวมและรายงานขอมลสภาพอากาศ รวมทงพยากรณอากาศสาหรบประเทศญปน มฐานะเปนหนวยงานกงอสระสงกดกระทรวงทดน สาธารณปโภคและการขนสง นอกจากน ยงรบผดชอบการสงเกตการณ การ เตอนภยแผนดนไหว คลนสนาม และการปะทของภเขาไฟ โดย ตดตง จดตรวจวดความรนแรงของแผนดนไหว ๖๒๗ จดทวประเทศ JMA มสานกงานใหญอยทกรงโตเกยว และมสานกงาน ๖ แหงในระดบภมภาค ไดแก เมองซบโปโร เซนได โตเกยว โอซากา ฟกโอกา และนาฮา นอกจากน JMA ยงเปนศนยกลางอตนยมวทยาสวนภมภาคแปซฟกตะวนตกเฉยงเหนอ และ ทาหนาท ใหคาปรกษาเกยวกบไซโคลนเขตรอนในภมภาคดวย

• การตรวจจบภยพบต ระบบเตอนภยแผนดนไหวของประเทศญปนทางานอตโนมตภายใน ๓ วนาท หลงเกดแรงสนสะเทอนทศนยกลาง โดยคลนแผนดนไหวใชเวลา ๙๐ วนาทในการเดนทางถงกรงโตเกยว สวนการเตอนภยสนามใชเวลา ๓ นาทหลงเกดแผนดนไหว โดยคลนสนามใชเวลาเดนทาง ๖ นาท กอนพดถลมชายฝงทอยใกลจดศนยกลาง แผนดนไหว ซง พนททถกทาลายรนแรงมากทสด ประชาชนมเวลาราว ๑๕ นาท ในการอพยพไปสทปลอดภย การไดรบสญญาณเตอนภยลวงหนา แมจะเปนแคชวงวนาท หรอ ๑ - ๒ นาท กอนทแรงสนสะเทอนทมพลงมหาศาลจะเขามาถง นบเปนชวงเวลาวกฤตสาหรบการหา ทกาบง และยต

๔๔



กจกรรมตางๆ ซงชวยปองกนการสญเสยทอาจเกดขนตามมาเปนอนมาก

• ระบบแจงเตอนภย

แผนดนไหว ลวงหนาทางานโดยรวบรวมขอมลจากหนวยตรวจจบสญญาณแผนดนไหวทมมากกวา ๑,๐๐๐ แหงทวประเทศ เมอเกดแผนดนไหว เครองตรวจจบสญญาณจะเรมทางานโดยจะหาจดพกดของศนยกลางการไหว ความรนแรง และประเมนความเสยงของพนทโดยรอบจดศนยกลาง แลวสงคลนขนาดเลกเรยกวาคลนปฐมภม ( P-wave: Preliminary Tremor)

ออกมา เมอเครองตรวจจบสญญาณจะประมวลผลตางๆ แลวสงเขาไปยงศนยขอมลแผนดนไหวสวนกลาง คอ สานกงานอตนยมวทยาของญปน ภายในเวลาไมกวนาท กอนทคลนแผนดนไหวแบบรนแรง S wave (Principal Motion) จะแผขยายออกมา ระบบนไดมการทดลองใชมานานและพฒนาขนมาจนสามารถประกาศใชอยางเปนทางการเมอตนเดอนตลาคมป ๒๐๐๗

• เมอเกดแผนดนไหว ระบบจะสงสญญาณเตอนภยอตโนมตถงประชาชนโดยตรงทางโทรศพท เคลอนท และผานสถานโทรทศน วทย รวมทงการแจงเตอนในสถานประกอบการ โรงงาน โรงพยาบาล และโรงเรยน ผานระบบ “Area Mail Disaster

Information Service”

• แผนดนไหวเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ เกดขนเวลา ๑๔ นาฬกา ๔๖ นาท ๔๕ วนาท ระบบเตอนภยแผนดนไหว ทางานอตโนมตเมอเวลา ๑๔ นาฬกา ๔๖ นาท ๔๘ วนาท โดยคลนแผนดนไหวซงเคลอนทดวยอตราเรว ๔ กโลเมตรตอวนาท ใชเวลา ๙๐ วนาท ในการเดนทางจากศนยกลางแผนดนไหวไปยงกรงโตเกยว แสดงใหเหนถงประสทธภาพของระบบการเตอนภยทชวยรกษาชวตประชาชนไวไดเปนจานวนมาก

• ระบบแจงเตอนภยสนาม การเตอนภยสนามครงแรกเกดขนเมอป ๒๔๘๔ (ค.ศ. ๑๙๔๑) ทหนวยงานอตนยมวทยาทองถนในเขตเซน

๔๕



ได ซงเปนเขตทตองเผชญกบการเกดสนามบอยครง ในสมยนนเปนการเตอนภยระดบทองถน โดยใชสถานกระจายเสยงของทองถน และการตดตอผานโทรศพทถงสถานตารวจ โดยใชเวลาประมาณ ๑๐ - ๒๐ นาทหลงการเกดแผนดนไหว รฐบาลญปนไดพฒนาระบบเตอนภยสนามขนพรอมกบประเทศสหรฐอเมรกา ภายหลงการวางระบบเตอนภยสนามในมหาสมทรแปซฟค

• รฐบาลญปนตดตงระบบเตอนภยสนามแลวเสรจเมอป ๒๔๙๕

(ค.ศ. ๑๙๕๒ ) ประกอบดวยเซนเซอร ๓๐๐ ตว รอบพนผวมหาสมทร และเซนเซอรใตนา ๘๐ ตว เพอตรวจจบแรงสนสะเทอน และตดตามความเปลยนแปลง ปจจยทจาเปนในการพยากรณการเกดสนาม ไดแก การเคลอนไหวของศนยกลางใตพนผวมหาสมทร และระดบความรนแรงของแผนดนไหวซงไดรบการคานวณโดยคอมพวเตอรอตโนมต มการจดทาแบบจาลองเพอชวยในการคานวณมากกวา ๑๐๐,๐๐๐ แบบจาลอง รวมกบการตรวจสอบรวมกนทงคนและเครองมอ เพอแสดงผลของการเกดสนาม โดยแสดงความสง ความเรว ตาแหนง และระยะเวลาทจะซดถงชายฝง ศนยเตอนภยสนามภมภาคจะเผยแพรขอมลเตอนภย โดยสายการตดตอภาคพนดน และดาวเทยม ตอไปยงองคกรและสาธารณะ สวนประชาชนทอาศยอยนอกพนทดงกลาวกจะมการแจงใหเตรยมพรอม และคอยเฝาตดตามสถานการณจากศนยเตอนภย

• หลกการสาคญในการเตอนภยคอการแขงกบเวลาและตองมความแมนยา โดยการเตอนภยสนามจะใชเวลายาวนานกวาการเตอนภยแผนดนไหวเนองจากตองมการคานวณโดยละเอยด ทงน

๔๖



เทคโนโลยในการวดการเกดแผนดนไหวและการประเมนระดบความรนแรงของสนาม ไดรบการพฒนามาตลอด ทาใหเปาหมายระยะเวลาการเตอนภยลดลงทกป จาก ๒๐ นาท ในป ๒๕๐๘ (ค.ศ. ๑๙๖๕) ลดมาเปน ๑๓ นาทในป ๒๕๒๒ (ค.ศ. ๑๙๗๙) และ ๓ นาท ในป ๒๕๓๗ (ค.ศ. ๑๙๙๔) ตามลาดบ

(๒) โครงสรางพนฐานเพอรองรบแผนดนไหว ประเทศญปนมการปรบปรงมาตรฐานการกอสราง โครงสรางอาคาร โรงเรยน โรงพยาบาล ระบบสาธารณปโภคพนฐาน ทงระบบคมนาคม ระบบไฟฟา ระบบประปา โครงขายโทรศพท สงอานวยความสะดวกและอปกรณตางๆ เพอใหสามารถรองรบเหตภยพบตโดยเฉพาะแผนดนไหวขนาดใหญได โดยในป ๑๙๘๑ ประเทศญปนปรบปรงมาตรฐานการกอสรางโดยคานงถงหลกวทยาศาสตรเพอรองรบภยแผนดนไหว ตอมาเมอเกดแผนดนไหวทเมองโกเบซงมผเสยชวตถง ๕,๑๐๐ คน ยงทาใหมการวจยและพฒนาวธการปองกนแผนดนไหวทละเอยดมากยงขน และนาไปสการปรบปรงมาตรฐานการกอสรางของประเทศอกครงในป ๒๕๔๓ (ค.ศ.๒๐๐๐ ) ซงมความเขมงวดและมรายละเอยดเพมมากขน

ปจจบน อาคารและสงกอสรางในประเทศญปนไดรบการออกแบบใหมความยดหยน มระบบปองกนภยทรบมอแผนดนไหวไดด ใชวสดทนไฟ ลาสดไดออกแบบใหอาคารทสรางใหม โดยเฉพาะอาคารสงทกแหงเอนไปมาไดขณะแผนดนไหว เทคโนโลยอจฉรยะ ทาใหระบบรถไฟฟาทงใตดนและบนดนจะหยดวงทนทขณะเกดแผนดนไหว และรฐบาลไดมการเตรยมการปองกนเหตแผนดนถลมและการจดหาเครองมอและยานพาหนะสาหรบระบบการกภย-กชพในสถานการณฉกเฉนดวย

(๓) โครงสรางพนฐานเพอปองกนสนาม การปองกนสนามใหความสาคญกบการวางผงเมองชายฝงทวประเทศ ฝงตะวนออกของประเทศซงตองเผชญกบภยจากคลนสนามและแผนดนไหวบอยครง จะมการกอสรางสถานทหลบภย สถานทรองรบการอพยพ และกาหนดเสนทางการอพยพ สาหรบบรเวณดานหนาของชายฝงทมประชากรหนาแนน บางแหงไดมการสรางกาแพงกนนาทวมและทางระบายนาเพอปรบเปลยนทศทาง ของคลนและลดแรงกระแทกของคลน มการสรางกาแพงปองกนสนามหรอเขอนกนนา ทมความสงตงแต ๔-๑๐ เมตร แมวาคลนสนามทเขากระทบจะมความสงมากกวาเครองกดขวางทไดสรางขน แตกาแพงเหลานยงอาจชวยลดความเรวหรอความสงของคลนได

๔๗



ในเขตมยาก ไดมการกอสรางเขอนกนนาตามแนวชายฝงมความสง ๕ เมตร รวมทงมการปลกปาสนทมความกวางตงแต ๕๐ เมตร ไปจนถงหลายรอยเมตร เพอปองกนความเสยหายจากคลนสนาม ซงเปนโครงการของรฐบาลทองถน ซงคาดการณจากประสบการณในอดตวาพนทแถบนมโอกาสไดรบผลกระทบจากคลนสนามความสงประมาณ ๓ เมตร แตคลนสนามทพดขนฝงเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ กลบมความสงเกนกวาทคาดการณไวถง ๒ เทา จงไมสามารถปองกนความเสยหายได

(๔) การเตรยมพรอมใหกบ

ประชาชน ประเทศญปนถอวาปจจยสาคญในการรบมอกบภยพบต คอ การสรางความร ความเขาใจ และการกระตนใหประชาชนเกดความตระหนกรถงภยพบตทอาจเกดขนไดตลอดเวลา โรงเรยนและหนวยงานตางๆ มการบรรจหลกสตรและกจกรรมตางๆ เกยวกบภยพบต และการเตรยมพรอม กาหนดวธปฏบต และมการฝกซอมกรณเกดภยพบตโดยเฉพาะแผนดนไหวเปนประจา ประเทศญปนกาหนดใหวนท ๑ กนยายน ของทกป เปนวนปองกนภยพบตแหงชาต เพอราลกถงเหตการณแผนดนไหวรนแรงทสดท Kanto เกดขนเมอวนท ๑ กนยายน

๒๔๙๖ (ค.ศ. ๑๙๕๓ ) ซงทาใหมผเสยชวต ๑๐๐,๐๐๐ - ๑๔๐,๐๐๐ คน เหตการณครงนน ทาใหเมองโตเกยวและโยโกฮามาถกทาลายไปทงหมด จนมการเสนอใหยายเมองหลวง แตภายในเวลาไมนาน ญปนสามารถฟนฟเมองใหกลบมาเจรญกาวหนาและทนสมยเทยบเทาเมองใหญในยโรป

ในวนปองกนภยพบตแหงชาตของทกป โรงเรยน สถานดบเพลง และภาคเอกชน ไดรวมกนฝกซอมแผนรบมอแผนดนไหวและเหตเพลงไหม รวมถงการสอนเดกอนบาลใหจดแถวอยางเปนระเบยบ สวมสงปองกนศรษะกระแทก ซงปกตใชเปนทนงในหองเรยน นอกจากน ในทองถนทมความเสยงมากกมการเตรยมพรอมในระดบทองถน เชน ทเมองชซโอกะในเขตโตไกจะจดสปดาหของการปองกนภยพบตและอาสาสมครปองกนภยพบต และมการฝกซอมอพยพหนภยสนามตามแนวชายฝง

การฝกซอมเพอรบมอตอภยแผนดนไหวและคลนยกษสนามทรฐบาลญปนดาเนนการมขอบเขตทครอบคลมครบทกดานและทกคน แมคณะรฐมนตร

๔๘



ญปนกมการซอมจดประชมฉกเฉน โดยมการฝกซอมเพอชวยเหลอประชาชนจากชายฝงทไดรบผลกระทบจากคลนยกษทงทางอากาศและทางนา รวมทงการฝกซอมการใหความชวยเหลอทางการแพทยทเตรยมการเพอการกภยหรอชวยเหลอฉกเฉน การเตรยมพรอมของรฐบาลและประชาชน รวมถงการฝกฝนอยางสมาเสมอ ทาใหประชาชนญปนจานวนมากปลอดภยในคราวเกดภยพบตทรนแรงครงน

(๕) การจดการในภาวะฉกเฉนและระบบการกภย ประเทศญปนมระบบจดการภาวะฉกเฉนทกาวหนามากทสดในโลก ในเหตการณภยพบตทเกดขน รฐบาลญปนรองขอความชวยเหลอจากตางประเทศเพยงเลกนอยเทานน ขณะทมขอเสนอความชวยเหลอจาก ๑๔๒ ประเทศทวโลก รฐบาลญปนไดประเมนความตองการทจาเปนอยางรอบคอบ และยอมรบความชวยเหลอจาก ๒๔ ประเทศเทานน ความชวยเหลอหลกทตองการไดแก ทมกภยทมความเชยวชาญ และทมแพทยฉกเฉน โดยประเทศญปนเปดรบความชวยเหลอดานการ กภยจาก สหรฐอเมรกา องกฤษ จน ออสเตรเลย และสหภาพยโรป ทมกภยตางประเทศ ทเขาชวยเหลอในการคนหาผรอดชวตตามเมองชายฝงของญปน ในเขต Iwate มทมกภยขององกฤษ อเมรกา และจน แตละทมประกอบดวยเจาหนาทดบเพลง หนวยคนหา ผเชยวชาญดานการกภย จานวน ๕๙ คน สนข ๒ ตว และทมสนบสนนทางการแพทย ๔ คน

การชวยชวตหลงสนามเปนเรองยาก เนองจากอาคารถลม ประชาชนตดอยภายในซากปรกหกพงอาจไดรบบาดเจบ จากคลนทซดเขามาหรอถกกระแทกโดยซากรถเรอ หรอสงกอสรางจากบานหลงอนโดยเฉพาะเศษไม ทมชวยชวตจะตตารางแบงพนทการคนหาอยางเปนระบบ สนขชวยบงชอาคารทอาจมผตดอยภายใน สนขเหลานมาจากหนวยคนหาและกภยซงไดรบการฝกมาอยางดจากศนยในรฐเวอรจเนย หนวยกภยใหเครองมอรบฟงและเครองรบคลนความรอนเพอคนหาผประสบภยทอาจตดอยภายในซากอาคาร เครองมอเหลานไดรบการจดเตรยมจากจน ทมกภยของประเทศองกฤษขนสงเครองมออปกรณราว ๑๑ ตน รวมทงเครองมอสาหรบการยก และการตดคอนกรต อยางไรกตาม แมจะมทมกภยทเชยวชาญและสมบรณแบบ แตทมกภยกสามารถคนพบผรอดชวต เพยงจานวนนอยเทานน

๔๙



(๖) วฒนธรรมรบมอภยพบต ญปนตองเผชญกบแผนดนไหวขนาด ๙.๐

รกเตอร ตามมาดวยสนามทมความรนแรงอยางยง และยงตองเผชญกบวกฤตโรงงานนวเคลยรทไดรบความเสยหายจากแผนดนไหวและคลนยกษ

สนาม นบเปนภยพบตครงรายแรงทสดในประวตศาสตรยคปจจบนของประเทศ สงทปรากฏแกสายตาชาวโลกและมความโดดเดนทสด ไมใชความกาวหนาทางเทคโนโลยในการรบมอกบภยพบต แตเปนคนญปน ทมระเบยบวนย ทรหดอดทน มงมน ทกคนรวมมอกนแกไขปญหาทกาลงเผชญอยอยางเปนขนตอน ตามระบบทออกแบบและวางไวลวงหนา โดยปราศจากความวนวาย ตนตระหนก แมในชวงเวลาทวกฤตอยางยง แสดงถงความเขมแขงและพลงของความยดหยน ทจะนาไปสการฟนฟและการสรางประเทศขนมาใหมไดในอนาคต

(๗) คนญปนมสานกของ การควบคมอารมณ ไมใหเกด ความสบสนและตนตระหนก โดยชวยกนเพอใหสงคมสวนรวมอยในความเปนระเบยบ ความสานกตอสวนรวม เสยสละ ซอสตย และการคานงถงผอน เปนสงท ไดรบการปลกฝงตงแตเดก ภายหลงเกดเหตแผนดนไหว การจราจรในเมองใหญตดขดอยางมาก แตไมมผใดบบแตรหรอแซงรถคนอน ประชาชนมความกงวลแตไมแสดงออก เพราะระมดระวงพฤตกรรมของตนทอาจสงผลทางลบตอสวนรวม เชน ทาใหเกดการแตกตน สงคมไมอยในระเบยบ ซงจะทาใหสถานการณโดยรวมแยลง

มความขาดแคลนสงของจาเปน และปจจยส อยทวไป แตจากรายงานของทางการพบวามเหตลกทรพยเกดขนในพนทประสบภย ๒๕๐ ครง และสนคาถกขโมยไปจากรานคารวมมลคา ๔.๙ ลานเยน เงนสด ๕.๘ ลานเยน ประชาชน ทไดรบผลกระทบจากภยพบตหลายลานคนในประเทศญปน ยงคงเลอกทจะตอแถวเขาควถงสองชวโมงเพอซอของ แทนทจะไปหยบฉวยจากรานคาทไมมคนเฝา ปญหาในศนยผอพยพ มทงการขาดแคลนนา อาหาร และสขภณฑตางๆ แตกไมมการเรยกรองวพากษวจารณ เปนการแสดงถงความอดทนของชาวญปนทไดรบการสรรเสรญไปทวโลก ผอพยพแสดงถงความเขาใจตอความยากลาบากของรฐบาลและเจาหนาท และพรอมทจะรวมมอ หรอชวยกนแกไขสถานการณดวยการรวมแรงรวมใจ โดยไมหวงพงใคร นอกจากพงกนเอง วฒนธรรมนเปนวฒนธรรมทชวยใหชาวญปนสามารถผานชวงวกฤตไดอยางรวดเรว และสามารถฟนฟ สรางชาตขนใหม วกฤตจงเปนโอกาสในการยกระดบประเทศใหเกดการพฒนากาวหนาขนอกระดบหนง

๕๐



๓.๓.๕ การชวยเหลอและบรรเทาทกขแกผประสบภย

(๑) เมอเกดเหตแผนดนไหวและคลนยกษสนามทางตะวนออกเฉยงเหนอของเกาะฮอนช นายกรฐมนตรนาโอโตะ คง ของประเทศญปน ไดเรยกระดมกองกาลงปองกนตนเองของญปนเขาพนทประสบภยพบตแผนดนไหว เพอใหความชวยเหลอประชาชนผประสบภย และมการ จดตงศนยฉกเฉนเพอประสานการตอบสนองของรฐบาล นอกจากนทมคนหาและกภยในเมองของญปนทถกสงตวไปยงนวซแลนด ภายหลงแผนดนไหวทเมอง

ไครสตเชรช เมอเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๔ ไดถกเรยกตวกลบประเทศเพอรวมคนหาผสญหาย อยางไรกตามประชาชนญปนจานวนมากยงตองประสบปญหาเพมขนอนเนองมาจากความเสยหายของโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ ทเกดการรวไหลของสารกมมนตภาพรงส สงผลใหเกดความลาชาตอการใหความชวยเหลอและฟนฟพนทประสบภยจากคลนยกษสนาม เจาหนาทไมสามารถนารางผเสยชวตในระยะอนตรายรอบโรงไฟฟานวเคลยรออกมาไดจานวนมาก เนองจากมความเสยงตอการสมผสกบสารกมมนตรงส นอกจากนน ยงเกดการรวไหลของสารกมมนตภาพรงสปะปนกบนาทมการพยายามนามาใชในการหลอเยนแทงปฏกรณเนองจากยงมความรอนสงและเสยงตอการหลอมละลายของแทงปฏกรณ ซงบรษท TEPCO คาดวาการพยายามปดการทางานของเครองอยางสมบรณตองใชเวลาระหวาง ๖-๙ เดอน ซงสงผลกระทบตอการฟนฟพนทโดยรอบโรงไฟฟาและการอพยพกลบสบานเรอนของประชาชนอยางหลกเลยงไมได

(๒) รฐบาลญปนไดจดทพกพรอมอาหาร นาดม ผาหม และสงอานวยความสะดวกใหผประสบภยทงกรณบานเรอนถกทาลายจากคลนยกษสนามและกรณตองอพยพเนองจากอยในพนทใกลเคยงโรงไฟฟานวเคลยรทเสยหาย โดย ณ วนท ๒๙ มนาคม ๒๕๕๔ มประชากรในญปนจานวน ๑๗๕,๐๒๐ ยงพกอยในศนยชวยเหลอทวประเทศ รวมทงในทพกพงชวคราว ๒ ,๓๖๗ แหง โดยรฐบาลญปนไดกาหนดใหพนทในรศม ๒๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมะ ซงมประชากรประมาณ ๑๗๗,๕๐๐ คน เปนเขตอพยพ ซงประชากรสวนใหญไดอพยพแลว สวนผทยงอยในพนทดงกลาวไดรบคาแนะนาใหอพยพหรออยในบานเพอหลกเลยงการสมผสสารกมมนตภาพรงสตองยายออกจากบานและอาศยอยทอน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%8A_%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2554

