Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн

уялдааг хангах асуудал

6/10/2011 1

Илтгэгч: Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн

хороо, дарга Ч.Хашчулуун

Агуулга I. Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн

байдал, сул тал

II. Бусад улсын туршлага-Малайз, Турк улсуудын жишээ

III.Бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангах,

сайжруулах арга зам

– Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийг сайжруулах хүрээнд:

• Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн хууль эрх зүйн орчинг

сайжруулах,

• Үндэсний дунд хугацааны стратеги төлөвлөгөөг боловсруулах,

– Төсөвлөлтийг сайжруулах хүрээнд:

• Дунд хугацааны төсөв,

• Дунд хугацааны зардлын хүрээ,

• Хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр,

IV. Дүгнэлт

2

6/10/2011

I. Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн

өнөөгийн байдал, сул тал

3 6/10/2011

Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн

байдал

4

6/10/2011

СТРАТЕГИ ЭХ ҮҮСВЭР

Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний

хөгжлийн цогц бодлого /2007-2021/

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр

2008-2012

Салбарын мастер төлөвлөгөө

- Боловсролын 2006-2015

- Эрүүл мэнд

- Шинжлэх ухаан, технолгийн 2007-2020 гэх мэт

Аймгуудын Стратеги төлөвлөгөө

-Завхан аймгийг хөгжүүлэх цогц бодлогын

төлөвлөгөө 2009-2021 гэх мэт

Үндэсний хөтөлбөрүүд-410 /Ус, Газар, Үйлдвэрлэл

гэх мэт/

Жил бүрийн эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх Үндсэн

чиглэл

Дунд хугацааны төсвийн хүрээний

мэдэгдэл, 3 жилийн давтамжтай

Тухайн жилийн Улсын төсвийн

урсгал ба хөрөнгийн зардал

Орон нутгийн тухайн жилийн төсвийн

зардал /Аймгуудын Засаг дарга/

Үргэлжлэл

• Ихэнхи улс орнуудын үндэсний урт

хугацааны бодлого, баримт бичигт тухайн

улсын хүсэл эрмэлзэл, итгэл найдвар зэргийг

багтаасан зорилтуудыг оруулсан байдаг.

Эдгээр баримт бичгийг “хэтийн” гэх бөгөөд

урт хугацааны хөгжлийн үйл явцыг

чиглүүлнэ.

– УИХ-ын 2008 оны 12 тоот тогтоолоор Мянганы

Хөгжлийн Зорилтод суурилсан Үндэсний

хөгжлийн цогц бодлого батлагдсан.

5 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Манай улсад одоогоор мөрдөж байгаа дунд

хугацааны, бүх салбарыг багтаасан цорын

ганц төлөвлөлтийн баримт бичиг нь УИХ-ын

сонгуулийн үр дүнд бий болсон шинэ Засгийн

газар боловсруулж, УИХ-аар батлуулан 4 жил

тутам хэрэгжүүлдэг Засгийн газрын үйл

ажиллагааны хөтөлбөр юм.

– УИХ-ын 2008 оны 35 тоот тогтоолоор батлагдсан

2008-2012 оны Засгийн газрын үйл ажиллагааны

мөрийн хөтөлбөр.

6 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Төсөвлөлт, эх үүсвэрийн хувьд:

– Дунд хугацааны төсвийн хүрээний

мэдэгдлийг жил бүр УИХ батлан төсвийн

орлого, зарлагын ерөнхий хүрээ, хязгаарыг

тогтооно.

– Түүнд үндэслэн жил бүрийн төсвийн төсөл

боловсруулагдана.

7 6/10/2011

Төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн байдлын сул тал

• Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт

боловсруулах,

• Санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх,

• Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний нэгдсэн

тогтолцоо сул байгаа бөгөөд энэ нь бодлого,

төлөвлөлтийн хууль эрх зүйн орчин

бүрэлдээгүйтэй холбоотой юм.

8 6/10/2011

Төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн байдлын сул тал

Үндэсний дунд хугацааны стратеги буюу

стратеги төлөвлөгөөний зорилго нь урт

хугацааны хэтийн баримт бичигт туссан урт

хугацааны стратеги зорилтод хүрэх макро-

эдийн засаг, салбарын багц бодлого, арга

хэмжээг тусгах явдал юм.

Гэвч Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн

хөтөлбөрийн зорилтууд нь урт хугацааны

буюу Үндэсний хөгжлийн цогц бодлоготой

сайтар уялдаагүй, улмаар эдгээр баримт бичигт

орсон бодлогын зарим арга хэмжээ хоорондоо

ихээхэн зөрүүтэй байна.

