Выкарыстанне ЭСН пры фарміраванні

арфаграфічных і пунктуацыйных

навыкаў

Марына Аляксандраўна Кацеранчук,

настаўнік беларускай мовы і літаратуры

ДУА «Сярэдняя школа № 23 г.Гродна”

Беларуская мова. Сярэдняя

школа. Частка 1

ООО «Софт-Перспектива»,

2007

Беларуская мова. Сінтаксіс і

пунктуацыя

ООО «Софт-Перспектива»,

2008

Беларуская лiтаратура. Сусвет

роднага слова

ООО «Софт-Перспектива»,

2008

ПМК «Подготовка к

централизованному

тестированию по биологии,

русскому, белорусскому и

английскому языкам»

Учреждение образования

«Белорусский государственный

педагогический университет

им. М. Танка»,

НП ООО «ИНИС-СОФТ», 2005

ЭСН па беларускай мове і літаратуры

Мэты выкарыстання электронных сродкаў навучання:

• даць вучню такі аб’ём навучальнага матэрыялу, які толькі ён можа засвоіць; • павысіць матывацыю вучняў да навучальнага прадмета; • актывізаваць засваенне ведаў па навучальным прадмеце; • фарміраваць уменні працаваць з інфармацыяй; • фарміраваць даследчыя ўменні, уменні прымаць аптымальныя рашэнні, аналізаваць, рабіць высновы; • падрыхтаваць асобу “інфармацыйнага грамадства”.

Перавагі інфармацыйных тэхналогій: • шматразовае павелічэнне інфармацыі, што не ўвайшла ў падручнікі і

дапаможнікі, як непасрэдна ў дыдактычным працэсе, так і ў рэжыме

вольнага выбару інфармацыі самім карыстальнікам;

• магчымасць інтэграваць у рамках адной праграмы тэкст, графіку, гук,

анімацыю, відэакліпы, высокаякасныя фотаздымкі;

• павышэнне інтэнсіўнасці ўрока, дзякуючы нагляднаму і дынамічнаму

паданню інфармацыі;

• пераакцэнтаванне з вербальных метадаў навучання на метады пошукавай

і творчай дзейнасці, актывізацыя дзейнасці навучэнцаў;

• магчымасць адаптацыі камп’ютарнага матэрыялу да ўмоў пэўнага ўрока,

класа, вучня (спрыяе індывідуалізацыі навучання);

• магчымасць выкарыстання гатовых распрацовак праграмных сродкаў

(электронных даведнікаў, энцыклапедый, падручнікаў);

• магчымасць зняць высокую эмацыйную напружанасць і стварыць больш

спрыяльны клімат на ўроку;

• магчымасць павялічыць цікавасць да прадмета;

• магчымасць міжпрадметных сувязей.

Спектр выкарыстання ЭСН

урочная дзейнасць

пазаўрочная дзейнасць

выхаваўчая дзейнасць

ЭСН выкарыстоўваюцца

на усіх тыпах урока:

— вывучэнне новых ведаў і фарміраванне новых

уменняў;

— практычнае ўжыванне ведаў, уменняў;

— абагульненне і сістэматызацыя вывучанага;

— кантроль і карэкцыя ведаў, уменняў;

— камбінаваныя.

Задачы ўрока:

успомніць і паўтарыць вывучанае па

раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя”;

замацаваць уменні пастаноўкі знакаў

прыпынку.

Суаднясіце кожны пранумараваны знак прыпынку з адпаведнай схемай. Адзін мудры чалавек сказаў:“¹Кніга – гэта неацэнны скарб”. Спачатку чалавек пісаў на камянях,² на гліняных чарапках,³на

папірусе,´ на бярозавай кары. Таму што трэба было перадаць будучым пакаленням свой жыццёвы вопыт,µсвой розум. Кніга вучыць любіць родную зямлю,¶ яна вучыць працаваць і сябраваць. Сябруйце з ёй,· дзеці. Кніга робіць усіх нас лепшымі.

Карта схем Ο, Ο, Ο, Ο. А: “П” . [─ ═],[─ ═]. Ο, Ο. …, Зв. [─ ═], а [─ ═].

