ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก

รศ.สมพร อศวลานนท สถาบนคลงสมองของชาต

สถาบนคลงสมองของชาต

E-mail address: somporn@knit.or.th

ทมาของภาพ:Google.com

การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวตง” ในวนท 2 มนาคม 2557

เวลา 13.30-15.00 น ศนยนทรรศการและการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

2

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

2

หวขอนาเสนอ

1. ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

5. บทสงทาย

2. สถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

3

1. ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

ทมาของภาพ:Google.com

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

มคนประมาณ 800 ลานคนทอยในสภาพทหวโหยมอาหารไมเพยงพอในการบรโภค เดกในกลมประเทศทกาลงพฒนาและยากจนเหลานกวา 1 ใน 3 เตบโตภายใตภาวะการขาดสารอาหาร Blanch field et al. (2008) รายงานวาเดกๆจานวนกวา 6 ลานคนตอปทตองตายเพราะการขาดอาหาร.

แนวโนมประชากรโลกจะเพมจาก 6.5 พนลานคนในป 2510 เปน 9,000 ลานคนในป 2050 (พ.ศ. 2593)

ไดสรางแรงกดดนตอภาวะความตองการอาหารเพมสงขนตามมา

4

FAO ไดรายงานวาในสภาวะทเปนอยในปจจบน

1.1 แรงกดดนจากการเพมข นของประชากรโลก

ทมาของภาพ:Google.com

1.2 การนาพชอาหารไปสรางความม นคงดานพลงงาน

ทมา: ลดาวลย คาภา 5

ความม นคงทางอาหาร กาลงถกส นคลอน เพราะ พนทการเกษตรหดตว แหลงทรพยากรนาขาดแคลน และแหลงพลงงานดงเดม รวมถง ปรมาณผลผลตอาหารมแนวโนมลดลง อกทงมการขยายตวของการนาพชอาหารไปเปนพชพลงงาน จงเปนปจจยเสยงทคกคามดานความมนคงอาหาร

อาหาร พลงงาน สนคาขนปฐม

เกดการแยงชงทรพยากรและการเปลยนแลงในโครงสรางการเกษตร

จะเกดความแปรปรวนในแหลงผลตอาหารสาคญของโลกและสงผลกระทบตอราคาอาหาร

สถาบนคลงสมองของชาต

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

ราคา FOB

2553 2556Q1 % การเปลยน แปลง

ราคาขาวสาล 223.7 321.4 +43.67

ราคาขาวขาว 5% 520.6 570.9 +9.66

ราคาขาวโพด 186 305.1 +64.03

ราคานามนปาลม 859.9 780.3 -9.19

ราคาถ วเหลอง 384.9 532.8 +147.9

ราคานามนดบ 79 105.1 +33.03 ทมา: ;IMF 2013

หนวย: $/ตน

การปรบตวของราคานามนดบมความเชอมโยงกบการปรบตวของราคาธญพชและพชพลงงาน

1.2 (ตอ)

6

การนาพชอาหารไปใชเปนพชพลงงานกดดนตอราคาพชอาหารและสรางความไมมเสถยรภาพราคา

อเมรกา และ EU ตางมนโยบายทชดเจนในการนาพชอาหารไปเปนพชพลงงาน

Year การใชท งหมด

(ลานตน) ผลตเอทานอล

(ลานตน) 2007 279.41 78.74

2017 381.02 132.08

การใชขาวโพดผลตเอทานอลในป 2007 คดเปน 28% ของการใช ขาวโพดทงหมดและมเปาหมายเพมขนอยางตอเนอง

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

1.3 ความรนแรงการเปลยนแปลงดานภมอากาศโลก

ทมา:ปรบปรงจากลดาวลย คาภา

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกนาไปสความแปรปรวนของปรมาณนาฝนและอณหภมนามาซงความเสยงตอการผลตทางการเกษตรเพมมากขนเปนทวคณ