9 6/10/2011

Тухайлбал, • Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогод

Боловсролын хөгжлийн бодлого гэж байхад

Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт Боловсрол,

Соѐл, Шинжлэх ухааны бодлого гэж

томъѐолжээ.

• Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн

хөтөлбөрт Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогын

үйл ажиллагаатай нийцсэн зүйл бага байна.

- Жишээлбэл: Үндэсний хөгжлийн цогц

бодлого дахь Боловсролын хөгжлийн бодлогод

/1 үе шат/ тусгагдсан 21 үйл ажиллагаанаас

зөвхөн 4 нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны

мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан байх жишээтэй.

10 6/10/2011

Төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн байдлын сул тал

Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн

хөтөлбөрт туссан зорилт, арга хэмжээнүүд

нь

Тухайн салбарын орчны шинжилгээг орхигдуулсан,

Эдийн засаг, нийгэм болон салбарын динамик

үзүүлэлтийг тайлбарлаагүй,

Санал болгож байгаа үйл ажиллагааны цаад

үндэслэлийг гаргаагүй байна.

Улмаар санал бодитой, үндэслэлтэй эсэхийг

оролцогчид мэдэх техник, эдийн засгийн

шинжилгээ байхгүй байна.

11 6/10/2011

Төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн байдлын сул тал

Бодлого, төлөвлөлтийн зорилт, арга

хэмжээнүүд нь тэргүүлэх чиглэл, ач

холбогдлоороо эрэмбэлэгдээгүй, энэ нь

нөөцийг тарамдуулах аюултай юм.

ЗГҮАХ болон бусад хөгжлийн бодлого,

төлөвлөлт, хөтөлбөрүүд дэх зорилт, арга

хэмжээнүүдийн эдийн засаг, нийгмийн үр

ашгийн нарийн тооцоо сул байна.

12 6/10/2011

Төлөвлөлт, төсөвлөлтийн өнөөгийн байдлын сул тал

Бодлогын баримт бичгүүдийн хөрөнгийн эх

үүсвэр нь нарийн нягт тодорхойлогдоогүй,

хөрөнгийн хэмжээ нь бодитой бус байна.

Төсвийн хөрөнгө оруулалт нь төрөөс батлан

гаргаж буй бодлогын баримт бичгүүд, богино,

дунд хугацааны хэтийн зорилтуудад

суурилагддаггүй, төсвийн төслийг

боловсруулахдаа хөгжлийн бодлогын баримт

бичгүүдийг тэр бүр авч үздэггүй.

13 6/10/2011

Үргэлжлэл

Төсвийн байгууллагын удирдлага,

санхүүжилтийн тухай хуулийн 30 дугаар

зүйлд Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн

төсвийн төсөлд тавих шаардлагуудыг

тусгасан байдаг.

Үүнд:

– 30.1.2. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нь

эрхлэх асуудлын хүрээнд Засгийн газраас

дэвшүүлж байгаа богино болон дунд

хугацааны хэтийн зорилтуудыг тусгах;

14 6/10/2011

Үргэлжлэл Гэвч хуулийн энэхүү заалт нь тэр бүр

хэрэгждэггүйгээс

төрөөс батлан гаргаж буй бодлого, зорилтууд нь

биелэгддэггүй,

үр дүнд хүрэхгүй байх сул талуудыг үүсгэж

байдаг.

Тухайлбал, УИХ-аас батлагдсан Монгол Улсын

эдийн засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх

Үндсэн чиглэлд тусгагдсан зорилтууд түүнд

хүрэх арга хэмжээнүүдэд шаардагдах хөрөнгийн

хэмжээ нь 2011 оны төсвийн төсөлд багахан

тусгагдсан байх жишээтэй.

15 6/10/2011

Үргэлжлэл Улсын хэмжээнд 400 гаруй бодлого, хөтөлбөрүүд

байгаа ба эдгээр нь хоорондоо уялдаагүй,

тэргүүлэх чиглэл нь тогтоогүй, хөрөнгийн эх

үүсвэр нь тэр бүр шийдэгдээгүй улмаар хэрэгжилт

хангалтгүй байна.

Жишээ нь: Монгол Улсын Шинжлэх, ухаан, технологийг

2010 он хүртэл хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийн

хэрэгжилтэд хийсэн хяналт шинжилгээний дүнгээс харахад

салбарын санхүүжилтийн хэмжээ Шинжлэх ухаан

технологийн тухай хуульд заасан хэмжээнээс 5 дахин бага

байгаа нь хөтөлбөрийн зорилтуудыг амжилттай

хэрэгжүүлэхэд сөргөөр нөлөөлж, эрдэм шинжилгээний

байгууллагуудын туршилт, сорилтын баазыг бэхжүүлэх

талаар ахиц гараагүй байна.

