Βιβλιοτρόπιο Δελτίο 33

`

ΒΙΒΛΙΟΤΡΟΠΙΟ

ΔΕΛΤΙΟ 33–ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

Άντονι Μάρα: Το νέο ζωτικό φαινόμενο της λογοτεχνίας

Ήβη Μελεάγρου : Η μοναξιά με έκανε συγγραφέα

Το βιβλίο ως αντικείμενο διαφημιστικών προσφορών

Η λογοτεχνία για τουςάσχετους

Αρχές του 2016 λειτουργεί η αναβαθμισμένη δημοτική βιβλιοθήκη Λεμεσού

Λέσχη Ανάγνωσης «Βιβλιοτρόπιο»

Μέλος του Δικτύου Λεσχών «Ανάγνωσις»

Επιλογή θεμάτων:

Παντελής Μάκη

Η ιδιάζουσα περίπτωση του Γιόζεφ Ροτ

Αφιέρωμα:

Η ελληνική περιπέτεια της επιστημονικής φαντασίας

Περιεχόμενα

Η λογοτεχνία για τους άσχετους ............................................................................................... 2

Η ιδιάζουσα περίπτωση του Γιόζεφ Ροτ .................................................................................... 4

Πέθανε η «βασίλισσα της αστυνομικής λογοτεχνίας» Φ. Ντ. Τζέιμς ........................................ 8 Στο πανεπιστήμιο του Τέξας το αρχείο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες… .............................. 9

Άντονι Μάρα. Το νέο ζωτικό φαινόμενο της λογοτεχνίας. ..................................................... 11

Το βιβλίο ως αντικείμενο διαφημιστικών προσφορών (;) ...................................................... 16

Ήβη Μελεάγρου : Η μοναξιά με έκανε συγγραφέα ................................................................ 19

Η ξεχωριστή, ελληνική περιπέτεια της Επιστημονικής Φαντασίας Σπάνιοι θησαυροί: Περιοδικά, βιβλία και μουσική για το διάστημα .................................................................... 27

Αρχές του 2016 λειτουργεί η αναβαθμισμένη δημοτική βιβλιοθήκη Λεμεσού ...................... 35

Επαναδραστηριοποιείται η Δημοτική βιβλιοθήκη Πάφου ..................................................... 37

Σελ.

Δεκέμβριος 2014 Βιβλιοτρόπιο 33

2

«Η λογοτεχνία για τους άσχετους»

Της Κατερίνας Γούλα.

Δε λέει ακόμη να κοπάσει η μπόρα που ξέσπασε μετά από την αδυναμία της Fleur Pellerin να απαντήσει στην ερώτηση σχετικά με το αγαπημένο της βιβλίο του Πατρίκ Μοντιανό. Τα πράγματα έγιναν χειρότερα όταν η Υπουργός Πολιτισμού θέλησε να δικαιολογηθεί δηλώνοντας ότι διαβάζει ελάχιστα λογοτεχνία και γι’ αυτό το λόγο αγνοεί το έργο του Πατρίκ Μοντιανό. Η Υπουργός Πολιτισμού η οποία στη συνέντευξή της τις 26 Οκτώβρη στο Canal + δεν μπόρεσε να παραθέσει τον τίτλο ούτε ενός από τα μυθιστορήματα του Νομπελίστα Γάλλου συγγραφέα με τον οποίο είχε μάλιστα δειπνήσει μόλις δυο μέρες πριν ισχυρίζεται τώρα ότι δεν μπορεί να καταλάβει την οργή που ξεσήκωσε η στάση της. Συγκεκριμένα αυτό που υποκίνησε το σκάνδαλο δεν αφορούσε μόνο τον Μοντιανό αλλά και την απερίφραστη ομολογία εκ μέρους της ότι οι μόνες της αναγνώσεις υπακούουν ουσιαστικά σε εργαλειακές σκοπιμότητες («Διαβάζω πολλά υπομνήματα, πολλά νομοσχέδια, υπηρεσιακά κείμενα, αλλά βιβλία διαβάζω ελάχιστα»).

Το ζήτημα δεν είναι τόσο το πόσα λογοτεχνικά βιβλία διαβάζει η Υπουργός το μήνα αλλά η δημόσια παραδοχή της ότι ουσιαστικά παρακολουθεί απλώς τη λογοτεχνική επικαιρότητα σε πολιτικό επίπεδο και ότι η σχέση της με τα πραγματικά λογοτεχνικά διακυβεύματα είναι μηδαμινή. Κι όταν ένα πρόσωπο με τέτοια θεσμική θέση αποκαλύπτει τέτοιες πρακτικές ανάγνωσης, κάτι τέτοιο είναι δηλωτικό του ενδιαφέροντος που είναι τελικά σε θέση να δείξει


3

για τη δημιουργία και τη ζωή των λογοτεχνών αλλά και την ευαισθησία της γραμμής που θα ακολουθήσει η πολιτική της. Πρόκειται για την πρώτη Υπουργό Πολιτισμού που παραδέχεται την αποστασιοποίησή της από το αντικείμενο της και τις πολιτισμικές πρακτικές που έχει ουσιαστικά κληθεί να ενισχύσει. Το πόστο αυτό έχουν καταλάβει πριν από αυτήν άνθρωποι όπως ο André Malraux και τελευταία η Aurélie Filippetti, οι οποίοι είχαν μια αδιαμφισβήτητη σχέση με τον κόσμο της λογοτεχνικής δημιουργίας. Ακόμη όμως κι όταν επρόκειτο για ανθρώπους που δεν είχαν οι ίδιοι βιωματική σχέση με το γράψιμο, ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε διαρρηχθεί το πέπλο της νομιμότητας ούτε στο λόγο τους ούτε στις πρακτικές τους. Εύλογο είναι λοιπόν οι δημιουργοί της χώρας να νιώθουν προδομένοι, παραμελημένοι και απογοητευμένοι ακόμη κι αν δεν περίμεναν απαραίτητα να σκύψει πραγματικά πάνω από τα προβλήματά τους το θεσμικό πρόσωπο του κράτους. Δεν περίμεναν όμως κι από την άλλη πλευρά η ίδια η Υπουργός τους να δηλώνει, άσχετα με το αν έχει ή όχι διαβάσει πραγματικά ή αν έχει απολαύσει προσωπικά τα βιβλία του Μοντιανό, ότι αγνοεί το έργο Γάλλου συγγραφέα που έφερε στη χώρα του το βραβείο Νόμπελ. Η γραμμή της νέας Υπουργού, σαφώς προσανατολισμένη στα οπτικοακουστικά μέσα, στο ψηφιακό βιβλίο και στον παιγνιώδη, θεαματικό και διαδραστικό χαρακτήρα της ανάγνωσης αντανακλάται και μέσα στην εν λόγω συμπεριφορά της η οποία υποδηλώνει ότι οι κλασσικές αναγνωστικές πρακτικές δεν είναι πια απαραίτητες για να ασχολείται κάποιος με το βιβλίο. Αυτή η απομάκρυνση από το περιεχόμενο και η ένταξη του βιβλίου στο χώρο του event είναι κάτι που φαίνεται άλλωστε και στα λογοτεχνικά βραβεία: δε βραβεύονται βέβαια τα καλύτερα δείγματα κλασσικής ή πρωτοποριακής γραφής αλλά τα βιβλία εκείνα που καταφέρνουν να ανοίξουν διάλογο με τον σύγχρονο αναγνώστη. Το ενδιαφέρον μετατίθεται κατά κάποιο τρόπο από την αξία του βιβλίου στην αξία της προτίμησής του από το κοινό και οι κλασσικές αναγνωστικές πρακτικές απέναντι σε καθιερωμένα ονόματα δίνουν τη θέση τους στην προσωπική επαφή του καθενός με έργα που ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία του.

Ο Ζαν -Φιλίπ Ντελβώ, ο οποίος έχει βιβλιοπωλείο σε περιοχή κοντά στο Παρίσι, έστειλε στην Υπουργό Πολιτισμού ένα βιβλίο με τίτλο «Η λογοτεχνία για τους άσχετους» επιτελώντας όπως χαρακτηριστικά δήλωσε «ένα εκπαιδευτικό έργο». Το εν λόγω βιβλίο συνοδευόταν από μια επιστολή στην οποία ο αποστολέας τονίζει την αναποτελεσματικότητα των συμβούλων της Υπουργού οι οποίοι θα μπορούσαν να την έχουν έστω προετοιμάσει για τη συνέντευξη. Ο βιβλιοπώλης συμπεριέλαβε μάλιστα στο δέμα του το βιογραφικό σημείωμά του προσφέροντας έτσι τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες του σε περίπτωση που η Υπουργός Πολιτισμού αποφασίσει να καλύψει τα λογοτεχνικά κενά της!

Πηγή: http://www.oanagnostis.gr/

http://www.oanagnostis.gr/�


4

Άστατη ζωή, ποτό, γυναίκες, λογοτεχνία.

Η ιδιάζουσα περίπτωση του Γιόζεφ Ροτ

Από τον ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ

Η διασπορά της εβραϊκής συνειδήσεως απανταχού της Ευρώπης αποτελεί ένα από τα συνταρακτικά κεφάλαια της ιστορίας των Εβραίων που, τελικά, όσοι επέζησαν, κατέληξαν στις ΗΠΑ, όπου βρήκαν μια χώρα-πατρίδα με απόλυτη κατάφαση στο εβραϊκό στοιχείο. Αντίθετα, οι Εβραίοι που συνελήφθησαν εκτελέστηκαν στα κρεματόρια, οι δε διαφυγόντες είχαν κατά κανόνα «καλή τύχη». Μία από τις τύχες που διέσωσε πολλούς Εβραίους ήταν κι εκείνη της Γαλικίας (σημερινή Ουκρανία). Εκεί χάθηκαν μεν πολλοί Εβραίοι από το μένος των Γερμανών και των Ουκρανών [όπως αφηγείται το περίφημο χρονικό του Μέντελσον, Χαμένοι, (εκδ. Πόλις)], αλλά ταυτόχρονα διασώθηκε σοβαρός αριθμός Εβραίων που διέφυγαν στην Αμερική.

Ο Ρoτ ήταν, μπορούμε να πούμε, ένας Εβραίος της Γαλικίας με ιδιάζουσα τύχη, μακριά από το κυνηγητό των Ναζί. Ο συγγραφέας γεννιέται το 1894, φοιτά στο σχολείο της εβραϊκής κοινότητας και κατόπιν παρακολουθεί μαθήματα σε δύο γερμανόγλωσσα γυμνάσια της Γαλικίας. Εκεί εκδηλώνεται και η συγγραφική του ικανότητα, καθώς διαβάζει Χάινε, Γκαίτε, Σίλλερ, Σαίξπηρ, Λέσινγκ, Χέλντερλιν, Πετράρχη κ.λπ. Θα εγγραφεί στο πανεπιστήμιο χωρίς να είναι τακτικός στις παραδόσεις, πλην όμως μετέχει, όπως και ο Φραντς Κάφκα, στο 11ο Σιωνιστικό Συνέδριο στη Βιέννη. Από πολύ νωρίς στρέφεται στο ποτό –που τελικά θα τον ξαποστείλει–, ενώ συνάμα συνεργάζεται με πολλές εφημερίδες.


5

Ο Ροτ ήταν καθημαγμένη συνείδηση. Στην περίπτωσή του το ποτό δεν έπαιξε τον ρόλο που έπαιξε, για παράδειγμα, στην περίπτωση του Φώκνερ ή άλλων αλκοολικών. Αλλά και για τις γυναίκες ισχύει κάτι ανάλογο. Ο Ροτ ερωτεύεται πολύ συχνά και εξίσου συχνά διαλύει τους δεσμούς του, καθότι η δύναμη του αλκοόλ έδενε ιδανικά με τις ατυχίες του (λόγω αλκοολισμού, έχασε κάποια χειρόγραφά του μέσα σε ένα ταξί).

Ψυχρά και λογοτεχνικά μπορούμε να πούμε ότι ο Ροτ ήταν χαμένος από χέρι. Το χώμα που πατούσε δεν ήταν ποτέ στέρεο, οι γυναίκες που αγάπησε ουδέποτε ένιωσαν ασφάλεια μαζί του, όσο για τους εκδότες και τις εφημερίδες με τις οποίες συνεργάστηκε, ήταν ένα παιχνίδι μεταξύ γλωσσών, μετακινήσεων, χαμένων χειρογράφων, παρεξηγήσεων, πολεμικών επιχειρήσεων, εθνοτήτων και ό,τι βάλει ο νους μας. Υπ' αυτή την έννοια, ο αναγνώστης, παρότι θέλγεται από το στυλ του Ροτ, σπανίως έχει την αίσθηση ότι το βιβλίο που έχει στα χέρια του μπορεί να ανταποκριθεί στα υπεσχημένα και να φέρει σε πέρας μια ιστορία ολοκληρωμένη. Απεναντίας, τα πρώτα κεφάλαια κατά κανόνα είναι επιτυχή, αλλά η συνέχεια, ως είθισται, αποδεικνύεται κατώτερη του αναμενομένου.

Αν εξαιρέσουμε το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ, προφανώς το καλύτερο βιβλίο του, τα υπόλοιπα είναι για τον έναν ή τον άλλο λόγο οιονεί αδούλευτα, πρόχειρα, χωρίς στέρεο σκελετό και με ανολοκλήρωτους ήρωες. Άραγε, η «γραφή» υπερτερούσε απέναντι στα πρόσωπα του Ροτ, που τα επινοούσε μεν με ευκολία, αλλά τελικά ξεθύμαινε στα τελευταία κεφάλαια; Κάτι τέτοιο έχει ειπωθεί επανειλημμένα από τους κριτικούς του που, παρά ταύτα, αναγνωρίζουν τη σπάνια


6

ικανότητά του. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, ο Ροτ ενσαρκώνει το πολιτιστικό μνημείο των Εβραίων της Γαλικίας, όπως λέγει ο Χάρολντ Μπλουμ.