ความเปลยนแปลงของภาพแวดลอม/กายภาพ/

ชวภาพ

ความเสยงในกระบวนการผลตทางการเกษตรมเพมสงขน ทงในดานนาทวม

และฝนแลง Global Warming

Climate Change &

สถาบนคลงสมองของชาต

ผลกระทบตอการผลตภาคการเกษตรและอาหาร 7

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

Source: Google.com

ท งยงอาจนามาซงการเกดโรคอบตใหมท งคนและสตว รวมถงการแพรกระจาย

8

New fluenza (H1N1) number of laboratory confirmed cases as reported by WHO

1.3(ตอ)

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

ขอกงวลในเรองดงกลาวกาลงขยายตวและไดรบการสนบสนนจากภาคในดานตางๆ อนนาไปสการทบทวนในเรองการใชทรพยากรและสงแวดลอมของโลก และรวมถงการนาประเดนไปผกเชอมโยงกบกฎกตกาทางการคา โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบ green house gas ; carbon footprint; carbon credit เปนตน

การเชอมโยงของภาวะโลกรอนสประเดนทางการคา

1.4 ความเปนพลวตดานการคาและความรวมมอ

ทมา:ดดแปลงจากลดาวลย คาภา

9

การคา การกดกนทางการคา การผกขาด และผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาระหวางประเทศเพมสงขน ขณะเดยวกนมแนวโนมของความรวมมอในแตละภมภาคเพมมากขน

ลทธการปกปองและ กดกนทาง

การคา

กฎระเบยบการคาม

ความเขมขนมากขน

กระแสภมภาค

นยม

ความรวมมอของ

เอเชยเพมข น

สถาบนคลงสมองของชาต

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

โลกในยคของการคาเสร

อานาจจะเปนของผบรโภคมากกวาผผลต

การแขงขนในตลาดสนคาจะเปนการแขงขนในดานคณภาพทรนแรงขน สนคาทขาดคณภาพจะถกเบยดหายไปจากตลาดการคา

การคาจะไรพรหมแดนมากขน และจะมการใชเครองมอทไมใชภาษ(non-tariff barrier) มาเปนเครองมอกดกนทางการคาเพมมากขน

1.ภาวะคกคามความม นคงอาหารในบรบทโลก

10

มาตรการทางการคาจะใหความสนใจกบสขอนามยและความปลอดภยของผบรโภคเปนสงสาคญ ไปพรอมๆกบมการกาหนดมาตรฐานคณภาพ

การแขงขนทรนแรงในตลาดการคา ทาใหผผลตตองอาศยเทคโนโลยใหมมาใชในกระบวนการผลตหรอตองพงพงวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขน

เพอทาใหตนทนการผลตตาลง

เพอทาใหคณภาพดข นดวยตนทนทตา

1.4 (ตอ)

11 ทมาของภาพ:Google.com

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

2. สถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

2.2โครงสรางการใชทดนในภาคการเกษตรและแรงงานของประเทศไทยไดเปลยนแปลงไปจากอดตอยางมาก

ทนา 72.55%

ทปลกไม ยนตน

11.76%

ทปลกพชไร

15.69%

มเนอทปาไม 186 ลานไรหรอ 58.2% ของเนอททงประเทศ พนทเพาะปลกพช 51 ลานไร สดสวนของ GDP ภาคการเกษตร 34.91% จานวนแรงงานในภาคการเกษตร 67% ของแรงงานทงประเทศ)

หมายเหต : ทดนทใชเพอการเกษตรเปนทเพาะปลกพช มจานวน 51 ลานไร (ชยยงค ชชาต 2503)

ขอมลสาคญ

สดสวนการใชทดนเพอการเกษตร(เพาะปลกพช)ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 (2506-2509)

ทนา 49.65

%

ทพชไร 21.35

%

ไมยนตน

21.32%

อนๆ 7.68%

สดสวนการใชทดนเพอการเกษตรเปนทเพาะปลกพชในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (2550-2555)