16 6/10/2011

II. Бусад улсын туршлага-Малайз, Турк

улсуудын жишээ

17 6/10/2011

Малайз улсын төлөвлөлтийн үйл явц

18

Засгийн

газрын

танхим

Үндэсний хөгжил, төлөвлөлтийн

зөвлөл

Салбар дундын ажлын хэсэг

Салбарын яамд Орон нутгийн захиргаа

Эдийн засгийн консул

Эдийн засгийн төлөвлөлтийн

нэгж буюу хороо /1961 онд

байгуулагдсан/

Парламент

Төсөл Бодлого

Санал,

төлөвлөлгөө

Санал

Төлөвлөгөө

Төлөвлөгөө,

санал Заавар,

зөвлөмж

Заавар,

зөвлөмж

Зохион байгуулах,

хэрэгжүүлэх нэгж

Хувийн сектор

Ерөнхий

чиглэл

Үндэсний эдийн засгийн консул

Агентлагууд

Төлөвлөгөө

Ерөнхий чиглэл

Заавар,

зөвлөмж

Economic Planning Unit/Эдийн засгийн

төлөвлөлтийн нэгжийн бүтэц

19 6/10/2011

Малайзын хөгжлийн

институци Ерөнхий захирал

Ерөнхий захирлын

I орлогч

Ерөнхий захирлын

II орлогч

Хөдөө аж ахуй

Аж үйлдвэр,

шинжлэх ухаан

Үйлчилгээний салбар

Хүрээлэн буй орчин,

байгалийн нөөц

Мэдлэгийн эдийн засаг

Дэд бүтэц,

нийтийн аж ахуй

Макро эдийн засаг

Хүмүүн капиталын хөгжил

Хувиарлалт

Бүс нутгийн хөгжил

Хөгжлийн төсөв

Стандарт болон

Зардал

Компаний үйлчилгээ,

олон улсын

харилцаа

Хуулийн зөвлөх

Нийгмийн үйлчилгээ

Эрчим хүч

Ерөнхий сайдын харьяа агентлаг,

нэгжүүдийг хариуцсан сайд

Ерөнхий сайдын харьяа агентлаг,

нэгжүүдийг хариуцсан дэд сайд

Ерөнхий захирлын

III орлогч

Эдийн

засгийн

зөвлөлийн

нарийн

бичиг

Малайзын төлөвлөлтийн баримт бичгүүд

20 6/10/2011

Урт хугацааны төлөвлөлт

– Vision 2020, 1991-2020

– New Economic Model, 2010-2020

– Third Outline Perspective Plan (OPP3), 2001-2010

– Second Outline Perspective Plan (OPP2), 1991-2000

– First Outline Perspective Plan (OPP1), 1971-1990

Дунд хугацааны төлөвлөлт

– Five-year development plans, such as the Tenth Malaysia Plan (2010-2015)