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%8A_%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2554

๕๑



(๓) วนท ๑ เมษายน ๒๕๕๔ นายกรฐมนตรนาโอโตะ คง ไดยนยนวาคณะรฐมนตรจะเรงพจารณางบประมาณเพมเตมเพอชดเชยตอผไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวและคลนยกษสนามภายในเดอนเมษายน รวมทงจะมการทบทวนนโยบายดานพลงงานนวเคลยรภายหลงเกดความเสยหายทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ

(๕) ประชาชนหลายหมนครอบครวท ยงไมสามารถ ยายกลบไปยง ทพกทตงอยใกลกบโรงไฟฟาได ตองประสบการสญเสยสทธในการครอบครองและการใชชวตประจาวน และยงไมมความชดเจนวา TEPCO จะสามารถแกไขปญหาไดเมอใด จงเรมมการเรยกรองคาชดเชยไปยง TEPCO

(๖) วนท ๑ เมษายน ๒๕๕๔ รฐบาลญปนได มคาสงให TEPCO จายเงนคาชดเชยใหกบครอบครวทตองอพยพทงบานเรอน ในพนทรอบโรงไฟฟา

ฟกชมะครอบครวละ ๑ ลานเยน หรอราว ๓ ๖๐,๐๐๐ บาท ซงกระทรวงการคา ประเทศญปนไดชแจงวา TEPCO จะเรงรดจายคาชดเชยโดยเรว ซง ครอบครวทตองอพยพทงบานเรอนจะไดรบเงนชดเชย ครอบครวละ ๑

ลานเยน สวนถาเปนรายบคคลจะไดคนละ ๗๕๐ ,๐๐๐ เยน หรอราว ๒๗๐,๐๐๐บาท ซงจะตองใชเวลาระยะหนงจงจะไดรบคาชดเชยครบทกคน

การจายเงนชดเชยครงน เปน การบรรเทาความเดอดรอน ชวคราว โดยคาดวา TEPCO จะตองจาย เงนชดเชยเปนจานวนมาก ซงจากการประเมนเบองตน พบวามประชาชน อาศยอยในรศม ๓๐ กโลเมตรรอบโรงไฟฟา มากถง ๔๘,๐๐๐ ครอบครว ทงน TEPCO กาลงพจารณาขายหนทถอครองอยในบรษท KDDI ซงเปนผประกอบการโทรศพทเคลอนทอนดบ ๒ ของประเทศ มลคาประมาณ ๒.๑๗ พนลานดอลลารสหรฐ เพอนาเงนไปใชในการชดเชยความเสยหายจากวกฤตทเกดขนดวย

๕๒



๔. การจดการภยพบตขนาดใหญและการชวยเหลอฟนฟ : กรณศกษาในประเทศไทย

๔.๑ กรณการเกดคลนยกษสนามในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เมอ ป ๒๕๔๗

วนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ คลนยกษสนามไดพดถลมพนท ๖ จงหวดภาคใตชายฝงทะเล ดาน ฝงอนดามนของประเทศไทย ไดแก ภเกต พงงา ระนอง กระบ ตรง และสตล โดยมสาเหตจากการเกดแผนดนไหวนอกชายฝงดานตะวนตกของเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย แลวเกดคลนใตนาเคลอนตวแผขยายไปทวทะเลอนดามน โดยคลนยกษสนามไดสรางความสญเสยทงชวตและทรพยสนของผคนเปนจานวนมาก นบเปนพบตภยทางธรรมชาตทเกดขนอยางรนแรงและรวดเรวโดยไมมผใดคาดคดมากอนวาจะเกดขนในประเทศไทย จงไมม การระมดระวงและปองกนไวลวงหนา

๔.๑.๒ การเกดสนามในประเทศไทย

๑) จากขอมลทางภมศาสตร เดมเคยเปนทยอมรบวาชายฝงทะเลดาน มหาสมทรอนเดย มโอกาสนอยทจะประสบภยจากปรากฏการณคลนสนาม ถงแมดานตะวนออกของทะเลอนดามนจะเปนแนวรอยตอระหวางแผนเปลอกโลกอนเดย (Indian Plate) กบแผนเปลอกโลกยเรเชย (Eurasian Plate) และมแผนดนไหวเกดขนบอยครงกตาม แตไมเคยมคลนสนามททาลายชวตและทรพยสนของผคน19

��

๒) วนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ เกดแผนดนไหวนอกชายฝงดานตะวนตกของเกาะสมาตราในประเทศอนโดนเซย แลวเกดคลนใตนาเคลอนตวแผขยายไปทวทะเลอนดามน จนถงชายฝงตะวนออกเฉยงใตของประเทศอนเดยและศรลงกา โดยบางสวนของคลนยงเคลอนตวไปถงชายฝงตะวนออกของทวปแอฟรกาดวย รวมประเทศทประสบภยจากคลนสนามครงนน ๑๑ ประเทศ คอ อนโดนเซยมาเลเซย ไทย พมา อนเดย บงกลาเทศ ศรลงกา

มลดฟส โซมาเลย แทนซาเนยและเคนยา ๓) กรณของประเทศไทย พบตภยจากคลนสนามไดสรางความสญเสยทงชวต

และทรพยสนของผคนเปนจานวนมากในพนทภาคใต ๖ จงหวด ทมพนทบรเวณชายฝงทะเลอนดามน ไดแก ภเกต พงงา ระนอง กระบ ตรง และสตล โดยเฉพาะพงงา กระบ และภเกตมการสญเสยมากทสด นบเปนพบตภยทางธรรมชาตทเกดขนอยางรนแรงและรวดเรวโดยไมมผใดคาดคดมากอนวาจะเกดขนในประเทศไทย จงไมมการระวงและปองกนไวลวงหนา

�� รองศาสตราจารย ดร.ปญญา จารศร และ ศาสตราจารยกตตคณ ไพฑรย พงศะบตร . การเกดคลนสนามในทะเลอนดามน เมอวนท ๒๖

ธนวาคม ๒๕๔๗.

๕๓



๔.๑.๓ ลาดบการเกดเหตการณสนามในประเทศไทย

ลาดบเหตการณของการเกดคลนสนามในพนทประเทศไทยชายฝงทะเลอนดามน

เมอวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ มดงน

• เวลา ๐๗.๕๙ น. ตามเวลาประเทศไทย ไดเกดแผนดนไหวมศนยกลางอยทบรเวณนอกฝงดานตะวนตกทางตอนเหนอของหวเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ทละตจด ๓.๓ องศาเหนอ ลองจจด ๙๕.๘ องศาตะวนออก ลกลงไปในแผนดนประมาณ ๓๐ กโลเมตร มขนาดความรนแรง ๙.๐ ตามมาตรารกเตอร นบเปนแผนดนไหวครงรนแรงทสดทเกดขนในทะเลอนดามน และรนแรงมากเปนอนดบ ๕ ของโลก นบตงแตป ๒๕๐๐

• หลงเกดแผนดนไหวไมนาน ไดเกดคลนสนามเคลอนตวเขาสฝงทางตะวนตก เฉยงเหนอของเกาะสมาตรา ในจงหวดอาเจะห ความสงและความรนแรงของคลนทาใหเมองและชมชนตามชายฝงถกทาลายเปนวงกวาง มผเสยชวตทงหมดกวา ๑๕๐,๐๐๐ คน โดยเมองบนดาอาเจะห (Banda Ajeh) ซงเปนเมองหลกของจงหวดเปนบรเวณทมผเสยชวตมากทสด รองลงมา คอ เมองเมอลาโบะห (Meulaboh) ซงเปนเมองชายทะเลอยไปทางใตของเมอง

บนดาอาเจะห นบเปนการสญเสยชวตของผคนจากภยธรรมชาตครงใหญทสดในประเทศอนโดนเซย

• เวลาประมาณ ๑๐.๐๐ น. คลนสนามเคลอนตวมายงชายฝงตะวนตกของคาบสมทรมลาย ซงอยหางจากจดศนยกลางแผนดนไหวประมาณ ๕๐๐ -

๖๐๐ กโลเมตร กอใหเกดความเสยหายในบรเวณชายฝงตอนเหนอของประเทศมาเลเซยและชายฝงภาคใตของไทย มผเสยชวตทเกาะปนงในประเทศมาเลเซยประมาณ ๗๐ คน และใน ๖ จงหวดภาคใตของไทย ไดแก สตล ตรง กระบ พงงา ภเกต และระนอง รวมกนประมาณ ๕,๔๐๐ คน

• คลนสนามสวนหนงเคลอนตวตอไปทางเหนอจนถงชายฝงของประเทศพมา และประเทศบงกลาเทศ ซงอยหางจากจดศนยกลางแผนดนไหวประมาณ ๑,๕๐๐ - ๑,๗๐๐ กโลเมตร มผเสยชวตทบรเวณปากแมนาอรวดของประเทศพมาประมาณ ๖๐ คน สวนในประเทศบงกลาเทศมรายงานผเสยชวต ๒ คน

• คลนสนามสวนทเคลอนตวจากเกาะสมาตรามงไปทางตะวนตก เคลอนทผานหมเกาะอนดามนและหมเกาะนโคบาร ซงเปนดนแดนของประเทศอนเดยในทะเลอนดามน จากนนไดเคลอนตวตอไปถงชายฝงของรฐทมฬนาฑ และทางตะวนออกเฉยงใตของประเทศอนเดย รวมทงบรเวณชายฝงตะวนออกของประเทศศรลงกา ซงเปนเกาะใหญทางใตของประเทศ

๕๔



อนเดย มผเสยชวตทหมเกาะอนดามนและหมเกาะนโคบารประมาณ ๙๐๐ คน และทรฐทมฬนาฑประมาณ ๘,๐๐๐ คนซงสวนใหญอาศยอยทเมองนาคาปตตนม (Nagapattinum) สวนในประเทศศรลงกามผเสยชวตประมาณ ๔๐,๐๐๐ คน

• จากประเทศศรลงกา คลนสนามไดเคลอนตวผานมหาสมทรอนเดยไปถง หมเกาะมลดฟส ซงเปนประเทศเลกๆ ในมหาสมทรอนเดย หางจากเกาะ

ศรลงกาไปทางทศตะวนตกเฉยงใต ๖๕๐ กโลเมตร เนองจากประเทศนม

ภมประเทศทเปนหมเกาะปะการงเตย ๆจงไดรบความเสยหายมาก • คลนสนามสวนหนงเคลอนตวตอไปจนถงชายฝงตะวนออกของทวป

แอฟรกา ซงอยหางจากจดกาเนดแผนดนไหว ประมาณ ๕ ,๕๐๐ กโลเมตร แมจะออนกาลงบางแลวแตกทาความเสยหายใหแกบรเวณชายฝงของประเทศโซมาเลยและประเทศเคนยาอกมาก มผเสยชวตทประเทศโซมาเลยประมาณ ๓๐๐ คน และทเคนยา ๑ คน

๔.๑.๔ ความเสยหายจากเหตการณสนามในประเทศไทย

พบตภยจากคลนสนามเมอวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ ถอเปนภยธรรมชาตรายแรงทสดเทาทประเทศไทยเคยไดรบ โดยมผเสยชวตมากเปนอนดบ ๔ รองจากประเทศอนโดนเซย ศรลงกา และอนเดย โดยเกดความเสยหาย ดงน

๒) พนทประสบภยพบต ไดแกพนทใน ๖ จงหวดภาคใต คอ จงหวดพงงา กระบ ภเกต ระนอง ตรง และสตล รวม ๔๐๗ หมบาน

ตาราง ๑ : พนทประสบภยพบตจากคลนสนาม

หนวย: แหง จงหวด อาเภอ/

กงอาเภอ

ตาบล หมบาน

พงงา ๖ ๑๙ ๖๙

กระบ ๕ ๒๒ ๑๑๒

ภเกต ๓ ๑๔ ๕๘

ระนอง ๓ ๑๐ ๔๗

ตรง ๔ ๑๓ ๕๑

สตล ๔ ๑๗ ๗๐

รวม ๒๕ ๙๕ ๔๐๗

ทมา: กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย

http://61.19.54.131/tsunami/overall.php?pack=report1

๕๕



๒) จานวนผเสยชวต บาดเจบและสญหาย

เนองจากเปนเหตภยพบตทเกดขนอยางรวดเรวโดยไมมการเตอนภย ประกอบกบพนทประสบภยเปนพนททองเทยวและเปนชวงเทศกาล จงมผประสบภยจานวนมาก โดยเมอวนท ๕ เมษายน ๒๕๔๘กระทรวงมหาดไทยไดรายงานตอคณะรฐมนตรถงความเสยหาย ไดระบวา เบองตนมผเสยชวต ๕ ,๓๐๙ คน เปนชาวตางชาต ๑ ,๒๔๐ คน นอกจากน ยงมผเสยชวตทไมทราบสญชาตอก ๒ ,๓๔๑ คน สวนผสญหายจานวน ๓,๓๗๐ คนนน เปนขอมลทญาตพนองของผประสบภยแจงตอทางราชการภายหลงการเกดเหต ตอมาจานวนผสญหายไดลดลงเนองจากการพบตว

ผสญหายบางคน การคนพบศพผเสยชวตเพมขน รวมทงมการตรวจสอบเอกลกษณของศพทเกบรกษาไวจนทราบวาเปนผใด

ตาราง ๒ : จานวนผเสยชวต ผไดรบบาดเจบ และผสญหายในเหตพบตภยจากคลนสนาม

เสยชวต (ราย) บาดเจบ (ราย) สญหาย (ราย)

ไทย ตางชาต ไมระบ

รวม ไทย ตางชาต รวม ไทย ตางชาต รวม

ภเกต ๑๕๑ ๑๑๑ ๑๗ ๒๗๙ ๕๙๑ ๕๒๐ ๑,๑๑๑ ๒๔๕ ๓๖๓ ๖๐๘

พงงา ๑,๓๘๙ ๒,๑๑๔ ๗๒๒ ๔,๒๒๕ ๔,๓๔๔ ๑,๒๕๓ ๕,๕๙๗ ๑,๓๕๒ ๓๐๓ ๑,๖๕๕

กระบ ๓๕๗ ๒๐๓ ๑๖๑ ๗๒๑ ๘๐๘ ๕๖๘ ๑,๓๗๖ ๓๑๔ ๒๓๐ ๕๔๔

ระนอง ๑๕๓ ๖ ๑๕๙ ๒๑๕ ๓๑ ๒๔๖ ๙ ๙

ตรง ๓ ๒ ๕ ๙๒ ๒๐ ๑๑๒ ๑ ๑

สตล ๖ ๖ ๑๕ ๑๕

รวม ๒,๐๕๙ ๒,๔๓๖ ๙๐๐ ๕,๓๙๕ ๖,๐๖๕ ๒,๓๙๒ ๘,๔๕๗ ๑,๙๒๑ ๘๙๖ ๒,๘๑๗

หมายเหต : ขอมลกรณรบแจงสญหายไดผานการตรวจสอบเบองตน ณ วนท ๕ กนยายน ๒๕๔๘ โดยตดรายชอแจงซาซอน / กลบภมลาเนาเดม /

บาดเจบ / เสยชวต / พบตว


๓) ความเสยหายดานการประกอบอาชพ (๒๕ กรกฎาคม ๒๕๔๘)

นอกจากจะมผเสยชวต บาดเจบ และสญหายเปนจานวนมากแลว คลนยกษ สนามยงสรางความเสยหายกบทรพยสนตางๆ ทงอาคารโรงแรมขนาดใหญ ทพกนกทองเทยวประเภทบงกะโลและเกสตเฮาส รานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด บานเรอนของราษฎรทมอาชพทางการประมง ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยวทประสบภย ยานพาหนะ เรอประมง และเรอของหนวยงานราชการ ตลอดจน ระบบ สาธารณปโภคของทองถน เชนไฟฟา ประปา โทรศพท และถนน คดเปนมลคาหลายพนลานบาท

http://61.19.54.131/tsunami/overall.php?pack=report_10


๕๖



ความเสยหายดานเศรษฐกจทสาคญทไดรบผลกระทบจากเหตการณสนามคอ อตสาหกรรมการทองเทยว เนองจากบรเวณทไดรบพบตภยหลายแหงเปนสถานททองเทยวทไดรบความนยมสง มการลงทนสรางโรงแรมทพกรวมทงสงอานวยความสะดวกแกนกทองเทยว ทกระดบ เมอไดรบความเสยหา ยจนผประกอบการตองมการฟนฟขนใหมแลว ยงสงผลตอการจางงานของพนกงาน และลกจางทตองสญเสยรายได รวมทงสงผลถงรายไดของธรกจ เกยวเนองทตองประสบภาวะรายไดลดลงแมไมไดรบผลกระทบจากพบตภยโดยตรง ซงภายหลงการเกดภยคลนสนาม พบวา จานวนนกทองเทยวใน ๖ จงหวดภาคใตลดลงอยางเหนไดชด โดยจงหวดทไดรบผลกระทบมากทสด คอ ภเกต พงงา และกระบ ซงเปนจงหวดทมนกทองเทยวเสยชวตและบาดเจบมากทสด แหลงทองเทยวทไดรบความเสยหายอยางรนแรงม ๘ แหง ดงน

• ชายทะเลเขาหลก ในอทยานแหงชาตเขาหลก ลาร ตาบลคกคก อาเภอตะกวปา จงหวดพงงา เปนจดทนกทองเทยวเสยชวตและบาดเจบมากทสด เนองจากเปนแหลงทองเทยวทสาคญ มโรงแรมและทพกนกทองเทยวตงอยเปนจานวนมาก

• เกาะสมลน อาเภอตะกวปา จงหวดพงงา • หาดราไวย ตาบลราไวย อาเภอเมอง จงหวดภเกต

• หาดกะรน ตาบลกะรน อาเภอเมอง จงหวดภเกต

• หาดกะท ตาบลกะท อาเภอกะท จงหวดภเกต

• หาดกมลา ตาบลกมลา อาเภอกะท จงหวดภเกต

• หาดปาตอง ตาบลปาตอง อาเภอกะท จงหวดภเกต

• เกาะพพ อาเภออาวนาง จงหวดกระบ

นอกจากความเสยหายทเกดขนกบอตสาหกรรมการทองเทยวแลว ยงมความเสยหายทสาคญอกประเภทหนงทสงผลกระทบทางเศรษฐกจในพนทโดยตรงคอ การประมง เนองจากมหมบานประมงหลายแหงไดรบความเสยหายจากภยคลนสนาม ทงบานพกอาศยและเรอประมงทใชใน

การประกอบอาชพ โดยหมบานประมงทไดรบความเสยหายมากทสด คอ

บานนาเคม ซงตงอยทปากคลองปากเกาะ ในอาวแหลมปอม ตาบล

บางมวง อาเภอตะกวปา จงหวดพงงา และทบานสขสาราญ ตาบลกาพวน

กงอาเภอสขสาราญ จงหวดระนอง

๕๗



ตาราง ๓ : ความเสยหายดานตางๆ ในเหตพบตภยจากคลนสนาม

หนวย: บาท

ดานประมง ปศสตว การเกษตร สถานประกอบการ รวม

พงงา ๙๑๓,๒๑๘,๔๙๑ ๑๓,๖๖๐,๕๘๕ ๒,๔๕๘,๓๖๓ ๖,๔๕๖,๐๘๕,๐๐๐ ๗,๓๘๕,๔๒๒,๔๓๙

กระบ ๑๙๑,๖๙๖,๕๑๐ ๓๒๕,๒๔๐ ๓๔๒,๙๐๐ ๒,๖๘๓,๖๕๑,๗๘๐ ๒,๘๗๖,๐๑๖,๔๓๐

ภเกต ๓๔๔,๙๑๑,๑๖๙ ๓๐๓,๖๕๐ ๑๘๔,๑๔๖ ๓,๕๑๐,๘๔๙,๘๕๒ ๓,๘๕๖,๒๔๘,๘๑๗

ระนอง ๑๗๐,๗๓๗,๙๘๓ ๓,๐๔๙,๑๓๘ ๖๓๖,๐๖๕ ๘๓๐,๐๐๐ ๑๗๕,๒๕๓,๑๘๖

ตรง ๖๘,๙๓๔,๐๐๐ ๔๓,๒๙๒ ๑,๘๓๘,๗๐๐ ๖,๖๐๐,๐๐๐ ๗๗,๔๑๕,๙๙๓

สตล ๑๑๙,๓๙๓,๗๓๐ ๒๔๓,๖๐๐ ๑,๑๖๕,๐๐๐ ๑๒๐,๘๐๒,๓๓๐

รวม ๑,๘๐๘,๘๙๑,๘๘๓ ๑๗,๖๒๕,๕๐๕ ๖,๖๒๕,๑๗๔ ๑๒,๖๕๘,๐๑๖,๖๓๒ ๑๔,๙๓๔,๑๕๙,๑๙๔

หมายเหต : ความเสยหายดานประมงเปนความเสยหายเบองตน: เรอทองเทยวยงไมไดคดความเสยหาย

ทมา : กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย

๔) ความ เสยหายดานสงแวดลอม

คลนยกษสนามซดเขาสชายฝงดวยพลงรนแรงกอใหเกดความเสยหายแกระบบนเวศ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบนชายฝงเปนวงกวาง ซงความเสยหายของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสาคญ ไดแก

• ปะการงใตนา ถกคลนกระแทกแตกหกเสยหาย รวมทงถกตะกอนและวสดตางๆ ทนาพดพามาจากทองทะเลและบนพนดนทบถมกนบนสวนยอดของปะการง

• ปาชายเลนถกคลนซดจนหกโคน หรอหลดลอยไปกบมวลนา ทงน มพนทบางสวนไดรบความเสยหายนอยกวาทควรจะเปน เนองจากมปาชายเลนทาหนาทเปนกาแพงธรรมชาตรองรบความรนแรงของคลนชนหนงกอนทคลนจะซดเขาถงพนท