Ο κεντρικός ήρωας, ονόματι Μέντελ Σίνγκερ, είναι Εβραίος δάσκαλος, ευλαβικός, θεοσεβούμενος, ένας Εβραίος σαν όλους. Στο σπίτι του δίδασκε στους μαθητές του τη Βίβλο. Γυναίκα του είναι η Δεββώρα, έγκυος στο τελευταίο παιδί της και ανεξάρτητη για Εβραία. Όσο για τα υπόλοιπα παιδιά της, αυτά είναι ο Γιόνας και ο Σεμάργια. Σχετικά με το τελευταίο παιδί, τον Μενουχίμ, είχε χίλια δυο κουσούρια και, κυρίως, την ανικανότητα της ομιλίας. Τα αδέλφια του Μενουχίμ κάνουν το παν για να ξεπαστρέψουν τον αδελφό τους, πλην όμως αυτός μένει ανάπηρος αλλά ζωντανός. Ο αναγνώστης, μπορούμε να πούμε, τρίβει τα χέρια του για το έμψυχο υλικό που παρουσιάζει η αφήγηση, ελπίζοντας σε μια πολλαπλότητα όπου κάθε πρόσωπο θα εμπλακεί δυναμικά ή, όπως θα έλεγε ο Ροτ, θα νιώθει ότι ο Θεός τού ρίχνει «χρυσά πετραδάκια» από τον ουρανό. Ο Γιόνας υπηρετούσε τον Τσάρο στο Πασκόβ και δεν ήταν πια ο Γιόνας. Ο Σεμάργια κολυμπούσε στις ακτές του ωκεανού και δεν τον έλεγαν πια Σεμάργια. Η Μίριαμ είχε καρφώσει τα μάτια της στον Αμερικάνο κι ήθελε να φύγει για την Αμερική. Μόνο ο Μενουχίμ έμενε αυτό που ήταν από τη γέννησή του, ένας σακάτης, όσο για τον Μέντελ Σίνγκερ, έμενε ίδιος και απαράλλαχτος: ένας δάσκαλος. «Τι σχέση έχω εγώ με όλους αυτούς τους ανθρώπους; αναρωτήθηκε ο Μέντελ. Με τον γιο μου, τη γυναίκα μου, την κόρη μου, με αυτόν τον Μακ; Είμαι ακόμα ο Μέντελ Σίνγκερ; Πού είναι ο γιος μου; Ο Μενουχίμ;». Ένιωθε λες και είχε βρεθεί ξαφνικά έξω από τον εαυτό του, λες κι ήταν πια αναγκασμένος να ζήσει έξω από τη ζωή του. Ήταν σαν να έχει μείνει πίσω στο Τζούχνοβο, με τον Μενουχίμ... Ήταν ήδη ολομόναχος ο Μέντελ Σίνγκερ – ήταν ήδη στην Αμερική...

Προφανώς ο Ροτ ουδέποτε ταξίδεψε στην Αμερική, οπότε όλες οι καταστάσεις που ζουν τα πρόσωπά του στη νέα πατρίδα είναι πλαστές, από δεύτερο χέρι, ακόμα και όταν ο Μέντελ μιλάει στη Δεββώρα: «Εγώ έκανα παιδιά, η κοιλιά σου τα έφερε στον κόσμο, ο θάνατος τα πήρε. Δεν είμαι πια ο Μέντελ Σίνγκερ. Η Αμερική μας σκότωσε γιατί δεν είναι πατρίδα, παρά πατρίδα θανάσιμη.


7

- Κύριε Κόσακ, μια κι έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε απόψε στο σπίτι μας έναν τόσο σπουδαίο άνθρωπο, όπως εσείς, θα μας κάνετε τη χάρη να μας μιλήσετε λίγο και για τη ζωή σας; Πώς έγινε και βγήκατε ζωντανός από τον πόλεμο, την επανάσταση και όλους τους υπόλοιπους κινδύνους;

- Δεν έχω τίποτα σπουδαίο να πω. Μικρός ήμουν πολύ άρρωστος. Ο πατέρας μου ήταν ένας φτωχός δάσκαλος, σαν τον κύριο Μέντελ Σίνγκερ, με του οποίου τη γυναίκα συγγενεύω. Με λίγα λόγια, εξαιτίας της αρρώστιας μου, κι επειδή ήμασταν φτωχοί, βρέθηκα σε μια μεγάλη πόλη, σε ένα δημόσιο ιατρικό ίδρυμα. Μου φέρονταν πολύ καλά, ένας από τους γιατρούς με συμπάθησε ιδιαίτερα, έγινα καλά κι ο γιατρός με κράτησε σπίτι του. "Εκεί", στο σημείο αυτό ο Κόσακ χαμήλωσε τη φωνή και το κεφάλι του, σαν να μιλούσε πια μόνο στο τραπέζι – κι όλοι αναγκάστηκαν να κρατήσουν ακόμα και την ανάσα τους για να τον ακούσουν, "εκεί κάθισα μια μέρα στο πιάνο και άρχισα να παίζω τραγούδια που τα έβγαζα από το μυαλό μου. Η γυναίκα του γιατρού τα έγραψε σε νότες, ο πόλεμος ήταν η καλή μου τύχη. Γιατί με πήραν στον στρατό και μου ανέθεσαν τη διεύθυνση μιας μπάντας. Όλο τον καιρό τον πέρασα στην Πετρούπολη. Μερικές φορές έπαιξα και για τον ίδιον τον Τσάρο. Μετά την επανάσταση οι μουσικοί της ορχήστρας μου κι εγώ φύγαμε στο εξωτερικό. Κάποιοι μας εγκατέλειψαν, ήρθαν καινούργιοι..."».

Διόλου τυχαίες οι επιφυλάξεις των κριτικών για το δεύτερο μέρος του Ιώβ. Ενώ η φυγή από τη Γαλικία υπόσχεται στον αναγνώστη μια νέα συνέχεια της οικογένειας, το δεύτερο μέρος δεν προσθέτει τίποτα στα ήδη γνωστά, απεναντίας έχουμε μια σύγχυση που μειώνει το βιβλίο, δεν αποδίδει τους χαρακτήρες και, περιέργως πώς, ο αναγνώστης έχει την ισχυρή εντύπωση ότι οι ήρωες (ακόμα και ο Μέντελ Σίνγκερ) ανήκουν σε άλλο βιβλίο. Ωστόσο, το βιβλίο, παρά τις επιφυλάξεις των κριτικών και του αναγνωστικού κοινού, μεταφράζεται πολλάκις και μεταφέρεται στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Ως απάντηση στις υποτιμητικές κριτικές, ο συγγραφέας είχε την τόλμη να ομολογήσει ότι το συνέγραψε σε κατάσταση διαρκούς και αθεράπευτης μέθης. «Ήταν η πρώτη βδομάδα του μήνα Αβ. Οι Εβραίοι μαζεύονταν μετά τη


8

βραδινή προσευχή και γιόρταζαν το νέο φεγγάρι. Κι επειδή η βραδιά ήταν ευχάριστη, σωστό βάλσαμο μετά την κάψα της ημέρας, συμμορφώνονταν με προθυμία μεγαλύτερη απ' ό,τι συνήθως στην εντολή του Θεού να χαιρετίζουν την αναγέννηση του φεγγαριού έξω από τα σπίτια τους κι όχι στα στενά δρομάκια της γειτονιάς τους, αλλά σε χώρο ανοιχτό, όπου ο ουρανός μοιάζει ψηλός κι απέραντος (...). Κι άρχισαν να λένε μουρμουριστά τον χαιρετισμό του φεγγαριού, κουνώντας δεξιά-αριστερά τα κορμιά τους, που έμοιαζαν λες και τα φυσούσε πέρα-δώθε κάποιος αόρατος άνεμος. Εχθρικό το δάσος που τους κοίταζε ασάλευτο. Απειλητικά τα γαβγίσματα των σκυλιών, που η ακατανόητη μάζωξη είχε τσιτώσει τα καχύποπτα αυτιά τους. Μόνο το φεγγάρι δεν τους ήταν ξένο, αυτό το φεγγάρι που σήμερα γεννιόταν σε τούτο τον κόσμο όπως και στη γη των πατέρων τους...».

Πηγή: www.lifo.gr

Πέθανε η «βασίλισσα της αστυνομικής λογοτεχνίας» Φ. Ντ. Τζέιμς

Πέθανε σε ηλικία 94 ετών, η βρετανίδα συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων Φίλις Τζέιμς (υπέγραφε τα βιβλία της ως Φ. Ντ. Τζέιμς).

Την είδηση του θανάτου της «βασίλισσας της αστυνομικής λογοτεχνίας», όπως την αποκάλεσε ο βρετανικός Guardian, ανακοίνωσε ο εκδότης των βιβλίων της.

http://www.lifo.grρ/�


9

Ο ατζέντης της είπε ότι πέθανε «ήσυχα στο σπίτι της στην Οξφόρδη» το πρωί της Πέμπτης.

Η Τζέιμς γεννήθηκε στην Οξφόρδη το 1920. Από το 1949 ως το 1968 εργάστηκε στην Εθνική Υπηρεσία Υγείας και από το 1968 ως το 1979 στο εγκληματολογικό τμήμα της Βρετανικής Αστυνομίας.

Είχε γράψει πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα, βραβεύτηκε στη Βρετανία, στις ΗΠΑ, στην Ιταλία και στη Σουηδία και θεωρείτο μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς αστυνομικών βιβλίων.

Tο 2000, στα ογδοηκοστά της γενέθλια, χρίστηκε Bαρόνη του Xόλαντ Παρκ ως επιβράβευση της προσφοράς της στα βρετανικά γράμματα.

Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα της είναι «Τα Παιδιά των Ανθρώπων» (το βιβλίο έγινε και ταινία από τον Αλφόνσο Κουαρόν), καθώς και το «Ο Θάνατος Ερχεται στο Πέμπερλι», μία αστυνομική συνέχεια της ιστορίας της Τζέιν Οστεν.

Ανάμεσα σε άλλα, στα ελληνικά κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της: «Περίπτωση δικαιοσύνης», «Τεχνάσματα και επιθυμίες», «Θάνατος στην Iερατική Σχολή», «H αίθουσα φόνων», «O φάρος», «Aθώο αίμα» και «Θάνατος σε ιδιωτική κλινική».

Πηγή: http://www.tanea.gr/

Στο πανεπιστήμιο του Τέξας το αρχείο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Το Πανεπιστήμιο του Τέξας, όπου ήδη βρίσκονται τα αρχεία του Τζέιμς Τζόις και του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, απέκτησε το αρχείο του νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, όπως ανακοίνωσε το ίδιο. Δεν ανακοινώθηκε το τίμημα της απόκτησης του αρχείου αυτού.

http://www.tanea.gr/�


10

Το αρχείο περιλαμβάνει τα αυθεντικά χειρόγραφα του Γκαρσία Μάρκες για πάνω από μισόν αιώνα, 2.000 επιστολές, περιλαμβανομένων γραμμάτων από τον Κάρλος Φουέντες ή τον Γκρέιαμ Γκριν, φωτογραφίες, σημειωματάρια, τη γραφομηχανή του - μια Smith Corona - και τους υπολογιστές που χρησιμοποιούσε.

Το αρχείο του θεωρούμενου ως πατέρα του μαγικού ρεαλισμού θα στεγαστεί στο Κέντρο Χάρι Ράνσομ του Πανεπιστημίου του Τέξας, όπως ανέφερε το Κέντρο στο ιστολόγιό του.

Σύμφωνα με ένα δελτίο Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα το Κέντρο αυτό, «ο Γκαρσία Μάρκες είχε τόσο σημαντική επιρροή στο μυθιστόρημα το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα όσο ο Τζέιμς Τζόις το πρώτο μισό».

Το συγκεκριμένο κέντρο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά αρχεία των ΗΠΑ, και σε αυτό βρίσκονται συλλογές συγγραφέων όπως ο Ουίλιαμ Φόκνερ ή ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, πέραν των αρχείων του Τζόις και του Χέμινγουεϊ.

«Θέλαμε να έχει καλή παρέα», δήλωσε ο Γκονσάλο Γκαρσία Μπάρσα, ένας από τους γιους του συγγραφέα, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό Blue της Κολομβίας.

Όμως μέσα ενημέρωσης στην Κολομβία αμφισβήτησαν το γιατί η κληρονομιά του Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραχωρηθεί στους «γκρίνγκος».

Στον συγγραφέα είχε απαγορευτεί η είσοδος στις ΗΠΑ για δεκαετίες, λόγω της στράτευσής του στην Αριστερά. Ο Κάστρο, ο πρώην πρόεδρος της Κούβας, ήταν στενός προσωπικός του φίλος.

Όταν έγινε γνωστός ο θάνατός του πάντως, ο συντηρητικός πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος αποκάλεσε τον Γκαρσία Μάρκες «τον σπουδαιότερο Κολομβιανό που έζησε ποτέ».

Η υπουργός Πολιτισμού της Κολομβίας, η Μαριάνα Γκάρσες, δήλωσε ότι είναι «κρίμα» που η χώρα δεν θα κρατήσει τη συλλογή του πιο διάσημου γιου της, μετέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός RCN.

Αλλά ο Γκονσάλο Γκαρσία Μπάρσα, ο ένας από τους γιους του εκλιπόντα, είπε ότι η κυβέρνηση δεν του έκανε καμιά προσφορά ή πρόταση για το αρχείο του λογοτέχνη.

Ο Γκαρσία Μάρκες γεννήθηκε στην Αρακατάκα, μια πόλη στη βόρεια επαρχία Μαγκνταλένα της Κολομβίας, την 6η Μαρτίου του 1927. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, αλλά έγινε διάσημος ως συγγραφέας βιβλίων όπως τα «Εκατό Χρόνια Μοναξιά», «Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας» κ.α..

Πηγή: http://www.tanea.gr/

http://www.tanea.gr/�


11

Εξ αφορμής

O νικητής του φετινού Athens Prize for Literature μιλά στη LIFO

Άντονι Μάρα. Το νέο ζωτικό φαινόμενο της λογοτεχνίας.

