ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΙΤΑΛΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ...

64 ÓÔÑÁÔÉÙÔÉÊÇ ÅÐÉÈÅÙÑÇÓÇ

ÌÁÑ. - ÁÐÑ. 2005 Åðéöáíåßò Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò óôïí Áãþíá ôçò ÅèíéêÞò ìáò Ðáëéããåíåóßáò ôï 1821

ÓÔÑÁÔÉÙÔÉÊÇ ÅÐÉÈÅÙÑÇÓÇ 65

Åðéöáíåßò Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò

óôïí Áãþíá ôçò

ÅèíéêÞò ìáò Ðáëéããåíåóßáò

ôïõ 1821

Êáô’ áñ÷Üò, ï öéëåëëçíéóìüò õðÞñîå áðü ôçí áñ÷áéüôçôá ìéá üëùò

éäéáßôåñç äýíáìç ôïõ Åëëçíéóìïý, ùò áíôáíÜêëáóç ôïõ Åëëçíéêïý

ðíåýìáôïò, ìå áõôüèñïç óõíÝðåéá óå üëåò ôéò ãëþóóåò ôïõ êüóìïõ, ïé êáèéåñù-

èåßóåò ëÝîåéò öéëÝëëçí êáé öéëåëëçíéóìüò, íá

ðñïóëáìâÜíïõí åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ óçìáóßá,

ôüóï êáôÜ ôçí åõñýôçôá, üóï êáé ôï ðåñéå÷üìå-

íü ôïõò, áðü üìïéåò ëÝîåéò ãéá Üëëïõò ëáïýò.

¸ôóé, ìå ôçí Ýíáñîç ôçò ÅëëçíéêÞò Åðáíá-

óôÜóåùò ôïõ 1821, áí êáé ôï êëßìá óôá Åõñù-

ðáúêÜ áíáêôïâïýëéá Þôáí êáôÜ âÜóç å÷èñéêü,

êÜôù áðü ôï âáñý ðÝëìá ôçò ÉåñÞò Óõììá÷ßáò

ôïõ Áõóôñéáêïý êáãêåëáñßïõ ÌÝôôåñíé÷, åí

ôïýôïéò ïé ëáïß ôçò Åõñþðçò êáé ü÷é ìüíïí,

óõíáéóèÜíèçêáí áìÝóùò ôçí éäéáßôåñç óçìá-

óßá ôçò åîåãÝñóåùò ôùí ÅëëÞíùí êáé êçñý-

÷èçêáí áíáöáíäüí õðÝñ ôïõ Áãþíïò ôïõò,

ôáõôßæïíôáò ôçí Ýííïéá ôïõ Öéëåëëçíéóìïý

ìå ôï ðíåýìá ôïõ Öéëåëåõèåñéóìïý.

Êáé åðåéäÞ ðéï ðñéí Ýãéíå ëüãïò ãéá ôçí áñ÷é-

êÜ å÷èñéêÞ óôÜóç ôùí Åõñùðáúêþí áíáêôïâïõ-

ëßùí, èá õðïãñáììßæáìå üôé öùôåéíÞ åîáßñåóç

áðïôÝëåóáí, ôüóï ôï êñáôßäéï ôçò Âáõáñßáò,

üðïõ åäÝóðïæå ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ Ýíèåñìïõ

áñ÷áéïëÜôñç ðñßãêéðá ôüôå êáé âáóéëÝá ìåôÝðåé-

ôá Ëïõäïâßêïõ, ðáôÝñá ôïõ 1⁄4èùíïò, üóï êáé

ôï êñÜôïò ôïõ Âáôéêáíïý, üðïõ ï Áñ÷çãüò ôçò

ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, ï áãáèüò ÐÜðáò Ðßïò ï

Æ´, ðáñÜ ôéò äéðëùìáôéêÝò ðéÝóåéò, êáôÝâáëå

áðïäåäåéãìÝíá óçìáíôéêÝò ðñïóðÜèåéåò íá

öáíåß ÷ñÞóéìïò óôïõò ¸ëëçíåò.

ÊÅÉÌÅÍÏ: Áíôãïò å.á Íéêüëáïò ÊïëüµâáòÅÉÊÏÍÏÃÑÁÖÇÓÇ: ÓôñáôéùôéêÞ Åðéèåþñçóç




Ï Öéëåëëçíéóìüò óôçíÉôáëéêÞ ×åñóüíçóï

Ôï Öéëåëëçíéêü êßíçìá êáôÜ ôïí áãþíá

ôçò åèíéêÞò ìáò Ðáëéããåíåóßáò åêäçëþèç-

êå ðïéêéëüôñïðá êáé åíåñãÜ êáé óôçí ÉôáëéêÞ

×åñóüíçóï, ç ïðïßá ôüôå äéá÷ùñéæüôáí óå

ìéêñÜ âáóßëåéá-êñÜôç, åíþ Ýíá ìåãÜëï ìÝ-

ñïò êáôå÷üôáí áðü ôïõò Áõóôñéáêïýò.

Ç ôõñáííéêÞ ÁõóôñéáêÞ êáôáðßåóç åß÷å

ðñïêáëÝóåé ôçí áíôßóôáóç ôùí êáñìðïíÜ-

ñùí êáé ôçò ÉôáëéêÞò äéáíïÞóåùò, ç ïðïßá

åêäçëþèçêå ìå äýï åðáíáóôÜóåéò ôï 1820

êáé ôï 1821 óôï âáóßëåéï ôçò Íåáðüëåùò

êáé ôùí äýï Óéêåëéþí, êáèþò êáé óôï âáóß-

ëåéï ôçò Óáñäçíßáò êáé ôïõ Ðåäåìïíôßïõ,

ïé ïðïßåò üìùò êáôáðíßãçêáí óôï áßìá áðü

ôïõò Áõóôñéáêïýò. ¸ôóé Éôáëïß êáé ¸ëëçíåò

ðáôñéþôåò, ëïãßæïíôáí óõììá÷çôÝò êáé ç

öéëåëåýèåñç éäÝá óõíéóôïýìå åíùôéêÞ äý-

íáìç êáé óõíäåôéêü êñßêï ìåôáîý ôïõò.

Áêüìç êáé ôï êïéíü óôïé÷åßï ôçò ×ñéóôéáíé-

êÞò èñçóêåßáò ôùí äýï ëáþí, Åëëçíéêïý êáé

Éôáëéêïý, èåùñÞèçêå ùò Ýíá áðü ôá áßôéá ôçò

áíáðôýîåùò ôïõ Éôáëéêïý Öéëåëëçíéóìïý.