• แนวชายหาดเกดการเปลยนแปลง บางสวนถดถอยเขามาบรเวณชายฝงเนองจากการกดเซาะของพลงคลน และบางสวนเกดการทบถมของตะกอนทนาพดพามากลายเปนพนทงอกในทะเล

• ปากแมนามการเปลยนแปลงจากเดม เนองจากพลงการกดเซาะของคลน และการเปลยนเสนทางนาไหลจากปากนาออกสทะเล นอกจากนยงตองเรงปรบภมทศนและทาความสะอาดจากการมซากปรกหกพงของสงกอสรางตามบรเวณชายหาด ซงทาใหเกดความสกปรกรกรงรง รวมทงมเศษขยะตางๆ ทคลนซดมากองไวเปนจานวนมาก


๕๘



๔.๑.๕ ปจจยทกอใหเกด ความเสยหายจากพบตภยสนาม

๑) ประเทศไทยไมมระบบเตอนภยคลนสนาม และขาดเจาหนาทซงมความร ความชานาญเกยวกบเรองคลนสนามโดยตรง เนองจากบรเวณทะเลอนดามนไมเคยปรากฏพบตภยจากคลนสนามมากอน ประเทศไทยและประเทศอนๆ ทอยตดชายฝงทะเลอนดามนจงขาดการระมดระวงปองกนภย 20

�� ตางกบประเทศทอยในบรเวณมหาสมทรแปซฟก ซงมการสรางระบบเตอนภยจากคลนสนามไวแลว อยางไรกตาม ชวงเชาของเหตการณวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ กรมอตนยมวทยา ซงสามารถตรวจจบความสนสะเทอนของ

แผนเปลอกโลกจากแผนดนไหว ไดตรวจพบการเกดแผนดนไหวบรเวณนอกฝงตะวนตกของเกาะสมาตรา จงไดออกประกาศแจงใหประชาชนทราบ แตมไดมการเตอนภยวาจะมคลนสนามเกดขน เพราะไมมอปกรณตรวจวดความสงของคลนในทะเลและเจาหนาทไมมความรความชานาญเกยวกบการเกดคลนสนาม เมอเกดคลนสนามขนทเกาะสมาตรา และกาลงเคลอนตวเขามาทพนทชายฝงภาคใตของไทย จงไมมขอมลการแจงเตอนภยใหประชาชนในพนทไดทราบลวงหนา ทาใหเกดความสญเสยเปนจานวนมาก

๒) บรเวณทมผเสยชวตและบาดเจบจานวนมาก เปนแหลงทองเทยวชายฝงทะเลทสาคญเปนทรจกทวโลก นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศนยมเดนทางมาพกผอนกนมาก ประกอบกบอยในชวงเวลาเทศกาลครสตมาสและใกลวนปใหมจงมนกทองเทยวมากเปนพเศษ

๓) นกทองเทยวและคนในทองถนสวนใหญขาดความรและประสบการณเกยวกบพบตภยสนาม จงขาดการะวงตวและการหนภย โดยเหนไดจาก

การทนกทองเทยวจานวนหนงลงไปทชายหาดเมอเกดนาลงผดปกตกอนทคลนใหญจะเคลอนตวเขามา ทาใหไมสามารถหนภยไดทน 21

�� เชนเดยวกบ

ผทพกผอนอยใน บงกะโล รานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด สวนใหญ ไมสามารถหนภยไดทน จงมจานวนผเสยชวตและบาดเจบจานวนมาก

�� คลนยกษ สนามเดนทางดวยความเรวประมาณ ๕๐๐-๖๐๐ กโลเมตรตอชวโมง ลกษณะทางภมศาสตรมสวนทาให คลนสนามครงนมความ

รายแรงมาก โดยการเคลอนทไปทางทศตะวนตก ไมมสงขวางกน เมอถงฝงประเทศศรลงกาและอนเดยกเกดแรงกระทบฝงดวยพลงงานมหาศาล แตทางกลบกน สนาม เคลอนทมาทางทศตะวนออกเขาสประเทศพมาและไทย ตองผานหมเกาะนอยใหญในทะเลอนดามนทดดซบ พลงงานสวนหนงไวได คลนแรกทมาถงประเทศไทยจงไมมพลงงานมากเทาใด แตคลนสามสลกหลงมความรนแรงมากกวา

�� Joseph Curray นกสมทรศาสตร แหงสถาบนสมทรศาสตรสครปส รฐแคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา สนนษฐานวาคลนรนแรงทซดฝงประเทศไทยนนเปนผลมาจาก Aftershock หรอแผนดนไหวจากแรงสะทอนของการไหวครงแรกมากกวา หรอไมกเกดจากการทเปลอกโลกแผนพมาถกหนนขนไปทางเหนอจากจดศนยกลาง แผนดนไหวออกไป

๕๙



๔) เนองจากเปนพบตภยทเกดขนอยางรวดเรว มไดมการเตรยมแผนแกไขสถานการณไวลวงหนา การชวยเหลอผรอดชวตและบาดเจบจงเปนไปอยางขลกขลกและลาชา โดยเฉพาะอยางยงในแหลงทองเทยวทเปนเกาะหางจากฝง ความชวยเหลอไปถงลาชากวาบนพนแผนดนใหญ จานวนผเสยชวตจากการบาดเจบจงมเพมมากขน ประกอบกบการเกดความเสยหายตอสาธารณปโภคตางๆ โดยเฉพาะการไมสามารถตดตอสอสารระหวางกนได เนองจากระบบโทรศพทเกดความเสยหาย ทาใหเกดความสบสนในการสงการและใหความชวยเหลอผประสบภย

๔.๑.๖ การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหาย

แมวาการเกดสนามบรเวณชายฝงประเทศไทยจะไมรนแรงเทากบประเทศ อนๆ เชนอนโดนเซยและบงคลาเทศ แตพนทชายฝงทะเลอนดามนท ถกคลนยกษสนามทาลาย กสงผลใหประเทศไทยเกดการสญเสยทงชวตและทรพยสน รวมทงสงผลกระทบตอจตใจของประชาชนทวประเทศ จากการทไดเหนภาพความเสยหายและรบทราบการเสยชวตของคนจานวนมาก ซงรฐบาลไดเรงดาเนนการเพอชวยเหลอผประสบภย โดย

๑) การลงพนทและการบญชาการของฝายบรหาร นายกรฐมนตรและผเกยวของในขณะนน ไดแก รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงมหาดไทย และอธบดกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ไดเดนทางไปจงหวดภเกตทนททเกดเหต เพอประสานงานและสงการใหทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชนและองคกรระหวางประเทศ ระดมสรรพกาลงชวยเหลอประชาชนผประสบภยอยางเตมท

๒) การจดตงศนยอานวยการรวมชวยเหลอผประสบภย นายกรฐมนตรได สงการใหจดตงศนยอานวยการรวมชวยเหลอผประสบภยภาคใตขนทจงหวดภเกต โดยมอบหมายให รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย เปนผอานวยการศนยฯ รฐมนตร ปลดกระทรวงและหวหนาสวนราชการ ทเกยวของเปนกรรมการ มอธบดกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยเปนกรรมการและเลขานการ เพอเปน ศนยกลางอานวยการและประสานงานชวยเหลอแกผประสบภยในพนท ๖ จงหวดภาคใต

๓) ขอสงการเพอการระดมสรรพกาลง นายกรฐมนตรไดประชมรฐมนตรและผเกยวของ ทศนยอานวยการรวมชวยเหลอผประสบภยภาคใตและมขอสงการใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการเบองตน ดงน

๖๐



• ใหกองทพภาคท ๔ สงรถสอสารดาวเทยมสนบสนนการตดตอสอสารในพนทจงหวดภเกต

• ใหระดมเจาหนาทและอาสาสมครสนบสนนคนหาผประสบภยในพนทเขาหลก อาเภอตะกวปา จงหวดพงงา อยางตอเนอง

• ใหจงหวดภเกตและจงหวดอน ๆ ทประสบภย ประกาศแจงเตอนใหประชาชนพกอาศยในจดทหางจากชายฝงทะเลอยางนอย ๓๐๐ เมตร เพอปองกนเหตการณ AFTER SHOCK ทอาจเกดขนอก

• ใหกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยประสานกบมลนธ

ปอเตกตง มลนธรวมกตญ และอาสาสมครอนๆ จดเจาหนาทอาสาสมครกภย เดนทางไปชวยเหลอคนหาผรอดชวตและผเสยชวตในพนทบรเวณเขาหลก อาเภอตะกวปา จงหวดพงงาในเชาวนท

๒๗ ธนวาคม ๒๕๔๗ โดยใหกองทพอากาศจดเครองบน

ซ ๑๓๐ สนบสนนการเดนทาง และใหกรมปองกนและบรรเทา

สาธารณภยรวมประสานงาน

• ใหกองทพเรอจดสงเรอลาดตระเวนไปเพมเตมในการคนหาชวยเหลอผประสบภยและใชเฮลคอปเตอรสงอาหาร นาดม และอพยพประชาชน นกทองเทยวไปอยในทปลอดภย

• มอบหมายพนทใหรฐมนตรดแลและอานวยการ สงการ

แกปญหา โดย รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ดแลอานวยการทจงหวดภเกต รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดแลอานวยการทจงหวดพงงา รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย ดแลอานวยการท จงหวดกระบ และรองนายกรฐมนตร ดแลอานวยการทจงหวดระนอง

๔) การจดตงศนยอานวยการเฉพาะกจเพอชวยเหลอผประสบภยระดบพนท

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยในฐานะผอานวยการปองกนภยฝาย พลเรอน แหงราชอาณาจกร ไดประกาศใหพนทจงหวดภเกต พงงา กระบ ตรง สตลและระนองเปนพนทประสบภย พบตฉกเฉน ตงแตวนท

๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ และใหทกจงหวดทประสบภยตงศนยอานวยการเฉพาะกจ เพอชวยเหลอผประสบภยและจดตงศนยประสานงานการรบแจงคนหาและชวยเหลอผประสบภยทงชาวไทยและ ชาวตางประเทศ ณ ศาลากลางจงหวดทกจงหวด โดยมศนยโทรศพทสาหรบรบแจง ผสญหาย (Missing) และบรการขอมลแกประชาชนและญาตของนกทองเทยว รวมทงประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ

๖๑



๕) การจดตงศนยอานวยการเฉพาะกจเพอชวยเหลอผประสบภยสวนหลง

(กรงเทพมหานคร) สานกเลขาธการปองกนภยฝายพลเรอน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย ไดจดตงศนยอานวยการเฉพาะกจชวยเหลอผประสบภยจากแผนดนไหวและคลนซดชายฝงทะเลอนดามน (สวนหลงกรงเทพมหานคร) ณ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย โดยใหมศนยโทรศพทบรการขอมลสถานการณ รายชอผบาดเจบและผเสยชวตตลอด ๒๔ ชวโมง

๖) การแตงตงผรบผดชอบในพนทประสบภย รฐมนตรวาการกระทรวง

มหาดไทยไดแตงตงขาราชการกระทรวงมหาดไทย ปฏบตหนาทชวยเหลอ

การปฏบตงานของจงหวดทประสบภย โดย รองปลดกระทรวงมหาดไทย คนท ๑ ปฏบตหนาททจงหวดภเกต รองปลดกระทรวงมหาดไทย คนท ๒ ปฏบตหนาททจงหวดพงงา ผตรวจราชการกระทรวงมหาดไทย คนท ๑ ปฏบตหนาททจงหวดกระบ และ ผตรวจราชการ กระทรวง มหาดไทยคนท ๒ ปฏบตหนาทท จงหวดระนอง

๗) การใหขอมลขาวสารแก สาธารณชน ศนยอานวยการเฉพาะกจฯ สานกเลขาธการปองกนภยฝายพลเรอน ไดจดทาแถลงการณเพอใหขอมลขาวสารเกยวกบสถานการณแกสาธารณชนผานสอมวลชนอยางตอเนองตลอดเวลาจนกวาสถานการณจะเขาสสภาวะปกต

๘) บทบาทของอาสาสมครและความรวมมอจากภาคเอกชน นอกเหนอจาก การใหความชวยเหลอของภาคราชการแลว ความรวมมอจากภาคเอกชนและอาสาสมครตางๆ ทเขารวมทาหนาททงการกภย การตดตอประสานงานกบนกทองเทยวสญชาตตางๆ การนาสงของบรรเทาทกขลงพนทแจกจายผประสบภย ไปจนถงหนวยงานพสจนเอกลกษณบคคล กสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพเชนเดยวกน

๙) การจดสรรงบประมาณสนบสนนเรงดวน ในขนตอนการชวยเหลอฟนฟสภาพพนททไดรบความเสยหายนน ภาคราชการไดใหความชวยเหลอโดยการจดงบประมาณสนบสนนเรงดวน ทงการชวยเหลอรายบคคลและการสนบสนนงบประมาณเพอหนวยงานราชการใชในการดาเนนการฟนฟ โดยรฐบาลอนมตงบกลางและกองทนเงนบรจาค รวมทงระบบสนเชอของธนาคารและสถาบนการเงนเพอใหความชวยเหลอผประสบภยรวมเปนเงน ๔๓,๘๒๓ ลานบาท (สงหาคม ๒๕๔๘) เปนเงนงบกลาง ๕ ,๖๓๐ ลานบาท เงนบรจาค ๓๘๕ ลานบาท และระบบสนเชอธนาคาร ๓๗,๘๐๘ ลานบาท

๖๒



ตารางท ๔ : งบประมาณชวยเหลอกรณพบตภยคลนสนาม

หนวย: ลานบาท

ความชวยเหลอ งบประมาณ

ชวยเหลอผประสบภยเรงดวน ๓๑๗

ชาวประมงและผเลยงสตวนา ๕๑๕

ผประกอบการรายยอย ๑๓๕

จดหาทอยอาศย ๘๓

จดทาฐานขอมลการชวยเหลอ ๕.๕

ผประกอบการรายใหญ ๓๗,๘๐๘ (สนเชอธนาคาร)

ชดเชยคาสารองจายของหนวยงาน ๖๗๘

สวนราชการทเสยหาย ๖๒๓

ทมา: มตคณะรฐมนตร เมอวนท ๖ กนยายน ๒๕๔๘

ผลจากการลงพนทและความฉบไวในการบญชาการตงแตเรมตนพบตภย ทาใหเหนขอเทจจรง ทงความเสยหายและผบาดเจบและเสยชวต จงสามารถสงการและประสานงาน เพอบรหารจดการ แกไขปญหาและชวยเหลอผประสบภยของทกภาคสวนใหเปนไปอยางรวดเรวทวถง สวนการฟนฟบรณะทอยอาศย การประกอบอาชพ สงสาธารณประโยชนและสภาพแวดลอม ตลอดจนสภาพจตใจของประชาชน กสามารถดาเนนการไดอยางตอเนองจนกลบสสภาพปกตโดยเรว นอกจากน สงสาคญทชวยใหการดาเนนการเปนไปไดอยางมประสทธภาพอกประการหนง คอ ขอมลและการเขาถงแหลงขอมลททนตอสถานการณ ทาใหการประเมนผลและ

การวางแผนดาเนนการเปนไปอยางตอเนอง

ในการบรหารขอมลความเสยหายจากพบตภย ไดมการสงการใหกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย เปนผจดทาระบบฐานขอมลกลาง ( Data

Base) ในการบรหารจดการเกยวกบความเสยหายทงดานประชาชนทประสบภย ทรพยสน การประกอบอาชพ สงสาธารณประโยชน และการใหความชวยเหลอประชาชนผประสบภยทหนวยงานของรฐไดดาเนนการแลว เพอประโยชนในการตดตามการใหความชวยเหลอใหเปนไปอยางถกตอง รวดเรวและทวถง ประกอบกบมหนวยงานภาคเอกชน องคกรการกศล องคกรระหวางประเทศ มลนธและบคคลตางๆ ทแสดงความประสงคจะใหความชวยเหลอแกผประสบภยเปนจานวนมาก จงจาเปนตองมหนวยงานกลางรวบรวมขอมลดงกลาว เพออานวยความสะดวกใน

การตดตอประสานงานรบความชวยเหลอนน

๖๓



กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ไดดาเนนการจดทาระบบฐานขอมลกลางเกยวกบความเสยหายและการใหความชวยเหลอผประสบภยในดานตางๆ เพอใชเปนขอมลกลางในการตดสนใจกากบดแล และตดตามการใหความชวยเหลอแกประชาชนผประสบภยของทกหนวยงาน ตลอดจนองคกรตางๆ ทเกยวของ อยางไรกตาม ขอมลดงกลาวมการปรบปรงเปลยนแปลงตามผลการดาเนนการของหนวยงานทใหความชวยเหลอเพมขนเปนระยะๆ ทาใหจาเปนตองมการปรบปรงแกไขขอมลใหเปนปจจบน ดงนน ศนยอานวยการฯ ณ จงหวดภเกต จงขอความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของในการเชอมโยงระบบฐานขอมลทหนวยงานจดทาไวเพอบรณาการเชอมโยงขอมลกน สวนหนวยงานทมไดจดทาระบบฐานขอมลไว ขอใหจดสงขอมลความเสยหายและการใหความชวยเหลอทไดดาเนนการแลวเสรจไปยงผจดทาระบบฐานขอมล เพอปรบปรงฐานขอมลใหเปนปจจบนและใชประโยชนในการตดตามและประเมนผลการใหความชวยเหลอของรฐบาล

๔.๑.๗ ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบพบตภยคลนสนาม

๑) การตดตอสอสาร โดยเฉพาะเมอในระยะ ๓ วนแรกของเหตการณ ซงระบบสอสารทงโทรศพทพนฐานและโทรศพทมอถอไมสามารถใชงานไดในหลายพนททประสบภย เนองจากอปกรณของชมสายตางๆ ถกทาลาย การรายงานความเสยหาย การตรวจสอบผบาดเจบหรอเสยชวต จงไมสามารถดาเนนการได

๒) การจดระเบยบ ขนตอน หรอสงการในสภาวะฉกเฉน เนองจากภยธรรมชาตลกษณะนไมเคยปรากฏมากอน ประกอบกบการสญเสยชวตและความเสยหายตอทรพยสนทเกดขนมเปนจานวนมากภายในระยะเวลาอนสน เมอเกดเหตขนแลวจงกอใหเกดความวนวายและสบสน โดยเฉพาะในระยะแรกทยงไมสามารถหาผรบผดชอบสงการได

๓) การระดมสรรพกาลง เครองจกร เครองมอ การขนยายเครองจกรกลเขาไปชวยเหลอและการใชเครองจกรกลขณะปฏบตการจาเปนตองใชงบประมาณและไดรบการอนมตจากผมอานาจสงการ ในกรณดงกลาว ระยะแรกเจาหนาทระดบปฏบตการไมสามารถตดสนใจเคลอนยายเครองจกรได เนองจากไมมอานาจในสายบงคบบญชา นอกจากน เครองจกรกลบางประเภททมความตองการใชงานสง ขณะทเจาหนาทควบคมเครอง มจานวนจากด ทาใหบางสวนเกดความเหนอยลาเมอตองอยปฏบตงานภาคสนามเปนระยะเวลานาน

๖๔



๔) การขาดผเชยวชาญเฉพาะดาน เชน การกภยชวยชวต และลามแปลภาษา เมอเกดเหตระยะแรก มจานวนเจาหนาทกภยไมเพยงพอ เนองจากมผบาดเจบและเสยชวตจานวนมาก และผบาดเจบจานวนมากไมสามารถสอสารดวยภาษาไทยหรอภาษาองกฤษได ภายหลงเมอไดรบการสนบสนนหนวยกภยจากพนทตางๆ เขาใหการชวยเหลอ รวมทงอาสาสมครจากพนทตางๆ ชวยทาหนาทลามแปลภาษา ทาใหการชวยเหลอสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง

๕) ปญหาการฟนฟและพฒนาในระยะยาว การฟนฟระยะยาวยงขาดมตดานสทธของชมชน ทาใหการจดระเบยบชายหาด การปรบเปลยนภมทศน การวางผงเมอง และการจดหาทอยอาศยเปนไปอยางไมมระบบและกอใหเกดปญหาทสาคญ ๒ ประเดน คอ

• ปญหาความขดแยงเรองทดน ปญหาทดนเปนประเดนทสาคญและรนแรงมากทสดในกระบวนการฟนฟ ผประสบภยทอยในศนยอพยพนานทสด คอ ชาวบานทประสบปญหาทดนและยงไมไดรบความชวยเหลอ สวนใหญอยในฐานะผเชาทดน ชมชนสวนใหญทเขารวมโครงการประสบปญหาความขดแยงเรองทดน 22

�� ประเดนเรองทดนมการอภปรายกนมาก โดยเฉพาะเรองของนโยบายการกาหนดแนวเขตปองกนภยพบต โดยนโยบายนไดถกนาเสนอในประเทศอนเดย ศรลงกา อนโดนเซย และไทย ซงไดมการนาเสนอแนวคดในการกาหนดแนวเขตปองกนภยพบตประมาณ

๒ กโลเมตรจากชายฝง การบงคบใชนโยบายนสรางปญหาทสาคญตอการเลยงชพของชาวประมงพนบาน

กรณพพาทเรองทดนทาใหมการแตงตงคณะอนกรรมการแกไขปญหาทดนในพนทธรณพบตสนาม ๖ จงหวด เพอมาดาเนนการแกไขปญหาดงกลาว แนวทางแกไขปญหาทสาคญคอชมชนไดรบอนญาตและมสทธในการใชประโยชนทดนของรฐไดในนามของชมชน โดยชาวบานคนใดคนหนงไมสามารถทจะขายทดนหรอตดแบงขายได เพราะทดนนถอเปนทรพยสนของชมชนทงหมดรวมกน เรยกวา ‘สทธรวมของชมชน ’ ซงถอเปนกรณแรกของประเทศไทย มพธลงนามในบนทกขอตกลง ซงไดระบใหชมชนเปนผดแลและ