Адказы Карта схем Ο, Ο, Ο, Ο. А: “П” . 2, 3, 4 1 [─ ═],[─ ═]. Ο, Ο. 6 5 …, Зв. [─ ═], а [─ ═]. 7 ─

Тэлеграма

Слухайце КАЗкі І СЛОўнік ВАЗьміце, ЛУЧыну, ЭНцыклапедыю.

НЕчысць.

Заданне 1. Знайдзіце сказ, які адпавядае схеме: ─ ═ і – – – .

Выпішыце з яго словазлучэнні.

Жыццѐ наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі скарбамі. А стварае

іх чалавечы розум. Тысячагоддзямі з пакалення ў пакаленне перадаюцца

веды. Кніга – дзівосны скарб. Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну якую

мы атрымалі ад продкаў. Добрая кніга – гэта проста свята. Нездарма

гавораць Не той разумны, хто ўсѐ ведае, а той, хто ведае, дзе і пра што

можна прачытаць. У гэтых словах вялікая праўда.

Кніга адкрывае нам невядомы свет пераносіць нас у будучыню дазва-

ляе заглянуць у любы куточак зямлі.

Дзеці чытайце кнігі. Няхай гэтыя мудрыя дарадчыкі дапамагаюць

вам крочыць па жыцці.

Адказы: - жыццё наша; - поўніцца скарбамі; - нязведанымі і каштоўнымі; - жыццё поўніцца; - нязведанымі і каштоўнымі скарбамі.

Зайшла кампанія сяброў.

Крычаць наперабой:

– Мы сябруем з ім адным!

– Дадзім адказ заўсѐды

Мы на адно пытанне!

– Бываем мы даданыя.

– Бываем і галоўныя.

– Дык хто ж мы? Адкажы!

Заданне 2. Выпішыце сказы з аднароднымі

членамі, расстаўце знакі прыпынку. Жыццё наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі

скарбамі. А стварае іх чалавечы розум. Тысячагоддзямі з пакалення ў пакаленне перадаюцца веды. Кніга – дзі-восны скарб. Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну якую мы атрымалі ад продкаў. Добрая кніга – гэта проста свята. Нездарма гавораць Не той разумны, хто ўсё ведае, а той, хто ведае, дзе і пра што можна прачытаць. У гэтых словах вялікая праўда. Кніга адкрывае нам невядомы свет пераносіць нас у будучыню дазваляе заглянуць у любы куточак зямлі. Дзеці чытайце кнігі. Няхай гэтыя мудрыя дарад-чыкі дапамагаюць вам крочыць па жыцці.

Адказ: Жыццё наша поўніцца нязведанымі і

каштоўнымі скарбамі.

Кніга адкрывае нам невядомы свет, пераносіць нас у будучыню, дазваляе заглянуць

у любы куточак зямлі.

Лагагрыф Без а – я – сцізорык,

Што ў паход бяруць з сабою,

Уставіш а – і стану я

Сказам вялікім у мове.

Заданне 3. Выпішыце складаны сказ, пастаўце знакі

прыпынку. Перабудуйце 1-ы і 2-і сказы ў

складаны. Намалюйце схему.

Жыццё наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі скарбамі. А стварае іх чалавечы розум. Тысячагоддзямі з пакалення ў пакаленне перадаюцца веды. Кніга – дзі-восны скарб. Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну якую мы атрымалі ад продкаў. Добрая кніга – гэта проста свята. Нездарма гавораць Не той разумны, хто ўсё ведае, а той, хто ведае, дзе і пра што можна прачытаць. У гэтых словах вялікая праўда. Кніга адкрывае нам невядомы свет, пераносіць нас у будучыню, дазваляе заглянуць у любы куточак зямлі. Дзеці чытайце кнігі. Няхай гэтыя мудрыя дарадчыкі дапамагаюць вам крочыць па жыцці.

Адказ: Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну,

якую мы атрымалі ад продкаў.

Жыццё наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі скарбамі, а стварае іх чалавечы розум. [─ ═], а [─ ═].

‘

з ак

Заданне 4. Знайдзіце і выпішыце сказ са звароткам. Пастаўце знакі

прыпынку. Перабудуйце сказ так, каб зваротак стаў дзейнікам

(1варыянт) і дапаўненнем (2 варыянт).