Της Τίνας Μανδηλαρά

«Το μυθιστόρημά του για την Τσετσενία μετά τον πόλεμο είναι ένα συγκινητικό αφήγημα για τους ανθρώπους που αντλούν ελπίδα από το τίποτα. ΣΧΟΛΙΑ (0) 178 Είμαι απόλυτα

φυσιολογικός. Και βαρετός μπορώ να πω ή, τουλάχιστον, να ομολογήσω πως ζω μια καθ' όλα βαρετή ζωή. Δεν πιστεύω, άλλωστε, ότι για να γράψει κανείς ένα καλό βιβλίο πρέπει να φέρει εντός του κάτι καταραμένο ή να έχει βιώσει όλα όσα καλείται να περιγράψει. Το παν είναι η

φαντασία...»

Τη Νύχτα που οι στρατιώτες έκαψαν το σπίτι της και της πήραν τον πατέρα της η Χαβάα ονειρεύτηκε θαλάσσιες ανεμώνες» είναι η πρώτη μόλις φράση ενός βιβλίου που σε αρπάζει αμέσως από το πέτο και όταν τελειώσει νιώθεις να σε έχει σημαδέψει βαθιά μες στην ψυχή. Καμιά φράση δεν περισσεύει, καμιά εικόνα δεν παραλείπει να τονίσει τον ανελέητο θόρυβο που προκαλεί στο εσωτερικό των ανθρώπων η συντριπτική κατάσταση του πολέμου. Είναι αδύνατον να καταλάβεις πώς ο νεαρός Άντονι Μάρα, χωρίς προηγούμενη συγγραφική εμπειρία και χωρίς καν να έχει πατήσει το πόδι του στη μακρινή Τσετσενία, κατάφερε να γράψει ένα συγκλονιστικό αφήγημα για τον εμφύλιο πόλεμο που σπάραξε την περιοχή για μια δεκαετία, από το 1994 έως το 2004. Όλη η ιστορία του Αστερισμού των ζωτικών φαινομένων (κυκλοφορεί


12

σε πανέμορφη απόδοση Αχιλλέα Κυριακίδη από τις εκδόσεις Ίκαρος) –που λαμβάνει χώρα σε πέντε μέρες, αλλά με αφηγηματικές παρεκτροπές που ξεδιπλώνουν όλα όσα έλαβαν χώρα ολόκληρη τη δεκαετία– ξεκινάει από ένα μικρό χωριό της Τσετσενίας, όταν ο γείτονας της μικρής Χαβάα, ένας αποτυχημένος γιατρός ονόματι Άχμεντ, τη φυγαδεύει στο γειτονικό νοσοκομείο. Εκεί, σε αυτό το βομβαρδισμένο τοπίο, γεμάτο από σοβαρά τραυματισμένους πρόσφυγες και αντάρτες, η μοναδική γιατρός Σόνια, ενόσω πενθεί για την εξαφανισμένη αδελφή της, προσπαθεί, μαζί με τον Άχμεντ, να επιβιώσει αλλά και να καταλάβει ποιος απρόσμενος μίτος που παρασέρνει πρόσωπα και πράγματα έδεσε τόσο ανέλπιστα τη μοίρα τους. Στην απεραντοσύνη της συνείδησής τους φωλιάζουν κυριολεκτικά δαίμονες και άγγελοι, οράματα και πραγματικά γεγονότα, καταστάσεις που δεν λογίζεται να ζήσει άνθρωπος στη σύγχρονη ανθρωπόμορφη πραγματικότητα. Μια φράση από το βιβλίο αρκεί για να σε πείσει ότι είναι προϊόν μιας ώριμης δουλειάς ενός γηραιού και πολυταλανισμένου συγγραφέα και όχι του μικρού σε ηλικία, ευγενούς και χαμογελαστού αγοριού που συναντώ στο λόμπι ενός ξενοδοχείου στο κέντρο της Αθήνας. Είναι όντως αδύνατον να συλλάβεις τη μεταφυσική δύναμη της λογοτεχνίας που έκανε αυτό το τριαντάχρονο καλοσυνάτο αγόρι με την όψη nerd –τον οποίο φαντάζομαι να απέχει από τον καπνό και το αλκοόλ και να τρώει για πρωινό Cheerios– να ξέρει τόσο καλά τι σουβλίζει βαθιά την ανθρώπινη ψυχή. Γελάει όταν στο μέσο της κουβέντας μας του λέω με έκπληξη πόσο φυσιολογικός μου φαίνεται. «Είμαι απόλυτα φυσιολογικός» απαντάει γελώντας. «Και βαρετός μπορώ να πω ή, τουλάχιστον, να ομολογήσω πως ζω μια καθόλα βαρετή ζωή. Δεν πιστεύω, άλλωστε, ότι για να γράψει κανείς ένα καλό βιβλίο πρέπει να φέρει εντός του κάτι καταραμένο ή να έχει βιώσει όλα όσα καλείται να περιγράψει. Το παν είναι η φαντασία. Δες κι εσύ τι κάνεις ως δημοσιογράφος: καλείσαι, πολλές φορές, να μιλήσεις για πράγματα σε διαφορετικές πλευρές του πλανήτη, που προφανώς δεν έχεις ζήσει ποτέ από πρώτο χέρι – κι όμως το κάνεις. Χωρίς τη φαντασία και τη λεκτική ικανότητα, προφανώς δεν θα το κατάφερνες».

Κι ενώ ανταλλάσσουμε απόψεις για το τι σημαίνει περιγραφή και τι λογοτεχνική δεινότητα, έρχεται και η επόμενη έκπληξη: προτού ολοκληρώσει το βιβλίο, ο Μάρα δεν είχε καν πατήσει το πόδι του στην Τσετσενία και χρειάστηκε να τελειώσει την πρώτη γραφή του Αστερισμού των ζωτικών φαινομένων για να μεταβεί από την Αμερική στα ισοπεδωμένα πεδία του αλλόκοτου αυτού τόπου. Εννοείται ότι δεν χρειάστηκε να αλλάξει καν την πλοκή, απλώς να την εμπλουτίσει, αφού βρήκε τα πάντα όπως ακριβώς τα είχε περιγράψει. Απλώς ανακάλυψε ένα πραγματολογικό λάθος – όπως μου λέει, κοκκινίζοντας σχεδόν με τη συγγραφική του συνέπεια: «Χαζεύοντας διάφορα σημεία ανακάλυψα ότι η πρώτη σκαλωσιά που ανέφερα στο κείμενο δεν είχε εγκατασταθεί πριν από το 2007, οπότε το συγκεκριμένο σημείο έγινε τουριστική ατραξιόν. Έτσι, θα έπρεπε να περικόψω κάποια σκηνή με τη σκαλωσιά που είχα εντάξει στην πρώτη γραφή του βιβλίου. Κατά τα άλλα, καταλάβαινα ότι το ισοπεδωμένο μέρος που αντίκριζα μπροστά μου ήταν όντως κάποτε ένα πανέμορφο τουριστικό μέρος, όπου πήγαιναν οι προνομιούχοι Ρώσοι, κάτι σαν τις Άλπεις της Ευρώπης».


13

Σε αυτό το μέρος, πάντως, μετά τον εμφύλιο δεν έβρισκες παρά συντρίμμια και αλλοπαρμένους κατοίκους – περίπου σαν το βιβλίο. Σαν τους έξι ήρωές του –αντίστοιχους με τα έξι ζωτικά φαινόμενα, όπως μου εξηγεί, που κάποια στιγμή συνενώνονται σε έναν αστερισμό– εξού και ο τίτλος. «Τον σκέφτηκα καθώς έψαχνα ένα ιατρικό λεξικό και πρέπει να ομολογήσω ότι είναι κάτι που συνηθίζω τον ελεύθερο χρόνο μου, να ξεφυλλίζω με τις ώρες διάφορα λεξικά. Τα φαινόμενα που αποκαλύπτουν τον τρόπο που συγκροτείται η ίδια ζωή σαν ένας ατελείωτος αστερισμός είναι αντίστοιχα έξι: οργάνωση, κίνηση, ανάπτυξη, επιθετικότητα, αναπαραγωγή και προσαρμογή». Είναι, ωστόσο, αδύνατον να φανταστείς ότι υπάρχει η παραμικρή συγκρότηση πίσω από το χάος που διέπει τις ψυχές των έξι χαρακτήρων: ζωντανοί νεκροί οι οποίοι παίρνουν δύναμη από τις αναμνήσεις της προηγούμενης ζωής τους, που καταφθάνουν τσακισμένες, κατακερματισμένες κι εξαρτημένες από βασικά πράγματα – μυρωδιές, χρώματα, μια ελάχιστη έστω ικμάδα δημιουργίας. «Κι όμως, η δημιουργία υπάρχει ως αδιαφιλονίκητη ανάγκη του ανθρώπου, ακόμη και στις χειρότερες καταστάσεις, και αυτό φαίνεται και στους ήρωές μου» επιμένει ο Μάρα. «Είναι κάτι που συνειδητοποίησα όταν βρέθηκα στην Τσετσενία. Εκεί είχα συναντήσει έναν τύπο που τον λέγανε Αδάμ και είχε περάσει τουλάχιστον είκοσι χρόνια φτιάχνοντας μια τεράστια ρέπλικα του χωριού όπου μεγάλωσε μικρός, με όλη του τη λεπτομέρεια: είχε καταφέρει να αναπαραστήσει ακόμη και τα κανάλια που διέρχονταν τις λίμνες. Τον φαντάζομαι να περνάει μπόλικες εργατοώρες ως παράδοξος "καλλιτέχνης" για να βρει την ακριβή πέτρα που θα ταιριάζει στο αλλόκοτο αυτό μουσείο, αυτόν το σωσμένο κόσμο της παιδικής του μνήμης, που προφανώς βασίζεται στην ιδεατή εικόνα που έχει ακόμα στο μυαλό του για το παρελθόν της Τσετσενίας».


14

Ίσως αυτό να έχει να κάνει και με τον σουρεαλιστικό και εντελώς ιδιότυπο τρόπο που έχουν οι Τσετσένοι να αντιδρούν στα πράγματα. «Όντως, κι αυτό είναι κάτι που ήθελα να το δείξω με κάθε τρόπο στο βιβλίο μου. Το συνειδητοποιείς σε κάθε έκφανση της ζωής τους, ακόμα και στα γεγονότα που περιγράφει η Πολιτκόφσκαγια στο βιβλίο της, που με βοήθησε πολύ στην έρευνα μου. Εκεί γνώρισα ανθρώπους που ένιωθαν ότι τα πιο αλλόκοτα και ακραία πράγματα μπορεί να είναι φυσιολογικά, όπως το να βάζουν τα ρούχα τους στο ψυγείο γιατί αυτό είναι το μόνο "έπιπλο" που τους είχε απομείνει». Σίγουρα, πάντως, η φαντασία είναι το μόνο που έχει απομείνει στους ήρωες του βιβλίου του Μάρα – από εκεί αφορμάται και η ελπίδα τους. Ίσως πάλι το γεγονός ότι έχουν χάσει τα πάντα να τους κάνει και τόσο ενδιαφέροντες. «Σίγουρα, το ότι είμαστε ατελείς μας κάνει ακόμα πιο πλούσιους ψυχικά και μας αναγκάζει να ανακαλύψουμε δυνάμεις που ούτε καν φανταζόμασταν. Πόσο ενδιαφέρον μπορεί να έχει ένας τέλειος χαρακτήρας για τη λογοτεχνία; Αρχικά σκεφτόμουν να κάνω τον κεντρικό μου πρωταγωνιστή, τον Άχμεντ, κάτι σαν τον Τζόρτζ Κλούνεϊ, αλλά μετά άλλαξα γνώμη. Ποιος θα μπορούσε να ταυτιστεί, ή έστω να νιώσει γοητευμένος, από έναν τέτοιο τύπο;» μου λέει γελώντας. Κι όντως, ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες στο βιβλίο είναι ο Ραμζάν: ξοφλημένος, βασανιστής και δωσίλογος. Αλλά, και πάλι, ο Μάρα δεν στέκεται απέναντί του δικάζοντάς τον. Προσπαθεί να δει την «εξέλιξή» του σε έναν τόσο απεχθή άνδρα. «Αυτό που με ενδιέφερε να δω ήταν πόσο το τραύμα γεννάει ηθική "ανεπάρκεια", για να το πω έτσι. Σε άλλες συνθήκες, και αν τα πράγματα δεν ήταν τόσο οριακά, ο Ραμζάν ενδεχομένως να κατέληγε ένας μικροκακοποιός που θα έκλεβε από συνοικιακά μαγαζιά καραμέλες. Αλλά το γεγονός ότι βρέθηκε σε οριακές συνθήκες έβγαλε στο φως τις χειρότερες, και μάλλον τις πιο καταστροφικές ιδιότητες. Δεν γεννήθηκε κακός, όπως δεν πιστεύω ότι γεννιέται κανείς κακός εν γένει. Αλλά είναι άπειρα τα γεγονότα που μπορούν να μας κάνουν να αντιδρούμε με συμπόνια ή σκληρότητα».


15

Το ουδείς εκών κακός, άλλωστε, ταιριάζει σε κάθε πρωταγωνιστή του βιβλίου του Μάρα, ακόμα και στις πιο απηνείς του αντιδράσεις – συγκλονιστικός είναι επιπλέον και ο τρόπος που περιγράφει τα βασανιστήρια. «Διάβασα πολλά βιβλία, είναι αλήθεια, αλλά προσέτρεξα και σε πραγματικά ρεπορτάζ. Δυστυχώς, όταν έγραφα τον Αστερισμό ήταν η εποχή που έρχονταν στο φως οι ατελείωτες ιστορίες από τις ακρότητες που είχαν διαπράξει οι Αμερικανοί στο Ιράκ ή στο Γκουαντάναμο. Δεν χρειάστηκε να πάω πολύ μακριά».