Åðßóçò, ôüóï ç åããýò åêôåéíüìåíç Éôáëé-

êÞ ×åñóüíçóïò, üóï êáé ç ìáêñáßùíá ðá-

ñÜäïóç êáé ç éóôïñéêÞ åìðåéñßá ôïõ ðáñåë-

èüíôïò ìåôáîý ôùí äýï ëáþí, åíóôÜëáîáí

óôï ðíåýìá ôïõ Éôáëéêïý ëáïý ôçí Üìåóç

áíÜãêç óõìðáñáóôÜóåùò óôïí äåéíþò ÷åé-

ìáæüìåíï áíôßóôïé÷ï Åëëçíéêü.

Ïìïßùò, óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá áíèÞóå-

ùò ôïõ Éôáëéêïý Öéëåëëçíéóìïý áðïôÝëå-

óáí êáé ïé áêìÜæïõóåò ÅëëçíéêÝò ðáñïéêß-

åò, ïé ïðïßåò åß÷áí éäñõèåß óôçí ÉôáëéêÞ

÷åñóüíçóï óôáäéáêÜ ìåôÜ ôçí Üëùóç ôçò

Êùíóôáíôéíïõðüëåùò ôï 1453, üðùò óôçí

Âåíåôßá, ôï Ëéâüñíï, ôçí Ðßæá, ôçí ÔåñãÝ-

óôç, ôç ÍåÜðïëç êáé áëëá÷ïý.

Åêäçëþóåéò ôïõÉôáëéêïý Öéëåëëçíéóìïý

Óôï éôáëéêü Ýäáöïò èá ìðïñïýóáí íá

óõíïøéóèïýí óôá åîÞò:

Ðåñßèáëøç ÅëëÞíùí ðáôñéùôþí êáé

ðñïóöýãùí.

Åëåýèåñç äñÜóç êáé äéáêßíçóÞ

ôïõò.

Ðñïþèçóç óôçí ÅëëÜäá ÖéëåëëÞ-

íùí Éôáëþí êáé Üëëùí ÷ùñþí.

ÌåôáöïñÜ ðïëåìïöïäßùí êáé ïðëé-

óìïý óôç ÷þñá ìáò.

Åíßó÷õóç ïéêïíïìéêÞ ôïõ Åëëçíéêïý

ëáïý.

Äéáìáñôõñßåò êáé åêêëÞóåéò õðÝñ

ôùí ÅëëÞíùí.

Óýíäåóç ôùí ÅëëÞíùí ìå Üëëåò

ÅõñùðáúêÝò ÖéëåëëçíéêÝò åôáéñåßåò êáé

êïìéôÜôá, ê.á.

Óôçí åîåãåñìÝíç ÅëëÜäá, èá óçìåéþ-

íáìå ôá åîÞò:

ÃåíéêÜ

Ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá ôùí Éôáëþí

ÖéëåëëÞíùí, áíåîáñôÞôùò ôùí ëüãùí ðïõ

ôïõò ðáñþèçóáí íá Ýëèïõí óôçí ÅëëÜäá

êáé ðáñÜ ôá óïâáñüôáôá ðñïâëÞìáôá

ðñïóáñìïãÞò ðïõ áíôéìåôþðéóáí, êáèþò

êáé ôçí åðéöõëáêôéêÞ Ýùò å÷èñéêÞ óôÜóç

ðïõ åíßïôå óõíÜíôçóáí, äüèçêáí ïëüøõ-

÷á óôïõò óêïðïýò ôïõ éåñïý áãþíïò êáé

ðïëëïß èõóéÜóôçêáí ãéá ôçí áíåîáñôçóßá

ôçò ðáôñßäáò ìáò.

Ç éóôïñéêÞ Ýñåõíá óõíå÷ßæåôáé êáé íÝá

óôïé÷åßá Ýñ÷ïíôáé óôçí åðéöÜíåéá, ãé’ áõôü

óõí ôù ÷ñüíù, ï áñéèìüò ãåíéêþò ôùí Öé-

ëåëëÞíùí áõîÜíåé.

Óýìöùíá ìå ôïí ðëÝïí Ýãêõñç ìÝ÷ñé

ôþñá óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç ôïõ William St.

Clair, Ëïíäßíï 1972, ïé Éôáëïß åèåëïíôÝò,

ïé ïðïßïé ðñþôïé Üñ÷éóáí íá êáôáöèÜíïõí

óôçí åðáíáóôáôçìÝíç ÅëëÜäá ôï èÝñïò

ôïõ 1821, áíÞëèáí ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ

Áãþíá óå 137, áðü ôïõò ïðïßïõò ôï 50%

áöß÷èçóáí óôçí äéåôßá 1821-22.

Ïé ðéï ðïëëïß êáôÜãïíôáí áðü ôï Ðåäåìü-

íôéï-Óáñäçíßá, åíþ óçìáíôéêüò áñéèìüò ðñï-

Ýñ÷ïíôáí êáé áðü ôçí ÍåÜðïëç-Óéêåëßá.

ÅîáéñåôéêÜ âáñý Þôáí ôï ôßìçìá óå

íåêñïýò, áñéèìþíôáò ôïõò 42, áðü ôïõò

ïðïßïõò ôï 60% ÷Üèçêáí óôçí ðñþôç äéå-

ôßá, ìå ðñïåîÜñ÷ïõóá ôçí Üôõ÷ç ìÜ÷ç

ôïõ ÐÝôá ôçò ¢ñôáò óôéò 4 Éïõëßïõ 1822,

üðïõ îåêëçñßóèçêå ï áíèüò ôùí ÖéëåëëÞ-




íùí êáé Ýðåóáí çñùéêþò ìá÷üìåíïé 18

Éôáëïß ðáôñéþôåò.

Áîéïóçìåßùôï åßíáé êáé ôï ãåãïíüò üôé,

åíþ ìåôáîý ÃÜëëùí êáé Ãåñìáíþí åèåëï-

íôþí óçìåéþèçêáí áñêåôÝò ðñïóôñéâÝò, ùò

áðüññïéá ôùí ðñïóöÜôùí Íáðïëåüíôåéùí

ÐïëÝìùí, ïé ïðïßåò óõ÷íÜ êáôÝëçãáí óå

áéìáôçñÝò êáé öïíéêÝò ìïíïìá÷ßåò, áíôéèÝ-

ôùò ïé Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò ðïëý óðÜíéá

ðáñïõóßáóáí ôÝôïéá ðåñéóôáôéêÜ.