มเนอทปาไม 107.2 ลานไร หรอ 33 % ของเนอททงประเทศ เปนเนอทเพาะปลกพช 132 ลานไร สดสวนของ GDP ภาคการเกษตร 8.8% จานวนแรงงานในภาคการเกษตร 41.8% ของแรงงานทงประเทศ

ขอมลสาคญ

หมายเหต : ทดนทใชเพอการเกษตรเปนทเพาะปลกพช มจานวน 132 ลานไร

ในภาพรวมแลวประเทศไทยมสวนเกนดานการผลตอาหาร โดยเปนผสงออกสนคาเกษตรและอาหารประมาณมลคา 1.3 ลานลานบาท

ในชวงทศวรรษทผานมา ความผนผวนของราคาอาหารและตนทนการผลตไดสงผลกระทบตอผ ยากจนทงในเมองและในชนบท

2. สถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

มลคาการสงออกของไทย

หนวย : พนลานบาท

ประเทศไทยเปนผสงออกอาหารและสนคาเกษตรอยในอนดบ 1 ใน 10 ของโลก จดอยในกลมของ Food Surplus Country

2.3 ความม นคงทางอาหารของไทย: ภาพเชงมหภาค

13 ทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศการสอสาร สานกงานปลดกระทรวงพาณชย

ป 2555

สนคารวมท งส น 7,092

1. อตสาหกรรม 5,325

2. เกษตรกรรม 732

(%) 10.32

3. อตสาหกรรมเกษตร 561

รวม สนคาเกษตรกรรม และอตสาหกรรมเกษตร

1,293

% 18.23

14

พช ขาว ขาวโพด ยางพารา ออยและ

นาตาลทราย มน

สาปะหลง ปาลมนามน

พนทปลก(ลานไร) 79 7.4 19.28 8.1 8.8 4.3 สดสวนของพนทเพาะปลก(%) 53.02 5.0 12.94 5.09 5.90 2.88 จานวนฟารม(million) 3.8 0.41 1.26 0.21 0.47 0.13 การผลต(ลานตน) 22.23 4.79 3.6 10.75 24.15 2.94

สดสวนการใชภายในประเทศ(%) 54.2% 91.23 14% 24.58 26.17 94.07

สดสวนในตลาดสงออก (%) 18.283 0.34 34 11.18 89.37 1 Rank (3) - 1 (2) (1) (-)

2.4 พชเศรษฐกจทสาคญของไทยและสดสวนในตลาดสงออกป 2555

ทมา: คานวณจากฐานขอมลสานกงานเศรษฐกจการเกษตร

อตราการแปลงสภาพ: ออย 1 ตน =นาตาล 0.108 ตน; ปาลมนามน 1 ตน=นามนปาลม 0.26 ตน; ขาเปลอก 1 ตน = ขาวสาร 0.650 ตน

เนอทการเกษตรประมาณ 149 ลานไร

2. สถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

หากพจารณาในมตของการเขาถงอาหาร (food accessibility) พบวาประเทศไทยยงมปญหาการเขาถงอาหาร(food access)โดยเฉพาะการบรโภคให ไดพลงงานและธาตอาหารทจาเปน เชน กรณของขาวซงเปนอาหารหลกของคนในชาต แมจะมผลผลตสวนเกนจานวนมาก แตในบางครวเรอนประสบปญหาความยากจนทางอาหาร

87% ของคนทยากจนทางอาหารอยในกลมของครวเรอนเกษตร 54 % เปนครวเรอนทปลกขาว

15

2.5 ภาพเชงซอนของไทยตอความม นคงทางอาหาร 2. สถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