��

ACHR Summary on Land Tenure แหลงทมา: http://www.achr.net/๐๐๐ACHRTsunami/

http://www.achr.net/000ACHRTsunami/

๖๕



ฟนฟพนทชายเลนในบรเวณพนทฟนฟดงกลาว แนวคดนเปนทมาของการจดทาโฉนดชมชนของประเทศไทย

• ปญหาการจดหาทอยอาศย การออกแบบและกระบวนการในการสรางบานถอเปนปจจยสาคญตอการฟนฟ แตปญหาการสรางทอยอาศยเกดขนในหลายๆ กรณ โดยทหนวยงานตางๆ จะสรางบานสาเรจรปทเหมอนกน กรณทเปนปญหามากทสด คอ การสรางบานในชมชนบานนาเคม จานวนประมาณ ๗๐๐ หลง ซงการออกแบบบานไมไดคานงถงลกษณะเฉพาะของพนทและไมสามารถตอบสนองความตองการของชาวบานทอยอาศยได การสรางทอยอาศยโดยวธดงกลาว ทาใหความรสกของการเปนผพลดถนยาวนานขน แตกตางจากกรณของกลมสถาปนก CASE ซงทางานรวมกบชมชนในระยะยาวเพอปรบปรงพนทและทอยอาศย โดยจดประชมเชงปฏบตการหลายครงเพอรวมกนวางโครงสรางผงชมชนและการออกแบบบาน ทาใหการออกแบบครอบคลมการวางผงทด ไดรบการยอมรบจากชมชนและสามารถใชประโยชนไดจรง ซงนอกจากจะชวยตอบสนองความจาเปนหลายประการของชมชนแลว ยงทาใหสภาพแวดลอมของทองถนดขนดวย

๔.๑.๘ การเตรยมการรบมอภยพบตคลนยกษสนามในอนาคต

๑) การสรางระบบเตอนภยและเฝาระวง พบตภยจากคลนสนามกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนไดอยางมาก โดยไมสามารถพยากรณลวงหนาไดชดเจนและแนนอนวาจะเกดขนเมอใดและทใด การปองกนไมใหเกดความสญเสยทสามารถทาไดดทสด คอ การสรางระบบการเตอนภยและการเฝาระวงเพอแจงใหประชาชนทราบลวงหนาและมเวลาเตรยมตวหรอหลบภยไดทน

๒) ระบบเตอนภยระดบภมภาค โดยทวไป คลนสนามจะเกดขนบอยครง ในมหาสมทรแปซฟก ดงนน ประเทศตางๆ ทตงอยโดยรอบมหาสมทรแปซฟกจงรวมมอกนสรางระบบเตอนภยจากคลนสนามขนเปนแหงแรก โดย

• คณะกรรมการระหวางประเทศดานสมทรศาสตร (Inter-

governmental Oceanographic Commission: IOC) ซงเปนหนวยงานอสระภายใตองคการยเนสโก ไดสนบสนนใหมการจดตงศนยขอมลสนามระหวางประเทศ (International

Tsunami Information Center: ITIC) ขนทฮอลโนลล สหรฐอเมรกา

๖๖



• ในป ๒๕๐๘ (ค.ศ. ๑๙๖๕) การตงกลมประสานงานระหวางประเทศ ดานการเตอนภยคลนสนามในแปซฟก (International

Coordinating Group for the Tsunami Warning

System in the Pacific: ICG/ITSU) ประกอบดวย สมาชก ๒๕

ประเทศ มภารกจสาคญในการสรางความรวมมอและประสานงานเพอปองกนและบรรเทาภยจากคลนสนาม โดยมศนยเตอนภยจากคลนสนามในแปซฟก ( Pacific Tsunami Warning Center:

PTWC) เปนศนยปฏบตการ ของกลมประสานงานดงกลาว 23

��

๓) บทบาทของศนยเตอนภยจากคลนสนามในภมภาคแปซฟค ภารกจของ PTWC คอ การตรวจจบหาตาแหนงและวดคาทเกยวของกบแผนดนไหวททาใหมโอกาสเกดคลนสนามในมหาสมทรแปซฟกและบรเวณใกลเคยง โดยศนยฯ จะรบขอมลความสนสะเทอนของพนดนจากสถานตรวจวด ซงตงอยในมหาสมทรแปซฟกมากกวา ๑๕๐ สถาน หากพบวาแผนดนไหวมตาแหนง ความลกและระดบความรนแรง ตรงตามเงอนไขทจะเกดคลน

สนามได กจะแจงขอมลเตอนภยใหประเทศสมาชกทราบลวงหนา จากนนศนยฯ จะตดตามขอมลระดบนาทะเล เพอดการกอตวของคลนสนาม โดยรบขอมลจากสถานวดมากกวา ๑๐๐ สถาน หากตรวจพบการกอตวของคลนสนามกจะขยายการเตอนภยไปยงประเทศตางๆ ในบรเวณมหาสมทรแปซฟกทงหมด

๔) การจดตงศนยเตอนภยสนามระดบประเทศ นอกจากศนย PTWC แลว

บางประเทศยงจดตงศนยเตอนภยคลนสนามขนเฉพาะสาหรบประเทศตนอกดวย เชน ญปน รสเซย ชล และหมเกาะโปลนเชยของฝรงเศส

๕) การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางประเทศ จากเหตพบตภยคลนยกษ สนามในป ๒๕๔๗ ประเทศตางๆ ทประสบพบตภยในทะเลอนดามน มความเหนพองรวมกนในการสรางระบบเตอนภยเชนเดยวกบประเทศในมหาสมทรแปซฟก แตจากการประชมระหวางประเทศหลายครงไดมมตวา

แตละประเทศควรสรางระบบเตอนภยของตนเอง โดยไมตองตงศนยควบคมกลางในประเทศใดโดยเฉพาะ แตใหมการแจงและแลกเปลยนขาวสารขอมลกนอยางรวดเรว เมอเกดคลนสนามขน

�� รองศาสตราจารย ดร.ปญญา จารศร และศาสตราจารยกตตคณ ไพฑรย พงศะบตร. การสรางระบบเตอนภยจากคลนสนามในมหาสมทร

แปซฟก

๖๗



๖) ระบบเตอนภยสนามของประเทศไทย ระบบเตอนภยคลนสนามทประเทศไทยไดดาเนนการจดสราง ประกอบดวยอปกรณ เครองมอ และมาตรการตางๆ ดงน

• คาดการณและแจงเตอนภยพบตจากคลนสนาม อปกรณทใชในระบบเตอนภยคลนสนาม ประกอบดวยฐานเกบบนทกขอมลใตทะเลและทนลอยสงสญญาณผวทะเล รวมเรยกวา DART ยอมาจาก Deep Ocean Assessment and Reporting of Tsunami

System โดยจะสงสญญาณขอมลตางๆ ทงความดนของนาทะเล การสนสะเทอนของเปลอกโลก และการเปลยนแปลงของคลนทะเล ไปยงทนลอยบนผวนา ในขณะททนลอยบนผวนาจะเกบวดขอมลตางๆ เพมเตม เชน ความเรวของกระแสลม อณหภม และความกดของอากาศ แลวสงขอมลทงหมดผานดาวเทยมไปยงฐานรบสงขอมลคลนสนามบนฝงจากนน นกวชาการดานสมทรศาสตร อทกศาสตรและธรณวทยา จะรวมกนประเมนและวเคราะหขอมลทไดรบ โดยใชคอมพวเตอรจาลองรปแบบเพอทานายแนวโนมของการเกดคลนสนาม หากผลการวเคราะหพบวามความเปนไปไดทจะเกดคลนสนาม จะแจงใหศนยเตอนภยตามชายฝงตางๆ ทราบ เพอสงสญญาณเตอนภยใหประชาชนในทองถนเตรยมตวอพยพหนภยไดทนเวลา

• เชอมโยงฐานขอมลเกยวกบการเกดและการตงรบภยคลนสนาม

ระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน ศนยเตอนภยพบตแหงชาต ศนยปฏบตการของสานกนายกรฐมนตร ศนยปฏบตการของหนวยงานทงในระดบกระทรวงและระดบกรม เพอใหการเตอนภยและการเตรยมพรอมปองกนภยเปนไปอยางมประสทธภาพและรวดเรว รวมทงใหมกลไกในการดาเนนงานและการวนจฉยสงการในพนทรบผดชอบแตละแหงอยางรวดเรว

• ตดตงระบบเตอนภยในทองถน ในทองถนตางๆ ทอาจไดรบภยจากคลนสนามใหมการตดตงระบบเตอนภยแกประชาชน เชน การสงสญญาณจากหอเตอนภยทสรางไวตามจดตางๆ การออกขาวดวนทางสถานวทยและสถานโทรทศน การตดตงปายบอกเสนทางอพยพหนภย ไปยงจดปลอดภยทอยใกลทสด พรอมทงคาแนะนาในการหนภย ตลอดจนการวางแผนและซอมปฏบตการตามแผนของผทเกยวของ เพอรบมอกบคลนสนามทอาจเกดขนเมอใดกได

๖๘



๔.๒ กรณสถานการณอทกภย อนเนองมาจากอทธพลของรองความกดอากาศตา

พาดผานภาคใตตอนบน ภาคกลาง และภาคตะวนออก และมรสมตะวนตกเฉยงใต

ระหวางวนท ๑๐ ตลาคม - ๕ ธนวาคม ๒๕๕๓

อทกภยในประเทศไทยเมอ ๒๕๕๓ เปนเหตการณการเกดนาทวมในประเทศไทยหนกทสดในรอบหลายสบป เนองจากมฝนตกหนกในหลายพนท ในชวงเดอนตลาคม-พฤศจกายน ๒๕๕๓ กอใหเกดความเสยหายอยางหนกทงชวตและทรพยสน โดยอทกภยครงนเรมขนตงแตวนท ๑๐ ตลาคม ๒๕๕๓ จนกระทงสถานการณคลคลายทงหมดเมอวนท ๑๔ ธนวาคม ๒๕๕๓

๔.๒.๑ ลกษณะของภยธรรมชาต

๑) อทกภยครงน เกดจากอทธพลของรองความกดอากาศตาพาดผานภาคใตตอนบน ภาคกลางและภาคตะวนออก และมรสมตะวนตกเฉยงใต ทาใหประเทศไทยมฝนตกชกหนาแนนและมฝนตกหนกถงหนกมาก หลายพนทเกดนาทวมเฉยบพลน นาปาไหลหลาก เขาทวมบานเรอนราษฎรและพนทการเกษตร รองมรสมกาลงแรงดงกลาวมสาเหตจากปรากฏการณลานญา

(La Niña��) ทมาเรวกวาปกต ประกอบกบความแปรปรวนของรองฝนทาใหปรมาณนาในอางเกบนาหลายแหงมปรมาณนาเกนกวาระดบกกเกบ โดยเฉพาะเขอนลาพระเพลง เขอนลาตะคอง และเขอนปาสกชลสทธ จนตองเรงระบายนาออกสพนททายเขอน ซงทาใหหลายพนทเกดอทกภยอยางหนก

๒) สาเหต สาคญ ททาใหสถานการณอทกภยในพนทจงหวดนครราชสมาม ความรนแรง เนองจากมการรกลาลานาลาตะคองและลาพระเพลง ทาใหพนทไมสามารถเกบกกนาเอาไวได โดยการรกลาดงกลาวรวมถงการใชพนทเพอธรกจโรงแรมและรสอรตอกดวย

๓) สวนการเกด อทกภยในภาคใต เกดจากอทธพลของพายดเปรสชนบรเวณ อาวไทยตอนลางเคลอนตวผานภาคใต ทาใหภาคใตมฝนตกชกหนาแนน และมฝนตกหนกถงหนกมากในหลายพนท ทาใหเกดนาทวมเฉยบพลน นา

�� ลานญา (La Niña) เปนปรากฏการณตรงขามกบเอลนโญ (El Niño) คอ อณหภมผวนาทะเลบรเวณเสนศนยสตรในมหาสมทรแปซฟกกลางและ

ตะวนออกมคาตากวาปกต เนองจากลมคา(trade wind) ตะวนออกเฉยงใตทพดอยเปนประจาในแปซฟกเขตรอนทางซกโลกใตมกาลงแรงกวาปกตจงพดพาผวนาทะเลทอนจากแปซฟกเขตรอนตะวนออก (บรเวณฝงเอกวาดอร เปร และชลตอนเหนอ) ไปสะสมอยทางแปซฟกเขตรอนตะวนตก (บรเวณชายฝงอนโดนเซยและออสเตรเลย) มากยงขน จงทาใหทางแปซฟกเขตรอนตะวนตกซงเดมมอณหภมผวนาทะเลและระดบนาทะเลสงกวาทางแปซฟกเขตรอนตะวนออกอยแลว กลบยงมอณหภมผวนาทะเลและระดบนาทะเลสงกวาทางแปซฟกเขตรอนตะวนออกมากขนอก ทาใหทางแปซฟกเขตรอนตะวนตกมปรมาณฝนมากขน ขณะททางแปซฟกเขตรอนตะวนออก จะมความแหงแลงรนแรงมากขนเชนกน ปรากฏการณลานญาจะเกดโดยเฉลย ๕ – ๖ ป ตอครง และแตละครงกนเวลานานประมาณ ๑ ป

(ทมา: ดร.สมบต เจรญวงศ จดหมายขาวราชบณฑตยสถาน ปท ๘ ฉบบท ๘๖ กรกฎาคม ๒๕๔๑)

๖๙



ไหลหลาก เขาทวมบานเรอนราษฎรและพนทการเกษตร รวมทงเกดปญหาดนโคลนถลมซงสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนเปนอยางมาก

๔) สถานการณอทกภยในป ๒๕๕๓ ถอเปนอทกภยครงรายแรงทสดนบตงแตการเกดอทกภยทจงหวดสงขลาเมอเดอนพฤศจกายน ๒๕๔๓ ซงมผเสยชวต ๒๐ คน ในอาเภอหาดใหญและอาเภอใกลเคยงอก ๑๖ อาเภอ หลายพนทมนาทวมสงถง ๓ เมตร พนทในเขตเมองไดรบผลกระทบรอยละ ๘๐ มผไดรบผลกระทบ ๓๐ ,๐๐๐ ครวเรอน และประชาชนประมาณ ๑๐,๐๐๐ คน ไมสามารถออกจากทพกอาศยได

๔.๒.๒ ความเสยหายจากสถานการณอทกภยระหวาง ๑๐ ตลาคม - ๕ ธนวาคม ๒๕๕๓

๑) กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย รายงานวา มพนทประสบอทกภยใน ภาคใตตอนบน ภาคกลาง และภาคตะวนออก รวมทงสน ๓๙ จงหวด ๔๒๕ อาเภอ ๓ ,๐๙๘ ตาบล ๒๖ ,๒๒๖ หมบาน ราษฎรไดรบความเดอดรอน ๒ ,๐๐๒ ,๙๖๑ ครวเรอน ๗ ,๐๓๘ ,๒๔๘ คน พนทการเกษตรคาดวาจะไดรบความเสยหาย ๗ ,๗๘๔,๓๖๘ ไร มผเสยชวตจากเหตอทกภย ๑๘๐ ราย สวนในพนทภาคใต มจงหวดประสบภยทงสน ๑๒ จงหวด ๑๓๓ อาเภอ ๘๗๔ ตาบล ๖ ,๑๙๗ หมบาน ราษฎรไดรบความเดอดรอน ๖๐๙ ,๕๑๑ ครวเรอน ๑ ,๙๓๒ ,๔๐๕ คน มผเสยชวตทงสน

๘๐ คน ตารางท ๕ : พนททไดรบผลกระทบรวม ๓๙ จงหวด

ลาดบท จงหวด ลาดบท จงหวด ลาดบท จงหวด

๑ พจตร ๑๔ หนองบวลาภ ๒๗ สงหบร ๒ เพชรบรณ ๑๕ ปราจนบร ๒๘ ชยนาท

๓ ระยอง ๑๖ สมทรปราการ ๒๙ สระบร ๔ จนทบร ๑๗ นครปฐม ๓๐ ขอนแกน

๕ ตราด ๑๘ อทยธาน ๓๑ มหาสารคาม

๖ ตาก ๑๙ บรรมย ๓๒ ศรสะเกษ

๗ ชลบร ๒๐ ฉะเชงเทรา ๓๓ อบลราชธาน

๘ ลาพน ๒๑ อางทอง ๓๔ ปทมธาน

๙ เชยงใหม ๒๒ ชยภม ๓๕ นนทบร ๑๐ สระแกว ๒๓ นครสวรรค ๓๖ สพรรณบร ๑๑ นครนายก ๒๔ นครราชสมา ๓๗ กาฬสนธ ๑๒ กาแพงเพชร ๒๕ สรนทร ๓๘ รอยเอด

๑๓ พษณโลก ๒๖ ลพบร ๓๙ พระนครศรอยธยา


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%9B%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2

๗๐



ตารางท ๖ : พนททไดรบผลกระทบจากอทกภยในภาคใต ๑๒ จงหวด

ลาดบท จงหวด ลาดบท จงหวด

๑ สราษฎรธาน ๖ ยะลา

๒ พทลง ๗ นราธวาส

๓ สตล ๘ ตรง

๔ กระบ ๙ สงขลา

๕ ระนอง ๑๐ นครศรธรรมราช

๖ ปตตาน ๑๒ ชมพร


๒) อทกภยครงนไดสรางความเสยหายตอทรพยสนของประชาชนและทางราชการจานวนมากโดยเฉพาะภาคการเกษตรนน เบองตนพบวามมลคาความเสยหายประมาณ ๒๐,๖๖๖ ลานบาท โดยรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดใหขอมลวาพนทการเกษตรไดรบความเสยหายกวา ๒.๔ ลานไร เกษตรกรไดรบความเดอดรอน ๑๕๐,๐๐๐ ราย นาขาวไดรบผลกระทบมากทสด คดเปน ๑.๗ ลานไร ดานปศสตวและดานประมงไดรบผลกระทบกวา ๑๐๐,๐๐๐ ราย ซงเมอนบรวมกบความเสยหายจากอทกภยนบตงแตเดอนสงหาคมเปนตนมา พบวาพนทการเกษตรไดรบความเสยหายเกอบ ๔ ลานไร เกษตรกรไดรบความเดอนรอนประมาณ ๒๙๐,๐๐๐ ราย

๓) สาหรบสถานการณอทกภยในภาคใตไดกอใหเกดความกงวลวาจะสง ผลกระทบตอการผลตยางธรรมชาต โดยคาดวาปรมาณการผลตอาจลดลงถงรอยละ ๔.๑ ในไตรมาสท ๔ ของป ๒๕๕๓ ซงความกงวลดงกลาวสงผลใหราคายางธรรมชาตเพมสงขน นอกจากน ยงมความเสยหายทเกดกบการทานากงฟารมหอยนางรมและหอยแครงในพนทชายฝงในอาเภอบานดอนและอาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธานทถกกระแสนาพดพาไปดวย

๔) ศนยบรหารงานอบตภย กรมทางหลวงไดรายงานความเสยหายของเสนทางคมนาคมวา ณ วนท ๒๔ ตลาคม ๒๕๕๓ สถานการณอทกภยไดทาใหเกดภาวะนาทวมและสะพานชารดไป ๑๓ จงหวด จานวน ๗๐ สายทาง

๗๑



๔.๒.๓ การชวยเหลอผประสบภยและการฟนฟความเสยหาย

๑) การชวยเหลอระยะเรงดวน

• กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ไดจดสงอปกรณกภย ยานพาหนะ เครองอปโภคบรโภค เวชภณฑ และเจาหนาทสนบสนน เขาชวยเหลอและอพยพผประสบภย

• ทหาร ๓ เหลาทพ สงอปกรณ ยานพาหนะ และกาลงพลในการชวยขนยายสงของและอพยพประชาชนไปยงพนทปลอดภย

• กรมชลประทาน จดสงอปกรณ ยานพาหนะ และผเชยวชาญดาน

การบรหารจดการนาในภาวะวกฤต ลงพนทเพอตดตามประเมนสถานการณอยางใกลชด

• หนวยงานราชการตางๆ ในพนท เชน สานกงานปศสตวจงหวด

สานกงานสาธารณสขจงหวด กรมอทยานแหงชาตฯ สถานควบคม ไฟปา กาชาดจงหวดองคกรปกครองสวนทองถน พาณชยจงหวด และรฐวสาหกจตางๆ ไดสงอปกรณกภย ยานพาหนะ เครองอปโภคบรโภค เวชภณฑ และกาลงเจาหนาทชวยขนยายสงของและอพยพประชาชน ตลอดจนการสบนาออกจากพนททาคนดนและสรางแนวกระสอบทรายกนนารวมทงการแจกจายอาหารแกผประสบภยสงของ

• นอกจากน ยงไดรบพระมหารกรณาธคณ โดยไดพระราชทานความชวยเหลอผานทางมลนธราชประชานเคราะห ในพระบรมราชปถมภพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สานกงานบรรเทาทกขและประชานามยพทกษ สภากาชาดไทย กองงานพระวรชายาฯ ในสมเดจพระบรมโอรสาธราชสยามมกฎราชกมาร และมลนธเพอนพง(ภาฯ)ยามยาก รวมทงความชวยเหลอจากภาคเอกชนหลายรายในการสนบสนนอาหารและเครองอปโภคบรโภค

• วนท ๒๔ ตลาคม ๒๕๕๓ นายกรฐมนตรไดลงนามแตงตง ศนยประสานการชวยเหลอเยยวยาผประสบอทกภย (ศชอ.) โดยมคณะกรรมการอานวยการ กากบ ตดตามการชวยเหลอผประสบอทกภย (คชอ.) ทาหนาทเปนศนยกลางจดการระบบขอมลสถานการณอทกภย รบเรองรองเรยน เฝาตดตาม และกาหนดมาตรการตางๆ ในการรบมอสถานการณอทกภยในแตละพนท

โดยประสานงานกบหนวยงานในพนท แพทย พยาบาล และฝาย

๗๒



อนๆ เพอรวมแกไขปญหา และจดทาศนยขอมลชวยเหลอผประสบภยนาทวม ซงเปนการบรณาการขอมลจากหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน ทรบแจงเหตขอความชวยเหลอ และประสานการใหความชวยเหลอโดยสงผลใหแบงแยกขอมลไดชดเจนวา พนทใดทตองการความชวยเหลอเรงดวน ตองการความชวยเหลอ ไดรบผลกระทบ หรอไดรบการชวยเหลอแลว

• วนท ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๓ คณะรฐมนตรอนมตในหลกการใหใชงบประมาณรายจายประจาปงบประมาณ ๒๕๕๔ งบกลางรายการเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปน เพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน (อทกภย) ครวเรอนละ ๕ ,๐๐๐ บาท ใน ๒ กรณ ไดแก (๑) ราษฎรผประสบอทกภยจากกรณเกดนาทวมฉบพลน