ÔåëéêÜ, Ýíáò áîéüëïãïò áñéèìüò, õðÝñ

ôïõò 20, ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç åíôÜ÷èç-

êáí óôçí ÅëëçíéêÞ êïéíùíßá êáé Üöçóáí ôçí

ôåëåõôáßá ôïõò ðíïÞ óôçí ÅëëÜäá, ôç íÝá

ðáôñßäá ôïõò.

Êáôçãïñßåò ÄñáóôçñéïôÞôùí

ÓôåëÝ÷ùóç ôïõ Ôáêôéêïý Óôñáôïý êáé

Óõììåôï÷Þ óôéò ÐïëåìéêÝò Åðé÷åéñÞóåéò.

¹ôáí ç êõñéüôåñç êáé ïõóéáóôéêüôåñç

åêäÞëùóç ôïõ Éôáëéêïý Öéëåëëçíéóìïý.

Ïé ðñþôïé åèåëïíôÝò ðïõ Ýöèáóáí óôçí

ÅëëÜäá êáé áðïâéâÜóôçêáí óôçí ÊáëáìÜôá

ðåñß ôá ôÝëç ôçò Üíïéîçò ìå áñ÷Ýò ôïõ èÝ-

ñïõò ôïõ 1821, Þôáí êõñßùò ÐéåêïíôÝæïé

áîéùìáôéêïß. Ðïëëïß áðü áõôïýò äÝ÷èçêáí

íá êáôáôáãïýí óôï Óýíôáãìá Ôáêôéêþí ðïõ

åß÷å éäñýóåé óôçí ÊáëáìÜôá êáô’ åíôïëÞ

ôïõ Äçìçôñßïõ ÕøçëÜíôç ï ÃÜëëïò Óõíôáã-

ìáôÜñ÷çò ÌðáëÝóô (Baleste), ùò áðëïß

óôñáôéþôåò, ìå ôçí öñïýäá, üðùò áðå-

äåß÷èçêå åëðßäá, üôé èá áíáëÜâïõí ôïõò

âáèìïýò ôïõò, ýóôåñá áðü ôçí åðÝêôáóç

ôçò óôñáôïëïãßáò êáé ôçí åíßó÷õóç ôïõ

Ôáêôéêïý Óôñáôïý.

Ìåôáîý áõôþí îå÷ùñßæåé Ýíáò ëßáí

áîéüëïãïò Éôáëüò ÖéëÝëëçíáò, Üãíùóôïò

åí ðïëëïßò, ï ÌéêÝëå ÃêñÜìóé (Michele

Gramsi), ï ïðïßïò áíÝðôõîå ðëçèùñéêÞ

êáé ðïëõó÷éäÞ äñÜóç óôçí ðáôñßäá ìáò

êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Áãþíïò. Áôõ÷þò,

äåí êáôåß÷å ôßôëïõò åõãåíåßáò ïýôå Þôáí

õøçëüâáèìïò, ãé’ áõôü, ùò óõíÞèùò óõì-

âáßíåé, ðÝñáóå óôá «øéëÜ» ãñÜììáôá ôçò

éóôïñßáò.

Ï ÃêñÜìóé ãåííÞèçêå óôçí ÍåÜðïëç

ôï 1787 êáé õðçñÝôçóå óôï óôñáôü ôçò

ùò Ëï÷áãüò Ðõñïâïëéêïý. Ìå ôçí Ýíáñîç

ôçò ÅðáíáóôÜóåùò, áðïâéâÜóèçêå ôçí 1ç

ÌáÀïõ 1821 óôçí ÊáëáìÜôá ìå Üëëïõò

9 ðõñïâïëçôÝò, ôïõò ïðïßïõò Ýöåñå ìå

ÝîïäÜ ôïõ êáé êáôáôÜ÷èçêå ìå ôïí âáèìü

ôïõ Ëï÷áãïý óôï õðü ôïí ÌðáëÝóô Ôáêôéêü

Óþìá. Áêïëïýèùò, åðéêåöáëÞò 45 áíäñþí

ðÞñå ìÝñïò óôçí ðïëéïñêßá ôïõ Íáâáñßíïõ

áðü 15 ÌáÀïõ ìÝ÷ñé 16 Éïõíßïõ 1821, ôïí

îáíáóõíáíôÜìå óôçí ÊáëáìÜôá íá óõììå-

ôÝ÷åé åðéêåöáëÞò äõíÜìåùò 75 áíäñþí

óôçí áðüêñïõóç áðïâáôéêÞò áðüðåéñáò

ôïõ Ôïõñêéêïý Óôüëïõ.

3⁄4óôåñá, ï ÃêñÜìóé óôéò 5 Íïåìâñßïõ

1821, åðéêåöáëÞò 44 áíäñþí, âñÝèçêå óôï

Íáýðëéï êáé Ýëáâå ìÝñïò óôçí áíåðéôõ÷Þ

åðßèåóç ãéá ôçí êáôÜëçøç ôïõ Ðáëáìçäß-

ïõ, üðïõ óôéò 4 Äåêåìâñßïõ ôñáõìáôßóèçêå

óôï äåîéü ìçñü áðü óöáßñá.

Óôéò 10 Äåêåìâñßïõ ðñïâéâÜóèçêå óå

ðñþôï åêáôüíôáñ÷ï êáé ôçí 1ç Éáíïõáñßïõ

1822 óõììåôåß÷å ìå ôï ôìÞìá ôïõ óôçí

Üëùóç ôïõ Áêñïêïñßíèïõ.

Óôéò 10 Áðñéëßïõ ðÞãå ìå åíôïëÞ ôïõ

Õðïõñãåßïõ ÐïëÝìïõ óå íçóéÜ ôïõ Áéãáß-

ïõ êáé åêåß óôñáôïëüãçóå 282 Üíäñåò, ïé

ïðïßïé åíôÜ÷èçêáí óôï áíáóõãêñïôçèÝí

ôïí Áðñßëéï Ôáêôéêü Óþìá óôçí Êüñéíèï

áðü ôïí ÌáõñïêïñäÜôï.