ความปลอดภยและคณภาพของอาหารยงเปนประเดนคาถาม

16

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

ทมาของภาพ:Google.com

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

3.1 ภาวะความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต

การหดตวของพนทปาไมส รางผลกระทบตอระบบนเวศและสภาพแวดลอมของการผลตอาหารในในชนบท

แหลงทเปน food Bank ตามธรรมชาตของคนชนบทขาดหายไป และมตนทนในการเขาถงแหลงอาหารทจาเปนของครวเรอนสงขน

ความหลากหลายทางชวภาพถกทาลายและจานวน stock ของทรพยากรธรรมชาตหดหายไปเปนจานวนมาก

มลภาวะทางนาขยายตวสรางผลกระทบตอแหลงนาตามธรรมชาตและคณภาพนาทเสอมโทรมสงผลกระทบตอการผลตทางการเกษตร

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

17 ทมาของภาพ:Google.com

3.2 การเปลยนแปลงภมอากาศเพมความเสยงทพชผลจะเสยหายมากขนในวงกวางยงข น

นกวชาการคาดวาความแปรปรวนจะกระทบพชบางชนดในบางพนท

18

การขาดแคลนนา พรอมกบภยนาทวมจะรนแรงยงขน

010,00020,00030,00040,00050,00060,00070,00080,00090,000

010,00020,00030,00040,00050,00060,00070,00080,00090,000

North Northeast Central East South Total

ลาน ลบ.ม.

Shortage 1996 Shortage 2006 Supply 1996 Supply 2006

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

คาความแปรปรวนของนาฝนสงขน

19

3.3 ผลตภาพและประสทธภาพในการผลตทางการเกษตรของไทยไดกาวสภาวะลดตาลง

ปญหาการจดหาแหลงนาชลประทานมจากดโดยเฉพาะชลประทานขนาดเลกมจากด

การลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานการเกษตรทาไดจากดและมกขาดความตอเนอง

สาขา

เกษตรกรรม

เฉลย แผนฯ

6 (2530-

34)

เฉลย แผนฯ

7 (2535-

39)

เฉลย แผนฯ

8 (2540-

44)

เฉลย แผนฯ

9 (2545-

49)

เฉลย

3 ปแรก

แผนฯ 10

(2550-52)

2525-

2552

GDP Growth 4.55 2.98 2.04 2.90 1.30 2.96

แหลงทมา

แรงงาน 0.11 -0.27 -0.07 0.08 0.01 0.00

ทดน 0.06 0.05 0.06 0.14 0.36 0.11

ทน 3.01 6.57 3.34 3.19 3.17 3.61

TFP 1.36 -3.37 -1.29 -0.51 -2.78 -0.77

ทมา: สานกบญชประชาชาต สศช. ดวยความเออเฟอจากคณลดาวลย คาภา

การขยายตวของเศรษฐกจภาคการเกษตรทผานมาเกดจากการเพมปรมาณ (จานวน) ของปจจยการผลตเปนหลกโดยไมไดเนนถงการเพมคณภาพของปจจยทใชใหมประสทธภาพทสงข น

ปญหาความเสอมคณภาพของทดนการเกษตร การสญเสยทดนเกษตร การขาดทดนทากนของครวเรอน การขาดสทธในการถอครองทดน และการรกษาทดนทากนของเกษตรกรรายยอย

ทมาของภาพ:Google.com

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

20

3.4 การลงทนวจยในภาคการเกษตรมนอยเกนไปทาใหภาคเกษตรไมเขมแขงและแขงขนไมได

ประเทศไทยมงบประมาณวจยนอยเพยง 0.21% ของ GDP ซงตากวาประเทศ เกาหล (3.2%) สงคโปร(2.5%) และมาเลเชย(0.7%) อยมากทาใหขาดการพฒนาทงกาลงคนและ technology

การลงทนวจยทางการเกษตรมผลตอ ความมนคงทางอาหาร เพราะนอกจากจะเสรมสรางความเขมแขงใหกบภาคการเกษตรแลว การมตนทนทตามสนคาทมคณภาพด จะสรางความยงยนในระบบการผลต