ทาใหไมสามารถขนยายทรพยสนไปสในทปลอดภยได (๒) ผทมทพกอาศยอยในพนทนาทวมขงตดตอกนไมนอยกวา

๗ วน

• วนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓ คณะรฐมนตรมมตใหความชวยเหลอผประสบภยจากอทกภยโดยกาหนดมาตรการชวยเหลอ โดยกาหนดใหการใหความชวยเหลอครอบคลม ๓ กลม ไดแก ผดอยโอกาส ผทชวยเหลอตนเองไมได เกษตรกร และผประกอบการ รวมทงระบบโครงสรางพนฐาน โดยกาหนดมาตรการ ดงน (๑) มาตรการชวยเหลอเรงดวนในชวงวกฤต ไดแก การแจก

ถงยงชพ การจดหาปจจยสซงมอาสาสมครและภาคเอกชนจานวนมากเขามารวมดาเนนการ และการใหเงนชวยเหลอผประสบภย ๕,๐๐๐ บาท/ครวเรอน

(๒) มาตรการชวยเหลอหลงนาลด ไดแก - ชดเชยพชผลเสยหาย ๓๐,๐๐๐ บาท/ครวเรอน - ชดเชยเครองมอประกอบอาชพ ๑๐,๐๐๐ บาท/

ครวเรอน - ชวยเหลอการฟนฟอาชพ รอยละ ๕๕ ของตนทน

การผลต - มาตรการดานการเงนการคลง ไดแก สนเชอเพอ

ประกอบอาชพและทอยอาศย งดพกชาระหน

๗๓



ยกเวนภาษ อานวยความสะดวกการเบกจายเงนทดรองราชการ

- ฟนฟโครงสรางพนฐาน เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ถนน ไฟฟา ประปา และสถานทราชการ

• วนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓ รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย (นายถาวร เสนเนยม) มขอสงการ ถงหนวยปฏบตในพนทประสบอทกภยภาคใต ดงน • ใหอาเภอในพนทประสบอทกภยเปนศนยกลางในการ

ประสานการใหความชวยเหลอประชาชน โดยใหหนวยงานทจะเขามาปฏบตการใหความชวยเหลอประชาชน ประสานการปฏบตกบอาเภอเพอใหการชวยเหลอเปนไปอยางทวถงไมเกดการซาซอน

• ใหหนวยงานในสงกดกรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท

และทองถน สารวจเสนทางคมนาคมทไดรบผลกระทบ

โดยเฉพาะจดทไมสามารถสญจรได เพอประชาสมพนธใหประชาชนทราบอยางทวถง

• หากขายการสอสารหลกไมสามารถใชการได ใหใชระบบการสอสารของกรมการปกครอง (Trunk Radio) เปนเครอขายสารอง

• ในการชวยเหลอบรรเทาทกขผประสบภยในภาวะเรงดวนนน อาสาสมครและภาคเอกชน ไดรวมมอกนดาเนนการโดยไดมการเรยกรองใหสาธารณะชวยกนบรจาคและลงพนทใหความชวยเหลอในขณะทความชวยเหลอของภาคราชการยงเขาไมถง ซงผประสบภยตางชนชมในความรวดเรวและการรวมมอของกลมอาสาสมครตางๆ

๒) การฟนฟและมาตรการระยะยาว

รฐบาลไดกาหนดมาตรการระยะยาวเพอปองกนและฟนฟสภาพพนท อนเนองมาจากปญหาอทกภยโดยไดสงการใหดาเนนการ ดงน

• การจดทาระบบการเตอนภยทมเอกภาพ

• การจดทาระบบบรหารจดการนา • การปรบปรงแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยเพอนาไปสการ

ปฏบตไดทนตอสถานการณ • การพฒนากลไกประกนความเสยง

๗๔



นอกจากนน รฐบาลไดกาหนดพนทเปาหมาย ๓ จงหวด คอ นครราชสมา ชยภม และลพบร เพอใหเครอขายประชาชน สภาหอการคา สภาอตสาหกรรม และสถาบนการศกษา รวมหารอเพอเรงฟนฟและแกไขปญหาระยะยาว โดยกาหนดพนทนารองท ตาบลกระเบองใหญ อาเภอพมาย จงหวดนครราชสมา และกาหนดแนวทางดาเนนการทสาคญ อาท การวางผงเมอง การแกไขสงปลกสรางขวางทางนา และการเพมพนทแกมลง

๔.๒.๔ ปญหา อปสรรคและขอจากดในการใหความชวยเหลอผประสบภยจากอทกภย

ป ๒๕๕๓

การไมมนโยบายการเตอนภยธรรมชาตทชดเจนของภาครฐ ทาใหหนวยงานตางๆ ขาดการบรณาการขอมลเพอใหความชวยเหลอผประสบภย แมวากรมอตนยมวทยาจะออกประกาศเตอนภยเปนระยะกวา ๒๐ ฉบบ ทงรายละเอยดของพนทและปรมาณนาฝนทอาจกอใหเกดนาทวมฉบพลน แตการขาดการเฝาระวงและการประเมนสถานการณทตอเนองบนพนฐานของขอมลทไดรบ ทาใหไมมการปองกน การเตอนภยและการเตรยมการอพยพประชาชนในพนทเสยงภย เมอเกดอทกภยขนจงไมสามารถแกไขสถานการณไดทน

๗๕



๔.๓ กรณ สถานการณอทกภยและดนโคลนถลมในพนทภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔

ภายหลงการเกดอทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ หลายพนทภาคใตของประเทศไทยกาลงอยระหวางการฟนฟความเสยหาย กเกดภยธรรมชาตซาขนในหลายพนทในภาคใต เมอ วนท ๒๓

มนาคม ๒๕๕๔ โดยเกดอทกภยและดนโคลนถลมอน เนองมาจากความกดอากาศสงกาลงคอนขางแรงจากประเทศจนแผปกคลมประเทศไทยตอนบน สงผลใหลมตะวนออกทพดปกคลมอาวไทยและภาคใต มกาลงแรง ทาใหหลายพนทในจงหวดภาคใตมนาปาไหลหลาก นาทวมฉบพลน และนาลนตลง กอใหเกดความเสยหายในพนท ๑๐ จงหวด ๑๐๐ อาเภอ ๖๕๑ ตาบล

ประชาชนเดอดรอน ๖๒๘,๙๙๘ ครวเรอน ๒,๐๙๔,๕๙๕ คน และมผเสยชวต ๖๔ คน25

��

๔.๓.๑ ลกษณะของภยธรรมชาต

อทกภยในพนทภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔ เปนผลมาจากอทธพลของความกดอากาศตาจากประเทศจนทแผปกคลมประเทศไทยตอนบนตงแตวนท ๑๘ มนาคม มากระทบกบกบความกดอากาศตาในบรเวณอาวไทย ระหวางวนท ๒๔-๒๕ มนาคม เมอเกดการรวมตวกนของความกดอากาศทงสองและเคลอนเขาสพนทภาคใต จงทาใหเกดพายทมลกษณะคลายพายดเปรสชน ทาใหเกดฝนตกหนกในหลายพนท ตงแตจงหวด

สราษฎรธานถงจงหวดพทลง โดยมปรมาณนาฝนมากกวา ๒๐๐ มลลเมตรตอชวโมง

๔.๓.๒ ความเสยหายจากอทกภยและดนโคลนถลม

(๑) อทกภยครงนเรมตนจากการเกดฝนตกหนก ในจงหวด สราษฎรธานและพทลงตงแตวนท ๒๑-๒๕ มนาคม ทาใหนาปาจากเทอกเขาบรรทดไหลเขาทวมพนทในจงหวดสราษฎรธาน ๗ อาเภอและพทลง ๘ อาเภอ โดยจงหวดพทลงไดออกประกาศเตอนใหประชาชนรมทะเลสาบสงขลาเตรยมอพยพทรพยสน เนองจากกรมอตนยมวทยาประกาศวาจะมฝนตกหนกจนถงวนท ๒๖ มนาคม ซงจะมผลกระทบจากนาในทะเลสาบสงขลาลนตลง และสานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดไดสงเรอทองแบน จานวน

๑๕ ลา ใหความชวยเหลอผประสบภย ตอมานาททวมในพนทจงหวดพทลงไดขยายวงกวางเพมเปน ๑๐ อาเภอ ระดบนาเฉลยสงกวา ๑.๒๐ เมตร อางเกบนาและคลองสาคญหลายแหงมนาเออทวม ประชาชน ไดรบความเดอดรอนกวา ๑๘ ,๐๐๐ ครวเรอน นอกจากน ไดเกดโคลนถลมรมปาเทอกเขาบรรทด ซงหนวยงานรบผดชอบคอ สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดไดประกาศเตอนประชาชน ทอยอาศยในพนทใกลเคยงใหอพยพออกจากพนทเสยงภย

Ó× ขอมลจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย ณ วนท ๑๘ เมษายน ๒๕๕๔

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%97%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%87



๗๖



(๒) วนท ๒๖ มนาคม ๒๕๕๔ ฝนทตกสะสมมาตลอดหลายวนทาใหนาจากเทอกเขาไหลเขาทวมหลายอาเภอของจงหวดนครศรธรรมราช ระดบนาในเขตเทศบาลสงประมาณ ๓๐-๕๐ กโลเมตร การจราจรและเสนทางคมนาคมหลายเสนทางถกตดขาด ชาวบานในหลายอาเภอตองตดคางอยในพนทประสบภยเปนจานวนมาก นอกจากนนฝนทตกหนกตออยางเนองทาใหเกดเหตดนโคลนถลมทบบานเรอนประชาชนหลายพนท และสงผลกระทบของอทกภยขยายวงกวางไปเกอบทงจงหวด รวมทงทาอากาศยานนครศรธรรมราชทถกนาปาไหลหลากเขาทวมพนทสนามบน โดยเฉพาะรนเวยทนาทวมสงกวา ๑ ฟต เปนระยะทางกวา ๒ กโลเมตร ระบบไฟฟาทงหมดจมอยใตนา ซงตองมการตรวจสอบกอนจงจะพจารณาเปดสนามบนอกครงหนง สวนโรงพยาบาลทาศาลามนาทวมสง โดยบางจดสงถง ๒ เมตร ตองหยดใหบรการ และอพยพผปวยไปยงโรงพยาบาลใกลเคยง เวชภณฑและระบบไฟฟาไดรบความเสยหาย ผลกระทบคาดวาไมตากวาสบลานบาท

(๓) อทกภยไดขยายวงกวางกระจายไปในจงหวดตางๆ ในพนทภาคใตเกอบทกจงหวดทงจากปรมาณฝนทตกหนกอยางตอเนอง นาเออลนตลงและนาปาไหลหลาก สงผลกระทบตอความเปนอยและทรพยสนของประชาชน พนทการเกษตร และผลผลตทางการเกษตรถกทาลาย ระบบคมนาคมขนสงถกตดขาดทาใหเกดปญหาความลาชาในการเขาชวยเหลอ ซงกองกาลงทหารไดมการระดมกาลงและเครองมอรวมทงเรอและเฮลคอปเตอรเขาชวยเหลอผประสบภยจนสถานการณเรมคลคลาย

(๔) อทกภยและดนโคลนถลมเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔ สง ผลกระทบ ตอทรพยสนดานการเกษตรและการประกอบอาชพของประชาชนจานวนมาก ดงน

• ดานการเกษตร มพนทประสบภยดานการเกษตร ๑๒ จ งหวด ไ ด แ ก กระ บ ช มพ ร ต ร ง พงงา พทล ง นรา ธ ว า ส นครศรธรรมรา ช ป ตตาน ระนอง สงขลา สราษฎรธาน และสตล เกษตรก รประสบความเดอดรอน ๑๘๙ ,๖๔ ๙ ราย พน ทการเกษตรประสบภ ย ๑,๑๐๖,๑๕๐ ไร แบงเปน ขาว ๓๑๙,๙๕๕ ไร พชไร ๕๙,๒๘๒ ไร พชสวนและอนๆ ๗๒๖,๙๑๓ ไร

• ดานปศ สตว มพนทประสบภย ๙ จ งหวด ไดแก นราธวาส นครศรธรรมราช ตรง พงงา พทลง สงขลา ชมพร สราษฎรธานและกระบ เกษตรกรไดรบผลกระทบ ๑๑๘,๘๗๗ ราย สตวไดรบผลกระทบ ๕ , ๗๘ ๘ , ๔๘ ๒ ตว แบงเ ป นโ คและกระ บอ

๗๗



๒๐ ๑,๕๗ ๒ ตว สกรแพ ะแก ะ ๒๔ ๐ , ๐๓ ๐ ตว ส ตว ป ก ๕,๓๔๖,๘๘๐ ตว

• ดานประม ง มพนทประสบภย ๑๐ จ งหวด ไดแก กระบ ชมพร ตรง นครศรธรรมราช พทลง สงขลา สราษฎรธาน ภเกต สตล และพงงา เกษตรกร ๒๒,๑๘๓ ราย พนทเพาะเลยง สตวประสบภย ๓๖,๘๑๔ บอ คดเปนพนท ๕๘,๑๖๐ ไร และ ๔,๙๒๒ กระชง คดเปนพนท ๘๘,๐๔๘ ตารางเมตร และมเรอประมงประสบภ ย ๖๒ ลา

(๕) จาก การประเมนสถานการณนาทวมภาคใต โดยหอการคาจงหวดภาคใต และหนวยงานดานเศรษฐกจตางๆ พบวา ผลกระทบจากอทกภยครงนสงผลเสยหาย คดเปนมลคาประมาณ ๒.๑-๒.๖ หมนลานบาท โดยภาคการคา การขนสง และบรการไดรบผลกระทบมากทสดเสยหายกวา ๔ -๕

พนลานบาท โดยแยกความเสยหายทรพยสน ๒ ,๘๓๒-๓ ,๔๕๓ ลานบาท ดานเกษตร ๑๐ ,๐๔๘-๑๒ ,๘๘๙ ลานบาท ประมงและปศสตว ๘ ,๘๖๙-

๘,๙๓๒ ลานบาท อนๆ ๔๒๗-๔๗๕ ลานบาท ซงเมอพจารณาผลกระทบในระดบประเทศพบวา สงผลกระทบตอจดพของไทยประมาณรอยละ

๐.๒๔-๐.๒๙ อยางไรกตาม เมอประเมนผลกระทบทมตอจดพของประเทศทงป จะสงผลใหจดพไทยปรบลดลงรอยละ ๐ .๒-๐.๓ โดยจะสงผลใหจดพไตรมาสท ๒ ของป ลดลงประมาณรอยละ ๐.๕-๑.๐ ทงน เชอวาการเยยวยาดานสนเชอของภาครฐภายใตวงเงน ๑-๑.๕ หมนลานบาท จะชวยเยยวยาใหสถานการณดขนไดในระยะสน เมอรวมผลกระทบจากกรณภยพบตในญปน คาดการณวาจะสงผลให GDP ของประเทศไทยป ๒๕๕๔ อยทรอยละ ๓.๕-๔

๔.๓.๓ ความเสยหายจากอทกภยและดนโคลนถลม

(๑) วนท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๔ รฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตร ไดลงพนทประสบภยจงหวดนครศรธรรมราช โดยอนมตใหผวาราชการจงหวดใชเงนทดรองราชการ ๕๐ ลานบาท ในการชวยเหลอราษฎรผประสบภยในเบองตน

(๒) วนท ๒๘ มนาคม ๒๕๕๔ คณะรฐมนตรอนมตงบประมาณ แผนการชวยเหลอใหแกผประสบภย โดยรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตรไดเสนอทประชมพจารณาปญหาภยพบตธรรมชาตเปนวาระแหงชาต พรอมทงปรบปรงกลไกการบงคบบญชาใหหนวยงานทเกยวของทางานไดอยาง

๗๘



รวดเรว โดยมนายกรฐมนตรเปนผสงการไดโดยตรง พรอมใหความรแกประชาชนในการปฏบตตวขณะเกดภยพบต

(๓) วนท ๔ เมษายน ๒๕๕๔ คณะรฐมนตรมมตทเกยวของกบการชวยเหลอผประสบอทกภยและโคลนถลมในภาคใต ไดแก

• คณะรฐมนตรอนมตตามทรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตร ประธานคณะกรรมการอานวยการ กากบ ตดตาม การชวยเหลอผประสบอทกภย เสนอขอสนบสนนงบกลางเพอใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบอทกภยในพนทภาคใตป ๒๕๕๔ ดงน

๑) อนมตขยายการใชอตรา หลกเกณฑ วธการจายเงน และกรอบวงเงนการชวยเหลอเกษตรกรตามมต คณะรฐมนตรวนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๔ วนท ๑๖ พฤศจกายน ๒๕๕๓ วนท ๓๐ พฤศจกายน ๒๕๕๓ และวนท ๒๔ มกราคม ๒๕๕๔ เพอนามาใชกบภยพบตในจงหวดภาคใตทเกดขนไปจนสนสดภย ทงนเฉพาะเกษตรกรรายทขนทะเบยนไวกอนเกดภยพบต

๒) อนมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณใชกรอบวงเงนทเหลออยตามมตคณะรฐมนตรวนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓ และวนท ๒๔ มกราคม ๒๕๕๔ จานวน ๑,๖๐๕.๔๘ ลานบาท เพอใหการชวยเหลอดานเกษตรกร

๓) อนมตงบกลาง รายการเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปน เพอใหความชวยเหลอเพมเตม จานวน ๑,๖๓๒.๔๐ ลานบาท

• คณะรฐมนตรอนมตในหลกการการจายเงนชวยเหลอแกผประสบอทกภยและดนถลมในภาคใตครวเรอนละ ๕,๐๐๐ บาท รวม ๑๐

จงหวด ตามหลกเกณฑการใหความชวยเหลอทคณะกรรมการอานวยการ กากบ ตดตามการชวยเหลอผประสบอทกภย (คชอ. )

กาหนดในกรอบไมเกนจานวน ๕๗๙ ,๐๖๒ ครวเรอน รวมงบประมาณทงสนไมเกน ๒,๘๙๕,๓๑๐,๐๐๐ บาท ซงเปนจานวนประเมนเบองตน โดยตองมการตรวจสอบใหมความถกตองชดเจนกอนจายเงนชวยเหลอ ทงน ใหเปนการชวยเหลอกรณพเศษเฉพาะภยพบตครงนเทานน และใหถวจายขามจงหวดไดโดยผานธนาคารออมสน ตามทรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตรประธาน คชอ.

๗๙



เสนอ และ เหนชอบหลกเกณฑและแนวทางการจายเงนชวยเหลอผประสบอทกภยภาคใตครวเรอนละ ๕,๐๐๐ บาท สาหรบอทกภยตงแตวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๕๔ ใหสนสดในเวลา ๓ เดอน ภายในวนท ๒๒ มถนายน ๒๕๕๔ และมอบหมายใหกระทรวงมหาดไทยประสานขอความรวมมอองคกรปกครองสวนทองถนในการใหความชวยเหลอแกผประสบภยและดนถลมในภาคใตดงกลาวดวย

๘๐



๕. บทวเคราะหและประเดนสาคญจากการศกษา

ภยพบตถอเปนปญหาความมนคงประการหนงทสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสน รวมทงสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของประเทศอยางมหาศาล โดยเฉพาะในปจจบนทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตกลายเปนภยคกคามใหม ซงโลกยคปจจบนจะตองเผชญและตองปรบตวรวมกน ( Non-Traditional Threat) เนองจากพบตภยทเกดขนทวโลกมความถและความรนแรงเพมมากขน แมวาแตละประเทศจะมการพฒนามาตรการและแนวทางการจดการภยพบตทเกดขน โดยประเทศทพฒนาแลวมกมการพฒนาดานโครงสรางพนฐานทมนคงแขงแรง มอปกรณ เครองมอ และสรรพกาลง รวมทงระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพมากกวาประเทศดอยพฒนา ทาใหมความเสยงตอการสญเสยชวตและทรพยสนจากภยพบตนอยกวาประเทศดอยหรอประเทศยากจน

อยางไรกตาม แมจะมการเตรยมมาตรการและแนวทางตลอดจนอปกรณกภยและชวยชวต แตการชวยเหลอบรรเทาทกขผประสบภยจากพบตภยตางๆ ยงขนอยกบการตอบสนองในภาวะฉกเฉนของผบรหารประเทศระดบตางๆ ทจะประเมนสถานการณเพอสงการสงกาลงชวยเหลอหลงเหตการณ และการฟนฟบรณะอยางมประสทธภาพ ซงตลอดระยะเวลาทผานมา พบวาในหลายพนทเมอเกดความสญเสยในระหวางเกดภยพบตแลว ยงมความสญเสยเพมขนในระยะหลงเหตการณภยพบตอกดวย การศกษาน จงไดวเคราะหความสาคญขององคประกอบตางๆ ทมผลตอการชวยเหลอผประสบภยโดยเปรยบเทยบการชวยเหลอผประสบภยกรณตางๆ ดงน

๕.๑ ระบบการวางแผนเตรยมพรอม การตดสนใจและการตอบสนองทรวดเรวและม

ประสทธภาพ จะสรางความเชอมนใหกบประชาชนวา ภาครฐและฝายบรหารม ความพรอมในการเขาชวยเหลอหากเกดพบตภยในพนท ซงจะสามารถลดความสญเสยชวตและทรพยสนในพนทภยพบตได โดยในหลายประเทศ แมวาจะมการวางแผนและจดตงหนวยงานรบผดชอบโดยเฉพาะเพอเปนกลไกดาเนนการตางๆ ในการให ความชวยเหลอผประสบภย แตยงคงประสบปญหาการพจารณาตดสนใจทไมรวดเรวเพยงพอ ดงจะเหนไดจาก

๕.๑.๑ กรณพายเฮอรรเคนแคทรนาในประเทศสหรฐอเมรกา รฐบาลสหรฐฯ ทง รฐบาลกลางและรฐบาลทองถนใหการตอบสนองตอภยพบตชาเกนไป ประกอบกบ การประเมนสถานการณทผดพลาดและการรายงานสถานการณทคลาดเคลอน ทาใหประธานาธบดและรฐบาลกลางสงการใหความชวยเหลอใหกบผประสบภยลาชา ผประสบภยทรอดชวตตองประสบปญหาการดาเนนชวตหลงพบตภย อกระยะหนง ทงปญหาการขาดแคลนเครองอปโภคบรโภค ยาและเวชภณฑ และสงของจาเปน สงผลใหเกดปญหาการปลนจและลกขโมยจานวนมาก ยกตวอยางเชน ประชาชนในซปเปอรโดมซงรอดชวตจากภยพบตตองรอคอยเปนเวลา