Åí óõíå÷åßá, ùò Ô÷çò ðëÝïí, ï ÃêñÜì-

óé, îáíáðÞãå óôï Áéãáßï êáé óôñáôïëüãç-

óå Üëëïõò 118 Üíäñåò áôÜêôïõò, ìå

ôïõò ïðïßïõò áýîçóå ôç äýíáìç ôïõ óå

200 ðåñßðïõ êáé Ýëáâå ìÝñïò óôéò ìÜ÷åò

ðïõ äüèçêáí ôïí Éïýëéï 1822 êáôÜ ôçò

óôñáôéÜò ôïõ ÄñÜìáëç óôï ¢ñãïò, óôá

ÄåñâåíÜêéá êáé óôçí Êüñéíèï. ÁìÝóùò ìå-

ôÜ, óôéò 5 Óåðôåìâñßïõ 1822, óõììåôåß÷å

óôçí ðïëéïñêßá ôïõ Íáõðëßïõ ùò åðéêå-

öáëÞò 106 áíäñþí êáé üôáí ç öñïõñÜ

óôï ÊáóôÝëé ôïõ Ìðïýñôæé ôï åß÷å åãêá-

ôáëåßøåé, Ýóðåõóå íá ôï õðåñáóðéóôåß

ìå óèÝíïò ïðüôå êõñßåõóå êáé Áããëéêü

ðëïßï ðïõ áíåöïäßáæå ôïõò ðïëéïñêçìÝ-

íïõò Ôïýñêïõò.

Ç ÅëëçíéêÞ Äéïßêçóç ãéá ôéò ìÝ÷ñé ôüôå

åêäïõëåýóåéò, ôïõ áðÝíåéìå óôéò 15 Íïåì-

âñßïõ 1822 ôïí âáèìü ôïõ ×éëßáñ÷ïõ.




Ôïí åðüìåíï ÷ñüíï, óôéò 15 Áõãïýóôïõ

1823 ìå 56 óôñáôéþôåò êáé ìå äéêÜ ôïõ

Ýîïäá, êÜôù áðü ôéò ãåíéêÝò ïäçãßåò ôïõ

ÉùÜííç Ìáõñïìé÷Üëç, ðÞñå ìÝñïò óôéò

óõãêñïýóåéò ðïõ êáôÝëçîáí óôçí áðåëåõ-

èÝñùóç ôùí Áèçíþí.

Óôéò 8 Äåêåìâñßïõ 1823 ôï Åêôåëåóôéêü

Óþìá åããñÜöùò åîÝöñáóå óôïí ÃêñÜìóé

ôçí åõãíùìïóýíç êáé ôéò åõ÷áñéóôßåò ôçò

Ðáôñßäïò «äéá ôï óèåíáñüí æÞëïí êáé ðá-

ôñéùôéóìü ôïõ», èåùñþíôáò ôïí «ùò ãíÞ-

óéïí ôÝêíïí ôçò».

Óôéò 3 ÌáÀïõ 1824 äéïñßóèçêå ðñïóùñé-

íüò öñïýñáñ÷ïò ôïõ ÍåïêÜóôñïõ êáé óôéò

30 Éïõëßïõ 1824 ôïí óõíáíôÜìå åðéêåöá-

ëÞò 150 óôñáôéùôþí óôçí 3⁄4äñá üðïõ

ðáñÝìåéíå åðß ðåíôÜìçíï.

Áí êáé êáôÜ ôéò åìöýëéåò äéáìÜ÷åò ôïõ

1824 âñÝèçêå óôï ðëåõñü ôïõ Êïõíôïõ-

ñéþôç êáé êáêïðÜèçóå áðü ôçí áíôßðáëï

ðáñÜôáîç, «… äéò Ü÷ñé êáé ôïõ ÷éôþíïò

ðáñ’ áõôþí ãõìíùèåßò», åí ôïýôïéò óôéò

25 ÌáÀïõ 1825, ï ÃêñÜìóé åðéêåöáëÞò 100

óôñáôéùôþí èá ëÜâåé ìÝñïò óôçí ìÜ÷ç ôçò

ÐïëéáíÞò êáôÜ ôùí äõíÜìåùí ôïõ ÉìðñáÞì,

êÜôù áðü ôéò äéáôáãÝò ôïõ È. Êïëïêïôñþ-

íç êáé åí óõíå÷åßá óôá Ôñßêïñöá, ôïõò

Ìýëïõò, ôç ÄáâéÜ êáé ôç Âáìâáêïý.

ÌåôÜ, ôçí 1ç Íïåìâñßïõ åîåóôñÜôåõóå

óôéò ÓðÝôóåò ìå 107 Üíäñåò, üôáí ôï íçóß

åðáðåéëïýóå ï å÷èñéêüò óôüëïò. 3⁄4óôåñá,

óôéò 2 Äåêåìâñßïõ 1825 ðÞñå ìÝñïò óôçí

äåýôåñç ðïëéïñêßá ôçò ÔñéðïëéôóÜò êáé óôéò

15 ôïõ ßäéïõ ìÞíá, ìå äéÜôáãìá ôïõ Õðïõñ-

ãåßïõ ÐïëÝìïõ, êáôáôÜ÷èçêå óôï Ôáêôéêü

Óþìá õðü ôïí ÃÜëëï Ó÷ç ÖáâéÝñï êáé ùò

äéïéêçôÞò ôïõ 8ïõ Ðåæéêïý Ëü÷ïõ ôïõ 3ïõ

ÔÜãìáôïò ðÞñå ìÝñïò óôçí åêóôñáôåßá ôçò

Êáñýóôïõ ôïí ÌÜñôéï ôïõ 1826.

¸ðåéôá, ï ÃêñÜìóé óõììåôåß÷å óôéò ìÜ÷åò

ðåñß ôçí Áêñüðïëç ôùí Áèçíþí õðü ôïí Ã.

ÊáñáúóêÜêç êáé ìå 56 Üíäñåò óôéò óõãêñïý-

óåéò óôïí ÐåéñáéÜ ôïí ÉáíïõÜñéï 1827.

Óôéò 4 Öåâñïõáñßïõ ôïõ ßäéïõ ÷ñüíïõ

ïíïìÜóèçêå áñ÷çãüò ôçò ðõñïâïëéêÞò óôï

óôñáôüðåäï ôçò ÁôôéêÞò, Ý÷ïíôáò õðü ôéò

äéáôáãÝò ôïõ 60 êáíïíéÝñïõò.