Жыццё наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі скарбамі. А стварае іх чалавечы розум. Тысячагоддзямі з пакалення ў пака-ленне перадаюцца веды. Кніга – дзівосны скарб. Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну, якую мы атрымалі ад продкаў. Добрая кніга – гэта проста свята. Нездарма гавораць Не той разумны, хто ўсё ведае, а той, хто ведае, дзе і пра што можна прачытаць. У гэтых словах вялікая праўда.

Кніга адкрывае нам невядомы свет, пераносіць нас у будучыню, дазваляе заглянуць у любы куточак зямлі. Дзеці чытайце кнігі. Няхай гэтыя мудрыя дарадчыкі дапама-гаюць вам крочыць па жыцці.

Адказ:

Дзеці, чытайце кнігі.

1 варыянт. Дзеці чытаюць кнігі.

2 варыянт. Дзецям чытаюць кнігі.

Загадка

Мая задача перадаць

Без змен чужыя словы.

Хто паспрабуе адгадаць

Зусім няцяжкія два словы?

Заданне 5. Знайдзіце сказ з простай мовай.

Запішыце схему, якой ѐн адпавядае.

А: “П!” “П?”– а.

“П”,– а. А: “П”.

А: “П?” “П!”– а.

Жыццё наша поўніцца нязведанымі і каштоўнымі скарбамі. А стварае іх чалавечы розум. Тысячагоддзямі з пакалення ў

па-каленне перадаюцца веды. Кніга – дзівосны скарб. Яна ўяўляе сабой усю нашу спадчыну, якую мы атрымалі ад продкаў. Добрая кніга – гэта проста свята. Нездарма гавораць Не той разумны, хто ўсё ведае, а той, хто ведае, дзе і пра што можна прачытаць. У гэтых словах вялікая праўда.

Складзіце выказванне вядомага пісьменніка,

расстаўце знакі прыпынку.

1 варыянт.

Для мяне, была, цудам, сапраўдным,

кніга, заўсѐды, настаўнікам, пісаў, жыцця,

Іван Мележ.

2 варыянт.

Люблю, кнігі, з маленства, чытаць,

і праца, таму што, гэта, адзначаў, і свята,

Янка Брыль.

Адказы: 1 варыянт.

“Для мяне кніга заўсѐды была цудам, сапраўдным

настаўнікам жыцця”, – пісаў Іван Мележ. АБО:

Іван Мележ пісаў:“Для мяне кніга заўсѐды была цудам,

сапраўдным настаўнікам жыцця”.

2 варыянт.

“З маленства люблю чытаць кнігі, таму што гэта і

праца, і свята”, – адзначаў Янка Брыль. АБО:

Янка Брыль адзначаў: “З маленства люблю чытаць

кнігі, таму што гэта і праца, і свята”.

Кніга адкрывае свет. Яна робіць наша жыццѐ

цікавым і радасным. Калі ты любіш чытаць, то

побач з табою заўсѐды будуць верныя сябры.

Шануйце і беражыце кнігу, дзеці!

жыццѐ і .

Калі ─ любіш чытаць, то …═ сябры.

═ і ═ , Зв.!

Дамашняе заданне:

скласці картку-заданне па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя”;

перакласці на беларускую мову два выказванні рускіх пісьменнікаў пра кнігі;

скласці крыжаванку па раздзеле “Сінтаксіс і пунктуацыя”;

міні-сачыненне “Кніга ў маім жыцці”;

казка “Пра краіну Сінтаксіс і яе сталіцу Пунктуацыю ”.

ФІЛАЛАГІЧНАЯ ЛАБАРАТОРЫЯ

УРОК - ДАСЛЕДАВАННЕ “ЛІЧЭБНІК”

1. ХАРАКТАРЫСТЫКА АБ’ЕКТА

2. ПРАКТЫЧНЫЯ ЗАДАННІ

3. ВЫНІКІ ДАСЛЕДАВАННЯ

ЭТАПЫ ДАСЛЕДАВАННЯ:

ХАРАКТАРЫСТЫКА АБ’ЕКТА

ЛІЧЭБНІК

Агульнае значэнне

Марфалагічныя прыметы

Сінтаксічная роля

ДЗЯВЯТЫ ДЗЯСЯТЫ СЯМНАЦЦАТЫ ВАСЯМНАЦЦАТЫ

Запомні!