Ωστόσο, πολύ μακριά χρειάστηκε να πάει όταν έγραφε και ξανάγραφε το βιβλίο, προσθέτοντας και αφαιρώντας κάθε φορά, ξαναγυρνώντας στην αρχή για να τονίσει μια μικρή λεπτομέρεια σε μια περίτεχνη και πρωτότυπη αφήγηση που εξελίσσεται σαν σπείρα. «Κάθε φορά που τέλειωνα ένα σχεδίασμα του βιβλίου, το τύπωνα και άρχιζα να το ξαναδουλεύω από την πρώτη του λέξη. Με χαρά συνειδητοποίησα ότι δεν ήμουν ο μόνος. Ένας ζωγράφος που αγαπώ πολύ, ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ, επιστρέφει διαρκώς στον ίδιο πίνακα, ξανά και ξανά, σε διαφορετικές εποχές και με διαφορετικά εκφραστικά μέσα, για να εξηγήσει τα πράγματα που κάθε φορά φαίνονται να αποκαλύπτονται μπροστά του με μεγαλύτερη ενάργεια. Και σε αυτό με βοήθησαν οι διαρκείς επανεκτυπώσεις του βιβλίου». Αυτές βοήθησαν, επίσης, να δει όλες τις λεπτομέρειες και τα λάθη, να βάλει τις τελικές πινελιές και να καταθέσει ένα αριστούργημα που τον έκανε με το «καλημέρα» να αναγνωριστεί ως συγγραφέας σε ολόκληρο τον κόσμο. Τον ρωτάω πότε ένιωσε βαθιά μέσα του ότι μπορεί να απλώσει το χέρι και να συστηθεί στον άλλο με αυτήν τη βαρυσήμαντη ιδιότητα. «Μα, όταν έγραψα τον Αστερισμό φυσικά. Κατάλαβα ότι μπορώ να είμαι συγγραφέας» μου λέει σκύβοντας με κάποια ντροπή το κεφάλι. Αλλά, και πάλι, ο Άντονι Μάρα δεν φαίνεται άνθρωπος που αναζητά την ασφάλεια σε δεδομένες ταμπέλες και ιδιότητες αλλά σε χαμένα φαινόμενα. «Νομίζεις ότι η πατρότητα έχει καμιά σημασία; Όχι, πατέρα, όχι. Είμαστε τα παιδιά λύκων» γράφει κάπου στο βιβλίο. Κι αυτό το νεαρό αγόρι από την ηλιόλουστη Καλιφόρνια φαίνεται να έχει δει τα σκοτάδια καλύτερα και από τον ίδιο τον εαυτό του.


http://www.lifo.gr/�


16

Το βιβλίο ως αντικείμενο διαφημιστικών προσφορών (;)

Έχουμε συνηθίσει, εδώ και κάποια χρόνια, οι κυριακάτικες εκδόσεις των εφημερίδων να διαφημίζουν εκτός από τα «πρακτικής φύσεως δωράκια» και …λογοτεχνικές προσφορές»! Λογοτεχνικές σειρές-άπαντα συγγραφέων και ποιητών, Ελλήνων και ξένων, λιγότερο ή περισσότερο γνωστών και καταξιωμένων, προσφέρονται κάθε Κυριακή στους αναγνώστες!

Σημείο των καιρών: Οι εφημερίδες κάποτε διαφημίζονταν με φράσεις, όπως «διαβάστε την Κυριακή το άρθρο του δημοσιογράφου… », «αποκλειστική είδηση, μόνο στην εφημερίδα μας…», «αποκαλυπτική έρευνα», «αποκλειστικές δηλώσεις»… Σήμερα η διαφήμιση των εφημερίδων περιορίζεται στα δώρα-προσφορές !


17

Και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο που παρατηρείται στα περίπτερα: Επί τόπου ο αγοραστής, «αναγνώστης» της εφημερίδας, να αφήνει στην άκρη την εφημερίδα και να φεύγει κρατώντας μόνο το «δωράκι» του!

Είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς με τις προσφορές βιβλίων: Οι αγοραστές-αναγνώστες των εφημερίδων διαβάζουν τα βιβλία που τους προσφέρονται ή απλώς στολίζουν μ’ αυτά κάποια άδεια ράφια της βιβλιοθήκης (αν υπάρχει) στο σπίτι τους; Πρόκειται για ανθρώπους που συνηθίζουν να αγοράζουν και να διαβάζουν βιβλία ή για περιστασιακούς αναγνώστες που παρασυρμένοι από τις διαφημιστικές «σειρήνες» αποφασίζουν να …ενδιαφερθούν για τα άπαντα του ΑΒΓ μεγάλου λογοτέχνη;

Αυτό το φαινόμενο είναι «καλό» για τη λογοτεχνία γενικώς, τους εκδοτικούς οίκους, τους λογοτέχνες, που ενδεχομένως είναι ακόμη εν ζωή; Αυτή η προσφορά των εφημερίδων δημιουργεί νέους αναγνώστες ή μέσα στο γενικό κλίμα δίνεται η εντύπωση ότι και τα βιβλία είναι πρωτίστως ένα «προϊόν εμπορικό» σαν όλα τα άλλα που διαφημίζονται από τα ΜΜΕ και δευτερευόντως ένα πολιτιστικό;

Οι εκδότες των εφημερίδων από τη δική τους πλευρά βρίσκουν έναν αποδοτικό τρόπο να αυξήσουν τον αριθμό των φύλλων που πωλούνται και να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις του πίνακα με τις «κυκλοφορίες», χωρίς διόλου να τους απασχολεί το γεγονός ότι αυτή η προσφορά βιβλίων ως «συμπλήρωμα» (κοινώς «τσόντα»)της εφημερίδας υποβαθμίζει την αξία τους ως «πολιτιστικών αγαθών»! Προφανώς, στο κυνήγι του κέρδους και της επιβίωσης της εκδοτικής επιχείρησης όλα επιτρέπονται…

Για τους εκδοτικούς οίκους είναι «μια κάποια λύσις», όταν μάλιστα οι πωλήσεις δεν πηγαίνουν καλά, αν και το «αντίτιμο» που τους προφέρεται δεν είναι ανάλογο της λογοτεχνικής αξίας των προσφορών.

Οι λογοτέχνες και οι κληρονόμοι των πνευματικών δικαιωμάτων, όπως φαίνεται, δεν είναι εύκολο να εμποδίσουν την εμπορική, μαζικής προσφοράς, προώθηση των βιβλίων τους, κάποιοι ίσως και να ικανοποιούνται από το μικρό οικονομικό όφελος ή την γνωριμία με τα βιβλία τους περισσότερων αναγνωστών. Άλλωστε, «ένας συγγραφέας είναι το μισό από το βιβλίο του, το άλλο μισό είναι ο αναγνώστης!*»

Κι αν κάποιοι συγγραφείς ή οι κληρονόμοι τους δεν αρνούνται ή έστω δεν «ενοχλούνται», τι είναι εκείνο που παρακινεί καταξιωμένους στην Ελλάδα, αλλά και σ’ όλο τον κόσμο λογοτέχνες να δεχτούν αυτό τον «ανορθόδοξο» τρόπο προώθησης και διακίνησης μεγάλων και συχνά βραβευμένων λογοτεχνικών έργων, η εκτύπωση, το εξώφυλλο και το δέσιμο των οποίων πολλές φορές είναι χαμηλής ποιότητας;

Ένας νέος, ανερχόμενος συγγραφέας (για ευνόητους λόγους δεν θα αναφέρουμε το όνομά του) στην ερώτηση, αν θα συναινούσε στην προσφορά βιβλίων του μέσω των εφημερίδων, απάντησε: «Αν και θα μου άρεσε να γνωρίζω ότι όλο και περισσότεροι αναγνώστες «αποκτούν» βιβλία μου, ωστόσο αυτός ο τρόπος μαζικής προσφοράς και προώθησης δεν με


18

βρίσκει σύμφωνο! Τον νιώθω υποτιμητικό για το κάθε βιβλίο! Μου θυμίζει …συμπληρώματα διατροφής! Όχι, δεν θα συναινούσα!»

Οι αναγνώστες, όμως, πόσο επηρεάζονται από τις προσφορές; Πόσο αλλάζει η αναγνωστική τους συμπεριφορά; Όλα αυτά τα βιβλία που τους προσφέρονται θα επέλεγαν να τα αγοράσουν από ένα βιβλιοπωλείο, από μια έκθεση βιβλίου ή απλώς παρακινούνται από τη χαμηλή τιμή (όσο κοστίζει μια κυριακάτικη εφημερίδα) και τη συνεχή διαφήμιση;

Ο Franz Kafka έγραψε κάποτε: ''Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.''

Νιώθουν, άραγε, οι αγοραστές των εφημερίδων πάντοτε την ανάγκη να εντρυφήσουν στις σελίδες του προσφερόμενου βιβλίου; Πιστεύουν ότι θα ικανοποιηθεί αυτή τους η ανάγκη; Η ικανοποίηση αυτής της αναγνωστικής ανάγκης είναι η επιδίωξη των εφημερίδων ή απλώς το αποτέλεσμα, σημαντικό ή όχι, αδιάφορο για τους εκδότες;

Όσο κι αν κατά καιρούς (ιδιαίτερα στην εποχή των μνημονίων)τα «δωράκια» αυτά των εφημερίδων είναι μια …ευκαιρία γι’ αυτούς που όντας οικονομικά αδύναμοι, διψούν για διάβασμα βιβλίων, θα έπρεπε το φαινόμενο αυτό να προβληματίζει Πολιτεία, Πνευματικούς Φορείς, Λογοτεχνικά Σωματεία, Ενώσεις Συγγραφέων, Βιβλιοθήκες Δημόσιες και Δημοτικές, Πολιτιστικούς Ομίλους και τον κάθε αναγνώστη χωριστά: Είναι το γεγονός της δωρεάν προσφοράς ενός βιβλίου κι όχι η αξία του αυτή καθεαυτή που θα παρακινήσει τον κάθε πολίτη να πάρει στα χέρια του ένα βιβλίο; Δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι προώθησης της φιλαναγνωσίας στη χώρα μας;

«Μην ξεχνάτε ότι κάθε βιβλίο προέρχεται από ένα όνειρο και κάθε όνειρο προέρχεται από ένα βιβλίο**...»

Έγινε, λοιπόν, η ζωή μας «τόσο ξένη και φορτική***» που «μοιραίοι, δειλοί και άβουλοι αντάμα, προσμένοντας, ίσως, κάποιο θάμα ****» δεν βρίσκουμε χρόνο ούτε να ονειρευτούμε;

* P.L. Travers

** Μ. Fermine

*** Κ. Π. Καβάφης: «ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ»

*** Κ. Βάρναλης: «ΟΙ ΜΟΙΡΑΙΟΙ»

Πηγή: http://www.logotypos.gr/

http://www.logotypos.gr/�


19

Της Μερόπης Μωυσέως

Ήβη Μελεάγρου : Η μοναξιά με έκανε συγγραφέα

Με αφορμή τη βράβευσή της από την Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου με το βραβείο «Γ. Φ. Πιερίδης», αλλά και την επικείμενη κυκλοφορία του μυθιστορηματικού της έργου «Ανατολική Μεσόγειος» στην αγγλική γλώσσα, ζητήσαμε από την Ήβη Μελεάγρου έναν απολογισμό ζωής

«Τα παιδικά μου χρόνια ήταν πολύ μοναχικά. Το σπίτι μας βρισκόταν έξω από την πόλη, ένα στοιχείο κοινωνικής υποβάθμισης, πράγμα που σιγά – σιγά αντιλήφθηκα συλλαμβάνοντάς το με το ένστικτο μέσα στο μοναχικό πήγαινε – έλα προς τη Σχολή Φανερωμένης όπου φοιτούσα. ‘Επήλυδες’ λογαριαζόμαστε, ξένοι, όχι πως αυτό με ενοχλούσε αλλά σιγά – σιγά το εξάλειψα από τη συνείδησή μου, όπως πολλά άλλα δυσάρεστα».

Οι πρώτες εικόνες

«Ζούσαμε πολύ μοναχικά και μοναξιασμένα. Γύρω δεν υπήρχαν παιδιά για να παίξω. Όταν γύριζα από το σχολείο καθόμουν πάνω σε μια σωλήνα νερού και κοίταζα τα χωράφια στο σημείο δύσης του ήλιου, μετά στρεφόμουν αντίκρυ όπου ορθωνόταν ο Πενταδάκτυλος που έμοιαζε να μετακινείται, να έρχεται κοντύτερα. Τούτη η μοναξιά αποδείχθηκε πολύ


20

δημιουργική. Με ανάγκασε να στραφώ μέσα μου βρίσκοντας εντός μου τον καλύτερο σύντροφο και το σπουδαιότερο έρεισμα στον ίδιο τον εαυτό μου. Αυτή η μοναξιά με έκανε συγγραφέα.

Παράλληλα μου αποκατέστησε μια ζωντανή επικοινωνία με τη φύση, στοιχείο που αποτέλεσε και αποτελεί μια από τις κύριες δημιουργικές πηγές μου.

Μια ατέλειωτη συνομιλία με τον εαυτό μου με ταξίδευε στα βουνά, στο φως, στον ποταμό που διέσχιζα για να πάω στο σχολείο, στα τείχη. Ερχόμουν από τη Φανερωμένη, περνούσα από την Πύλη Πάφου και έφτανα στον ποταμό.

Όταν έβρεχε και κατέβαινε ο ποταμός, στις τέσσερις που σχολνούσαμε, έβγαιναν οι Τουρκάλες και οι Τούρκοι και έκαναν εκεί πικ-νικ. Ήταν πλημμυρισμένος από Τούρκους λοιπόν ο ποταμός κι αυτή είναι μια εικόνα που έχω πάντα στο μυαλό μου. Για να δούμε πώς ζούσαμε και με τους Τούρκους. Δεν είχαμε καμιά διαφορά. Αυτά υπήρξαν η κύρια ουσία των παιδικών μου χρόνων, που διαδραματίζονταν μέσα σ’ ένα πλαίσιο μελαγχολίας και θλίψης που το δημιουργούσε η διεθνής πολιτική ατμόσφαιρα των προ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου χρόνων. Κι αυτό δεν το λέω εκ των υστέρων. Είχα συνείδηση του φόβου, του πολέμου και της απειλής. Ήμουνα στο δημοτικό σχολείο, διάβαζα όμως εφημερίδες. Θυμάμαι τους μεγάλους μαύρους τίτλους και κάποια συγκεκριμένα αναγνώσματα.