Óôéò 9 Ìáñôßïõ ôÝèçêå õðü ôéò äéáôá-

ãÝò ôïõ ¢ããëïõ ÖéëÝëëçíá Ãêüñíôïí êáé

ìå óôñáôïëüãçóç 594 óôñáôéùôþí ðÞñå

äñáóôÞñéï ìÝñïò óå üëåò ôéò ìÜ÷åò ôïõ

ÖáëÞñïõ ìÝ÷ñé ôçí êáôáóôñïöÞ ðïõ åðá-

êïëïýèçóå.

Óôá ÷ñüíéá ôïõ Êáðïäßóôñéá óõíÝ÷éóå

íá ðñïóöÝñåé ôéò õðçñåóßåò ôïõ, êáßôïé

ðáñåðïíåßôï üôé åíþ ç åí ¢óôñåé ôï 1823

ÅèíéêÞ ÓõíÝëåõóç ôïí «áíÝäåéîå Óõíôáã-

ìáôÜñ÷çí», äåí å÷ñçóéìïðïéåßôï áíáëü-

ãùò êáé ðáñÝìåéíå áäñáíÞò õöéóôÜìåíïò

óôåñÞóåéò.

Êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Áãþíá, áîéïóç-

ìåßùôç Þôáí êáé ç ðñïóöïñÜ ôïõ ÃêñÜìóé

êáôÜ ôç óõëëïãÞ óçìáíôéêþí ðëçñïöï-

ñéþí ðåñß ôïõ å÷èñïý áðü Åõñùðáßïõò

áîéùìáôéêïýò ðïõ õðçñåôïýóáí óôéò ôÜîåéò

êõñßùò ôïõ ÉìðñáÞì.

ÔåëéêÜ, ï ÃêñÜìóé, èåùñþíôáò ôçí ÅëëÜ-

äá ùò èåôÞ ðáôñßäá ôïõ, ðáñÝìåéíå åäþ

êáé ðÝèáíå óå çëéêßá 86 åôþí ôï 1873.

Ó÷åäéÜãñáììá ôçò Ðïëéïñêßáò ôçò Áêñïðüëåùò




Áñ÷Ýò ôïõ êáëïêáéñéïý ôïõ 1821

èá áðïâéâáóèåß óôçí ÊáëáìÜôá ìåôáîý

Üëëùí êáé ï Éôáëüò Áî/êüò ÌðñåíôæÝñé

(Brengeri). ÐáñÝìåéíå óôçí ÅëëÜäá ìÝ÷ñé

ôéò áñ÷Ýò ôïõ 1823 êáé èá óõããñÜøåé Ýíá

åîáéñåôéêÜ åíäéáöÝñïí êåßìåíï õðü ôïí ôß-

ôëï «ÐåñéðÝôåéåò åíüò îÝíïõ óôçí ÅëëÜäá»

Ëïíäßíï, ÍïÝìâñéïò 1826 (Adventures of a

foreigner in Greece, London Magazine Nov.

1826). Ìáò ðáñÝ÷åé ðïëýôéìåò ðëçñïöïñß-

åò êáé ó÷üëéá, ùò áõôüðôçò ìÜñôõñáò, ãéá

ôçí Üëùóç ôçò ÔñéðïëéôóÜò 23 Óåðôåìâñßïõ

1821, ôçí áíåðéôõ÷Þ åðßèåóç ãéá ôçí êáôÜëç-

îç ôïõ Ðáëáìçäéïý óôéò 3 Äåêåìâñßïõ 1821,

ôçí åêóôñáôåßá ôïõ ÌáõñïêïñäÜôïõ óôçí

¹ðåéñï ôï èÝñïò ôïõ 1822, êáèþò êáé ãéá

ôçí Á´ ðïëéïñêßá ôïõ Ìåóïëïããßïõ (Ïêôþ-

âñéïò-ÄåêÝìâñéïò 1822).

ÁíÜìåóá óå áõôïýò ðïõ Ýöèáóáí êáôü-

ðéí óôéò áñ÷Ýò Íïåìâñßïõ ôïõ 1821 óôçí

ÊáëáìÜôá, äéáêñßíïõìå êáé ôïí Óéêåëü Êüìç-

ôá -êáô’ Üëëïõò Ðñßãêéðá- ÓõíôáãìáôÜñ÷ç

ÓôáñÜìðá (Staraba) ðïõ åß÷å õðçñåôÞóåé

óôï Óôñáôü ôïõ ÍáðïëÝïíôá. Åí óõíå÷åßá

ï ÓôáñÜìðá ìå Üëëïõò ôñéÜíôá îÝíïõò

ðñïùèÞèçêáí óôéò 12 Íïåìâñßïõ óôï ¢ñ-

ãïò êáé óôéò 3 Äåêåìâñßïõ Ýëáâáí ìÝñïò

óôçí Üôõ÷ç áðüðåéñá ãéá ôçí êáôÜëçøç

ôïõ Ðáëáìçäßïõ óôï Íáýðëéï. ¸êôïôå, ôá

ß÷íç ôïõ ÷Üíïíôáé.

Ôçí ßäéá ðåñßïäï, Ýöèáóáí êáé ïé äéá-

ðñåðåßò Éôáëïß ÁíôéóõíôáãìáôÜñ÷åò ÐéÝôñï

ÔáñÝëëá (Pietro Tarella) êáé ÁíôñÝá ÍôÜíéá

(Andrea Dania).

Ï ÔáñÝëëá êáôáãüôáí áðü ôï Ôïñßíï,

Þôáí ãåííáßïò êáé åîáéñåôéêÜ ìïñöù-

ìÝíïò Áîêüò. Åß÷å õðçñåôÞóåé ìå ôï âáè-

ìü ôïõ Ô÷ïõ óôï Åðéôåëåßï ôïõ Áíôéâáóé-

ëÝá ôçò Éôáëßáò Åõãåíßïõ Ìðùáñíáß êáé

åí óõíå÷åßá ùò Áí÷çò óôï Óôñáôü ôïõ

Ðåäåìïíôßïõ.

Ï ÃåíïâÝæïò ÍôÜíéá Þôáí áðüìá÷ïò

Áîêüò ôùí Íáðïëåüíôåéùí ÐïëÝìùí, Ô÷çò

Üëëïôå ôïõ 12ïõ Óõí/ôïò Äñáãþíùí.

