Πρόγραµµα Comenius 134018-LLP-1-2007-1-CY-COMENIUS-CMPΕνδοϋπηρεσιακή Επιµόρφωση Εκπαιδευτικών

για την Ένταξη των Τσιγγάνων1.12.2007-30.11.2009

Διοίκηση τάξης και μεθοδολογία 4η Συνάντηση

Σταυρούλα ΚοντοβούρκηΕυρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Μέρος Α΄

Δημιουργία Περιβάλλοντος Ένταξης

Μελέτες Περίπτωσης – Ερωτήματα προς Συζήτηση

Ποιοι παράγοντες συμβάλουν σε υπολανθάνουσα μορφή σε κάθε περίπτωση;

Τι μπορεί να γίνει για να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα; Ποια θα ήταν τα ιδανικά αποτελέσματα;

Τι δυσκολίες είναι δυνατό να παρουσιαστούν στην ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών για τη δημιουργία μιας τάξης ένταξης;

Μέρος Β΄

Ο Κεντρικός Ρόλος της Γλώσσας

Γλωσσολογική – ψυχογλωσσολογική αντίληψη: Η γλώσσα είναι η μια από τις δυο όψεις του γενικού

φαινομένου της γλώσσας.

«ένα σύστημα σημείων που απαρτίζεται από γλωσσικές μονάδες, οι οποίες δομούνται σύμφωνα με αρχές ή κανόνες για να αποτελέσουν μηνύματα»

(Μούσιου-Μυλωνά, 2004)

Τι είναι «γλώσσα»;

Γενικό Φαινόμενο Γλώσσας

Γλώσσα ως σύστημα/Λόγος Γλώσσα-Εφαρμογή/Ομιλία

Τι είναι «γλώσσα»;

Λειτουργική αντίληψη:«Όργανο (α) έκφρασης (επιθυμιών, σκέψεων,

αισθημάτων, και αισθητικών συγκινήσεων), (β) διαπροσωπικής επικοινωνίας, και (γ) νοητικών χειρισμών, μάθησης και γνώσης.»

(Βουγιούκας, 1994)

Τι είναι «γλώσσα»;

Κοινωνιογλωσσολογική αντίληψη:«η γλώσσα είναι μια ‘κοινωνική σημειωτική’ που υπεισέρχεται κατά καίριο τρόπο στην κοινωνική δόμηση της εμπειρίας. Με τη γλώσσα και μέσω της γλώσσας διαμορφώνουμε, σε μεγάλο βαθμό, την ταυτότητά μας, τις αντιλήψεις μας για τις κοινωνικές διαδικασίες, τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας, τη γνώση και τις ιδέες μας.»

(Christie, 2000)

Γενικά... Η γλώσσα είναι και δομή και λειτουργία. Η γλώσσα επηρεάζεται από και επηρεάζει την κοινωνία

μέσα στην οποία εμφανίζεται (reflexivity). Η γλώσσα χρησιμοποιείται για την επίτευξη της

επικοινωνίας μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικο-πολιτισμικά πλαίσια.

Η περίσταση επικοινωνίας οδηγεί κατ’ ανάγκη σε διαφοροποιημένη χρήση της γλώσσας γλωσσική ποικιλία

Επικοινωνιακή περίσταση: Θεωρητική Θεμελίωση

Οι συνθήκες επικοινωνίας ή η επικοινωνιακή περίσταση έχουν να κάνουν με: Τη σχέση ομιλητή και ακροατή και το σκοπό επικοινωνίας σε συγκεκριμένα

χωροχρονικά, ψυχοκοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Μοντέλο Hymes:

Setting: χώρος, χρόνος, πλαίσιο Participants: συμμετέχοντες στην επικοινωνία, «σιωπηλοί» παρόντες Ends: στόχοι ή τελική επιδίωξη Acts: πράξεις λόγου Key: ύφος, τόνος συνομιλητών Instrumentalities: μέσα ή μηχανισμοί επικοινωνίας Norms: κανόνες γλωσσικών και πολιτισμικών συνηθειών Genre: είδος λόγου

Με λίγα λόγια: ΠΟΙΟΣ, ΜΕ ΠΟΙΟΝ, ΠΟΥ, ΠΟΤΕ, ΠΩΣ, ΓΙΑ ΤΙ, ΜΕ ΠΟΙΟ ΣΚΟΠΟ, ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Επικοινωνία πέρα από το Γλωσσικό Κώδικα– Η έννοια της Πολυτροπικότητας

Αντικείμενο μελέτης της σημειωτικής και κοινωνικής σημειωτικής.

Βασικές αντιλήψεις: Η γλώσσα είναι ένα ανάμεσα σε πολλά σημειωτικά συστήματα. Σε κάθε κείμενο και πολιτισμικό προϊόν περιέχονται και

συνδυάζονται περισσότεροι από ένας τρόποι (modes), που ο καθένας επιτελεί κάποιο ιδιαίτερο ρόλο.

Η έννοια του κειμένου επεκτείνεται ώστε να περιλαμβάνει διάφορες μορφές συμβάντων ή αντικειμένων (π.χ. διαφήμιση, ηλεκτρονικό κείμενο, θεατρικό, video clips, κτλ.).

Στη διδασκαλία του κειμένου σημασία δίνεται στην επεξεργασία όχι μόνο γλωσσικών, αλλά και μη γλωσσικών στοιχείων.

Συνέπειες για τη Διδασκαλία Βασικές διδακτικές αρχές

Έμφαση στην επικοινωνιακή δεξιότητα, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τη γλωσσική ικανότητα Στόχος της διδασκαλίας η γλωσσική και επικοινωνιακή επάρκεια των μαθητών/τριών.