Τα εφηβικά μου χρόνια, τα γυμνασιακά, στάθηκαν πιο δραστήρια, πιο ευχάριστα, πιο ολοκληρωμένα. Η παιδεία που έπαιρνα ανταποκρινόταν στις πνευματικές μου αναζητήσεις και ανησυχίες. Ανακαλύπτω τον αρχαίο ελληνικό κόσμο και τις αξίες της ηθικής και του πνεύματος, τις σοφές συλλήψεις του μέτρου και του κανόνα, της τιμής, του σεβασμού, τα διδάγματα της αρχαίας τραγωδίας και πολλά άλλα, τα οποία όχι μόνο ολοκλήρωσαν τη γνώση του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αλλά μου πρόσφεραν μια αίσθηση πανίσχυρου κόσμου ο οποίος αντιπαρασσόταν εντός μου έναντι του ταξικά διαχωρισμένου μικρόκοσμου της Λευκωσίας.

Αυτή η αίσθηση της κατοχής, εντός μου, ενός υψηλού κόσμου σε συνδυασμό με την προσωπική υπεροχή μου μέσα στην τάξη, μού ανέπτυξαν μια ισχυρή πίστη στον εαυτό μου και μια συνείδηση υπεροχής έναντι των πλούσιων συμμαθητριών μου. Στο μεταξύ απέκτησα και ποδήλατο, κι αυτό έδωσε ένα τέλος στην απομόνωσή μου. Κυκλοφορούσα στους δρόμους ολόκληρης της Λευκωσίας γνωρίζοντας την πόλη, στοιχείο το οποίο αποδείχθηκε πολύτιμο στην κατοπινή συγγραφική μου σταδιοδρομία (Ανατολική Μεσόγειος). Επίσης, μπόρεσα να αναπτύξω και ανθρώπινες σχέσεις που τις είχα στερηθεί στην παιδική μου ηλικία. Έτσι τα εφηβικά μου χρόνια συμπλήρωσαν τη σχέση μου προς το φυσικό περιβάλλον, προς το κοινωνικό σύνολο και με τη ζωή, σε ένα ισομερές κύκλωμα που κατέληγε πάντα μέσα μου ενσταλάζοντας συνειδητά ή ασύνειδα μνήμες, εμπειρίες, βιώματα στη μνήμη, την κρίση, τις αισθήσεις μου».


21

Στο σπίτι

«Το οικογενειακό μου κλίμα χαρακτηριζόταν από μια έξαρση του νοήματος της ζωής σαν κάτι υψηλότερο, ανώτερο, πέρα από τις καθημερινότητες, τις οικονομικές δυχέρειες, τα επαγγελματικά προβλήματα, τις ανθρώπινες μικρότητες. Αυτή η κλίμακα αξιών και στάση ζωής πήγαζαν μέσα από τη ζωή δύο ανθρώπων, του πατέρα μου Ευστάθιου Χατζηδημητρίου και του θείου μου Λουκή Ακρίτα, αδελφού της μητέρας μου.

Ο πατέρας μου είχε ένα ζωντανό όραμα πατρίδας, ελευθερίας, δημοκρατίας. Δέκα χρόνια της ζωής του κατέθεσε στην επιδίωξη αυτό του οράματος πολεμώντας ως εθελοντής, από το 1911 έως το 1922, σε όλους τους πολέμους της Ελλάδας μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή που συνελήφθη αιχμάλωτος. Όπως ήταν φυσικό, το εθνικό πρόβλημα της Κύπρου βρισκόταν και παρέμενε στο επίκεντρο της ζωής του. Με επίγνωση αυτού του εθνικού προβλήματος γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε, μέσα όμως από τη σκοπιά ενός βαθύτατα δημοκρατικού ανθρώπου. Έτσι, το πλαίσιο των παιδικών και εφηβικών μου χρόνων στάθηκε παράλληλα με όσα προσωπικά βιώματα εξέφρασα προηγουμένως, εθνικά και πολιτικά, εξαρχής διαφοροποιημένο προς δημοκρατικές κατευθύνσεις.

Όσο για το τι υπήρξε ο Λουκής Ακρίτας, είναι γνωστό σε όλους, τόσο από τους πνευματικούς αγώνες του, όσο και τους πολιτικούς καθώς κι αυτό το δημιουργικό λογοτεχνικό του έργο. Τα διδάγματα λοιπόν των δύο αυτών ανθρώπων αλλά κι ενός ευρύτερου κύκλου συγγενών, παππούδων, τα αισθανόμουνα πολύ ζωντανά μέσα μου. Οι πράξεις και η ζωή αυτών των προγόνων μού έδωσαν εξαρχής μια αίσθηση συνέχειας στη ζωή. Δεν ήμουν αυτοφυής. Πίσω μου υπήρχε μια γραμμή ζωής κι αυτή ακολουθούσα. Μια αίσθηση συνέχειας που σιγά – σιγά πέρασε από την προσωπική περίπτωση στην καθολική, σ’ εκείνη την αίσθηση της συνέχειας που αισθάνομαι πως έχουμε ως ελληνισμός, στοιχείο που αποτέλεσε τον πυρήνα του κυρίως δημιουργικού μου έργου, της ‘Ανατολικής Μεσογείου’ και της ‘Προτελευταίας Εποχής’».

Το σχολείο

«Στάθηκε η φοίτησή μου στη Σχολή Καλογραιών [St. Joseph] ένας άλλος ουσιαστικός σταθμός, τόσο στη διαμόρφωσή μου σαν ανθρώπου, όσο και στον εμπλουτισμό των εμπειριών μου. Δεν ήταν μόνο η παιδεία που απέκτησα [γαλλική και αγγλική], ήταν προπάντων η γνωριμία, η καθημερινή συνάφεια με τις συμπατριώτισσές μου, αυτές που μέχρι τότε υπήρχαν μόνο στο περιθώριο: τις Μαρωνίτισσες, Αρμένισσες, Καθολικές και πάνω απ’ όλα τις Τουρκοκύπριες. Μια συνάφεια που μου άνοιξε νέους δρόμους εμπειριών και βιωμάτων και αποτέλεσε μια παρακαταθήκη πρώτης ύλης βιωμένου υλικού, το οποίο όταν ήρθε η ώρα, στάθηκε πηγή δημιουργίας ['Προτελευταίας Εποχή']».


22

Η ανάγκη της συγγραφής

«Έχω και είχα την αίσθηση από πάντα ότι γεννήθηκα για να γράφω. Ήταν αυτό το οικογενειακό κλίμα στο οποίο μόνο υψηλοί στόχοι λειτουργούσαν. Η ανάγκη δημιουργίας που με κατείχε μπορούσε να πραγματωθεί για μένα μόνο μέσα από τον Λόγο. Ο Λόγος ήταν το μόνο όργανο που είχαμε την εποχή εκείνη. Δεν μου δόθηκαν άλλες ευκαιρίες, όπως π.χ. η μουσική, η ζωγραφική και άλλες μορφές τέχνης. Λοιπόν, στα σχολικά χρόνια, αυτή η έκφραση έβρισκε διέξοδο μέσα από τις εκθέσεις, τις μελέτες κ.λπ. Εδώ αξίζει νομίζω να αναφέρω πως στην ηλικία των εννιά μου χρόνων αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο. Πήρα ένα ωραίο λεύκωμα που μου είχε φέρει η μητέρα μου από την Αθήνα, κρύφτηκα κάτω από το κρεβάτι κι άρχισα. Στην πρώτη σελίδα, στο κέντρο, έγραψα με καλλιγραφικά γράμματα τον τίτλο: Η Ζωή Μου. Και μετά γέμισα τρεις σελίδες με διάφορες περιστάσεις που με επηρέασαν: η επίσκεψη στον οδοντογιατρό, οι διακοπές του Πάσχα στη Μόρφου, η συνάντηση με τον θείο της μητέρας μου, Χρήστο Καττιρεζηγιάννη, που υπήρξε ο ήρωας ολόκληρης της περιοχής και τον ύμνησε η λαϊκή μούσα. Εδώ τέλειωσε η γραφή. Σηματοδοτεί την πρώτη μου αποφασιστική αν και ασυνείδητη πράξη εισχώρησης στον κόσμο των γραμμάτων. Είχα ανάγκη να γράφω. Είναι η δικαίωση της ζωής μου το γράψιμο».

Τα Κυπριακά Χρονικά

«Το 1960, με την έκδοση των Κυπριακών Χρονικών στην οποία επιδοθήκαμε, στάθηκε η καθοριστική τομή στη ζωή μου. Τα Κυπριακά Χρονικά δεν ήταν απλά ένα πνευματικό περιοδικό αλλά και ένα πολιτικό κίνημα. Μέσα από την έκδοσή τους αλλά και τη Στέγη των Κυπριακών Χρονικών, δηλαδή από το είδος και το ύφος των εκδηλώσεων, ένιωσα να αναπτύσσομαι πνευματικά και να αποκτώ πνευματικότητα χαρακτήρα αλλά ταυτόχρονα ανέπτυξα και πολιτική συνείδηση. Από την έκδοση των Κυπριακών Χρονικών κι ύστερα, η συγγραφή, ο πνευματικός προβληματισμός, δεν ήταν αισθητικά φαινόμενα που γίνονταν περιστασιακά. Η πνευματική δημιουργία από τη μια ή την άλλη μορφή, αποτέλεσε και εξακολουθεί πάντα μέχρι τώρα να αποτελεί τρόπο ζωής».

Η Ανατολική Μεσόγειος

«Η Ανατολική Μεσόγειος βγήκε μέσα από τον συγκλονισμό που προκάλεσε πάνω στον Κυπριακό Ελληνισμό η Συμφωνία της Ζυρίχης και το σύνταγμα που προέκυψε. Ήταν φανερό


23

πως ένα όνειρο αιώνων έπρεπε να εξαλειφθεί από τη συνείδηση και τις επιδιώξεις του λαού. Είχαμε μείνει μετέωροι, χωρίς ιδανικό.

Η Ανεξαρτησία δεν σήμαινε τίποτε για τον Ελληνισμό εκείνης της εποχής άλλο, αν σήμερα σημαίνει. Πρόκειται για διαδικασίες και γεγονότα τα οποία χρειάστηκαν όλα αυτά τα χρόνια για να μπορέσουμε να καταλήξουμε στη σημερινή μας στάση. Δεν μπορείς να πείσεις ένα λαό από τη μια μέρα στην άλλη ότι αυτή είναι η λύση που πρέπει να δεχτεί. Πρέπει η αποδοχή να έρθει σταδιακά. Μέσα από το κλίμα της απογοήτευσης, του άγχους και της απειλής που μας προκαλούσε αυτό το Σύνταγμα που φαινόταν ότι δεν μπορούσε να λειτουργήσει, μέσα από την αίσθηση ότι μια συνέχεια διακοπτόταν, βγήκε το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η γνώση μου της Λευκωσίας, της παλιάς Λευκωσίας, από τα μαθητικά μου χρόνια, των γειτονιών, των εκκλησιών, των μαχαλάδων, όλα αυτά αποτέλεσαν το πλαίσιο όπου τοποθετήθηκε ο μύθος του βιβλίου. Μέσα σε όλες τις σελίδες του, επικείμενη είναι η απειλή του τέλους που δυστυχώς επαληθεύτηκε.

Όσο για την τριχρωμία που χαρακτηρίζει το βιβλίο, δεν οφείλεται σε συνειδητή επιλογή. Εντελώς το αντίθετο. Βγήκε μέσα από την πέννα μου ταυτόχρονα με την ανάδυση της θεματικής. Ούτε ήταν χαρακτηριστικό που αντέγραψα από άλλους, ξένους συγγραφείς όπως υπονοούν κάποιοι κριτικοί. Αυθόρμητα, ταυτόχρονα με τη γραφή επιβλήθηκε στην πέννα μου. Αισθανόμουν ότι ορισμένα κείμενα έπρεπε να γραφτούν με άλλο χρώμα. Όταν έδωσα το χειρόγραφο στον εκδότη και το είδε ο επιμελητής, του άρεσε η ιδέα και την υιοθέτησε. Έτσι βγήκε το βιβλίο με τα χρώματα. Ο εκδότης στο μεταξύ ήταν ο εκδότης και του Καζαντζάκη αλλά επειδή το βιβλίο θα εκδιδόταν επί χούντας και οι λογοτέχνες τότε δεν εξέδιδαν βιβλία, τυπώθηκε στην Ελλάδα αλλά γράψαμε πάνω στις εκδόσεις ‘Λευκωσία’. Μετά από δύο χρόνια, οπότε άρχισαν και οι λογοτέχνες να εκδίδουν, ήταν συμβουλή του Σεφέρη να πάρουμε αντίτυπα του βιβλίου και στην Αθήνα.

Η ‘Ανατολική Μεσόγειος’ όταν εκδόθηκε προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση. Τότε έβγαινε μια εφημερίδα, η ‘Κύπρος’, που στις πίσω σελίδες είχε επιστολογραφία. Εκείνη η σελίδα κάθε Δευτέρα ήταν γεμάτη από επιστολές εναντίον της ‘Ανατολικής Μεσογείου’. Με έπιανε μεγάλη απελπισία. Ήταν πρωτοποριακό έργο και δεν μπορούσαν να το παρακολουθήσουν. Ενώ βλέπω ότι τώρα η νέα γενιά μπορεί να το διαβάσει πιο άνετα. Τότε δεν μπορούσαν να το διαβάσουν εύκολα και επιδόθηκαν σε επιθέσεις. Υπήρχε το Κρατικό Βραβείο το οποίο τότε σήμαινε πολλά πράγματα, σήμερα δυστυχώς όχι τόσο πολλά. Τότε, λοιπόν, σήμαινε πολλά και το ήθελα.

Ο διευθυντής των Πολιτιστικών υπηρεσιών ήταν ένας πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος, ο Παναγιώτης Σέργης, και με όλη αυτή την επίθεση και άρνηση, ήταν τρομοκρατημένος για να μου δώσει το βραβείο. Πήγε στον Αντρέα Χριστοφίδη και ζήτησε τη γνώμη του. Τι να κάνω, υπάρχει όλη αυτή η αντίδραση, του είπε. Κι εκείνος του απάντησε πως κανένα από τα υπόλοιπα υποψήφια βραβεία δεν συγκρίνεται με την Ανατολική Μεσόγειο. ‘Να το δώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς φόβο’, είπε.