การลงทนวจยทางการเกษตรของไทยมจากดเฉลยประมาณ 1,318 ลานบาทตอป

ทมาของภาพ:Google.com

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

3.5 ละเลยตอการคมครองสทธชมชนในการจดการการใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

21

ทาใหสญเสยฐานทรพยากรอนมคาของชมชน โดยเฉพาะทรพยากรทเปนแหลงอาหาร หรอแหลงผลตอาหารทางธรรมชาต ในกรณของพนทปาชายเลน หรอแหลงทาประมงชายฝงเปนตน

ยงละเลยตอการคมครองในสทธในการใชทรพยากรนาของชมชน อยางพอเพยงและเหมาะสม

ยงละเลยตอการคมครองในสทธในการจดการทดนและทรพยากรของชมชน

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

การใชนโยบายเพมระดบรายไดใหกบเกษตรกรโดยการแทรกแซงกลไกตลาด แมจะเปนมตหนงในนโยบายการเกษตรไทย แตหากการจดทานโยบายการเกษตรไทยโดยมงหวงเพอประชานยม โดยขาดการละเลยหรอใหความสาคญตาในมตดานความเขมแขงเพอเสรมสรางประสทธภาพท งดานการผลตและการตลาดแลว อนาคตภาคการเกษตรไทยจะออนแอ

22 ทมาของภาพ:Google.com

3.6 การแทรกแซงกลไกตลาดทเนนการยกระดบราคา

ขาดความชดเจนในนโยบายการลดตนทนการผลต

ไมมเปาหมายทชดเจนในการเพมกาไรโดยการเพมประสทธภาพในระดบไรนา

ใชงบประมาณจานวนมากและอาจสงผลกระทบตอการจดสรรงบประมาณในดานอน

ในกรณของสนคาขาวไดจายเปนคาขาวในชวง 2 ป ไปแลว 6.88 แสนลานบาท

มขาวทรบจานาถงสนเดอน ก.ย. 44.2 ลานตน(28.7 ลานตนขาวสาร)+ 10 ลานตนในฤดนาป 2556/57

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

23

3.6 (ตอ) สรางผลกระทบตอกลไกตลาดขาวเปลอกของเอกชนและตลาดขาวสารสงออก

กลไกตลาดกลางขาวเปลอก ทเปนแหลงแยกแยะคณภาพและเกรดของสนคา การกาหนดราคา และสรางอานาจตอรองระหวางผซ อและผขายหายไป

การสญเสยตลาดกลางสนคาเกษตรของเอกชนทมในอดต

อสาณ เหนอ กลาง ใต รวม

จานวน 15 35 20 - 70

ปจจบนตลาดกลางเหลานไดเลกกจการไปเกอบหมดแลว

อสาณ เหนอ กลาง ใต รวม

จานวน 321 108 114 67 682

เชนกนโครงสรางของตลาดเหลานไดหายไปเกอบหมด

การสญเสยตลาดกลางสนคาเกษตรทดาเนนงานโดยสหกรณการเกษตร

ทมา: ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต (2547)

โรงสชมชนทไมรวมโครงการไมสามารถดาเนนธรกจไดจาตองเลกธรกจและสรางผลกระทบตอความมนคงอาหารของชมชนทอยหางไกลตามมา

ระบบการผลตขาวอนทรย ระบบการผลตขาว GAP ไดรบผลกระทบอยางมากและจะนาไปสความไมยงยนในระบบการผลต

ระบบการจดสรรทรพยากรการผลตพชอนๆในภาคการเกษตรจะลดนอยลงและสงผลกระทบตอตนทนอาหารของชมชนตามมา