๘๑



หลายวนกวาจะไดรบการชวยเหลอ กองกาลงทหารจานวนมากทเขาไปในพนทใหความสาคญกบการคมครองทรพยสนมากกวาการใหความชวยเหลอประชาชน แมวาจะมทงรถยนต อาหาร และสงของทจาเปนอยในพนท แตไมมการนามาบรจาคแจกจายใหกบผประสบภยเพอบรรเทาความเดอดรอนกอน ซงรฐบาลสหรฐฯ ถกประชาชนและประเทศตางๆ วจารณวาไรประสทธภาพในภาวะฉกเฉนและตอบสนองตอเหตการณชาเกนไป

๕.๑.๒ กรณพายไซโคลนนารกสในประเทศพมา รฐบาลทหารพมาขาดความพรอมในการเตรยมการรบภยพบตโดยไมปรากฏมาตรการแนวทางชวยเหลอผประสบภยทชดเจน จงไมสามารถใหการชวยเหลอผประสบภยไดอยางทนทวงท แมวาภายหลงเหตการณจะมความพยายามชวยเหลอจากนานาประเทศ และอาสาสมครตางๆ แตการตดสนใจทลาชาของรฐบาลทหารพมาโดยไมเปดรบความชวยเหลอในระยะแรก ทาใหประชาชนทประสบภยตองดารงชวตอยอยางลาบากและขาดแคลนปจจยดารงชพ รฐบาลทหารพมาจงถกนานาประเทศและประชาชนพมาวพากษวจารณอยางรนแรง

๕.๑.๓ กรณแผนดนไหวและคลนสนามในเขตโทโฮกของเกาะฮอนช ประเทศญปน เมอ

วนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ รฐบาลญปนมการเตรยมการรบมอภยพบตอยางมประสทธภาพ ทงการเตรยมการดานระบบเตอนภย โครงสรางพนฐาน วสดอปกรณและบคลากร รวมทงการใหความรแกประชาชนเพอเตรยมรบภยพบตทางธรรมชาตมาโดยตลอด เมอเกดเหตการณภยพบตประชาชนจงสามารถหลบภยไดอยางรวดเรว อยางไรกตาม เนองจากภยพบตทเกดขนมความรนแรงมากกวาทมการเตรยมการไว และยงเกดเหตการณซาซอนคอการเกดความเสยหายทโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรซงสงผลตอการชวยเหลอและบรรเทาทกขของประชาชน จนภายหลงนายกรฐมนตรและรฐบาลญปนถกตาหนจากประชาชนถงความลาชาในการแกไขปญหาโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร พรอมทงมเสยงเรยกรองใหรบผดชอบตอความลาชาดงกลาว

๕.๑.๔ กรณสนามในประเทศไทย ประชาชนไมไดรบการแจงเตอนภยอยางทนทวงท เนองจากเปนพบตภยรปแบบใหมทไมเคยเกดขนในประเทศมากอน หนวยงานราชการทเกยวของจงไมสามารถคาดการณความรนแรงได อยางไรกตาม การทรฐบาลโดยนายกรฐมนตรใหการตอบสนองตอเหตการณอยางรวดเรว โดยลงพนทสงการและประสานงานการใหความชวยเหลออยางรวดเรว ประกอบกบความรวมมอของภาคเอกชนและกลมอาสาสมครตางๆ ทระดมกาลงใหความชวยเหลอ ทาใหสามารถกาหนดผรบผดชอบสงการในแตละพนทและรายงานขอมลทถกตองทนเวลา ทาใหสถานการณคลคลายลง ในภาพรวม ผประสบภยทงชาวไทยและชาวตางชาตชนชมในการตอบสนองตอภยพบตของประเทศไทย

๘๒



๕.๑.๕ เหตการณอทกภยในประเทศไทยเมอปลายป ๒๕๕๓ หนวยงานทองถนประสบปญหาการประเมนสถานการณผดพลาดประกอบกบการขาดผรบผดชอบในการประสานงานและสงการ ทาใหการชวยเหลอของภาครฐในระยะแรกเปนไปอยางลาชา แตดวยความรวมมอของหนวยงานเอกชนโดยเฉพาะสอมวลชนทนาเสนอภาพความรนแรงของอทกภยอยางตอเนอง ทาใหภาคเอกชนและอาสาสมครลงสพนทเพอชวยเหลอบรรเทาทกขแกผประสบภยในระยะแรกกอนทความชวยเหลอของทางราชการจะมาถง ซงเหตการณทเกดขนไดชใหเหนจดออนในการบรหารจดการ การคาดการณ และประเมนสถานการณ รวมทงการบรณาการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตขนาดใหญของหนวยงานภาครฐซงควรไดรบการปรบปรงใหดขน

๕.๑.๖ เหตการณอทกภยและดนโคลนถลมในประเทศไทยเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔

เหตการณทเกดขนอยในระยะเวลาฟนฟของ อทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ หนวยงานราชการทงสวนกลาง สวนทองถน กองกาลงทหารและอาสาสมครตางๆ จงสามารถระดมกาลงเขาชวยเหลอประชาชนไดอยางรวดเรว อยางไรกตามพบวาเมอราษฎรในพนทและนกทองเทยวจานวนมาก ไมปฏบตตามประกาศเตอนภยและอพยพเนองจากหลายพนทไมเคยประสบเหตอทกภยมากอน และการไมมนใจในความปลอดภยของทรพยสนเนองจากเมอมการอพยพออกจากพนทพบวามการโจรกรรมทรพยสนเกดขนจานวนมาก ดงนนเมอเกดฝนตกหนกตอเนองและนาปาไหลหลากจนเสนทางคมนาคมถกตดขาด จงไมสามารถอพยพหนภยไดทน เกดปญหาผประสบภยตดอยในพนทเปนจานวนมาก

๕.๒ กลไกการจดการในภาวะฉกเฉน จากกรณศกษาทกกรณพบวา มปญหาการจดการ ในภาวะฉกเฉน (ยกเวนประเทศญปนทมการกาหนดกลไกรบผดชอบไวอยางมประสทธภาพ)

เนองจากในชวงเกดวกฤตไดเกดชวงสญญากาศกอนทความชวยเหลอจะเขาสพนทประสบภย โดยพนททไดรบความเสยหายรายแรง สาธารณปโภค และเสนทางคมนาคมสวนใหญจะถกทาลายจนไมสามารถใชการได ทาใหเกดปญหาการอพยพประชาชนทตดอยในเหตการณซงกอใหเกดการสญเสยชวตและทรพยสนตามมา ทงน ระบบการสอสารขอมลขาวสารในภาวะฉกเฉนและการกภยมความสาคญมากตอการตดสนใจ จงจาเปนตองวางระบบทด ทงดานกฎระเบยบและการมอบหมายหนวยงานรบผดชอบในการอานวยการเพอใหเกดการจดการกบสถานการณอยางถกตอง ทงการสงการและอปกรณสนบสนน เพอใหเจาหนาทผปฏบตงาน อาสาสมคร และหนวยกภยตางๆ เขาใจสถานการณและสามารถบรณาการการใหความชวยเหลอผประสบภยไดอยางมประสทธภาพ

๕.๒.๑ ประเทศสหรฐอเมรกา มหนวยงานจดการภยพบตระดบชาต คอ Federal

Emergency Management Agency: FEMA และหนวยปองกนภยของรฐบาลทองถน ซงมการเตรยมพรอมและระบบแจงเตอนภยทมประสทธภาพ แตในกรณ

๘๓



พายเฮอรรเคนแคทรนา แมวาศนยเฮอรรเคนแหงชาต( National Hurricane

Center: NHC) จะมการตดตามเฝาระวงและแจงเตอนภยตอเนองหลายสปดาหกอนพายจะพดเขาสฝง แตการเฝาระวงและการประเมนสถานการณทผดพลาดและขนตอนการสงการทลาชา ทาใหรฐบาลกลาง รฐบาลทองถนและ FEMA ไมสามารถเตรยมการทดพอและไมมการสงการใดๆ เพอทาการอพยพประชาชนไปสทปลอดภยไดอยางทนเวลา

๕.๒.๒ ประเทศพมา รฐบาลทหารพมามการตอบสนองตอภยพบตจากพายไซโคลน นารกสลาชากวาควรจะเปน โดยในชวงประสบภยไมมการดาเนนการใดเ พอชวยเหลอบรรเทาทกขตอประชาชน อกทงการปฏเสธความชวยเหลอจากตางประเทศทสงไปยงผประสบภยอยางชาๆ ทาใหสงของบรรเทาทกขสวนใหญ ทไดรบจากตางประเทศไมไดแจกจายไปถงมอผทจาเปนตองไดรบความชวยเหลอ ซงแตกตางจากรฐบาลจนกรณเกดแผนดนไหวอยางรนแรงในภาคตะวนตกของจน โดยประธานาธบด Hu Jintao ไดเรยกระดมกาลงทหารและเจาหนาทบรรเทาทกขเพอปฏบตการกภยในทนท และนายกรฐมนตร Wen Jiabao ไดเดนทางไปถงพนทประสบภยภายในไมกชวโมง และไมแสดงความพยายามทจะปกปดความรายแรงของภยพบตทเกดขน พรอมกบประกาศยอมรบความชวยเหลอจากตางประเทศดวย

๕.๒.๓ ประเทศญปน มการออกกฎหมายและปรบปรงกฎหมายเพอยกระดบมาตรฐานการเตรยมพรอม ปองกนและรบมอกบภยพบตเปนจานวนมาก โดยมกฎหมายทสาคญประกอบดวย The Disaster and Rescue Act ๑๙๖๑, The Fundamental

Disaster Prevention Act ๑๙๖๒ กฎหมายทเกยวกบแผนดนไหว ไดแก The

Earthquake Insurance Act ๑๙๖๔, The Big Scale Earthquake Prevention

Act, The Special Act to Earthquake Disaster ๑๙๙๕, The Act of Land

Disaster Prevention ๑๙๙๙ รวมทงไดมการออกกฎหมายเพอปองกนอบตภยจากนวเคลยร คอ The Special Act of Nuclear Disaster Prevention ๑๙๙๙

นอกจากจะกาหนดแผนปองกนภยพบตไวลวงหนาแลว รฐบาลยงมแผนประสานงานภายหลงการเกดภย โดยสงเสรมใหภาคเอกชน องคกรตางๆ และประชาชนทวไป เผชญภยพบตดวยหลกความรบผดชอบ สามารถพงตนเองและชวยเหลอกนอยาง มประสทธภาพ

รฐบาลญปนมโครงสรางการบรหารจดการภยพบต โดยม “สภาการจดการภยพบต

แหงชาต” ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน เปนองคกรดานนโยบายและการสงการเมอเกดภยพบตระดบประเทศ โดยมเครองมอทสาคญ เชน ระบบขอมลสารสนเทศเพอการจดการภยพบตซงเปนสวนหนงของ E-Japan Program โดยระบบขอมลสารสนเทศนมการวางระบบตงแตป ๒ ๕๔๘ และเชอมตอดวยระบบสอสารไรสาย

๘๔



เมอป ๒ ๕๔๙ เพอการสอสารระหวางรฐบาลกลาง เมองใหญ เขตจงหวด องคกรทองถนจนถงระดบหมบานและประชาชน โดยเชอมตอเขากบเครอขายการสอสารเพอการปองกนภยพบตผานระบบดาวเทยมและโทรศพทเคลอนท รวมทงมหนวยงานรบผดชอบการกภยและการจดการในภาวะฉกเฉนโดยตรง ไดแก “Fire

and Disaster Management Agency : FDMA” ซงอยภายใตกระทรวงกจการภายในและการสอสารญปน

วนท ๓๐ มนาคม ๒๕๕๔ รฐบาลญปน ไดพจารณาแนวทางเพอ ตงใหพนทประสบภยพบตจากเหตแผนดนไหวและ คลนสนามเมอวนท ๑๑ มนาคม ๒๕๕๔ เปน"เขตฟนฟพเศษ" เพออานวยความสะดวกในการฟนฟบานเมอง โดยจะมมาตรการชวยเหลอตางๆ เชน การจดเกบภาษอตราพเศษ และการยกเวนกฎระเบยบตางๆ ทเปนอปสรรคตอการฟนฟ โดยรฐบาล ญปน กาลง พจารณาการ ใชกฎหมายนครอบคลมพนทเมองตางๆ ตลอดชายฝงแปซฟค

๕.๒.๔ ประเทศไทย การบรหารจดการภยพบตไดดาเนนการตามพระราชบญญตปองกนภยฝายพลเรอน พ.ศ. ๒๕๒๒ และแผนปองกนภยฝายพลเรอนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๘ อยางไรกตาม การดาเนนการชวยเหลอผประสบภยจากเหตการณคลนยกษสนามดาเนนการโดยการออกประกาศของกระทรวงมหาดไทยและประกาศศนยชวยเหลอผประสบภย ซงไดจดตงขนอยางเรวดวนในชวงเวลาวกฤตซงประกาศดงกลาวไดมการกาหนดตวผรบผดชอบในพนทตางๆ อยางชดเจนทาใหสามารถชวยเหลอผประสบภยไดอยางลลวงและมประสทธภาพ

สวนการดาเนนการเพอแกไขปญหานาอทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ แมวาคณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตจะจดทาแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗ ทมกรอบยทธศาสตรครอบคลมตงแตระยะกอนเกดภย ระยะเกดภย และระยะหลงเกดภยขน และคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบเมอวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๒ แลว แตยงประสบปญหาความชดเจนในทางปฏบต ซงปญหาหนง คอ ผมหนาทรบผดชอบตามแผนฯ ไมสามารถเขาควบคมเหตการณและประเมนสถานการณไดทน ประกอบกบชวงเวลาวกฤตทความเสยหายแผขยายเปนวงกวาง การระดมกาลงเจาหนาทและอปกรณสนบสนนจงเปนไปอยางยากลาบาก อยางไรกตามเมอเกดเหตอทกภยและดนโคลนถลมในพนทภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔ หนวยงานรบผดชอบสามารถเขาใหความชวยเหลอผประสบภยไดอยางรวดเรวและสามารถแกไขขอบกพรองจากการปฏบตงานทเกดขนเมอครงอทกภยปลายป ๒๕๕๓ ไดมากขน

๕.๓ การชวยเหลอบรรเทาทกข เปนเรองของการจดการบนพนฐานของขอมลและทรพยากรทมอยจรง โดยตองทาการประเมนและรายงานสถานการณทเกดขนตอผมอานาจตดสนใจโดย

๘๕



จดระบบฐานขอมลทงทมอยแลว (แผนทภมประเทศพนทประสบภย จานวนประชากรในพนท และสถตขอมลทจาเปน เชน เดก คนชรา และคนพการ) ใหสามารถเขาถงไดทนท และผนวกเขากบขอมลสถานการณในเวลาจรง ( Real Time Information) ซงจะมผลในการพจารณาการสงความชวยเหลอเขาสพนท ซงกรณศกษาทไดทาการศกษาทง ๔ กรณ พบวา มกรณคลนยกษสนามเพยงกรณเดยวทการชวยเหลอบรรเทาทกขไดดาเนนการอยางรวดเรวและมประสทธภาพ โดยมการตดตามสถานการณและปรบปรงขอมลใหทนเหตการณตลอดเวลา ซงเปนสวนททาใหงายตอการพจารณาตดสนใจตางๆ สวนภยพบตอก ๓ กรณ พบวาการขาดขอมล ความผดพลาดในการประเมนสถานการณ และการไมรายงานความเสยหายและผลกระทบจรงทเกดขน ทาใหการชวยเหลอลาชาและไมตรงกบความตองการของผประสบภย

การประชมปฏบตการนานาชาต เรอง People’s Leadership in Disaster Recovery: Rights,

Resilience and Empowerment ในชวงเดอนตลาคม ๒๕๔๙ ทจงหวดภเกต ไดเปดโอกาสใหผแทนจากเมองนวออรลนส และจากภมภาคอนๆ ทไดรบผลกระทบจากพายแคทรนา เขารวมประชมกบคณะผแทนจาก ๑๐ ประเทศ ทไดรบผลกระทบจากภยพบตตางๆ ทาใหเกดองคความรและความเขาใจในแนวทางการบรรเทาภย และการตอบสนองตอวกฤตการณภยพบตทแตกตางกนและผลลพธทแตกตางกนโดยสนเชง โดยมประเดนทสาคญ คอ บทบาทของชมชน การระดมทรพยากรทมอย และบทบาทของอาสาสมคร

๕.๓.๑ กรณพายเฮอรรเคนแคทรนา การตอบสนองในภาวะฉกเฉนและการชวยเหลอ เปนการดาเนนงานของฝายรฐเปนหลก ประชาชนในซปเปอรโดมตองรอคอยเปนเวลาหลายวนกวาจะไดรบการชวยเหลอ กองกาลงทหารจานวนมากทเขาไปในพนททาหนาทคมครองทรพยสนมากกวาการใหความชวยเหลอประชาชน แมวาจะมทรพยากร เชน รถยนต อาหาร และสงของทจาเปนอยในพนท แตไมมการนามาบรจาคแจกจายใหกบผประสบภย

๕.๓.๒ กรณพายไซโคลนนารกส การตอบสนองในระยะวกฤตเปนไปอยางลาชาทาใหมผบาดเจบและเสยชวตจานวนมาก ซงผบาดเจบเหลานตองประสบปญหาทตดตามมาคอการใหความชวยเหลอบรรเทาทกขทลาชา ผประสบภยตองดารงชพอยางลาบาก ซงนานาชาตตางมความกงวลวาอาจกอใหเกดการระบาดของโรคตดตอรายแรง เนองจากความลาชาในการเกบกรางผเสยชวต และการรกษาพยาบาลผทบาดเจบอยางไมถกตอง

๕.๓.๓ กรณแผนดนไหวและคลนสนามทเกาะฮอนชประเทศญปนเมอ ๑๑ มนาคม

๒๕๕๔ พบวาการใหความชวยเหลอโดยเฉพาะรฐบาลทองถนเปนไปอยางรวดเรวและมประสทธภาพ อนเปนผลจากการเตรยมการทด อยางไรกตามเนองจากพนทประสบภยเปนพนททมประชากรเปนผอยอาศยเปนจานวนมาก การหลบหนหรอ

๘๖



การชวยเหลอไปยงทปลอดภยจงไมอาจดาเนนการไดทนทงหมด นอกจากนเนองจากโรงพยาบาลและเวชภณฑถกทาลายเสยหาย จงมประชาชนทอพยพไปอยในศนยหลบภยเสยชวตเพมภายหลงอกหลายรายโดยเฉพาะคนชรา

๕.๓.๔ กรณสนามในประเทศไทย ภายในเวลาไมกชวโมงหลงภยพบต มการแจกจายนา อาหาร และสงของบรจาค รวมทงมอาสาสมครจานวนมากหลงไหลเขามาสพนทประสบภย การตอบสนองและการชวยเหลอในภาวะฉกเฉนเปนการรวมพลงของหนวยงานรฐ องคกรพฒนาเอกชน ภาคเอกชน และการรวมพลงของชมชนโดยเฉพาะผรอดชวตชาวไทย ซงมบทบาทสาคญในการใหความชวยเหลอชมชนของตนเอง

๕.๔ การฟนฟบรณะหลงเกดภยพบต ในการฟนฟบรณะพนทประสบภยสวนใหญ รฐบาลจะจดทาโครงการเพอฟนฟขนเปนกรณพเศษ ประกอบดวยโครงการปรบปรง ดานโครงสราง ( Hard Structure) และโครงการอนๆ ( Soft Structure) โดยการปรบปรงหรอการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ทเนนการปองกนภยพบต เชน การกอสรางเขอนกนนา ซงตองมระบบบารงรกษาและการบรหารจดการทมประสทธภาพ เพอไมใหเกดปญหาการลงทนสญเปลา สวนโครงการอนๆ ตองพจารณาความเหมาะสมของแตละพนท เชน การดาเนนโครงการทเปนปจจยชวยลดผลกระทบหากเกดภยพบต เชน การสงเสรมการสรางคนกนนาขนาดเลกรอบแปลงเพาะปลก การสรางทอพยพ และการปรบชวงเวลาการเพาะปลก เปนตน โดยการฟนฟบรณะหลงเกดภยทเกดขนมความจาเปนตองพจารณาความเหมาะสมใหสามารถปองกนและแกไขภยพบตทอาจเกดขนอกไดอยางมประสทธภาพ

๕.๔.๑ การฟนฟบรณะกรณเฮอรรเคนแคทรนา พบวา ภายหลงภยพบตผานไปแลว ๑ ป กยงไมสามารถคนหาผเสยชวตและสญหายไดครบ ประชาชนชาวนวออรลนส

กวา ๗๕๐,๐๐๐ คน ยงไมสามารถกลบไปอยทบานเดมได ระบบนาประปาในหลายพนทยงไมกลบสสภาพปกต การฟนฟทใชจายงบประมาณไปจานวนมาก ยงไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนในพนท ทาใหมผทตดสนใจอพยพยายถนฐานจานวนมาก

๕.๔.๒ การฟนฟบรณะกรณพายไซโคลนนารกส พบวา ปจจบนประชาชนชาวพมาจานวนมาก ยงไมสามารถดาเนนชวตไดเหมอนกอนเกดภยพบต ทงการดารงชวต การประกอบอาชพทขาดแคลน อ ปกรณ เครองมอ และบานพกอาศยทเสยหาย ซงไมไดรบการซอมแซมทเหมาะสม การฟนฟสภาพความเปนอยและสภาพแวดลอมถกดาเนนการโดยประชาชนชาวพมา โดยมการใหความชวยเหลอจากอาสาสมครตางชาตเทาทจะสามารถดาเนนการไดเทานน