24

Ήταν και η εποχή της Χούντας και η μισή επιτροπή ήταν χουντική. Το πήρα όμως το βραβείο, με μία ψήφο διαφορά. Το βιβλίο χρειαζόταν το βραβείο εκείνη την εποχή, γιατί έτσι αναγκάστηκαν να σιωπήσουν. Αλλά, ο πολύς κόσμος δεν διαβάζει βιβλία. Ειδικά τα δικά μου, τρομάζουν. Στην Αθήνα τα διαβάζουν περισσότερο».

Ο Σεφέρης

«Είχα μια φιλική σχέση με τον Σεφέρη η οποία ξεκίνησε από την αποκάλυψη από μέρους μου της ιστορίας του ποιήματός του ‘Οι Γάτες του Άι Νικόλα’, το οποίο έστειλε ο ίδιος στον διευθυντή του περιοδικού ‘Πνευματική Κύπρος’ κι αυτός δεν το δημοσίευσε ποτέ. Το ‘κρυψε μάλιστα λόγω της αντιχουντικής στάσης του Σεφέρη. Όταν πληροφορήθηκα αυτό το γεγονός, έγραψα πάραυτα στα Κυπριακά Χρονικά ένα κείμενο με τον τίτλο ‘Ποίημα του Σεφέρη δεν δημοσιεύεται στην Κύπρο’. Λόγω της στάσης μου αυτής αναπτύχθηκε μια φιλική σχέση ανάμεσά μας. Ο ποιητής μού χρωστούσε ευγνωμοσύνη την οποία εκδήλωνε με επιστολές και με την παραχώρηση, στα Κυπριακά Χρονικά, δύο ανέκδοτων δοκιμίων του. Στο μεταξύ, συναντηθήκαμε δυο τρεις φορές και η στάση του έναντί μου ήταν έκφραση συμπάθειας κι εκτίμησης. Κανονίσαμε να έρθει στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1971 αλλά δυστυχώς τον πρόλαβε ο θάνατος».

Το βιβλίο που δεν μπορούσε να γραφτεί: Ανύπαρκτος ο αγώνας αντίστασης

Τη δεκαετία του 1990, η Ήβη Μελεάγρου ξεκίνησε τη συγγραφή ενός νέου μυθιστορήματος, το οποίο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ήταν τοποθετημένο στην Καρπασία και παρά την ύπαρξη των οδοφραγμάτων, τότε, η συγγραφέας έδινε στην ηρωίδα της, τη Μαργαρίτα, τα εργαλεία εκείνα που θα την έφταναν μέχρι εκεί.

Το βιβλίο, όμως, δεν μπορούσε να γραφτεί.

«Η σύλληψη του βιβλίου ήταν η διεξαγωγή αγώνα αντίστασης. Έγραψα μερικά κείμενα, συνέθεσα μερικούς χαρακτήρες αλλά ήταν όλα κείμενα αποσπασματικά. Το βιβλίο δεν μπορούσε να γραφτεί. Με τα χρόνια αντιλήφθηκα τα αίτια πίσω από τη συγγραφική μου αποτυχία. Ο λόγος είναι γιατί εγώ πιστεύω στον αγώνα, προωθώ τον αγώνα αλλά στον τόπο δεν υπάρχει, ή τουλάχιστον δεν υπήρχε όταν έγραφα το βιβλίο. Ουδείς ασχολείται με τον αγώνα. Όλοι οι Κύπριοι ασχολούνται με την οικονομική τους αποκατάσταση και την επίδοσή


25

τους σε μια εποχή ευμάρειας και καλοπέρασης. Πώς μπορεί, λοιπόν, να ολοκληρωθεί η λογοτεχνική δημιουργία;»

Τι επηρέασε την πένα σας;

Αν κάτι την επηρέασε, βγήκε μέσα από την πληθώρα των λογοτεχνημάτων και διαβασμάτων που διεξήλθα στη ζωή μου.

Και τι επηρέασε τη συγγραφική σας πορεία;

Η ιστορικοπολιτική διαδρομή του τόπου, από τους αρχαίους χρόνους [με αναφορές σε ανασκαφές, σε μύθους] μέχρι σήμερα. Γεγονότα ιστορικά, πραγματικότητες ιστορικές οι οποίες μεταπλάθονται λογοτεχνικά, όχι αναγκαστικά με πιστότητα αλλά όπως τα συλλαμβάνει η δημιουργός. Ο μυθιστοριογράφος δεν είναι ιστορικός. Ο μυθιστοριογράφος εξερευνά την ανθρώπινη ύπαρξη. Γι’ αυτό και η πολυπλοκότητα των χαρακτήρων των βιβλίων μου.

Ζήσατε σε μια εποχή μεγάλων πολιτικών γεγονότων, προσμίξεων, έντονης πνευματικής ζωής κατά περιόδους. Πώς ορίζετε την εποχή από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και την τουρκική εισβολή;

Σ’ αυτή την ερώτησή σας απαντούν τα βιβλία μου, σχεδόν όλα. Αυτά ορίζουν την εποχή μέσα από τις θεματικές τους. Τη δεκαετία ’50-’60 διαγράφει η συλλογή διηγημάτων ‘Πόλη Ανώνυμη’. Τη δεκαετία ‘63-’74, η μυθιστορηματική μου σύνθεση ‘Προτελευταία εποχή’ καθώς και η νουβέλα ‘Συνομιλίες με τον Che’. Την τραγωδία της τουρκικής εισβολής με τα ανείπωτα δράματα εκφράζουν οι ομιλίες μου που περιέρχονται στο πολυσέλιδο βιβλίο μου ‘Πρόσωπο είναι η ανώνυμη Κύπρια’.

Οι κοινωνίες που διαμορφώνονται μέσα από κάθε εποχή χαρακτηρίζονται άλλοτε με την αντιπνευματικότητα του καταναλωτισμού, την επιδίωξη υλιστικής ευμάρειας, πολιτικές αντιπαραθέσεις κι άλλοτε με την διαγραφή αγωνιστικότητας, ανθρωπιστικής συναλληλίας, διεκδίκηση δικαιοσύνης κ.ο.κ. Φορείς των πιο πάνω είναι οι ήρωες των βιβλίων.


26

Και η Κύπρος σήμερα; Αν γράφατε ένα βιβλίο για τη σημερινή Κύπρο, περί τίνος θα επρόκειτο;

Ένα τέτοιο βιβλίο πρέπει να γραφτεί από εκπροσώπους της νέας γενιάς. Η δική μου γενιά είναι πολύ βεβαρημένη ψυχολογικά από τα όσα γεγονότα συντελέστηκαν στον κυπριακό χώρο, επιφέροντας τον διαμοιρασμό και τον αφανισμό της ελληνικής Μεγαλονήσου. Αυτός ο αφανισμός της Ελληνικής Κύπρου και η αντικατάστασή της με τίτλους που περιέχουν το στοιχείο του επί μέρους σε ένα μέχρι το 1960 ενιαίο χώρο, είναι μια κατάσταση που με πονάει βαθύτατα και πλήττει κάθε διάθεση δημιουργικής ενασχόλησης.

Αν σας ζητούσα έναν απολογισμό της ζωής σας;

Θα σας απαντούσα πως αισθάνομαι ότι η ζωή μού έδωσε την καλύτερη προσφορά της, σ’ όλους τους τομείς και εκφάνσεις της. Είχα έναν σπουδαίο σύντροφο, τον γιατρό Γιάννη Μελέαγρο, ο οποίος συνέβαλε πολύ στην ευτυχισμένη ζωή που από κοινού βιώσαμε. Εύχομαι να ζήσουν και τα παιδιά μου την πραγμάτωση όλων των στόχων τους, όπως εγώ. Δεν με απογοήτευσε η ζωή. Αντίθετα, μου φέρθηκε καλοπροαίρετα, ευνοϊκά. Την ευχαριστώ.

Πηγή: http://www.parathyro.com/

http://www.parathyro.com/�


27

Η ξεχωριστή, ελληνική περιπέτεια της Επιστημονικής Φαντασίας Σπάνιοι θησαυροί: Περιοδικά, βιβλία και μουσική για το διάστημα

Το παράξενο με το βιβλίο αυτό είναι πως διαθέτει πρόλογο από τον Hermann Oberth (1894-1989), τον «πατέρα» (ή εκ των «πατέρων» τέλος πάντων) της πυραυλικής τεχνολογίας και της

αστροναυτικής!

Από τον Φώντα Τρούσα

Μπορεί να μην είμαι και τόσο λάτρης της επιστημονικής φαντασίας (είμαι πιο πολύ άλλων εκφάνσεων του φανταστικού), ξεφυλλίζω όμως ό,τι πέσει στα χέρια μου. Πριν καιρό είχα αγοράσει με ένα ευρώ (ήταν αυτός ένας λόγος, αλλά μου άρεσε επίσης το εξώφυλλο, όπως και το… cult του πράγματος) ένα παράξενο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, για το οποίο δεν


28

βρήκα, εκ των υστέρων, τίποτα ουσιαστικό στο διαδίκτυο. Το βιβλίο αυτό ήταν/είναι γραμμένο από κάποια Φραντζέσκα Στελλακάτου, έχει τίτλο «Ταξιδεύοντας στη Σελήνη και τον Άρη» και εκδόθηκε ιδιωτικώς στην Αθήνα, το 1963! Το παράξενο με το βιβλίο αυτό είναι πως διαθέτει πρόλογο από τον Hermann Oberth (1894-1989), τον «πατέρα» (ή εκ των «πατέρων» τέλος πάντων) της πυραυλικής τεχνολογίας και της αστροναυτικής! Να τι γράφει ο Dr. Oberth (μεταφέρω τον πρόλογό του):

Ο πρόλογος

"Η επιστήμη του Διαστήματος έχει μακρινό πρόγονο τον μύθο και τη φαντασία, πνευματικό της δε τέκνο είναι το μυθιστόρημα. Λίγα χρόνια μας χωρίζουν από την ημέρα, που ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος ετέθη σε τροχιά γύρω από τη Γη, κι η πρόοδος της Αστροναυτικής κατέστη αλματώδης. Κάθε μήνα που περνά νέο βήμα σημειώνεται προς τα εμπρός. Ο άνθρωπος μ’ απροσδόκητη ταχύτητα εισέρχεται σε μεγαλύτερο βάθος στον πλανητικό χώρο, για να τον εξερευνήση κι ειρηνικά να τον χρησιμοποιήση για το καλό όλων. Ένας πυρετός επιστημονικός φλογίζει τις καρδιές όλων, με φυσικό επακόλουθο να κεντρίζεται η φαντασία ανδρών και γυναικών, μικρών και μεγάλων.

Η Ελληνική Αστροναυτική Εταιρία πέτυχε να δημιουργήση αγάπη της Κοινής Γνώμης για τα επιτεύγματα της επιστημονικής τεχνολογίας. Και να, που παράλληλα έσπρωξε το ενδιαφέρον μέχρι του σημείου, ώστε ν’ αναπτύξη και τον τομέα της Αστροναυτικής Φιλολογίας, με το ανά χείρας έργο της κ. Φραντζέσκας Στελλακάτου ‘Ταξιδεύοντας στη Σελήνη και στον Άρη’. Έχω τη γνώμη ότι είναι έργο άξιο, ιδιαιτέρας προσοχής κι επαίνου. Πρόκειται για μιαν αξιόλογη εργασία κι είναι βέβαιο ότι η συγγραφεύς έχει καταβάλει πολλή προσπάθεια και πολλούς κόπους. Το χαρακτηρίζουν η σαφήνεια, η απλότης της αφηγήσεως κι η αληθοφάνεια διαφόρων περιστατικών.

Το περιοδικό «Αναλόγιο» του Κώστα Καβαθά πρωτοκυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1976. Το περιοδικό τύπωσε 9(;) τεύχη πριν κλείσει μέσα στο ’77, με τον Κωνσταντέα να κρατά τη στήλη

της σχετικής βιβλιοκριτικής.


29

Έχει πολλά σημεία, που το διακρίνει η πρωτοτυπία και, ενώ διατηρεί ευλάβεια σ’ ωρισμένες αρχές της επιστήμης, δίνει στον κεντρικό πυρήνα του μύθου συναρπαστικό περιεχόμενο. Είναι μυθιστόρημα, που διεγείρει γενικά το ενδιαφέρον κι αφορά όχι μόνο τους ειδικούς, αλλά και πάντα μη ειδικό. Εισάγει δεν τον αναγνώστη στις θεμελιώδεις αρχές των διαστημικών ταξιδιών. Αλλ’, επί πλέον, το παρόν βιβλίον παρουσιάζει και κάποια άλλο ενδιαφέρον: Το πώς, δηλαδή, βλέπει μια γυναίκα-συγγραφέας την υπόθεσι των διαστημικών ταξιδιών.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι πλημμυρίζει από αισιοδοξία για το μέλλον και τους μεγάλους σκοπούς της Αστροναυτικής. Μεσ’ από τα γεγονότα, που ιστορούνται με πυκνή αλληλουχία, η κ. Φραντζέσκα Στελλακάτου εμφανίζεται πιστή οπαδός της σύγχρονης επιστήμης του Διαστήματος. Είμαι βέβαιος, ότι η εκλεκτή συγγραφεύς προσφέρει συμβολή στην ανάπτυξη της θετικής διαστημικής Τεχνικής στη χώρα του Δαιδάλου και του Ικάρου, στην ωραία Ελλάδα, με την οποία έχω συνδεθεί από ταξίδι, που έκανα το έτος 1961. Επομένως, ο καθένας, που έχει ενδιαφέρον για τις πτήσεις μέσα στο κοσμικό Διάστημα, πρέπει να συντελέση στην περαιτέρω διάδοσι του παρόντος βιβλίου.