Каб уважлівымі быць,

Трэба трошкі адпачыць.

Раз – падняцца, усміхнуцца,

Два – сагнуцца, разагнуцца.

Тры – галоўку ўверх падняць,

На чатыры – паківаць.

Пяць – рукамі памахаць.

Шэсць – як я – хутчэй прысесці,

Сем – за парты ціха сесці.

Восем – сшыткі падраўняць,

Дзевяць – кніжку ў рукі ўзяць,

Дзесяць – будзем працаваць.

І цікава адпачылі,

І лічэбнік паўтарылі.

Х В І Л І Н К А А Д П А Ч Ы Н К У

ПРАКТЫЧНЫЯ ЗАДАННІ

С 3 Ж ПРЫ 5 ВІ 3 НА ПА 3 ЁТ

Г 1 НІК ЭЛЕК 3 К

Знайдзіце лічэбнікі: Пяць сяброў, пяцігадовы хлопчык, пяты ў чарзе, “пяцёрка” за адказ, стаў пяцікласнікам, пяціпавярховы дом, пяцьдзясят старонак.

Выпішыце са сказаў лічэбнікі ў два слупкі (колькасныя і парадкаввыя): а) Пятнаццацігадовы падлетак Аран Фернандас быў залічаны ў Кембрыджскі ўніверсітэт ў Вялікабрытаніі і стаў самым юным студэнтам за апошнія дзвесце гадоў. б) Кіеўскія школьнікі перасталі спазняцца на першы ўрок, таму што

пачалі рабіць ранішнюю зарадку ў школе. в) Кітаянка Ма Сюсіань упершыню прыйшла вучыцца ў школу ў сто два гады, хоць марыла пра гэта ўсё жыццё. г) Усё большая колькасць амерыканскіх школ скарачае вучэбны тыдзень да чатырох дзён, каб паменшыць бюджэтныя расходы і пазбегнуць звальнення настаўнікаў. д) Міністр адукацыі і навукі Расійскай Федэрацыі А. Фурсенка заявіў, што ва ўсіх расійскіх школах да дзве тысячы дванаццатага года будзе ўведзена сістэма электронных дзённікаў.

У сказах в) (І вар.) і д) (ІІ вар.)

вызначце род, лік, склон

лічэбнікаў, іх сінтаксічную

ролю.

ВЫНІКІ ДАСЛЕДАВАННЯ:

1. ЛІЧЭБНІК – ГЭТА . . . 2. ЛІЧЭБНІКІ ПАДЗЯЛЯЮЦЦА НА . . . 3. ЛІЧЭБНІКІ Ў СКАЗЕ ВЫКОНВАЮЦЬ . . .

Электронны вучэбны дапаможнік “Сучасная

беларуская арфаграфія”разлічаны на тое, каб

- аптымізаваць працэс навучання ў школах і

ВНУ краіны;

- павысіць агульнакультурны ўзровень

карыстальнікаў беларускай мовай;

- зацікавіць і падахвоціць грамадства да

вывучэння беларускай мовы.

Для таго, каб выкарыстаць тэарэтычны і практыч-

ны матэрыял электроннага падручніка, неабходна

мець камп’ютар з правам доступу ў сетку інтэрнэт ,

набраць vedy.by або адкрыць адну з найбольш прыдат-

ных і зручных для вас праграм пошуку інфармацыі

(Google.com, yandex.by, tut.by, rambler.ru) і ў ѐй

набраць vedy.by.

Электронная кніга па арфаграфіі – першы ў Беларусі

даведнік, у якім

- шырока прадстаўлены матэрыял, прысвечаны тэорыі

беларускай арфаграфіі;

- асвятляюцца складаныя пытанні правапісу (варыянтныя і

спрэчныя арфаграмы);

- прапанавана скразная нумарацыя правіл і вялікая колькасць

слоў-прыкладаў з розных галін навукі, культуры, вытворчасці;

- удакладнены змест асобных арфаграфічных прадпісанняў,

змешчаных у Законе, з улікам іх спрашчэння і нагляднасці.