– Mid-term review (MTR) of the five-year Plans

Богино хугацааны төлөвлөлт

– Annual Budget

Малайз улсын төсвийн зардлын ангилал

Төсвийн зардал

Үйл ажиллагааны төсөв

Төсвийн өр, тэтгэвэр, орон нутагт олгох

санхүүжилт гэх мэт

Цалин , удирдлагын зардал, бусад урсгал

зардал

Хөгжлийн төсөв буюу хөгжилд

чиглэсэн томоохон хөрөнгө оруулалт

21 6/10/2011

Дунд хугацааны

хөгжлийн стратеги,

төлөвлөлт

Богино хугацааны

буюу жилийн

хөгжлийн төлөвлөлт

Турк улсын эдийн засгийн төлөвлөлтийн байгууллагын бүтэц

22 6/10/2011

Сайд

Дэд сайд Дэд сайд Дэд сайд

Жилийн

х ө тө лб ө р

ЭЗ -н за гв а рчла л,

стра теги

Тө сө в, о р о н

н у тги н зах и р гаа

Хө тө л б ө р ү ү д

Эд и й н засги й н

загвар ч л ал

Евро пын

холбооны

х а рилца а

Эд ийн за сгийн

секто р

Нийгмийн

секто р

Стр атеги

тө л ө вл ө л т

Га д а а д ЭЗ -ийн

х а рилца а

ХАА

Дэд бүтэц

ЕХ-н ы б о д л о гу у д

Хү н и й н ө ө ц и й н

х ө гжи лАж ү й л д вэр

Ни й гми й н

д эд б ү тэц

Хө р ө н гө о р у у л ал тНи й гэм, тех н о л о ги й н

су д ал гаа

ЕХ-то й х о л б о гд о х

Ни й гми й н

б о д л о го

Ху у л ь, и н сти ту ц

ТНБД

Ор л о гч ТНБД

Ол о н н и й ттэй

х ар и л ц ах ал б а

Сан х ү ү , зах и р гаан ы

газар

Бү с н у тги й н

х ө гжи л

2 тал ын

х ар и л ц аа

Зөвлөхүүд

Оро н ну тгийн

х ө гжил

Хян ал т,

ши н жи л гээ

Ол о н тал т

х ар и л ц аа

Ор о н н у тги й н

х ө гжи л

Хуулийн зөвлөх

На рийн б ичгийн д а ргын зө в лө л

Турк улсын төлөвлөлт, төсөвлөлтийн үйл явц

23 6/10/2011

Хөгжлийн төлөвлөлт-Урт хугацааны стратеги

/2001-2023/

Дунд хугацааны санхүүгийн

төлөвлөлт

Дунд хугацааны стратеги,

тэргүүлэх чиглэл

Жилийн төсөв

Хөрөнгө оруулалтын

хөтөлбөр

Хөгжлийн жилийн төлөвлөгөө

III. Бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг

хангах арга зам

24 6/10/2011

Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийг сайжруулах

хүрээнд

Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн хууль эрх зүйн орчинг

сайжруулах

25 6/10/2011

Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн тухай хуулийн

төсөл

• Энэхүү хуулийн зорилт нь:

хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн тогтолцооны эрх зүйн

үндсийг бүрдүүлэх,

баримтлах зарчмыг тогтоох,

улс, бүс, орон нутгийн хөгжлийн бодлогыг төлөвлөх,

боловсруулах,

түүний уялдааг хангах, батлах,

түүнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, хэрэгжүүлэх, үнэлгээ

хийх,

тайлагнах, хяналт тавихтай холбогдсон харилцааг

зохицуулахад оршиж байгаа юм.

26 6/10/2011

Хөгжлийн бодлого тодорхойлоход баримтлах

зарчим

• Хөгжлийн бодлого нь улс төрийн ямарваа

хүчин төрийн эрх барихаас үл хамааран

тогтвортой байх бөгөөд, гагцхүү хуульд

заасан үндэслэлээр түүнд өөрчлөлт

оруулж болно.

27 6/10/2011

Тасралтгүй, харилцан уялдаатай байх, нэгдмэл цогц байх зарчмыг

дараахь үйл ажиллагаан дээр тулгуурлан хэрэгжүүлнэ:

• Урт хугацааны хөгжлийн бодлогод дунд

хугацааны, дунд хугацааны хөгжлийн

бодлогод богино хугацааны бодлого

үндэслэсэн байхаар төлөвлөх,

• Бодлого төлөвлөлтийн урт, дунд, богино

хугацааны баримт бичгүүд нь:

– Өөр хоорондоо дэвшүүлсэн зорилго, зорилт,

хамрах түвшин,

– Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ буюу агуулга, бүтцийн

хувьд харилцан уялдсан байх,

28 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Дунд хугацааны салбарын стратеги

/бодлогын баримт бичиг нь/ нь улсын

хөгжлийн урт болон дунд хугацааны

стратеги зорилтод хүрэх салбарын бодлого,

стратеги, арга хэмжээг тодорхойлсон байх,

• Дунд хугацааны бүс нутгийн стратеги

бодлогын баримт бичиг нь улсын хөгжлийн

урт, дунд хугацааны стратеги зорилтод

хүрэх бүс нутгийн бодлого, стратеги, арга

хэмжээг тодорхойлсон байх,

29 6/10/2011

Үр ашгийг дээшлүүлэх, шинэтгэлд тулгуурлсан байх зарчмыг

дараахь үйл ажиллагаан дээр тулгуурлан хэрэгжүүлнэ:

• Хөгжлийн бодлого, санхүүгийн төлөвлөлтийн

үйл явц

– ойлгомжтой,

– үр ашигтай,

– зорилтот хүрэх түвшин, үр нөлөөг тооцож,

– нэгдмэл байдлаар явагдах,

• Улсын төсөв, гадаад зээл, тусламж, төр-хувийн

хэвшлийн түншлэлийн төслүүдийг улсын

хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрт тусгахдаа тухайн

төсөлд хийгдсэн зардал, үр ашгийн тооцоо,

техник-эдийн засгийн үндэслэлээр үр ашигтай

болох нь батлагдсан байх,

30 6/10/2011

Үндэсний дунд хугацааны стратеги

төлөвлөгөөг боловсруулах

31 6/10/2011

МОНГОЛ УЛСЫН ЭДИЙН ЗАСАГ, НИЙГМИЙН ХӨГЖЛИЙН 2011-

2016 ОНЫ ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛҮҮДИЙН ТӨСӨЛ

Урт хугацааны хөгжлийн зорилтуудыг

хэрэгжүүлэх,

Богино хугацааны хөгжлийн бодлогын

баримт бичгүүд, тэдгээрийг нэгдсэн

уялдаагаар хангах,

Дунд хугацааны хөгжлийн бодлогын шинэ

тогтолцоог бий болгох,

Төсвийн болон бусад хөрөнгө оруулалтыг үр

ашигтай, хөгжилд чиглүүлэх зэрэг хүрээнд

Монгол Улсын 2011-2016 оны дунд

хугацааны тэргүүлэх чиглэлийн төслийг

боловсруулаад байна.