เกษตรกรมการใชจายดานตนทนสงขน จนทาใหกาไรทจะไดแคบลง

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

ราคาป ยยเรยเพมขน 114% ระหวางป 2510-2511 และเพมขน 249% จากป 2546-2551

ในขณะทอตราคาจางแรงงานในชนบทกเพมสงขน

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

fertilizer price (46-0-0)

fertilizer price

24

3.7 การปรบตวเพมสงชนของตนทนการผลตอยางตอเนอง

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

คาใชปจจยการผลต ไมวาจะเปนทดน แรงงาน คาป ยเคม และคาจางเครองจกรกลการเกษตร ปรบตวสงขน

อกทงเกษตรกรสวนมากกาลงเขาสภาวะเปนผสงวย คนหนมสาวออกจากภาคการเกษตร ทาใหเกดการขาดแคลนแรงงาน

25

3.8 การเปลยนพฤตกรรมของคนในทองถนไปสการพงพงกลไกตลาดมากขนทาใหความหลากหลายของการผลตพชอาหารของทองถนลดลง

การผลตพชผกสวนครวทายบานหดหายไป และตองพงพาจากภายนอกครวเรอน ทาใหครวเรอนมความเสยงเพมมากขนจากการเขาถงอาหารทองทจาเปนและมคณคาทางโภชนาการ

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

ทนทางสงคมและพลงความรวมมอในทองถนหดหายไป

การสมเสยงตอภาวะลมสลายของเกษตรกรรายยอยทปรบตวไมได

ขายทนาออกพรอมกบการยายถนไปเปนผขายแรงงาน รายใหญและคนในเมองกวานเกบทดนทงเพอการเกษตรและเพอเกงกาไร

ธรกจอาหารขนาดใหญขยายตวและปรขตวเปนธรกจขามชาต ความมนคงทางอาหารของครวเรอนขนาดเลกในชนบทสนคลอน food poverty ขยายตว

เงอนไข ทรายยอย

เผชญ

อาหารอยในมอธรกจขนาดใหญ

รายเลกถอดใจแตรายใหญ

เหนโอกาส

3.9 การเผชญปญหาของเกษตรกรรายยอยและความเสยงของครวเรอนและทองถนตอความม นคงทางอาหาร

26 การกาวสยคการคาเสร ความกาวหนาของเทคโนโลยและนวตกรรม

กาวไมทนกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและการจดการ การผลตขาดความเขาใจถงผบรโภค กาวไมทนกบการตอบสนองของกลไกการตลาดสมยใหม การผลตสนคายงเปนสนคาคละ ไมไดคานงถงคณภาพและมาตรฐานตามกฎกตกาการคาใหม ทาใหไมไดราคา การผลตเปนรายเลกรายนอยทาใหการเขาถงตลาดสมยใหมทาไดยากและจากด

การผลตใหผลตอบแทน ตาและเกษตรกรเขาสภาวะสงวย

ราคาอาหารแพง การมอยของอาหารยงขยายตว แต food safety net ของครวเรอนหดตว การเขาไมถงอาหารและfood poverty เปนปญหาของคนจนในชนบท

มตเวลา

3. ปจจยทเปนความกงวลตอสถานการณการเกษตรและความม นคงอาหารของไทย

4.การขบเคลอนเชงนโยบายเพอเกษตรกรรมย งยนและความม นคงทางอาหารของประเทศ

27

ทมาของภาพ:Google.com

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

การบรหารนโยบายเกษตรเพอความ

ม นคงทางอาหารและย งยนของภาค

เกษตร

ดานการเพมประสทธภาพ

และศกยภาพการผลต

ดานราคาและรายได

ดานศกยภาพทางการตลาด

การลงทนพฒนาแหลงนาและการชลประทาน การลงทนใน R&D ดานการเกษตร การจดหาทดนและการคมครองในการถอครองทดน การจดสนเชอเกษตร การขยายทกษะการจดการไรนาใหกบเกษตรกร ทงเพอการลดความเสยงและการจดการเชงธรกจฟารม

การสรางเสถยรภาพราคา การประกนภยจาการผนผวนของราคา การสรางหลกประกนรายไดขนตาแกผยากจน

การปรบปรงระบบการขนสงและการเกบรกษา การปรบปรงโครงสรางตลาดภายในและตลาดสงออก การปรบปรงตลาดสนคาเกษตรลวงหนา 28