Êáé ïé äýï áíÝðôõîáí ôçí Ýîï÷ç äñÜ-

óç ôïõò áëëçëÝíäåôá. Áñ÷éêÜ, èá ôïõò

óõíáíôÞóïõìå óôçí áíåðéôõ÷Þ åðé÷åßñç-

óç êáôáëÞøåùò ôïõ Ðáëáìçäéïý óôéò

3 Äåêåìâñßïõ 1821 êáé áñãüôåñá óôçí

õðåñößáëç åêóôñáôåßá ôïõ ÌáõñïêïñäÜ-

ôïõ ôï èÝñïò ôïõ 1822 óôçí ¹ðåéñï.

Ï ìåí ÔáñÝëëá äéïéêïýóå ôï Ôáêôéêü

Óþìá áðü ôéò 21 Áðñéëßïõ 1822, ìåôÜ ôçí

áíáóõãêñüôçóÞ ôïõ óôçí Êüñéíèï áðü ôïí

ÌáõñïêïñäÜôï êáé åß÷å áíôéêáôáóôÞóåé ôïí

çñùéêþò ðåóüíôá óôçí ÊñÞôç óôéò áñ÷Ýò

ôïõ 1822 ÃÜëëï ÌðáëÝóô, ï äå ÍôÜíéá åß÷å

ôåèåß åðéêåöáëÞò ôïõ åíüò åê ôùí äýï óõ-

óôáèÝíôùí ôüôå Ëü÷ùí ôùí ÖéëåëëÞíùí.

Áìöüôåñïé, èá âñïõí Ýíäïîï èÜíáôï

óôçí öïíéêüôáôç ìÜ÷ç ôïõ ÐÝôá ôçò ¢ñôáò

óôéò 4 Éïõëßïõ 1822, ìá÷üìåíïé åðéêåöá-

ëåßò ôùí áíäñþí ôïõò êáé èá ôéìÞóïõí

åóáåß ôï üíïìá ôçò ðáôñßäáò ôïõò, óõ-

ãêáôáëå÷èÝíôåò ìåôáîý ôùí åîå÷ïõóþí

öõóéïãíùìéþí ôùí ÖéëåëëÞíùí.

Ìåôáîý ôùí åëá÷ßóôùí äéáóùèÝíôùí

óôï ÐÝôá, ðåñéëáìâÜíïíôáí êáé ï õðï-

äéïéêçôÞò ôïõ Ôáêôéêïý, Éôáëüò Ô÷çò, Ãêïõ-

ìðåñíÜôé (Gubernati), ìéá áîéïðñüóåêôç

ðñïóùðéêüôçôá.

Ï ÃêïõìðåñíÜôé êáôáãüôáí áðü ôï Ðå-

Ó÷åäéÜãñáììá ôçò ðåñéï÷Þò êáôÜ ôç ìÜ÷ç ôïõ ÐÝôá áðü ôï âéâëßï ôïõ ÈùìÜ Ãêüñíôïí «History of the Greek Revolution»ÁèÞíá, ÃåííÜäåéïò ÂéâëéïèÞêç




äåìüíôéï, ðáëáéüò Ëï÷áãüò ôçò ÉôáëéêÞò

öñïõñÜò ôïõ Ì. ÍáðïëÝïíôá. ¹ñèå óôçí

ÅëëÜäá áìÝóùò ìå ôçí Ýíáñîç ôïõ Áãþíá

êáé áíÝëáâå ôá êáèÞêïíôá ôïõ Õðïäéïéêçôïý

ôïõ Ôáêôéêïý Óþìáôïò õðü ôïí ÌðáëÝóô,

ìå ôïí âáèìü ôïõ Ô÷ïõ. ¸ëáâå ìÝñïò óôçí

ðïëéïñêßá ôçò ÔñéðïëéôóÜò êáé óôçí áíåðéôõ-

÷Þ áðüðåéñá êáôáëÞîåùò ôïõ Ðáëáìçäéïý,

üðïõ ôñáõìáôßóèçêå âáñéÜ. Óôéò áñ÷Ýò Ìáñ-

ôßïõ 1822 áðåóôÜëç óôçí ×ßï ãéá íá åíéó÷ý-

óåé ôçí åðáíÜóôáóç óôï íçóß.

ÌåôÜ ôçí áíáóõãêñüôçóç ôïõ Ôáêôé-

êïý, ï ÃêïõìðåñíÜôé áíÝëáâå êáé ðÜëé

êáèÞêïíôá Õðïäéïéêçôïý ìå ôïí âáèìü ôïõ

Áíô÷ïõ êáé Ýëáâå ìÝñïò óôçí åêóôñáôåßá

ôïõ ÌáõñïêïñäÜôïõ óôçí ¹ðåéñï. ÊáôÜ ôç

ìÜ÷ç ôïõ ÐÝôá äéáóþèçêå Þ êáô’ Üëëïõò

áé÷ìáëùôßóèçêå êáé äéÝöõãå. Áêïëïýèùò,

êáô’ åíôïëÞ ôïõ ÌáõñïêïñäÜôïõ áíáóõ-

ãêñüôçóå ôá ëåßøáíá ôïõ Ôáêôéêïý ðïõ

êáôÝöõãáí óôï Áéôùëéêü êáé îåðåñíþíôáò

ìýñéåò äõóêïëßåò ôá ïäÞãçóå êáôÜ ôïí

Áýãïõóôï ôïõ 1822 ìÝóù Óáëþíùí óôçí

ÁèÞíá. Åí óõíå÷åßá, ï ÃêïõìðåñíÜôé ìå áíá-

íåùìÝíï êáé åíéó÷õìÝíï ôï Ôáêôéêü, ðÞñå

ìÝñïò óôçí ðïëéïñêßá ôïõ Íáõðëßïõ êáé

óõíåôÝëåóå óïâáñÜ óôçí åêðüñèçóç ôïõ

Ðáëáìçäéïý óôéò 30 Íïåìâñßïõ 1822.