32 6/10/2011

ХӨГЖЛИЙН ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛҮҮДИЙГ

БОЛОВСРУУЛАХАД ДАРААХЬ ЗҮЙЛСИЙГ ХАРГАЛЗАН

ҮЗСЭН

1. Монгол Улсын хөгжлийн өнөөгийн түвшин;

2. Монгол Улсын 2004-2009 оны эдийн засаг,

нийгмийн хөгжилд хийсэн дүн шинжилгээ,

сургамж;

3. МХЗ-дод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц

бодлогын 2011-2016 оны зорилтуудыг

хэрэгжүүлэх шаардлага;

4. Бусад улсын хөгжлийн туршлага.

33 6/10/2011

МОНГОЛ УЛСЫН ХӨГЖЛИЙН ӨНӨӨГИЙН ТҮВШИН

ДЭЛХИЙН БУСАД ОРНУУДТАЙ ХАРЬЦУУЛАХАД

34 6/10/2011

Нэг хүн ногдох ДНБ-ийн түвшин

Хүний хөгжлийн индекс

Өрсөлдөх чадварын индекс

Амьдралын чанарын үзүүлэлт

• НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрөөс хэвлэн гаргадаг Хүний хөгжлийн тайланд Монгол Улс хүний хөгжлийн индексээр Дэлхийн 169 орноос 100 дугаар байранд буюу дундаж гэсэн ангилалд байна.

• “International Living” байгууллагаас 192 улсыг хамруулсан судалгаагаар Монгол Улс амьдралын чанарын үзүүлэлтээрээ 107 дугаар байранд орсон байна.

• Дэлхийн эдийн засгийн форумаас хэвлэн гаргадаг Дэлхийн өрсөлдөх чадварын тайланд Монгол Улс дэлхийн 139 орноос 99 дүгээр байранд орсон байна.

•Дэлхийн банкны орлогын ангиллаар Монгол Улс бага-

дунд орлоготой орны ангилалд байна.