๘๗



๕.๔.๓ การฟนฟกรณแผนดนไหวและคลนสนามทเกาะฮอนชประเทศญปนเมอ ๑๑

มนาคม ๒๕๕๔ พบวายงประสบปญหาการเขาพนทเพอฟนฟความเสยหาย ถงแมรฐบาลจะมความพรอมทงกาลงคนและเครองมอ แตเนองจากผลกระทบจากความเสยหายทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ ไดอจ ททาใหเกดการรวไหลของกมมนตภาพรงสจนเมอวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๕๔ สานกงานความปลอดภยนวเคลยรของรฐบาลญปน ไดประกาศยกระดบวกฤตทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ ไดอจ จากระดบ ๕ เปนระดบ ๗ ซงเปนระดบเลวรายทสดของมาตรฐานสากล 26

�Ĩ

เนองจากความเสยหายทโรงไฟฟานวเคลยร ฟกชมะ ไดอจ สงผลใหเกดการรวไหลของ สารกมมนตรงสจานวนมหาศาล ซง เปนภยคกคามตอสขภาพมนษยและสงแวดลอมเปนบรเวณกวาง และตอมาเมอวนท ๒๑ เมษายน ๒๕๕๔ รฐบาลญปนไดออกประกาศกาหนดใหพนทในรศม ๒๐ กโลเมตรโดยรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ไดอจเปนเขตควบคมพเศษดานนวเคลยร ทหามประชาชนเขาพนทในทกกรณ หากฝาฝนจะตองโดนโทษปรบ ซงถอเปนมาตรการลาสดของทางการญปนทพยายามควบคมวกฤตการรวไหลของสารกมมนตภาพรงสจากโรงไฟฟาดงกลาว

ÓØ IAEA กาหนดมาตรการระหวางประเทศวาดวยเหตการณทางนวเคลยรในป ๒๕๓๓ เปนมาตราสากล ระดบ ๐ ถง ๗ ดงน

ระดบ ๐ เหตการณคลาดเคลอนเลกนอยจากการเดนเครองของโรงไฟฟานวเคลยรตามปกต ไมกระทบตอความปลอดภย ระดบ ๑ เหตผดปกตแตกตางจากเงอนไขตามทอนญาตใหเดนเครองโรงไฟฟานวเคลยรแตไมมผลกระทบดานความปลอดภย ไมมการรวไหลของสารกมมนตรงส ระดบ ๒ เกดเหตขดของซงสงผลกระทบดานความปลอดภย แตระบบปองกนอนยงควบคมสภาวะผดปกตได หรอเปนเหตการณททาใหผปฏบตงานไดรบปรมาณรงสเกนเกณฑกาหนด แตยงไมเปนอนตรายรายแรงตอสขภาพโดยฉบพลน และไมมการรวไหลของรงสออกนอกโรงไฟฟา ระดบ ๓ เหตขดของรนแรง Serious Incident เหตการณทใกลตอการเกดอบตเหต ซงเหลอเพยงระบบปองกนขนสดทายยงคงทางานอย หรอเหตการณททาใหเกดการแพรกระจายของสารกมมนตรงสภายในโรงไฟฟานวเคลยรอยางรนแรง หรอผปฏบตงานไดรบรงสในระดบทเปนอนตรายตอสขภาพอนามย หรอการแพรกระจายสารกมมนตภาพรงสปรมาณเลกนอยออกสภายนอกโรงไฟฟานวเคลยร (กลมบคคลทลอแหลมตอเหตการณไดรบปรมาณรงสในชวงประมาณ ๐.๑ มลลซเวรต) ระดบ ๔ อบตเหตทกอใหเกดความเสยหายตอสถานปฏบตการนวเคลยรในระดบสาคญ เชน แกนปฏกรณนวเคลยรหลอมละลายบางสวน หรอ ผปฏบตงานไดรบปรมาณรงสเกนเกณฑกาหนด ทาใหมโอกาสเสยชวตจากเหตการณดงกลาวปนไปไดสง หรอมการแพรกระจายของสารกมมนตรงสออกสภายนอก ยงผลใหกลมบคคลทลอแหลมตอเหตการณไดรบปรมาณรงสในชวง ๒-๓ มลลซเวรต ระดบ ๕ อบตเหตทกระทบถงนอกโรงงาน เกดความเสยหายรนแรงตอสถานปฏบตการนวเคลยรหรอมการแพรกระจายของสารกมมนตรงสออกสภายนอก เทยบเทากบกมมนตภาพของไอโอดน-๑๓๑ ในชวง ๑๐๐-๑ ,๐๐๐ เทระเบกเคอเรล(๑ เบกเคอเรล (Becquerel, Bq) มคาเทากบการสลายตวของสารกมมนตรงส ๑ อะตอมใน ๑ วนาท)ทาใหตองใชแผนฉกเฉนบางสวน ระดบ ๖ อบตเหตรนแรงทกอใหเกดการแพรกระจายของสารกมมนตรงสออกสภายนอกโรงไฟฟาปรมาณมากเทยบเทากบกมมนตภาพไอโอดน-๑๓๑ ในชวง ๑ ,๐๐๐-๑๐ ,๐๐๐ เทระเบกเคอเรล และตองดาเนนการตามแผนฉกเฉนอยางเตมรปแบบ ระดบ ๗ อบตเหตรนแรงทสดกอใหเกดการแพรกระจายของกมมนตรงสออกสภายนอกปรมาณมหาศาล เทยบกบกมมนตภาพไอโอดน-๑๓๑ ในชวง ๑๐,๐๐๐ เทระเบกเคอเรล มผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมอยางกวางขวาง

๘๘



หลงจากกอนหนานมการออกมาตรการใหประชาชนอพยพมากกวา ๖๐,๐๐๐ คนออกจากพนทโดยสมครใจ

จากผลกระทบดานวกฤตนวเคลยรดงกลาวจงทาใหรฐบาลญปน ไมสามารถดาเนนการฟนฟพนทประสบภยไดอยางเตมรปแบบ และยงไมสามารถกาหนดไดวาจะสามรารถดาเนนการไดเมอใด เนองจากตองดาเนนการแกไขปญหาทโรงไฟฟานวเคลยรใหสาเรจกอน

๕.๔.๔ การฟนฟบรณะกรณสนามในประเทศไทย พบวากระบวนการฟนฟเปน การทางานรวมกนของหลายฝาย กลมอาสาสมครจานวนมากทางานบนพนฐาน ความตองการทแทจรงของชมชน หลายชมชนในพนทใชวกฤตดงกลาวเปนโอกาส ทาใหเกดกระบวนการพฒนา การสรางจตสานกและความเขมแขงของชมชนอยางตอเนอง แมจะเกดขอผดพลาดบางในระหวางกระบวนการฟนฟ แตความผดพลาดเหลานนกสามารถแกไขได

๕.๔.๕ การฟนฟบรณะกรณอทกภยเมอปลายป ๒๕๕๓ และกรณอทกภยและดนโคลน

ถลมในพนทภาคใตเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๔ พบวา ยงอยในระยะกาหนดมาตรการดาเนนการ ซงรฐบาล สามารถ ใชโอกาสนในการทบทวนและกาหนดมาตรการทเหมาะสมชดเจน เชน สาหรบพนททมการกอสรางขวางทางนาจนเกดภาวะนาทวมเปนประจา ควรใหมการปรบปรงทงพนทและโครงสรางพนฐานใหเหมาะสม สาหรบกรณทมความจาเปนตองยายชมชน ควรชแจงใหประชาชนเขาใจถงเหตผลความจาเปนบนพนฐานของความถกตองทางหลกวชาการดวย

๕.๕ ขอสงเกตการจดการสาธารณภยของประเทศไทย

ในอดต ประเทศไทยมประสบการณในการจดการภยพบตคอนขางจากด ภยพบตทเกดขนเปนประจา ไดแก ภาวะนาทวม พายฝน และภยแลงทเกดขนตามฤดกาล ซงไมมความรนแรงมากนก การเตรยมการตางๆ จงอยบนสมมตฐานของลกษณะภยพบตดงกลาวภายในขอบเขตความรนแรงระดบหนงเทานน ระบบการเตรยมพรอม การจดการในภาวะฉกเฉน และการกภยจงไมมประสทธภาพเพยงพอในรองรบภยขนาดใหญ อยางไรกตาม ในชวงสองทศวรรษทผานมา ประเทศไทยตองเผชญภยพบตขนาดใหญหลายครง อาท ดนถลมทจงหวดนครศรธรรมราช เมอป ๒๕๓๓ พายไตฝนเกย ป ๒๕๓๒ และคลนยกษสนาม เมอป ๒๕๔๗ จงทาใหเกดการตนตวในเชงนโยบายของรฐ ความตระหนกรของสาธารณชน และระบบอาสาสมคร ทาใหระบบการจดการภยพบตของประเทศไดรบการพฒนากาวหนาขนอกระดบหนง โดยมการปรบปรงโครงสรางองคกรและกลไกการบรหารจดการ ดงน

๘๙



๕.๕.๑ โครงสรางกลไกและองคกร

การจดการภยพบตของประเทศไทยเดมดาเนนการภายใต “พระราชบญญตปองกนภยฝายพลเรอน ๒๕๒๒ ” ตอมาไดมการออก เปน “ พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย ๒๕๕๐ ” ขนเพอเปนกฎหมายหลกในการบรหารจดการ กาหนดกรอบการบรหารจดการสาธารณภยไวอยางชดเจน ทงแนวนโยบาย การปฏบตการ รวมทงกรอบการประสานการปฏบต โดยมคณะกรรมการระดบชาตทาหนาทกาหนดนโยบายการบรหารจดการสาธารณภยของประเทศ และมกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย เปนหนวยงานกลางของรฐในการจดการภยพบตของประเทศ ซงกาหนดใหมการจดทาแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ๓ ระดบ คอแผนระดบชาต ระดบจงหวด และแผนของกรงเทพมหานคร คณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบ แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ๒๕๕๓-๒๕๕๗ ตงแตวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๒ ซงแผนดงกลาวไดใชเปนกรอบแนวทางการดาเนนงานเกยวกบการจดการภยพบตของประเทศ

แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ๒๕๕๓-๒๕๕๗ ประกอบดวยยทธศาสตร ๔ ดาน ไดแก ยทธศาสตรการปองกนและลดผลกระทบ ยทธศาสตรการเตรยมความพรอม ยทธศาสตรการบรหารจดการในภาวะฉกเฉน ยทธศาสตรการจดการหลงเกดภย ครอบคลมสาธารณภย ๑๔ ประเภท (ดานสาธารณภย ไดแก อทกภยและดนโคลนถลม พายหมนเขตรอน ภยแลง ภยหนาว คลนสนาม ไฟปาและหมอกควน แผนดนไหวอาคารถลม ภยจากสารเคมและวตถอนตราย ภยจาการคมนาคมขนสง อคคภย สารเคมและวตถอนตราย โรคระบาดในมนษย โรคระบาดสตว ภยจากโรคแมลงศตรพชระบาด ภยจากเทคโนโลยสารสนเทศ ภยดานความมนคง ไดแก การกอวนาศกรรมระเบด ภยทางอากาศ และภยจากการชมนมประทวง) แบงความรนแรงของสาธารณภยออกเปน ๔ ระดบ โดยผรบผดชอบในการนาไปสการปฏบต คอผอานวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ระดบทองถน อาเภอ จงหวด กรงเทพมหานคร ผอานวยการกลาง และผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ๒๕๕๓-

๒๕๕๗ ใหความสาคญกบการบรหารจดการสาธารณภยโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน มงบรณาการการทางานของหนวยงานทเกยวของ และการทางานเชงรก ซงเปนทศทางทสอดคลองกบการจดการสาธารณภยตามหลกสากล

๕.๕.๒ ปญหาการบรหารจดการสาธารณภย

๑) ปญหาดานบทบาทและภารกจของหนวยงานทเกยวของ แมวาประเทศไทยจะมโครงสรางกลไกและองคกรรบผดชอบกรณการเกดสาธารณภยหลายระดบตงแตการตดตามประเมนโอกาสการเกดภย การแจงเตอน การ

๙๐



เขาใหความชวยเหลอบรรเทาทกขและฟนฟเมอเกดเหตการณ จนถงการฟนฟผประสบภยและพนทภายหลงการเกดภย โดยมหนวยงานเกยวของหลายหนวยงาน เชน กรมอตนยมวทยา กรมทรพยากรธรณ กรมชลประทาน ซงแตละหนวยงานไดรวมดาเนนการเพอรบมอภยพบตแตละประเภททตองมผเชยวชาญเฉพาะในการกาหนดแนวทาง จดหาเครองมอและอปกรณรองรบสถานการณ เชน การเตรยมรบภยจากแผนดนไหว ซงมคณะกรรมการแผนดนไหวแหงชาต ประกอบดวย หนวยงานราชการ มหาวทยาลยและผเชยวชาญดานแผนดนไหวรวมกนวางแผนงานตาง ๆ

เพอการปองกนและบรรเทาภยแผนดนไหวของชาต มการตดตงโครงขายสถานตรวจแผนดนไหวกรมอตนยมวทยาทวประเทศรวม ๑๒ แหง แตปญหาพนฐาน คอการขาดเอกภาพใน การปฏบต และความเปนเอกภาพในการบรหารจดการทงในระดบประเทศ ระดบจงหวด และระดบทองถน ผรบผดชอบหลก มอานาจสงการไดไมครอบคลมทกหนวยงาน ทาใหการประสานงานและการผนกกาลงจากหนวยงานอนๆ ในภาครฐ รฐวสาหกจ ภาคเอกชน กองทพ และอนๆ ไมมประสทธภาพเทาทควร การจดทาโครงการดานสาธารณภยมลกษณะตางฝายตางดาเนนการ ซงสวนใหญเปนไปเพอแกไขปญหาเฉพาะหนา และไมมการทางานในลกษณะองครวมเพอประสานการทางานในทศทางเดยวกนและแกไขปญหาระยะยาว

การพจารณาปรบปรงกลไกและองคประกอบทเกยวของกบการบรหาร

จดการภยพบตตางๆ ใหมความคลองตวและมประสทธภาพ จะเปนการสนบสนนใหรฐบาลสามารถตดตามการเกดภยพบตไดอยางตอเนอง ตงแตระยะการตดตามสงเกตการณ การเตอนภย การสงการในระยะเกดภย การใหความชวยเหลอและบรรเทาทกข รวมทงการฟนฟบรณะภายหลงการเกดภย โดยใหมการกาหนดกลไกการสงการอยางชดเจนและเปนระบบ ซงจะทาใหสามารถชวยเหลอผประสบภยไดอยางทนเวลา

๒) ปญ หาดานขดความสามารถของหนวยงานปฏบต การขาดแคลนงบประมาณ บคลากร เครองจกร เครองมออปกรณทเหมาะสมและจาเปนในเบองตน รวมทงเครองมอพเศษทจาเปนตองใชในกรณตางๆ และบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะดาน สวนกาลงคนทมอยกยงขาดความรและความชานาญในเชงเทคนค ซงปจจบนหนวยงานรบผดชอบในการตดตามความเปลยนแปลงของภยธรรมชาต ยงไมสามารถตดตามและพยากรณไดอยางถกตองและแมนยา เนองจากการไมไดรบการสนบสนนงบประมาณทเพยงพอ ประกอบกบบคลากรทปฏบตหนาทในหนวยงานท

๙๑



เกยวของกบการจดการสาธารณภยยงมจานวนนอย ขาดการฝกฝนและอบรมอยางมประสทธภาพ จงเกดความสบสนและลาชาในการปฏบตการชวยเหลอผประสบภย

๓) ปญ หาดานองคความรและอานาจการตดสนใจในขนตอนการปฏบต

ประเทศไทยยงขาดการวจยและพฒนาดานสาธารณภยอยางตอเนอง ยงไมมความชดเจนในการกาหนดพนทเสยงภย และการเผชญปญหา ระเบยบและกฎหมายทเกยวของกบการปองกนสาธารณภยและผงเมองยงไมสามารถบงคบใชอยางไดผล ขณะทกฎหมายอนๆ เปนอปสรรคตอการจดการสาธารณภย รวมทงขาดการใหความสาคญในระดบนโยบายดวย ซงการจดการสาธารณภยควรมกฎระเบยบทเออตอการปฏบตงานพรอมทงสามารถพจารณาตดสนใจดานการใชจายเงนงบประมาณไดอยางทนท

๔) ปญหาดานการฟนฟ ซงมระบบ ระเบยบการใชเงนงบประมาณทไมเออตอการดาเนนการ ทาใหการฟนฟพนทประสบภยเปนไปอยางลาชาสงผลกระทบตอการดาเนนชวตและประกอบอาชพของประชาชน ซงในภาวการณดงกลาวรฐบาลสหรฐไดออก กฎหมายเพอการฟนฟหลงการเกดภยพบต ในการฟนฟความเสยหาย จากเฮอรรเคนแคทรนา เรยกวา New

Orleans and Louisiana: Hurricane Katrina Disaster Relief and

Economic Recovery Act สวนรฐบาลญปนกาลงพจารณาประกาศใหพนทประสบภยจากแผนดนไหวและคลนสนาม เมอวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๕๔ เปน “เขตฟนฟพเศษ” เพอใหสามารถดาเนนการไดอยางรวดเรว

๕) การเตรยมการดานโครงสรางพนฐาน หนวยงานภาคราชการทเกยวของจาเปนตองทบทวนและตดตามการเปลยนแปลงของขอมลทเกยวของกบโครงสรางพนฐานตางๆ ทงการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนท การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน การตงถนฐานและวถชวตของประชาชน และปรบปรงโครงสรางพนฐานตางๆ เชนระบบโครงขายถนน คคลองและสาธารณปโภคตางๆ ใหสอดคลองกบพนท ไมกดขวางทางไหลของนาหรอลดความเสยงจากพบตภยตางๆ เนองจากทผานมารบตองใชงบประมาณจานวนมากในการบรณะซอมแซมโครงสรางพนฐานทชารดเสยหายจากการเกดพบตภยทางธรรมชาตเปนประจา ซงควรพจารณาทบทวนความเหมาะสมของรปแบบ เทคนคทางวศวกรรมและตาแหนงทตงทเหมาะสมดวย นอกจากนในพนททประสบภยธรรมชาตเปนประจา หนวยงานภาคราชการควรพจารณาแนวปองกนอยางถาวร เชน การกอสรางเขอน ฝายหรอคนดน

๙๒



(๖) การเตรยมการดานพฒนาพนท ภาคราชการตองสรางความเขาใจกบภาคประชาชนใหชดเจนถงผลของการใชทดนอยางไมเหมาะสม เชน การปลกสรางบานเรอนในพนททมโอกาสประสบอทกภย หรอประสบอทกภยเปนประจา ซงจาเปนตองมการโยกยายหรอปรบเปลยนรปแบบบานเรอนใหเหมาะสม การปรบเปลยนพนททางการเกษตรใหเหมาะสมเพอลดความเสยหายตอชวตและทรพยสนทเกดจากภยธรรมชาตซงมแนวโนมการเกดทรนแรงมากยงขนโดยตลอด นอกจากนภาคราชการตองมความเครงครดในการควบคมการใชทดนใหเปนไปตามทกาหนด รวมทงมขอมลเพยงพอในการแนะนาแกประชาชนเพอใหสามารถใชทดนไดอยางเหมาะสมตามมาตรการทางผงเมองและกฎระเบยบทเกยวของ

(๗) การเตรยมพรอมของประชาชน ในพนทเมองทประชากรอยรวมกนจานวนมากหากเกดภยพบตขนอยางรวดเรวจะประสบปญหาการอพยพคน เนองจากขอจากดของเสนทางคมนาคมและหากไมสามารถควบคมประชาชนใหอยในความสงบจะประสบปญหาการวนวายตางๆ อยางมาก เชน เหตการณเหยยบกนตาย เมอเดอนมกราคม ๒๕๔๙ ทผแสวงบญชาวมสลมเหยยบกนตาย ๓๖๒ คน ระหวางรวมพธปาหนทประตทางเขาสะพานญะมารตใกลนครเมกกะของซาอดอาระเบย และการเหยยบกนตายบนสะพานขามเกาะเพชร กลางแมนาโขง ของชาว กมพชา ซง มยอดผเสยชวตจากเหตการณกวา ๓๗๕ คน กรณการเกดแผนดนไหวและคลนสนามในประเทศญปนจงถอเปนกรณศกษาและแบบอยางทนาสนใจในการเตรยมการเพอรบมอจากเหตการณภยพบต ซงประชาชนญปนสามารถควบคมความรสกและอพยพไปสทปลอดภยไดโดยไมเกดความวนวายอยางรวดเรว

การเตรยมพรอมของประชาชนจงเปนประเดนทตองใหความสาคญ โดยสามารถจดทาเปนคมอในการสรางความรความเขาใจและแนวทางปฏบตในสถานการณฉกเฉน พรอมทงจดเตรยมจดอพยพในทปลอดภยในแตละพนทเสยงภย โดยจดเตรยมเครองยงชพเบองตนใหเพยงพอกอนการชวยเหลอจากภาครฐจะเขาถง ทงนตองมการฝกซอมอยางตอเนองเพอใหประชาชนสามารถชวยเหลอตวเองเบองตนไดอยางปลอดภย

๕.๕.๓ บทบาทของอาสาสมคร ภยพบตทเกดขนทกกรณแสดงใหเหนวา รฐบาลและหนวยงานภาครฐไมสามารถทจะรบมอกบสถานการณภยพบตไดเพยงลาพง ขณะทองคกรสาธารณประโยชนและอาสาสมครเปนกาลงสาคญและมสวนอยางมากททาใหการระดมความชวยเหลอมประสทธภาพมากขน เนองจากหนวยงานของรฐซงม

๙๓



หนาทโดยตรง แมจะมอานาจบงคบบญชาชดเจน แตความเปนทางการทาใหเกดความลาชา

๑) ปจจยสงเสรมใหเกดระบบอาสาสมคร ไดแก เหตการณภยพบตทรนแรงและระบบสอสารโทรคมนาคมททนสมย ทาใหประชาชนสวนใหญมความรสกรวมและตองการมสวนรวมในการชวยเหลอผประสบภย จนกอใหเกดความตนตวในการ ทางานอาสาสมครอยางมาก ในชวงทผานมา ระบบอาสาสมครทวโลกมความเขมแขงขนอยางมาก เชน ในประเทศจน รฐบาลผานกฎหมายคมครองการทางานชวยเหลอดานภยพบตในป ๒๕๓๖ และตอกยาใหการชวยเหลอภยพบตเปนหนาทของคนในสงคม จงทาใหระบบการเตรยมพรอมรบภยและกภยของสภากาชาดจนมความเขมแขงมากขน จานวนองคการอาสาสมครของจนเพมขนอยางตอเนอง ตวเลขสถตทไมครบถวนแสดงวา ปจจบน จนมองคการอาสาสมครชมชนจานวน ๒๘๙,๐๐๐ แหง มอาสาสมครมากกวา ๒๗ ลานคน และเขารวมการใหบรการจานวนเกน ๕๐ ลานครง (คณะกรรมการกจการอาสาสมครแหงสมาคมกจการสงคมจน, ๒๕๕๓) ในสหรฐอเมรกา ภายหลงเหตการณ ๙/