3⁄4óôåñá üìùò, öáôñéáóôéêÝò Ýñéäåò êáé

ðñïóùðéêÝò öéëïäïîßåò óõíåôÝëåóáí óôç

äéÜóðáóç ôïõ Óþìáôïò êáé óôçí áðïìÜêñõí-

óÞ ôïõ. ÁðïãïçôåõìÝíïò ðëÝïí ï ßäéïò åãêá-

ôÝëåéøå ôï 1824 ôçí ÅëëÜäá êáé êáôÝöõãå

óôçí Áßãõðôï óôçí õðçñåóßá ôïõ Ìå÷ìÝô-

ÁëÞ, ìå ôïí áðáñÜâáôï üìùò üñï, íá ìçí

ðïëåìÞóåé ðïôÝ êáôÜ ôçò ÅëëÜäïò.

Óôéò 24 Äåêåìâñßïõ ôïõ 1824, áðïâé-

âÜæåôáé óôï Ìåóïëüããé ðñïåñ÷üìåíïò

áðü ôçí ÊåöáëïíéÜ ï Ëüñäïò Âýñùí ìå

ôçí áêïëïõèßá ôïõ, ç ïðïßá ðåñéëÜìâáíå

êáé ôïõò Éôáëïýò, Êüìçôá ÐéÝôñï ÃêÜìðá

(Conte Pietro Gamba) áðü ôç ÑáâÝííá ùò

ãñáììáôÝá êáé õðáóðéóôÞ ôïõ, êáèþò êáé

ôïí Éáôñü ÖñáíôæÝóêï Ìðñïýíï (Francesco

Bruno) áðü ôçí Óáñäçíßá.

Ï ÃêÜìðá êáôÜ ôçí ðáñáìïíÞ ôïõ óôï

Ìåóïëüããé óõíüäåõå ôïí Ëüñäï Âýñùíá

óôéò êáèçìåñéíÝò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ, öÝ-

ñïíôáò ôï âáèìü ôïõ ÁíôéóõíôáãìáôÜñ÷ïõ

êáé ìåôÜ ôïí èÜíáôï ôïõ ðïéçôïý óôéò 7

Áðñéëßïõ 1824, ìåôÝöåñå óôçí Áããëßá ôç

óïñü ôïõ.

Ôï 1825 óôéò áñ÷Ýò Áðñéëßïõ åðÝóôñåøå

óôçí ÅëëÜäá áíôéðñüóùðïò ôùí ¢ããëùí

Ôñáðåæéôþí ÑéêÜñíôï, ðïõ åß÷áí ÷ïñçãÞóåé

ôá ãíùóôÜ åðá÷èÞ äÜíåéá óôçí ÅëëÜäá.

ÔåëéêÜ, ôï ÌÜéï ôïõ 1827 áññþóôçóå êáé

ðÝèáíå óôá ÌÝèáíá. Ç óçìáíôéêÞ ðñïóöï-

ñÜ ôïõ ÃêÜìðá åßíáé ôï áîéüëïãï âéâëßï ôïõ

«ÐåñéãñáöÞ ôïõ ôåëåõôáßïõ ôáîéäéïý ôïõ

Ëüñäïõ Âýñùíá óôçí ÅëëÜäá», Ëïíäßíï

1825 (A narrative of Lord Byron’s last

journey to Greece, London 1825).

Ï ãéáôñüò Ìðñïýíï, ìåôÜ ôï èÜíáôï

ôïõ ðïéçôïý Ýöõãå ãéá ôçí Áããëßá, áëëÜ

áñãüôåñá îáíáãýñéóå óôçí ÅëëÜäá ìå ôï

áôìïêßíçôï «Êáñôåñßá», ãéá íá áðïâéþóåé

ôïí ÖåâñïõÜñéï ôïõ 1827 óôï ÁíÜðëé êÜôù

áðü ìõóôçñéþäåéò óõíèÞêåò. Åß÷å åêäþóåé

êåßìåíï ìå ÷ñÞóéìåò ïäçãßåò õãéåéíÞò ãéá

ôïõò óôñáôéþôåò.

Óôç ÷ïñåßá ôùí åîå÷üíôùí Éôáëþí Öé-

Ï ëüñäïò ÂýñùíÁèÞíá, Åèíéêü Éóôïñéêü Ìïõóåßï




ëåëëÞíùí ðïõ Þñèáí áñãüôåñá óôçí Åë-

ëÜäá ðåñß ôá ôÝëç ôïõ 1824 ìå ôéò áñ÷Ýò

ôïõ 1825, ðñùôåýïõóá èÝóç êáôÝ÷ïõí

ïé Êüìçò Óáíôüññå Óáíôáñüæá (Santorre

Santarosa) êáé Ôæéáôóßíôï ÊïëëÝíéï (Giacinto

Collegno), ïé ïðïßïé Ýäñáóáí áðü êïéíïý

óôïí Áãþíá ôçò Áíåîáñôçóßáò ìáò.

Ï Óáíôáñüæá êáôáãüôáí áðü ôï ÓáâéëéÜ-

íï ôçò ÓáâïÀáò, åß÷å ðñùôáãùíéóôÞóåé óôçí

åðáíÜóôáóç ôïõ Ðåäåìïíôßïõ ôï 1821 êáé

åß÷å ÷ñçìáôßóåé Õðïõñãüò Óôñáôéùôéêþí óôç

âñá÷ýâéá åðáíáóôáôéêÞ êõâÝñíçóç. ÌåôÜ

ôçí áðïôõ÷ßá ôïõ êéíÞìáôïò, êáôáäéêÜóèçêå

óå èÜíáôï êáé áíáãêÜóôçêå íá êáôáöýãåé

óôçí Ãáëëßá êáé áêïëïýèùò óôçí Áããëßá.

ÊáôÜ ìßá ìáñôõñßá áíåðéâåâáßùôç, ï Óáíôá-

ñüæá åß÷å êáôÝâåé óôçí ÅëëÜäá ùò åèåëï-

íôÞò ôï 1822 êáé åß÷å ëÜâåé ìÝñïò óôçí êá-

ôÜëçîç ôùí Áèçíþí êáé ôçò Áêñïðüëåùò.

Ôï âÝâáéï ðÜíôùò åßíáé üôé ï Óáíôáñüæá

ìå ôïí åðéóôÞèéï ößëï ôïõ ÊïëÝíéï ôïí Äå-

êÝìâñéï ôïõ 1824 âñßóêïíôáí óôï Íáýðëéï.