Дэлхийн улс орнуудын эдийн засгийн бүтэц, хувь

35 6/10/2011

Монгол Улсын эдийн засгийн бүтэц, хувь

36 6/10/2011

19.8 17.7 18.4 19.2 17.9 15.9

21.0 28.5 27.4 20.6

19.8 22.7

7.7

7.3 8.2

8.3 8.3 8.5

45.3 41.2 40.9

47.2 49.6 48.5

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 *

Үйлчилгээ

Барилга

Цахилгаан, дулаан, усан

хангамж

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Уул уурхай, олборлолт

Хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуй,

загас барилт, ан агнуур

МОНГОЛ УЛСЫН ЭКСПОРТЫН БҮТЭЦ

37 6/10/2011

60%

68% 62%

69%

83%

37%

28% 35%

29%

15%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2006 2007 2008 2009 2010

Өндөр технологит

бүтээгдэхүүн

Дундаж өндөр технологит

бүтээгдэхүүн

Дундаж нам технологит

бүтээгдэхүүн

Нам технологит бүтээгдэхүүн

Технологийн багтаамжгүй

бүтээгдэхүүн

ДЭЛХИЙН САНХҮҮ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЯМРАЛЫН

СУРГАМЖ

38 6/10/2011

Монгол

Улсыг

Хөгжүүлэх

сан 900

тэрбум төгрөг

Дэлхийн зах зээл дээр манай

улсын экспортын гол нэр төрлийн

барааны үнэ өссөний улмаас бий

болсон орлого

МУХС гуравны нэг

Хүүхдийн 100.0 мянган

төгрөг, Үдийн цай

хөтөлбөр зэрэг улс

төрийн намуудын

сонгуулийн амлалт

МУХС гуравын нэг

давагдашгүй хүчин зүйлийг

санхүүжүүлэхэд зориулан үлдээсэн

боловч газрын тосны нөөц

бүрдүүлэх, улсад улаан буудай

худалдан авч нөөцлөх зэргээр бараа

бүтээгдэхүүн хэлбэрт шилжүүлсэн

МУХС гуравны нэг

Сумын төвийг эрчим хүчний

төвлөрсөн эх үүсвэрт холбох,

баг бүрт 2 худаг гаргах, авто

зам барих, малчин өрх бүрийг

сэргээгдэх эрчим хүчээр

хангах зэрэг хөрөнгө оруулалт

39 6/10/2011

ДУНД ХУГАЦААНЫ

ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ

Тэргүүлэх чиглэл 1

Хариуцлагатай уул

уурхайн салбарыг

хөгжүүлж, хүнд аж

үйлдвэрийн суурийг

тавих

Тэргүүлэх чиглэл 3

Дэд бүтцийг

хөгжүүлэх

Тэргүүлэх чиглэл 2

Аж үйлдвэржүүлэх

бодлогыг

хэрэгжүүлж,

эрчимжсэн хөдөө аж

ахуйг хөгжүүлэх

ТЧ 4. Хүний хөгжлийг төлөвшүүлж, байгаль орчныг хамгаалан

тогтвортой хөгжлийг хангах,

ТЧ 5. Засаглалыг сайжруулах, хувийн хэвшлийг дэмжих, өрсөлдөх

чадвараа дээшлүүлэх

Үргэлжлэл

Confidential 40 6/10/2011

Орон нутгийн хөгжлийн индекс-д үндэслэн аймгуудийн

хөгжлийн түвшинг харуулбал

41 6/10/2011

Аймгуудын хөгжлийн түвшин 2009 онд Аймгуудын хөгжлийн түвшин 2015 онд

Орон нутгийн хөгжлийн индексийн утга нь 0-1 хооронд байх

бөгөөд 1-д ойр бол хөгжил сайн, 0-д ойр бол хөгжил буурай

болохыг илтгэнэ.

Орон нутгийн

хөгжлийн индекс

< 0.15

0.15-0.18

0.18-0.20

0.21-0.22

> 0.22

Төсөвлөлтийг сайжруулах хүрээнд

42 6/10/2011

Дунд хугацааны төсөв

• Дунд хугацааны төсвийн чухал давуу тал

нь хөгжиж буй улс орнуудад

– хөгжлийн тэргүүлэх чиглэл,

– богино, дунд хугацааны стратеги

төлөвлөгөө,

– хөрөнгө оруулалтын төсөв, урсгал

төсвийн уялдаа холбоог бий болгоход

тусалдаг.

43 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Дунд хугацааны төсөв нь төсвийн бодлогын

зорилтыг төсвийн үр дүнтэй зэрэгцүүлэн үнэлж

болох цогц мэдэгдэл бүхий үндсэн баримт бичиг

юм.

• Энэ нь бодитой, хоорондоо уялдаа холбоотой

макро-эдийн засгийн төсөөлөлд багтсан макро-

эдийн засгийн тогтвортой байдал, төсвийн

хүрэлцээтэй уялдсан төсвийн зорилтыг зааж

өгнө. Мөн энэ нь Засгийн газрын үндэсний

хөгжлийн бодлогын хүрээ болон дунд хугацааны

төсвийг тогтвортой холбохыг шаардана.

44 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Дунд хугацааны төсөв дээр:

– дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдэлтэй

уялдсан,

– стратегийн тэргүүлэх зорилтод нийцүүлэн эх

үүсвэрийг хуваарилсан,

– төсөв зарцуулах эрх бүхий агентлаг бүрийн

орлого, зарлагын төсөөлөлийг багтаана.

• Энэ нь төсөв зарцуулах эрх бүхий агентлагт

төсвийн сахилга батыг сахиулахын зэрэгцээ

бага зэрэг төсвийн таамаглалыг өгнө.

45 6/10/2011

Дунд хугацааны зарлагын хүрээ

• “Дунд хугацааны зарлагын хүрээ” гэдэг

нэр томъѐо нь гол төлөв дунд хугацааны

төсвийн төлөвлөлтийн ээлж дараалсан

шинэтгэлтэй хамт хэрэглэгддэг.

• Дунд хугацааны зарлагын хүрээнд:

– Өргөн хэмжээний зарлагын шинжилгээ,

– Салбарын зардал, гүйцэтгэлийн арга хэмжээ,

– Зарим үед бүтээгдэхүүнд суурилсан төсөвлөлт,

үйл ажиллагааны талаар дэлгэрэнгүй байна.

46 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Энэ нь дэлгэрэнгүй зардал, хянах

боломжтой гүйцэтгэлийн арга хэмжээг

томсгосон хэмжээ болон салбарын

хэмжээнд авч үзнэ.

• Эдгээр элементүүд нь улсын зарлагын

мөнгөний үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх,

цаашлаад төсвийн сахилга батыг

бэхжүүлэх, стратеги тэргүүлэх чиглэлийг

батжуулна.