4.1 การหลอมรวมนโยบายเกษตรเพอสนบสนนความม นคงทางอาหาร(Smart Policy)

เนนใหความสาคญมาก

สรางประสทธภาพและแกความไมเปนธรรม

ปกปองชวยเหลอเกษตรกรขนาดเลก

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

พฒนาการชลประทานขนาดเลกและแหลงนาของชมชน

การจดหาและการลงทนแหลงนาขนาดเลกในหมบานมความจาเปนสาหรบ ความมนคงทางอาหารของทองถน

เพมการลงทนวจยทางการเกษตร

การลงทนวจยทางการเกษตรมความสาคญยงตอความมนคงทางอาหาร เพราะนอกจากจะเสรมสรางศกยภาพในการแขงขนใหกบภาคการเกษตรแลว การมตนทนทตามสนคาทมคณภาพด จะสรางความยงยนในระบบการผลต

29

การลงทนในโครงสรางพนฐานทางการเกษตร Gross expenditure on R&D as percentage of GDP

0.25%

0.69%

2.54% 2.64%

0.00%

0.50%

1.00%

1.50%

2.00%

2.50%

3.00%

Thailand(2004) Malasia (2004) Taiwan (2004) Korea (2003)

ทมาของภาพ:Google.com

4.2 นโยบายพงพาตนเองจากการเพมศกยภาพการผลตภายในประเทศ

นาเปนปจจยสนบสนนตอศกยภาพการผลตทางการเกษตรของครวเรอนชนบท

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

4.2 (ตอ)

30

การจดหาทดนทากนเพอการเกษตร และการปองกนไมใหเกษตรกรตองสญเสยทดนทากน การมทดนจะทาใหเกษตรกรเขาถงแหลงเงนกสถาบนไดอยางเพยงพอทจะเออประโยชนตอการลงทนฟารม ใหเกษตรกรผไมมทดนทากนหรอมนอยไดเปนเจาของทดนเพอสรางความมนคงในอาชพ ทดนเปนทงปจจยการผลตและเปนสนทรพย การมทดนจะเพมประสทธภาพการผลตและการลงทน

การจดใหเกษตรกรเขาถงสนเชอการเกษตรในอตราดอกเบยตา สนบสนนเกษตรกรใหมแหลงเงนกอตราดอกเบยตาแทนนายทนในชนบท สนบสนนเกษตรกรใหเขาถงปจจยสมยใหมในการเพาะปลกและเพมผลผลตตอไร เพอเพมรายได สนบสนนใหตลาดสนเชอในพนทมการแขงขนมากขนและลดการเอารดเอาเปรยบกบเกษตรกร

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

4.3 การขยายหลกคดการจดการความรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสครวเรอนเกษตรในทองถน

เพอสรางความเขมแขงจากการพงพงตนเอง โดยกระบวนการลดรายจายและเพมรายไดจากการใช ปจจยในครวเรอน

ลดความเสยงจากกระบวนการผลตทจะนาพาไปสการเปนหนสน

การใชหลกการจดการความร เพอเพมความอบอนและอยดกนดใหกบครวเรอนและชมชนทองถน โดยรวมประสานกนเปนเครอขายการผลตและการบรโภคอาหารปลอดภย มคณคาทางโภชนาการ

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

การสรางสนคาขาวเฉพาะใหกบทองถน ภายใตการผลตรปแบบเฉพาะ(niche product) เชน การผลตแบบอนทรย การผลตขาวหอมมะลอนทรยคณธรรม การผลตขาวสงขหยด การผลตขาว GI เปนตน

4.4 อาศยความหลากหลายของทรพยากรเชงพนทสรางจดยนการพงพาตนเองเพอความเขมแขงของครวเรอนและทองถน