Νυρεμβέργη 7 Ιουλίου 1963 Δρ. Χέρμαν Όμπερθ, Καθηγητής

Ίσως η πλέον σοβαρή έως τότε προσπάθεια (γιατί υπήρχαν κι άλλες) καταγραφής και αποτύπωσης τού είδους στη γλώσσα μας να ήταν η Σειρά Επιστημονικής Φαντασίας των

εκδόσεων ΑντιΚόσμοι/ Μπουκουμάνης, που ξεκινά το 1975 με τα «Δίδυμα Φεγγάρια του Άρη» του Ραίη Μπράντμπερυ (Ray Bradbury)

Φυσικά, το «Ταξιδεύοντας στη Σελήνη και στον Άρη» της Φραντζέσκας Στελλακάτου μπορεί να μην είναι το πρώτο σύγχρονο (το λέω για να μην πάμε στην «Αληθή Ιστορία» του Λουκιανού) ελληνικό μυθιστόρημα, ή βιβλίο τέλος πάντων, επιστημονικής φαντασίας, αφού υπάρχει το «Από τη Γη στον Άρη» (1929) του Δημοσθένη Βουτυρά, πιθανώς να είναι όμως το πρώτο γραμμένο από γυναίκα, κάτι που, όπως και να το κάνουμε, έχει μια σημασία.


30

Ένα πράγμα που μου έκανε παλαιόθεν εντύπωση ήταν μία ροπή των ροκάδων φίλων μου σε πρώτη φάση (αφορούσε και σ’ εμένα ως ένα βαθμό) προς το φανταστικό. Δεν υπήρχε περίπτωση να έβρισκες ροκά στην παρέα (στα eighties αναφέρομαι), που να μην είχε διαβάσει Poe και Lovecraft (τουλάχιστον), τα διηγήματα τρόμου των εκδόσεων Ωρόρα (στις μεταφράσεις του Γιώργου Μπαλάνου), περιοδικά όπως ο «Απαγορευμένος Πλανήτης» και άλλα διάφορα. Φυσικά, από κοντά, πρώτο ρόλο είχαν και οι ανάλογες ταινίες. Το rock κόλλαγε, σε πολλούς, με όλα αυτά τα πράγματα, περισσότερο ας πούμε από τον Frantz Fanon ή τον Ernst Fischer. Δεν μπορώ να την εξηγήσω εντελώς αυτήν την συσχέτιση (κάτι καταλαβαίνω…), πώς, με ποιον τρόπο δηλαδή, το rock, που ήταν ένα απλωμένο κοινωνικό φαινόμενο (διεθνώς πρώτα-πρώτα, αναλόγως και εν Ελλάδι), συνομιλούσε τόσο στενά με αυτού του τύπου τις υποκουλτούρες (όχι με αρνητικό πρόσημο ο χαρακτηρισμός). Κάτι συνέβαινε.

Κάποιες υπόγειες διαδρομές ένωναν τους ροκάδες –τόσο της δικής μου εποχής, όσο και της προηγούμενης– με το πέραν του κόσμου τούτου. Πιθανώς να οφειλόταν αυτό στον χαρακτήρα της «απόδρασης» που για πολλούς, ή έστω για κάποιους, είχε το rock και που διέθετε σε πληθώρα το φανταστικό, κάτι που μπορεί να πήγαινε παραλλήλως με την άρνηση της καθημερινότητας και ενδεχομένως των προβλημάτων της – ή, όμως, και με το ξεπέρασμα τους, με την αναζήτηση αρμονικότερων τρόπων διαβίωσης και επιβίωσης στους έξω κόσμους. Παράγωγα του rock (και όχι μόνον αυτού, άκου Sun Ra π.χ., για να αναφερθώ σε ένα χοντρό όνομα) στηρίχτηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου στο φανταστικό ή επηρεάστηκαν άμεσα απ’ αυτό (όπως ας πούμε το space-rock ή μεγάλο τμήμα του heavy metal), ενώ και στην ψυχεδελική εποχή, όπως και στην ακόλουθη περίοδο τού progressive το «ταξίδι» προς τους άλλους κόσμους ήταν σχεδόν μόνιμο και αναπόδραστο.

Ο Παναγιωτάτος είχε ξεκινήσει την εκδοτική δραστηριότητά του με το περιοδικό Φάσμα της πρώτης εποχής (βγήκαν δύο τεύχη το 1971), συνέχισε μ’ ένα ειδικό τεύχος του Κούρου (1973) αφιερωμένο στο φανταστικό, υπό τον τίτλο «Η Φρίκη στο Cinema», για να ολοκληρώσει κατά

μίαν έννοια με το βιβλίο του «Ο Φανταστικός Κινηματογράφος» [Δέκα, Αθήνα 1979]


31

Γιατί να παραξενεύει, λοιπόν, το γεγονός πως αρχισυντάκτης στο πρώτο περιοδικό για την επιστημονική φαντασία που κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα ήταν ο Πητ Κωνσταντέας; Γνωστός, φυσικά, στους Έλληνες ροκάδες από τις δισκοκριτικές του στο Ποπ & Ροκ, τα σχετικά βιβλία (Frank Zappa) και τις μεταφράσεις του (The Who), την ροκ εκπομπή Στούντιο 13 στην κρατική ραδιοφωνία, τις ροκ εγκυκλοπαίδειες κ.λπ., κ.λπ. Αναφέρομαι, βεβαίως, στο περιοδικό «Αναλόγιο» του Κώστα Καβαθά, που πρωτοκυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1976. Το περιοδικό τύπωσε 9(;) τεύχη πριν κλείσει μέσα στο ’77, με τον Κωνσταντέα να κρατά (και) τη στήλη της σχετικής βιβλιοκριτικής.

Στενή σχέση με το rock είχε βεβαίως κι ένας άλλος πιονιέρος της εγχώριας επιστημονικής φαντασίας, ο Άγγελος Μαστοράκης, ο οποίος τον Απρίλιο του ’78 τυπώνει το πρώτο τεύχος του «NOVA», ενός επίσης επιστημονικής φαντασίας περιοδικού που κυκλοφόρησε ακόμη λιγότερα τεύχη από το «Αναλόγιο» (μόλις έξι σε δύο περιόδους). Να πω πως ο Μαστοράκης ήταν βασικός συνεργάτης (ηχολήπτης) του Διονύση Σαββόπουλου στη δεκαετία του ’70 (στη δισκογραφία το όνομά του αναφέρεται μόνο στους «Αχαρνής»), ενώ βρέθηκε πίσω από τους Socrates, τα Μπουρμπούλια, τον Παύλο Σιδηρόπουλο και βεβαίως τον Εξαδάκτυλο και τον Δημήτρη Πουλικάκο (παίζει φυσαρμόνικα και κάνει φωνητικά στο «Μεταφοραί-Εκδρομαί ο Μήτσος», ενώ ήταν και ηχολήπτης στο «Crazy Love στου Ζωγράφου»). Ήταν επίσης υπεύθυνος ήχου στο Ρόδον (έτσι νομίζω – στην αρχή της λειτουργίας του), είχε κάνει remixing και παραγωγή στο καλύτερο LP του Ross Daly, το “Ross Daly” [Private Pressing, 1986], ήταν υπεύθυνος έκδοσης του περιοδικού… για τα κόμιξ και την επιστημονική φαντασία «9», που μοιραζόταν τις Τετάρτες μαζί με την Ελευθεροτυπία, ενώ είναι ακόμη γνωστός και για τις μεταφράσεις του (Carlos Castaneda, William S. Burroughs). Το 1994 ο Άγγελος Μαστοράκης είχε δώσει μια συνέντευξη στον Βασίλη Κ. Καλαμαρά στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (10/7/1994) με αφορμή την τότε επανεκκίνηση του NOVA (βγήκαν δύο τεύχη) όπου μεταξύ άλλων σημείωνε:

«Στην επιστημονική φαντασία περιγράφεται ένας μελλοντικός κόσμος, στον οποίον οι τεχνολογικές εξελίξεις φέρουν τον άνθρωπο αντιμέτωπο με την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον. Στην ουσία εξιστορείται μια κρίση. Η λύση αυτής της κρίσης είναι το νέο μας όραμα για τον άνθρωπο και τον κόσμο».

Κοιτάζοντας, τώρα, τα δεκάδες ονόματα που αναγράφονται στο «Μεταφοραί-Εκδρομαί ο Μήτσος», στο εξώφυλλο και στα 4σέλιδο ένθετο, σκέφτομαι πως πλην του Άγγελου Μαστοράκη είχαν άμεση σχέση με την επιστημονική φαντασία τόσο ο Δημήτρης Πουλικάκος, όσο κυρίως ο Πάνος Κουτρουμπούσης (είχε συμβάλλει στο εξώφυλλο εκείνου του δίσκου μέσω των φωτογραφιών του). Ο Πουλικάκος, ας πούμε, είχε μεταφράσει το βιβλίο τού Μάρραιη Λάινστερ (Murray Leinster) Η Άλλη Πλευρά του Απείρου [Έψιλον, Αθήνα 1967;], ενώ και ο Κουτρουμπούσης, στην ίδια σειρά (μία από τις πρώτες απόπειρες για σοβαρό βιβλίο επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα) είχε μεταφράσει-εικονογραφήσει την Επιστροφή στη Γη [Έψιλον, Αθήνα 1967;] του Ρότζερ Ζελάζνυ (Roger Zelazny). Φυσικά ο Κουτρουμπούσης την ίδιαν εποχή (στα τέλη των sixties) συνεργαζόταν και με τις νεοϋορκέζικες εκδόσεις Αce Books (ιστορικός science fiction οίκος, που ιδρύθηκε το 1952). Εκεί, στη σειρά ace double


32

εικονογράφησε βιβλία των Nick Kamin, Walt and Leigh Richmond, K M O'Donnell, αλλά και συλλογές (Τhe Best from Fantasy and Science Fiction) με ιστορίες των Isaac Asimov, Roger Zelazny, Zenna Henderson κ.ά.

Ο Άγγελος Μαστοράκης, τον Απρίλιο του ’78 τυπώνει το πρώτο τεύχος του «NOVA»

Αυτή η κοινωνική διάσταση της επιστημονικής φαντασίας, στην οποίαν αναφέρεται παραπάνω ο Μαστοράκης, ήταν οπωσδήποτε ένα ζητούμενο στη δεκαετία του ’70 (τόσο κατά την περίοδο της Χούντας, όσο και κατά τη Μεταπολίτευση), αλλά και το διαβατήριο, συγχρόνως, ώστε να περάσει το είδος από την κάπως περιθωριακή και pulp κατάσταση, στην οποίαν διαβιούσε, στην πιο… λογοτεχνική. Να καταστεί δηλαδή η επιστημονική φαντασία σοβαρό λογοτεχνικό είδος και όχι να λογίζεται ως παραλογοτεχνία. Φυσικά ο χαρακτηρισμός «παραλογοτεχνία» ποτέ δεν έγινε αποδεκτός από τους φίλους του είδους, οι οποίοι –εδώ που τα λέμε– δεν είχαν και καμμιάν ιδιαίτερη καΐλα ν’ αποδείξουν τίποτα στους… κουλτουριάρηδες.

Επιθυμούσαν όμως, υποθέτω, να δουν προσεγμένες ελληνικές εκδόσεις των αγαπημένων τους (ξένων) βιβλίων. Ίσως η πλέον σοβαρή έως τότε προσπάθεια (γιατί υπήρχαν κι άλλες)


33

καταγραφής και αποτύπωσης τού είδους στη γλώσσα μας να ήταν η Σειρά Επιστημονικής Φαντασίας των εκδόσεων ΑντιΚόσμοι/ Μπουκουμάνης, που ξεκινά το 1975 με τα «Δίδυμα Φεγγάρια του Άρη» του Ραίη Μπράντμπερυ (Ray Bradbury). Ακολούθησαν «Το Δ του Διαστήματος» επίσης του Bradbury, «Το Σπέρμα του Δαίμονα» του Ντην Ρ. Κουντζ (Dean Ray Koontz) που είχε γυριστεί και σε ταινία από τον Donald Cammell (1977), «Ο Άνθρωπος με τα Μάτια-Ακτίνες Χ» του Ραίη Ράσσελ (Ray Russell), κι αυτό ταινία από τον Roger Corman το 1963, το «Ταξίδι Μέσα στο Χώρο και στο Χρόνο» του Φίλιπ Κ. Ντικ (Philip K. Dick), το «Οι Πράκτορες του Χάους» του Νόρμαν Σπίνραντ (Norman Spinrad) και μερικά ακόμη.

Υπεύθυνος της σειράς ήταν ο Δημήτρης Παναγιωτάτος, με ειδικό συνεργάτη τον Άδωνι Κύρου. Να υπενθυμίσω πως το 1976 ο Κάλβος είχε εκδώσει το φημισμένο βιβλίο τού Άδωνι Κύρου «Ο Σουρεαλισμός στον Κινηματογράφο» και πως οι δυο τους (Κύρου και Παναγιωτάτος) είχαν… ξανασυναντηθεί στο βιβλίο «Για μια Επαναστατική Παρα-Τέχνη» [Πλειάς, Αθήνα 1976], το οποίο περιελάμβανε τις συζητήσεις τους στο Παρίσι γύρω από την Τέχνη του «παρά».

Ο Παναγιωτάτος είχε ξεκινήσει την εκδοτική δραστηριότητά του με το περιοδικό Φάσμα της πρώτης εποχής (βγήκαν δύο τεύχη το 1971), συνέχισε μ’ ένα ειδικό τεύχος του Κούρου (1973) αφιερωμένο στο φανταστικό, υπό τον τίτλο «Η Φρίκη στο Cinema», για να ολοκληρώσει κατά μίαν έννοια με το βιβλίο του «Ο Φανταστικός Κινηματογράφος» [Δέκα, Αθήνα 1979], εκεί όπου υπήρχε ειδικό κεφάλαιο για την επιστημονική φαντασία (με τη θεματική της εξέλιξη, το ιστορικό της διάγραμμα και άλλα διάφορα). Αργότερα, ο Παναγιωτάτος παράτησε την πένα, ας


34

το πω έτσι, και περνώντας πίσω από την κάμερα γυρίζει την πρώτη ολοδική του ταινία, που δεν ήταν άλλη από τη Νύχτα με τη Σιλένα (1986). Μάλιστα την ίδια χρονιά είχε κυκλοφορήσει και το σχετικό OST στη CBS με την ωραία fusion μουσική του Κυριάκου Σφέτσα.