Προσέγγιση μάθησης ως αναλυτικής, επαγωγικής διαδικασίας κατά την οποία οι μαθητές/τριες ασκούνται στη διαφοροποιημένη χρήση της γλώσσας και, μέσα από τη χρήση, συνειδητοποιούν πώς λειτουργεί ο γλωσσικός μηχανισμός.

Μαθητοκεντρισμός: Το παιδί ως γνώστης και κάτοχος γλώσσας (ή συγκεκριμένων γλωσσικών

ποικιλιών) αξιοποίηση και επεξεργασία του λόγου των μαθητών/τριων. Επικέντρωση της διδασκαλίας στις δυνατότητες, ενδιαφέροντα, εμπειρίες,

και ανάγκες συγκεκριμένων μαθητών/τριών.

Διδακτική πράξη Τα παιδιά καθοδηγούνται ώστε να αναζητήσουν κατάλληλα

εκφραστικά σχήματα μέσα από Το δικό τους αυθεντικό λόγο. Ποικίλες περιστάσεις πραγματικής επικοινωνίας.

Αξιοποιείται αυθεντικό/χρηστικό υλικό.

Προσοχή δίνεται στο μήνυμα που θέλει το κείμενο να μεταδώσει.

Η διδασκαλία επικεντρώνεται στη χρήση και παραγωγή λόγου και μετατρέπεται σε πηγή επικοινωνιακής ευαισθητοποίησης και αποτελεσματικής έκφρασης.

Παρέχονται πλαίσια και μέσα, εμπλέκονται οι μαθητές, και μετέχει ο δάσκαλος.

Συνέπειες για τη Διδασκαλία

Συνέπειες για τη Διδασκαλία Αξιολόγηση (Γενικές αρχές)

Δεν αποτελεί ευθύνη μόνο της εκπαιδευτικού, αλλά και των μαθητών/τριών.

Μορφές αξιολόγησης στις οποίες ενεργητικό ρόλο έχουν οι μαθητές/τριες: Αυτοαξιολόγηση – αυτοβελτίωση Ετεροαξιολόγηση Συλλογική αξιολόγηση

Απαραίτητη η ανάπτυξη κριτηρίων ποιότητας του λόγου και η δημιουργική αξιοποίηση των λαθών.

Μεταγνώση και κριτικές ικανότητες ανάγνωσης

Συνέπειες για τη Διδασκαλία

Συνδυασμός με ευρύτερα παιδαγωγικά σχήματα:

Διαθεματικές/διεπιστημονικές προσεγγίσεις, που στηρίζουν τη βιωματική και ενεργητική κατάκτηση γνώσης.

Ομαδοσυνεργατικές μορφές μάθησης, όπου οι μαθητές/τριες αναπτύσσουν πρωτοβουλίες.

Διγλωσσία – Πολυγλωσσία Βασικοί Ορισμοί:

Δίγλωσσο άτομο: Άτομο που χρησιμοποιεί με άνεση δυο διαφορετικές γλώσσες για να ανταποκριθεί στις επικοινωνιακές του ανάγκες (bilingualism).

Δίγλωσση κοινωνία ή κοινότητα: Κοινότητα ή κοινωνία στην οποία αναγνωρίζονται ως επίσημες δύο ή περισσότερες γλώσσες.

Κοινωνική διγλωσσία: Η ανάπτυξη δύο ή περισσότερων διακριτών γλωσσικών κωδίκων, από τους οποίους ένας θεωρείται ανώτερος και οι άλλοι κατώτεροι (diglossia). Η κατάκτηση της επίσημης, κυρίαρχης ή πρότυπης ποικιλίας δεν

είναι φυσική, αλλά μαθαίνεται στο σχολείο ή σε χώρους γενικώς εκτός της πρωτογενούς κοινότητας του ατόμου.

Είναι δυνατό η επίσημη/κυρίαρχη ποικιλία να χρησιμοποιείται κυρίως στο δημόσιο χώρο και όχι στον ιδιωτικό.

Διγλωσσία – Πολυγλωσσία

Σχολική Εκπαίδευση: Έμφαση στη διδασκαλία μιας «κοινής» στάνταρντ γλώσσας,

όχι των κοινωνικών ή άλλων ποικιλιών. Μορφές δίγλωσσης εκπαίδευσης:

Εκπαίδευση αλλόφωνων μαθητών/τριών στη δική τους γλώσσα για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Ενισχυτική γλωσσική διδασκαλία αλλόφωνων μαθητών/τριών διδασκαλία επίσημης γλώσσας ενός τόπου ως ξένης ή δεύτερης

Γλωσσική εκπαίδευση σε περισσότερες από μια γλώσσες με σκοπό την ανάπτυξη γραμματισμού και στις δυο γλώσσες (πιο σπάνια)

Θέματα – Ερωτήματα προς Συζήτηση

Ποιο είναι το γλωσσικό προφίλ των μαθητών μας; Ποιοι από αυτούς μιλούν την επικρατούσα

γλώσσα; Ποιες άλλες γλώσσες μιλούν; Τι σημαίνει αυτό στην πράξη και για τη διδακτική

πράξη; Πώς μπορούν να υλοποιηθούν στην πράξη οι

βασικές αρχές εκμάθησης γλώσσας;

Ιδέες και Δραστηριότητες

Πολυ-γλωσσικά (και πολυτροπικά) συστήματα σηματοδότησης

Διαδικτυακές ή ψηφιακές βάσεις δεδομένων (Γλώσσα του Μήνα)

Πολυτροπική δόμηση νοημάτων – η χρήση της εικόνας στη διδασκαλία

Διαθεματικά/διεπιστημονικά σχέδια εργασίας και Γλωσσικό Πορτφόλιο

... ...