การสรางเครอขายเพอการเรยนรรวมกน ในการผลตใหไดคณภาพและมาตรฐาน รวมกนทาการตลาด เพอหาทางออกของการเปนตลาดจาเพาะ เชนเชอมกบผบรโภคในเมองทตองการของดมคณภาพ

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

33

4.5 การพงพงการจดหาจากตลาด(market-reliance)

การเสรมสรางกลไกตลาดสนคาเกษตรในระดบตางๆ

การเสรมสรางประสทธภาพและลดตนทนทางการตลาด

เพมการแขงขนในทางการคาและการสรางความเปนธรรมในชองทางการขายผลผลตของเกษตรกร

การใชกลไกตลาดกลางในการกระจายสนคาเกษตรทเปนกลมใหญ รวมถงการสรางตลาดทางเลอก

ไมแทรกแซงกลไกตลาด หากจาเปนตองจากดกรอบ

การเปดตลาดสนคาเกษตรและอาหารและการรวมเปนประชาคมเศรษฐกจ

เพอใหเกดการแลกเปลยนในสนคาเกษตรระหวางประเทศทขาดความไดเปรยบใน resource base โครงสรางการผลต การใชทรพยากร และโครงสรางการตลาด เกดการปรบตว มการกาหนดเกณฑและมาตรฐานสนคาและรวมถงความปลอดภย เพอใหการคาระหวางประเทศขยายตว

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

4.6 การสรางความอยดมสขใหกบเกษตรกรขนาดเลกทาไดหากทาใหเขาใจถงฐานทรพยากรและเขาถงการจดการ

เกษตรกร มกน รายไดด ยงยน

อาหารปลอดภย มคณภาพ และถกหลกโภชนาการ

ฐานทรพยากรมความอดมสมบรณ • พนธพช /พนธสตว

มคณภาพ • นาไมขาดแคลน

การแปรรปผลตภณฑอาหาร • การสรางมลคาเพ ม • ชองทางการตลาด

การเขาถงปจจยการผลต • การมทดนทากนเปนของตวเอง • การมโฉนดชมชน

• ดนดมคณภาพ

4. การขบเคลอนเชงนโยบายเพอความม นคงทางอาหารของประเทศ

ทมา: ทพยวรรณ ปรญญาศร

สถาบนคลงสมองของชาต

35

5. บทสงทาย

ทมาของภาพ:Google.com

“ภาวะคกคามการเกษตรและความม นคงอาหารและทางออก” การบรรยายพเศษในเวท “พลงชมชนทองถนรวมสรางนวตกรรมการจดการสขภาวะโดยเอาพนทเปนตวต ง” ในวนท 2 มนาคม 2557 เวลา 13.30-15.00 น ศนยการประชมไบเทค บางนา กรงเทพฯ

5.1 บนเสนทางเกษตรกรรมย งยนของสงคมและความม นคงอาหารภายใตการผลตของเกษตรกรรายยอย

ไดรบคณคาจากการบรโภคอาหารทไดคณภาพ เปนมตรกบสงแวดลอม มความปลอดภย เขาถงไดและมอยอยางพอเพยง

ผกโยงเครอขายสรางเปนตลาดจาเพาะ(niche market) มกลไกรบรองคณคา มชองทางในการกระจายสนคา ทเปนธรรม

สรางความจาเพาะในคณคาของสนคา(niche product) ใชปจจยการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม มกลไกของกจกรรมและการจดการทด

ตระหนกถงความสาคญของระบบนเวศ สภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

36

ดน นา อากาศbiodiversity

สงคม

เศรษฐกจ สงแวดลอม

เกษตรกรรมย งยน

คณภาพชวตทดของเกษตรกร

ประสทธภาพ ความเปนธรรม

การผสมผสานการผลตพช

และสตว

5. บทสงทาย

สถาบนคลงสมองของชาต

ขอบคณ

37 ทมาของภาพ:Google.com