Το ελληνικό ροκ ενσωμάτωσε από πολύ νωρίς την επιστημονική φαντασία στη θεματική του. Ήταν μια στιχουργική τάση σχετική με θέματα παρμένα από το υπερπέραν. Αναζητείται στο πλανητικό ή διαγαλαξιακό χάος η... τιμωρία για μία Γη που... παραστράτησε, που... λησμόνησε τον προορισμό της, που καταστρέφεται από την αλόγιστη ανθρώπινη συμπεριφορά. Πρώιμες οικο-ανησυχίες; Σχεδόν. Οι Sounds (σε στίχους Ρέτης Ζαλοκώστα) τραγουδούν το 1970, το «Έτος 2525», μεταφέροντας την φουτουριστική επιτυχία των Zager & Evans στη γλώσσα μας, ενώ ο Σωτήρης Κοματσιούλης με την «Επιδρομή από τον Άρη» το 1972 προσφέρει ένα pop-rock gem, με ωραίο hammond και κιθαριστικά κεντήματα για σεμινάριο. Την ίδια, περίπου, εποχή ο Γιάννης Πετρίτσης ηχογραφεί τον «Αρειανό» (1973), ο Ηλίας Ασβεστόπουλος με τους 2002 τραγουδούν το 1975, στο «σιδερένιο άνθρωπο», για το... διαστημόπλοιο από τον Άρη, που δεν ήταν άστρο ούτε φεγγάρι, ο Ηρακλής Τριανταφυλλίδης (1976) ανοίγεται «σε άλλους κόσμους μακρυνούς», ενώ ο Ακρίτας (1973) είναι, από το εξώφυλλό του ήδη, μία κοσμική αλληγορία. Σ’ αυτή την κατηγορία τραγουδιών, ή έργων αν θέλετε, τα «Αστρόνειρα» του Κώστα Τουρνά έχουν ξεχωριστή θέση.

Ο Πουλικάκος. είχε μεταφράσει το βιβλίο τού Μάρραιη Λάινστερ (Murray Leinster) Η Άλλη Πλευρά του Απείρου [Έψιλον, Αθήνα 1967;]


35

Ακόμη και παιδική επιστημονική φαντασία υπάρχει ηχογραφημένη σε δίσκο, όπως το 45άρι «Ταξίδι στον Άρη» στην εταιρεία Χρυσή Πέννα από τις αρχές των 70s, με τραβηχτικό α λα «Yellow submarine»… ψυχεδελικό εξώφυλλο, για να μην λησμονήσουμε τον «Ιπτάμενο δίσκο του Γκιωνάκη» (1979), τους Vavoura Band με το «U.F.O.», αλλά και τον Κώστα Τουρνά με το «U.F.O.» (τραγούδια αμφότερα), τον Μίκη Θεοδωράκη με το «The Day the Fish Came out», τον Κώστα Γανωσέλλη με τον «Χρονοναύτη», τον Δημήτρη Κατή με το «Δωριείς/ Επιστροφή στη Γη», ακόμη και τον Μπάμπη Μαρκάκη με τους «Εξωγήινους» το 1979 (Omonoia sound) ή και το λαϊκό από τα sixties «Μπες στον πύραυλο κυρά μου» με κάποιον Σώτο Κρεμύδα (σε στίχους Νίκου Μπακογιάννη, του αδελφού του Παύλου Μπακογιάννη).

«Ανέβα πάνω κούκλα μου κι ο πύραυλος θα φύγει/ σε λίγο θα ακούμε πια μπουζούκια στη Σελήνη./ Μπες στον πύραυλο κυρά μου και τα έξοδα δικά μου»…


Αρχές του 2016 λειτουργεί η αναβαθμισμένη δημοτική βιβλιοθήκη Λεμεσού

Με καθυστέρηση δυο περίπου χρόνων, αναμένεται να παραδοθεί περί το τέλος του 2015 και να λειτουργήσει αρχές του 2016, το πλήρως ανακαινισμένο κτίριο της δημοτικής βιβλιοθήκης της Λεμεσού, το οποίο θα φιλοξενεί μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, που ανέλαβε τη διαχείριση του έργου.

http://www.lifo.gr/�


36

Με αφορμή σημερινή ενημερωτική συνάντηση που συγκάλεσε το ΤΕΠΑΚ για το θέμα, με στόχο να απαντηθούν ανησυχίες πολιτών της Λεμεσού για τη στασιμότητα που παρατηρείται στην ολοκλήρωση του έργου, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου του ΤΕΠΑΚ Δρ.Χάρης Πουαγκαρέ, δήλωσε πως δεν υπήρξε οποιαδήποτε πρόθεση από το Πανεπιστήμιο για την καθυστέρηση των εργασιών, υπενθυμίζοντας ότι οι εργασίες σταμάτησαν τον Φεβρουάριο του 2012, λόγω αδυναμίας του εργολάβου.

Τον Σεπτέμβριο του2014, συνέχισε ο κ.Πουαγκαρέ, το Πανεπιστήμιο προχώρησε στη λήξη του συμβολαίου με τον εργολάβο και ανατέθηκε στο επιβλέποντα μηχανικό να κάνει καταμέτρηση των εργασιών που είχαν γίνει μέχρι τη διακοπή των εργασιών, ενώ μόλις ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη διαδικασία, το ΤΕΠΑΚ θα προκηρύξει νέα διαδικασία προσφορών, ώστε μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου 2015 να ανατεθεί το έργο στον επιτυχόντα εργολάβο.

"Εκτός απροόπτου, αν δηλαδή υπάρχουν ενστάσεις με τις προσφορές, αναμένουμε να αρχίσουν ξανά οι εργασίες τον Μάρτιο και να ολοκληρωθούν περί το τέλος του 2015", είπε και πρόσθεσε ότι το συνολικό κόστος του έργου θα φτάσει τα 3,5 εκατομμύρια ευρώ.

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου του ΤΕΠΑΚ υπέδειξε πως το δυσκολότερο και πιο χρονοβόρο μέρος των εργασιών έχει ήδη ολοκληρωθεί από τον προηγούμενο εργολάβο, όπως η αποκατάσταση των θεμελίων και της στέγης.

Διαβεβαίωσε, τέλος, πως δεν τίθεται οποιοδήποτε θέμα κινδύνου και φθοράς για το ιστορικό αυτό κτίριο της Λεμεσού και κάλεσε το κοινό να μην ανησυχεί και να κάνει λίγη ακόμη υπομονή, αφού οι διαδικασίες προχωρούν και οι εργασίες αποκατάστασης θα αρχίσουν σύντομα.

Μια βιβλιοθήκη πρότυπο για τα κυπριακά δεδομένα

Με την ολοκλήρωση της αναβάθμισης της, η δημοτική βιβλιοθήκη της Λεμεσού, θα αποτελεί "μια βιβλιοθήκη πρότυπο για τα κυπριακά δεδομένα", δήλωσε εξάλλου στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής της βιβλιοθήκης του ΤΕΠΑΚ, Μάριος Ζέρβας.

Ο κ.Ζέρβας ανέφερε πως η βιβλιοθήκη του ΤΕΠΑΚ θα φιλοξενείται στον πρώτο όροφο του κτιρίου και σε ημιυπόγεια επέκταση που δημιουργήθηκε, ενώ όλο το υλικό της θα είναι διαθέσιμο και στο κοινό που θα επισκέπτεται τη δημοτική βιβλιοθήκη.

"Η βιβλιοθήκη του ΤΕΠΑΚ έχει λάβει όλα τα μέτρα ώστε, την πρώτη μέρα που θα παραδοθεί το κτίριο, η βιβλιοθήκη να λειτουργήσει άμεσα", είπε και πρόσθεσε ότι, σε συνεργασία με το Δήμο γίνεται καταλογογράφηση του υλικού υπό την επίβλεψη των βιβλιοθηκονόμων του Πανεπιστημίου.


37

Τα βιβλία, συνέχισε, έχουν ήδη περαστεί στο ηλεκτρονικό σύστημα, ενώ εδώ και ένα χρόνο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία τοποθέτησης ηλεκτρονικών ταινιών ασφαλείας σε όλα τα βιβλία (RFID).

"Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό για το ίδιο το Πανεπιστήμιο να λειτουργεί σε μια δημοτική βιβλιοθήκη, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην Κύπρο οι δημοτικές βιβλιοθήκες είναι υποβαθμισμένες", είπε ο Μάριος Ζέρβας, υπογραμμίζοντας πως "μέσω του ΤΕΠΑΚ δίνεται η δυνατότητα σε μια δημοτική βιβλιοθήκη να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες της προς τους πολίτες και αυτό είναι προς όφελος της εικόνας και του ίδιου του Πανεπιστημίου".

Αναφερόμενες στις καινοτομίες που θα προσφέρει η αναβαθμισμένη βιβλιοθήκη, ο κ.Ζέρβας είπε πως για πρώτη φορά θα λειτουργήσουν συστήματα αυτόματου δανεισμού, ενώ με την τεχνολογία του ηλεκτρονικού τσιπ RFID, θα μπορεί εύκολα να εντοπίζεται η τοποθεσία του κάθε βιβλίου εντός της βιβλιοθήκης, από την οποία δεν θα μπορεί να βγει, εάν πρώτα δεν απενεργοποιηθεί ο συναγερμός του ηλεκτρονικού τσιπ.

Πηγή: http://www.elemesos.com/

Ο δημαρχεύων Πάφου Μάκης Ρουσής και ο πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Βιβλιοθηκονόμων – Επιστημόνων Πληροφόρησης Παναγιώτης Θεμιστοκλέους υπέγραψαν σήμερα τη Συμφωνία για την αναδιοργάνωση και επαναλειτουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πάφου στη βάση του Σχεδίου Ανάπτυξης που εκπόνησε η ΚΕΒΕΠ και εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο Πάφου.

Επαναδραστηριοποιείται η Δημοτική βιβλιοθήκη Πάφου

Στη σύντομη τελετή της υπογραφής παρέστησαν επίσης εκπρόσωποι των Βιβλιοθηκών του Πανεπιστήμιο Κύπρου, του ΤΕ.ΠΑ.Κ. και του Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου προς επιβεβαίωση της στήριξης του εγχειρήματος από τα Ανώτατα Δημόσια Ακαδημαϊκά Εκπαιδευτήρια της Κύπρου, καθώς και υπηρεσιακοί παράγοντες του Δήμου Πάφου.

Η Συμφωνία τίθεται σε ισχύ από την 1.1.2015 μέχρι 31.12.2015 (1 χρόνο) και κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου θα γίνει μεταξύ άλλων αξιολόγηση και διαλογή του υφιστάμενου υλικού, εγκατάσταση και λειτουργία σύγχρονου βιβλιοθηκονομικού λογισμικού συστήματος, εγκαίνια και επαναλειτουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, καθώς και συναφείς με το αντικείμενο εκδηλώσεις με στόχο την προώθηση της φιλαναγνωσίας και του μορφωτικού-πνευματικού-πολιτιστικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα της Βιβλιοθήκης.

Η αναδιοργάνωση και επαναλειτουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης αποτελεί για το Δήμο Πάφου θέμα υψηλής προτεραιότητας, καθώς η πόλη έχει επιλεγεί ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2017.

Πηγή: http://www.philenews.com/

http://www.elemesos.com/�

http://www.philenews.com/�


38

Λέσχες Ανάγνωσης ΒΙΒΛΙΟΤΡΟΠΙΟ/ΔΙΑ-ΛΟΓΟΣ Μέλη του Δικτύου Λεσχών "Ανάγνωσις"

Τώρα διαβάζουμε

Η οικονομία άνθιζε. Ο κόσμος είχε περισσότερα χρήματα απ’ όσα μπορούσε να ξοδέψει. Και τότε χτύπησε ο σεισμός. Για τους πρωταγωνιστές τού Μετά το σεισμό, η βιβλική καταστροφή του Κόμπε είναι η ηχώ από ένα παρελθόν που έχουν θάψει εδώ και καιρό. Μια γυναίκα παρατάει τον άντρα της, γιατί «είναι άδειος». Ένας ζωγράφος, που φοβάται τα ψυγεία, ανάβει τελετουργικές φωτιές στην παραλία. Μια γιατρός κουβαλάει μέσα της μια μυστηριώδη πέτρα.

Ένας γιγάντιος βάτραχος σώζει το Τόκιο από τον καταστροφικό σεισμό που ετοιμάζει το τεράστιο Σκουλήκι. Ο Χαρούκι Μουρακάμι, ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας, ανατέμνει με την απαράμιλλη μαγεία του την ανθρώπινη κατάσταση και τη βία που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια του σύγχρονου κόσμου.

ΒΙΒΛΙΟΤΡΟΠΙΟ ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝ το διάβασμα είναι για σας μια ανεξάντλητη πηγή ευχαρίστησης…

ΑΝ πιστεύετε ότι το διάβασμα δεν είναι κατ’ ανάγκη μια μοναχική υπόθεση…

ΑΝ αυτό που νιώθετε διαβάζοντας θέλετε να το μοιραστείτε και με άλλους…

--------------------------- Γίνετε μέλος σε μια από τις Λέσχες Ανάγνωσης

που λειτουργούν στη Λεμεσό. ή

Βρείτε κι άλλα άτομα που αγαπούν το διάβασμα και συγκροτείστε μια ομάδα, τα μέλη της οποίας θα συγκεντρώνονται μια φορά το μήνα και θα συζητούν γύρω από το βιβλίο που έχουν

επιλέξει να διαβάσουν.

Για περισσότερες πληροφορίες ως προς τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας μιας Λέσχης Ανάγνωσης μπορείτε να απευθυνθείτε στο Δίκτυο Λεσχών «Ανάγνωσις».

Παντελής Μάκη, τηλ: 99 667599 Με τη στήριξη e-mail: [email protected] www.bibliotropio.blogspot.com Αντώνης Κουντούρης, τηλ: 99 346424 e-mail: : [email protected] Κατερίνα Βοσκαρίδου, τηλ: 99 526772 e-mail: [email protected] www.pyrion.blogspot.com

mailto:[email protected]�

http://www.bibliotropio.blogspot.com/�



http://www.pyrion.blogspot.com/�

Βιβλιοτρόπιο Δελτίο 33

Documents

Transcript of Βιβλιοτρόπιο Δελτίο 33