47 6/10/2011

Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр

• Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр (PIP) нь

хөрөнгө оруулалт, хөгжлийн зардалд илүү ач

холбогдол өгөхийг хүсч байгаа улс орнуудад

зориулагдсан.

• Хөрөнгө оруулалтын зардал, ялангуяа дэд

бүтцийн том хэмжээний төслүүдэд илүү

анхаарахыг хүссэн улс орнууд хөрөнгө

оруулалтын хөтөлбөрийг голлон хэрэглэж

байна.

48 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр нь:

– хөрөнгө оруулалтын төслүүдийг

төлөвлөх,

– төслийн бэлтгэл ажил, сонгон

шалгаруулалт, эрэмбэлэх,

– төслийн гүйцэтгэлийг хянах бүхий 5

жилийн давтамжтай баримт бичиг юм.

49 6/10/2011

Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийн

үндсэн зорилго

Хөрөнгө оруулалтын төлөвлөлтийн үйл

ажиллагаанд салбар хоорондын уялдааг

сайжруулах,

Дунд хугацааны стратеги, зорилт, төсөвлөлтийг

хооронд нь уялдуулах,

Хөрөнгө оруулалтын төслүүдийг судалгааны

үндсэн дээр

тухайн төслийн бодлогын зорилт, хэрэгцээ, үр

өгөөжийг тодорхойлж,

хамгийн хэрэгцээтэй, шаардлага хангасан төслүүдийг

санхүүжүүлдэг хөрөнгө оруулалтын төлөвлөлт,

үнэлгээний шинэ тогтолцоог нэвтрүүлэхэд чиглэгдэж

байгаа юм.

50 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр нь:

– Төр-хувийн хэвшлийн түншлэл,

– Хөгжлийн банк зэрэг бусад

санхүүжүүлэгч эх үүсвэрээр

санхүүжигдэх стратегийн чухал ач

холбогдолтой төслүүдийг шинжлэн

төсвөөр санхүүжигдэх төслөөс ялгахад

тодорхой үүрэг гүйцэтгэх юм.

51 6/10/2011

Үргэлжлэл

• Засгийн газрын 2010 оны 123 тоот тогтоолоор

Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийг

батлан мөрдөж эхлээд байна.

• Уг тогтоолд зааснаар Улсын хөрөнгө

оруулалтын хөтөлбөрт 5 жилийн хөрөнгө

оруулалтын саналыг тусгах бөгөөд эдгээр

саналуудыг нь эдийн засаг, нийгмийг

хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн хамт жил бүр

Засгийн газарт өргөн мэдүүлсэнээр төсвийн

жилийн төсөвлөлтөд тусгаж хэрэгжүүлэх юм.

52 6/10/2011

Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийг

боловсруулах дараалал

53 6/10/2011

Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр

54 6/10/2011

УХОХ-ийн төслийг сонгох үйл ажиллагаа

55 6/10/2011

1. Төслийг тодорхойлох

(төслийн санал,

мэдээллийн маягт)

2. Төсөлд үнэлгээ өгөх (үнэлгээний

тайлан)

3. Төслийг эрэмбэлэх,

сонгох (аргачлал)

4.УХОХ-т

тусгах

төслийн

саналуудыг

нэгтгэн

боловсруулах

УЛСЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН 2010-2015 ОНЫ

ХӨТӨЛБӨР-т хөрөнгийн эх үүсвэр тус бүрийн эзлэх хувь

56 6/10/2011

Улсын төсөв

17%

Өөрийн хөрөнгө

3%

Тусламж

2%

Гадаадын зээл

13%

Хувийн хөрөнгө

49%

Хөгжлийн

банкны зээл

2%

Арилжааны зээл

14%

Бодлого, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангах арга зам

57 6/10/2011

СТРАТЕГИ ЭХ ҮҮСВЭР

1. Үндэсний урт хугацааны хэтийн зорилт

/15-20 жил/ үнэт зүйлс, хэтийн зорилт, эрхэм

зорилго, зорилт, стратеги болон үр дүнгийн

талаар тусгасан МХЗ-уудад суурилсан

Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого /2007-

2021/ Ерөнхий сайдын ажлын

алба/Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хороо.

2. Үндэсний дунд хугацааны стратеги

төлөвлөгөө /3-5 жил/ -Үндэсний хөгжлийн цогц

бодлогын урт хугацааны, дээд түвшний,

тэргүүлэх чиглэлийн стратеги зорилтыг

нэгтгэсэн дунд хугацааны төлөвлөгөө.