๑๑ ประชาชนรอยละ ๙๐ มสวนรวมในการชวยเหลอในรปแบบใดรปแบบหนง และภายหลงเหตการณพายแคทรนา มอาสาสมครระยะยาวททางานในพนทมากกวา ๔๐,๐๐๐ คน

เหตการณอทกภยป ๒๕๕๓ มการจดตงศนยอาสาประชาชนฟนฟภยพบตจากองคกรภาคประชาชนมากกวา ๕๐ องคกร รวมถงสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทวไทย และ thaiflood.com ซงม Google Crisis response เปนผใหการสนบสนน โดยเปนการทางานของภาคประชาชนชวยเหลอผประสบภยนาทวมทวประเทศทเนนเสรมการทางานของภาครฐใหสามารถเขาถงพนทไดรวดเรวและมประสทธภาพมากขน ดาเนนการภายใตแนวคดการประสานเครอขายภาคประชาชนแบบใยแมงมม โดยม node เชอมตอในจงหวดตางๆ มเวบไซต และศนยขอมลชวยเหลอผประสบภยนาทวมเปนชองทางประสานขอมลการชวยเหลอทงหมด ซงสามารถทางานชวยเหลอผประสบภยไดในวงกวาง ทาใหผประสบภยไดรบความชวยเหลออยางทวถงและรวดเรวมากขน นบเปนพฒนาการอยางเปนระบบของงานดานอาสาสมครของประเทศไทย

๙๔



๒) ปญหาและอปสรรคของงานอาสาสมคร ในเหตการณภยพบต มกพบวามอาสาสมครจานวนมากเขาไปในพนทประสบภยโดยไมมระบบการจดการทมประสทธภาพรองรบ ขาดระบบประสานงาน และการสอสารขอมล ไมมผมอบหมายงานหลก ทาใหอาสาสมครไมทราบวาควรจะทาหนาทอะไร หรอชวยเหลอใคร ในขณะเดยวกน อาสาสมครแตละคนอาจไมไดรบการฝกฝนเตรยมตวมากอน ซงแตกตางจากอาสาสมครตางประเทศทคอนขางมความพรอมทงทกษะทจาเปนและอปกรณสนบสนน การขาดทกษะทจาเปนในการชวยเหลอ การกภย หรอดานการแพทยฉกเฉนอาจทาใหผประสบภยตกอยในอนตรายมากขน เชน การขนยายผปวยอยางไมถกวธ เปนตน บทสรปของสภากาชาดไทย กรณการรบมอภยพบตจากเหตการณธรณพบตสนาม รายงานวา ความรวมมอของอาสาสมครเปนเรองสาคญในการทจะทาใหสงของบรจาคสงถงมอผประสบภยไดทนเวลา แตพบวาการฝกอบรมปฐมพยาบาลยงมจดตองแกไขอกมาก โดยเฉพาะตองปรบปรงหลกสตรการอบรมทจดใหอาสาสมคร และเพมการประสานงานกนของหนวยงานทเกยวของใหมากขน

๓) นโยบายสงเสรมระบบอาสาสมครของไทย มตคณะรฐมนตร วนท ๑๖ ตลาคม ๒๕๔๙ เหนชอบปฏญญาอาสาสมครไทยและนโยบายการพฒนางานอาสาสมคร โดยมแนวทางขบเคลอนนโยบายและมาตรการตางๆ เชน มาตรการการเงนการคลง มาตรการดานการศกษา การเพมหลกสตรวาดวยการอาสาเพอสงคมและหลกสตรฝกวชาทหารของกระทรวงกลาโหม รวมทงการพฒนากลไกการใหและการอาสาชวยเหลอสงคม เชน การจดตงศนยสงเสรมการใหและอาสาสมครในกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เพอเชอมประสานขอมลระหวางผใหและผรบ การพฒนาเครอขายและศกยภาพอาสาสมครและองคกรอาสาสมคร และการสงเสรมงานอาสาสมครในภาวะวกฤต เปนตน

อยางไรกตาม แนวโนบายดงกลาวเปนเพยงการวางพนฐานและการสงเสรมใหเกดระบบอาสาสมครขนในสงคมเทานน การพฒนาระบบอาสาสมครดานการจดการภยพบตมความซบซอนและตองการเทคนควชาการและทกษะอนๆ อยางมาก จงจาเปนตองมกระบวนการเชงนโยบายเพอพฒนาเครอขายอาสาสมครทมอยและสรางกระบวนการรองรบการทางานของอาสาสมครในขณะเกดภยพบต รวมทงเตรยมความพรอมเพอใหอาสาสมครสามารถเปนกาลงสาคญในการชวยเหลอบรรเทาทกข ทงน เพอลดความ

๙๕



สญเสยใหเหลอนอยทสดและสามารถใหความชวยเหลอชมชนและประชาชนทประสบภยพบตไดอยางทวถงและมประสทธภาพสงสด

ในสวนของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ไดวางกลไก กฎระเบยบ เพอจดตงอาสาสมครปองกนและบรรเทาสาธารณภย ซงมจานวน ๑.๒ ลานคนทวประเทศ โดยเนนการสรางแรงจงใจ และวางระบบสงการ รวมถงโครงการ ๑ ตาบล ๑ ทมกภย ซงดาเนนการจดตงแลว ๗,๐๐๐ ตาบล นอกจากนน ยงมการอบรมอาสาสมครเฝาระวงเรยกวา มสเตอรเตอนภย ปฏบตงานในพนทเสยงภยหมบานละ ๒ คน จานวนประมาณ ๒๐,๐๐๐ คนทวประเทศ แตในกรณภยพบตขนาดใหญ ซงมอาสาสมครภายนอกเขามารวมปฏบตงาน จะประสานผานศนยเฉพาะกจในพนท โดยมระบบลงทะเบยนและแจกจายงาน แตยงมอาสาสมครภาคประชาชนอกเปนจานวนมากทปฏบตงานโดยอสระ ไมผานศนยเฉพาะกจดงกลาว

เดอนพฤศจกายน ๒๕๕๓ รฐบาลไดสนบสนนงบประมาณจานวน ๕๐ ลานบาท ใหสานกงานสรางเสรมสขภาพแหงชาต (สสส.) ดาเนนงานดานการชวยเหลอผประสบภย โดยรวมถงงานพฒนาเครอขายและโครงสรา งอาสาสมครอยางเปนระบบ และการศกษาทบทวนบทเรยนเพอจดทาขอเสนอแนะเชงนโยบายเกยวกบการเตรยมการรองรบการเกดภยพบตในระยะยาวใหกบรฐบาลดวย

๔) แนวทางการพฒนาระบบอาสาสมครเพอการจดการภยพบต รฐควรใหการสนบสนนทงอาสาสมครทมการจดตงโดยหนวยงานของรฐ และอาสาสมครภาคประชาชนซงมการขยายตวเพมขนอยางมาก เพอใหอาสาสมครสามารถมอาสาสมครสามารถมบทบาทในทกขนตอนของ การจดการภยพบต คอการปองกน การบรรเทาผลกระทบ การเตรยมพรอม การจดการในภาวะฉกเฉน การชวยเหลอบรรเทาทกข และการฟนฟบรณะ รฐจาเปนตองวางระบบเพอสงเสรมใหเกดการพฒนาระบบอาสาสมครในภาพรวม และยกระดบมาตรฐานใหเปนไปตามหลกสากล ควรมการจาแนกกลมอาสาสมคร ซงประกอบดวย ๑) ผเชยวชาญดานตางๆ ๒) บคคลทไมมทกษะเฉพาะแตสามารถฝกฝนได ๓) ประชาชนทวไปทอาสาทนททเกดภยพบต ๔) กลมเครอขายทไดรบการฝกฝนสาหรบการทางานดานการจดการภยพบตอยแลว โดยวางระบบเพอใหสามารถทางานประสานกบสวนอน

อาสาสมครสามารถมบทบาท ในการจดการภยพบต ตงแต การเปนผประสานงาน การพฒนาระบบขอมลขาวสาร การประเมนความตองการของผประสบภย บทบาทดานการเตรยมพรอม การเขาฝกอบรมทจดโดย

๙๖



องคกรตางๆ เพอรวมในการเผชญเหต การสรางหนวยประสานงานอาสาสมคร การสรางระบบการลงทะเบยนอาสาสมครและชแจงภาระหนาท การประสานกบสอมวลชน การสนบสนนงานโลจสตคส หนวยทางานดานระบบสอสารสารอง การสารวจความเสยหาย เปนตน

สงสาคญในการพฒนาอาสาสมคร ควรประกอบดวย การฝกฝนถายทอดความรเพอสรางทกษะ การชแจงกาหนดตาแหนงหนาทการทางาน ใหความรเกยวกบความปลอดภย คนหาอาสาสมครทมความเปนผนา จดทาบญชรายชอและเบอรโทรศพททสาคญ จดตงมาตรฐานการทางาน รวมถงควรมการจดทาแบบสอบถามหลงการปฏบตเพอสรปบทเรยนสาหรบการพฒนาระบบอาสาสมครอยางตอเนอง

๙๗



๖. ประเดน ขอเสนอ

๖.๑ การจดการภยพบตทางธรรมชาตทเกดขนในประเทศไทยทผานมาทกครงประสบปญหาในการบรหารจดการ แมจะมการกาหนด “พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๐” ซงกาหนดใหม “คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต” มนายกรฐมนตรเปนประธาน และรฐมนตรวาการกระทรวงตางๆ ทเกยวของรวมเปนกรรมการ พรอมทงไดจดทา “แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.

๒๕๕๓-๒๕๕๗” ตามทกาหนดไวในพระราชบญญตฯ ซงมการกาหนดผรบผดชอบในภารกจระดบตางๆ ไวชดเจนแลว แตในทางปฏบตเมอเกดเหตการณภยพบตขน คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตยงไมสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ ประกอบกบมการจดตงคณะกรรมการชดตางๆ ขนทาหนาทเปนการซาซอน ทาใหการแกไขปญหาและการสงการเกดความสบสน ไมสามารถดาเนนการไดอยางทนตอความเรงดวน ซงการพจารณาทบทวนเพอปรบปรงกลไกและองคประกอบใหดาเนนการไดอยางสอดคลองกนจะสามารถบรหารจดการสาธารณภยไดอยางมประสทธภาพ ดงน

๖.๑.๑ ควรเพมอานาจและบทบาทของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ใหเปน

หนวยงานระดบชาต ในลกษณะเดยวกบหนวยงานดานความมนคง เพอความคลองตวในการบรหารจดการและสงการ โดยใหเปนศนยกลางขอมลภยพบตทมการเชอมโยงขอมลกบหนวยงานทเกยวของทกหนวยงาน เชน กรมอตนยมวทยา และกรมอทกศาสตร กองทพเรอ และรายงานตอนายกรฐมนตรในฐานะประธานกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตเพอพจารณาสงการ และตดตามความคบหนาของการเกดภยพบตและการใหความชวยเหลอบรรเทาทกขไดอยางทนตอสถานการณ เมอเกดเหตการณภยพบตตางๆ ขน นายกรฐมนตรจะสามารถเขาบญชาการและสงการไดอยางทนท เนองจากแผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗ ไดมการกาหนดรายละเอยดการดาเนนการเพอรบมอกบสาธารณภยครอบคลมทกประเภท พรอมทงมการกาหนดบทบาทและผรบผดชอบไวอยางชดเจนแลว

๖.๑.๒ ใหสวนราชการและภาคเอกชน จดทาแผนปฏบตการเพอรองรบการดาเนนงาน

ภายใต “พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๐”

และแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต โดยคณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตพจารณาเพอใหเกดบรณาการในภาพรวม โดยรวมถงการฝกซอม การจดตงหนวยกภยฉกเฉน การกาหนดกลไกเพอการประสานงาน และการชวยเหลอฟนฟภายหลงเหตการณ พรอมทงประสานสานกงบประมาณให

๙๘



ความสาคญตอการพจารณาจดสรรงบประมาณประจาปรองรบแผนงานโครงการตางๆ ทเกยวของ

๖.๑.๓ พจารณาจดทาหรอปรบปรงกฎระเบยบ ทเปนอปสรรคในการเรงรดดาเนนการชวยเหลอฟนฟผประสบภยในระยะเรงดวน และการดาเนนงานตามแผนระยะยาวดานการชวยเหลอฟนฟบรณะหลงการเกดภยพบต เพอพฒนาประสทธภาพการบรหารจดการภยพบตอยางเปนระบบ

๖.๒ เนองจากภยพบตทเกดขนแตละครงมแนวโนมทวความรนแรงและความเสยหายมากขน การชวยเหลอบรรเทาทกขมความเรงดวนและมากเกนขดความสามารถในการจดการของหนวยงานรฐเพยงดานเดยว จาเปนตองอาศยความรวมมอจากหลายภาคสวนอยางเรงดวน ทงงบประมาณ สงของ และกาลงคน รฐบาลจงควรสงเสรมการดาเนนการของภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะกลมอาสาสมครใหเปนระบบทมประสทธภาพ สามารถชวยเหลอประชาชนและฟนฟพนทประสบภยใหกลบสสภาวะปกตโดยเรว และบรณาการการจดการภยพบตใหเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนา โดย

๖.๒.๑ สงเสรมระบบงานอาสาสมครของประเทศอยางจรงจง เหตการณพบตภยทเกดขน ในประเทศไทยทผานมา อาสาสมครภาคประชาชนรวมทงหนวยงานภาคเอกชนตางๆ มบทบาททสาคญในการกภย การชวยเหลอในภาวะฉกเฉน การคนหาผรอดชวต และการชวยเหลอสงเคราะหผประสบภย โดยเปนกาลงหนนใหกบหนวยงานของรฐซงมกาลงเจาหนาทจากด อยางไรกตาม ในภาวะฉกเฉนทเกดความวนวาย ขาดการสงการอยางเปนระบบการใหความชวยเหลอและประสานงานจงเปนไปโดยขาดการบรณาการ ซงรฐบาลควรวางระบบเพอพฒนางานอาสาสมครใหมศกยภาพอยางเตมท และมมาตรฐานตามหลกสากล

๖.๒.๒ ควรจดการภยพบตโดยมงเนนการรวมพลงของชมชน แมวาภยพบตทเกดขนจะเกนขดความสามารถในการรบมอโดยชมชน แตจากการศกษา พบวา ชมชนทมความเขมแขง และผทรอดชวตจากภยพบตจานวนหนง ไดเปลยนสถานภาพจากผประสบภยมาเปนผรวมกอบกวกฤต และกลายเปนกาลงสาคญของการคนหาและชวยเหลอผรอดชวต เนองจากเปนผทรจกบคคลในชมชน สภาพทางกายภาพ และสงแวดลอมของพนทดทสด นอกจากนน การสรางโอกาสในการจดการเพอชวยเหลอกนเองในคายทพกชวคราว และการฟนฟบรณะชมชน จะเปนจดเรมตนสาคญททาใหเกดพลงในการพฒนาชมชนตอไปในอนาคต ดงนน จงควรมการวางระบบการฝกอบรม เพอสรางองคความรเกยวกบการจดการภยพบตตางๆ โดยมชมชนเปนฐานการพฒนาทสาคญ

๙๙



๖.๒.๓ ควรสงเสรมการผนกกาลงของภาคสวนตางๆ ภยพบตทเกดขนในประเทศไทย ทงเหตการณธรณพบตภยสนาม และอทกภยในป ๒๕๕๓ ทผานมา ทาใหเกด การรวมพลงของภาคสวนตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน สอมวลชน กองทพ ประชาสงคม และอาสาสมครตางๆ ซงลวนมลกษณะภารกจ บทบาทและหนาททแตกตางกน เชน บคลากรของกองทพมความเขมแขงและมสายการบงคบบญชาทชดเจน ภาคเอกชน เชน สอมวลชน บรษทตางๆ มงบประมาณชวยเหลอทสามารถนามาใชไดอยางรวดเรว มการบรหารจดการทมประสทธภาพ สวนภาคประชาสงคมไมมระบบจดตง เปนการรวมตวกนดวยจตอาสาทมพลงและมความยงยน ดงนน การผนกกาลงทง ๓ สวนจงเปนเรองทางยทธศาสตรทจาเปนตองดาเนนการอยางจรงจง โดยรฐควรใหการสนบสนนและชวยประสานเชอมโยงพลงของกลมตางๆ เพอทางานรวมกนใหบรรลวตถประสงค ทงนตองมการพฒนาระบบฐานขอมลตางๆ ทจาเปนทมการรวบรวมขอมลโดยหนวยงานตางๆ เชน ความเรวลม ปรมาณนา ปรมาณฝน เพอนามาบรณาการและตดตามเฝาระวง เพอนามาประเมนสถานการณทถกตอง สามารถพจารณาการออกประกาศเตอนภยไดทนเวลา

๖.๒.๔ ควรผนวกมาตรการดานการจดการสาธารณภยไวเปนสวนหนงของ

กระบวนการพฒนา มาตรการทชวยใหชมชนมความเขมแขงและมภมตานทาน จะชวยพฒนาขดความสามารถในการปรบตวและชวยลดผลกระทบได โครงการทเพมประสทธภาพการบรหารจดการ เชน การพฒนาระบบฐานขอมล ระบบการสอสาร โครงสรางพนฐานทออกแบบอยางดคานงถงความเสยงดานภยพบต รวมทงงานศกษาวจยตางๆ ทเกยวของ จะชวยยกระดบการบรหารจดการภยพบตและการพฒนาประเทศไปพรอมกน ซงสานกงานฯ จะประมวลประเดนตางๆ เพอนาเสนอไวในแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ ตอไป

๑๐๐



เอกสารอางอง ภาษาไทย กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย, แผนแมบทปองกนและบรรเทาภยจากคลนสนาม

(ระยะ ๕ ป), กมภาพนธ ๒๕๕๒

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.

๒๕๕๓-๒๕๕๗, เมษายน ๒๕๕๓

ภยธรรมชาตกระหนาเอเชย ฉด ศก.เสยหาย ๓๘% ของทงโลก. ประชาชาต. วนท ๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓. ปท ๓๔. ฉบบท ๔๒๕๘.

สานกบรหารงานกลาง สานกงานเลขาธการวฒสภา. การฟนฟและชวยเหลอผประสบภยธรณพบตใน ๖

จงหวดภาคใต. รายงานคณะกรรมการชวยเหลอผประสบภยภาคใต. ๒๕๔๘.

สานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP), เอกสารรายงานโครงการสนบสนนเพอการฟนฟชมชน

ดงเดมทประสบภยธรณพบตสนาม. ไมระบปทพมพ. เอกสารรายงานคณะรฐมนตร. สรปสถานการณและการชวยเหลอผประสบอทกภยป ๒๕๕๓. ๒๐ ธนวาคม

๒๕๕๓.

ภาษาองกฤษ Asian Disaster Preparedness Center. Post-Disaster Damage Assessment and Need Analysis.

www.adpc.ait.ac.th

Beck, Tony. Learning Lessons from Disaster Recovery: The Case of Bangladesh. Disaster Risk

Management World Bank Working Paper Series No.11, April 2005.

Gill, Duane A., Secondary Trauma or Secondary Disaster? Insight from Hurricane Katrina,

Sociological Spectrum. 27:6.

Gould, Charls W., The Right of Housing Recovery After Natural Disaster. Harvard Human

Rights Journal. Vol.22, 2009.

International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, World Disaster Report

2009. 2009.

Jung ku kim, Comparative Policy Analysis for Disaster Prevention system Between Korea and

Japan, International Conference, October 22-24,2009 University of Incheon, 2009

Office of Senator Mary Landrieu. Hurricane Katrina Disaster Relief and Economic Recovery

Act. September, 2005.

http://www.adpc.ait.ac.th/

๑๐๑



เวปไซต http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12802335

http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12745746

http://www.cnn.com/SPECIALS/2005/katrina

http://www.codi.or.th/Tsunami/

http://www.fema.gov

http://www.globalissues.org/article/564/hurricane-katrina

http://www.ifrc.org

http://www.katrina.com

http://www.universalgiving.org/volunteer/disaster_relief/opportunities.do?submit=true&reset=

true&params.browseCategory=15

http://ems.fire2rescue.com/books.html

http://en.wikipedia.org/wiki/2011_Tohoku_earthquake_and_tsunami http://pdrv.fire2rescue.com/

http://thai.chinabroadcast.cn

http://thai.cri.cn

http://tsunami.learn.in.th/tsunami/chapter4/chapter4_1p1.htm http://www.technologyreview.com/computing/35090/?p1=A3

http://www.technologyreview.com/blog/editors/26505/?mod=related

http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2059780,00.html?xid=rss-world

http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2059454,00.html

http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-12802335

http://www.cnn.com/SPECIALS/2005/katrina/

http://www.codi.or.th/Tsunami/

http://www.fema.gov/

http://www.globalissues.org/article/564/hurricane-katrina

http://www.ifrc.org/

http://www.katrina.com/

http://www.universalgiving.org/volunteer/disaster_relief/opportunities.do?submit=true&reset=true&params.browseCategory=15

http://www.universalgiving.org/volunteer/disaster_relief/opportunities.do?submit=true&reset=true&params.browseCategory=15

http://ems.fire2rescue.com/books.html

http://pdrv.fire2rescue.com/

http://www.technologyreview.com/computing/35090/?p1=A3

http://www.technologyreview.com/blog/editors/26505/?mod=related

http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2059454,00.html

การจัดการภัยพิบัติและการฟื้นฟูบูรณะหลังการเกิดภัย...

Education

Transcript of การจัดการภัยพิบัติและการฟื้นฟูบูรณะหลังการเกิดภัย...