Засгийн газрын үйл ажиллагааны

мөрийн хөтөлбөр

3. Дунд хугацааны салбарын стратеги-бүх

үндэсний хөтөлбөрүүдийг оруулан Үндэсний

дунд хугацааны стратеги төлөвлөлтийн дагуу,

дунд хугацааны эх үүсвэрийн хүрээнд салбар

бүрийн стратеги, үр дүн, үе шат бүхий тэргүүлэх

чиглэлийг тодорхойлсон төлөвлөлгөө /3-5

жилийн зардлыг төсөвлөсөн/

4. Дунд хугацааны бүс нутгийн стратеги-Үндэсний

дунд хугацааны стратеги төлөвлөлтийн дагуу, дунд

хугацааны эх үүсвэрийн хүрээнд аймаг бүрийн стратеги, үр

дүн, үе шат бүхий тэргүүлэх чиглэлд зардал төсөвлөсөн 3-5

жилийн төлөвлөгөө

5. Дунд хугацааны төсвийн хүрээний

мэдэгдэл-Дунд хугацааны болон жил бүрийн

төсвийн үйл явцын стратеги, төсвийн

хувиарлалтыг багтаана. Энэ нь макро эдийн

засаг, төсвийн тогтвортой байдлыг хангах,

төсвийн гүйцэтгэлийг үнэлэх төсвийн

бодлогын зорилтыг зааж өгнө.

6. Дунд хугацааны төсөв-Энэ нь дунд

хугацааны төсвийн хүрээний дагуу салбар тус

бүрийн орлого, зардлын төсөөллийг стратеги

тэргүүлэх чиглэлтэй нийцүүлэн, урсгал зардал,

хөрөнгө оруулалтын зардлыг нэгтгэнэ.

7. Дунд хугацааны зардал-Энэ нь салбар

бүрийн зардлыг хүрэх үр дүнтэй хамтатган

илүү дэлгэрэнгүй байдлаар гаргана.

8. Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр

/УХОХ/- нь хөрөнгө оруулалт, хөгжлийн

зардалд илүү ач холбогдол өгөхийг хүсч байгаа

төлөвлөгөө, төр, хувийн хэвшлийн түншлэл,

хөгжлийн банкны эх үүсвэр.

9. Тухайн жилийн эдийн засаг, нийгмийг

хөгжүүлэх үндсэн чиглэл

10. Жил бүрийн төсөв, гүйцэтгэлийн

төлөвлөгөө-бодлогын арга хэмжээг үр дүнтэй

хэрэгжүүлэхэд шаардагдах жил бүрийн

хөрөнгө оруулалт, урсгал зардлын төсөв,

төлөвлөгөө

11. Хяналт, үнэлгээний систем нь стратеги төлөвлөлт, эх үүсвэр төлөвлөлтийн бүхий л үе шатанд

хэрэглэгдэнэ.

Дүгнэлт

• Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн

тогтолцоог сайжруулах, хөрөнгө

оруулалтын эх үүсвэрийн уялдааг хангах

чиглэлд хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх,

институцуудын эрх, үүргийг тодорхой

болгох.

58 6/10/2011

Дүгнэлт

• Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогын

хэрэгжилтийг хангах хүрээнд дунд хугацааны

хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлүүдийг

тодорхойлох, стратеги, төлөвлөлтийн

боловсруулалтыг олон улсын түвшинд хүргэх

шаардлагатай байна.

• Төсвийн байгууллагын удирдлага,

санхүүжилтийн тухай хуульд заасан

төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангахтай

холбоотой заалтуудыг хэрэгжүүлэх.

59 6/10/2011

Дүгнэлт

• Дунд хугацааны төсвийг ҮХШХ-ны

төлөвлөлтийн чиг үүрэг, Сангийн яамны

төсөвлөлтийн чиг үүрэг хоорондын холбоог

хангах хэрэгсэл байдлаар хэрэглэх

шаардлагатай.

• Дунд хугацааны зарлагын хүрээг төсвийн

хүрээний мэдэгдэл болон, богино, дунд

хугацааны хөгжлийн бодлоготой уялдуулан

гурван жилээр боловсруулж, хэрэгжүүлэн

төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангах

шаардлагатай юм.

60 6/10/2011

Дүгнэлт

• Засгийн газрын 2010 оны 123 тоот

тогтоолын “ҮХШХ-ноос боловсруулсан

Хөрөнгө оруулалтын төслүүдийн саналыг

Засгийн газар баталсны дараа тэдгээрийг

улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын

төсвийн төсөлд тусгана” гэсэн заалтыг

хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Энэ нь

төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангах

чухал хэрэгсэл юм.

61 6/10/2011

Хөгжлийн төлөө хамтдаа

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

62 6/10/2011