Ëßãï áñãüôåñá, ìáæß ìå ôïí ÊïëÝíéï ðÞñå

ìÝñïò ùò áðëüò óôñáôéþôåò óôçí åêóôñá-

ôåßá ôïõ Ãåùñãßïõ Êïõíôïõñéþôç êáôÜ ôïõ

ÉìðñáÞì ÐáóÜ óôçí ÄõôéêÞ Ðåëïðüííçóï

ôçí Üíïéîç ôïõ 1825. Óõììåôåß÷å óôçí Üôõ-

÷ç ìÜ÷ç óôï Êñåììýäé óôéò 7 Áðñéëßïõ 1825

êáé áêïëïýèùò ìå ôïí ÊïëÝíéï ìðÞêå óôï

öñïýñéï ôïõ ÍåïêÜóôñïõ êáé åí óõíå÷åßá

õðü ôïí ÌáõñïêïñäÜôï êáôÝöõãáí óôç

Óöáêôçñßá. Åêåß, óôéò 8 ÌáÀïõ êáé áöïý

áñ÷éêÜ áðïêñïýóèçêáí ïé åðáíåéëçììÝíåò

áðïâáôéêÝò ðñïóðÜèåéåò ôùí Áéãõðôßùí, ï

Óáíôáñüæá ðïëåìþíôáò óôçí ðñþôç ãñáì-

ìÞ ôñáõìáôßóèçêå óïâáñÜ, áñíÞèçêå íá

ðáñáäïèåß üôáí ôá ðÜíôá åß÷áí ÷áèåß êáé

âñÞêå çñùéêü èÜíáôï. Ôï ðôþìá ôïõ áíá-

ãíùñßóôçêå áñãüôåñá áðü ôï ößëï ôïõ Êï-

ëÝíéï áðü ôá ãõáëéÜ ðïõ öïñïýóå. Ìåôáîý

ôùí Üëëùí ðïõ Ýãñáøáí ãéá ôçí áðÞ÷çóç

ôïõ èáíÜôïõ ôïõ, ï Ãåþñãéïò Ößëíåû èá

åðéóçìÜíåé üôé «ïõäåíüò áíäñüò ï èÜíá-

ôïò åðñïîÝíçóå åéëéêñéíåóôÝñáí ëýðçí

åéò ôïõò áãùíéæïìÝíïõò ¸ëëçíáò», ï äå

ÔåñôóÝôçò èá óçìåéþóåé üôé «ï S. S. ðñï-

óÝöåñåí ôï ìÝôñïí ôçò çèéêÞò êáëëïíÞò

ôïõ ¸èíïõò ôïõ».

ÔÝëïò, áîéïëïãüôáôï åßíáé ôï ãñÜììá

ðïõ Ýóôåéëå ï Óáíôáñüæá óôïí Éôáëü Ó÷ç

ôïõ Ìç÷áíéêïý ÔæéïâÜíé ÑïìÝé (Giovani

Romei) ï ïðïßïò õðçñåôïýóå óôï óôñÜôåõ-

ìá ôïõ ÉìðñáÞì. Ï Óáíôáñüæá, åí áãíïßá

üôé ï ÑïìÝé óõãêÝíôñùíå ðëçñïöïñßåò ãéá

ôá ó÷Ýäéá ôïõ ÉìðñáÞì êáé ôéò äéï÷Ýôåõå

êñõößùò ìÝóù åðéôñïðÞò ôçò Æáêýíèïõ

õðü ôïí Äéïíýóéï Ñþìá óôïõò ¸ëëçíåò

ïðëáñ÷çãïýò, óõíÝôáîå ìíçìåéþäç åêôåíÞ

åðéóôïëÞ, áðåõèõíïìÝíç ü÷é ìüíï óôïí Ñï-

ìÝé áëëÜ êáé óôïõò îÝíïõò áîéùìáôïý÷ïõò

óôï óôñáôü ôïõ ÉìðñáÞì, ôïõò ïðïßïõò

ðáñüôñõíå ìå óåéñÜ åðé÷åéñçìÜôùí íá êá-

ôáöýãïõí óôï Åëëçíéêü óôñáôüðåäï.

Ï ÊïëÝíéï ãåííÞèçêå óôï Ôïñßíï êáé õðç-

ñÝôçóå ùò Áîêüò áñ÷éêÜ óôï óôñáôü ôïõ

âáóéëåßïõ ôçò Íåáðüëåùò êáé áñãüôåñá

óôáõëÜñ÷çò ôïõ âáóéëÝá ôçò Óáñäçíßáò.

Óõììåôåß÷å óôïõò Íáðïëåüíôåéïõò ÐïëÝ-

ìïõò ùò Áîêüò Ðõñïâïëéêïý. ÐÞñå ìÝñïò

áêïëïýèùò óôçí åðáíÜóôáóç ôïõ Ðåäåìï-

íôßïõ ôï 1821 êáé ìåôÜ ôçí áðïôõ÷ßá ôçò

êáôáäéêÜóèçêå óå èÜíáôï êáé áíáãêÜóôçêå

Ï äéÜóçìïò öéëÝëëçíáò óôñáôéùôéêüò Óáíôáñüæá (ÁèÞíá, Åèíéêü Éóôïñéêü Ìïõóåßï)




íá êáôáöýãåé äéáäï÷éêÜ óôçí Åëâåôßá, ôçí

Ãáëëßá, ôï ÂÝëãéï, ôçí Ðïñôïãáëßá, ôçí

Éóðáíßá êáé ôÝëïò ôçí Áããëßá.

¸öèáóå ìå ôïí Óáíôáñüæá ôïí ÄåêÝì-

âñéï ôïõ 1824 óôçí åðáíáóôáôçìÝíç Åë-

ëÜäá, óôï Íáýðëéï êáé áêïëïýèùò ðÞñå

ìÝñïò ìáæß ìå ôïí Óáíôáñüæá óå üëåò ôéò

ìÜ÷åò ðïõ ðñïáíáöÝñèçêáí. ÌåôÜ ôçí

ðáñÜäïóç ôïõ ÍåïêÜóôñïõ ï ÊïëÝíéï,

óôåíï÷ùñçìÝíïò áðü ôçí åîÝëéîç ôùí ãå-

ãïíüôùí, åðáíáðáôñßóèçêå.

ÅðéóôñÝöïíôáò óôçí ÄõôéêÞ Åõñþðç,

åãêáôáóôÜèçêå óôçí Ãáëëßá üðïõ óðïýäá-

óå ãåùëïãßá êáé áðü ôï 1838 Ýùò ôï 1844

äßäáîå ôï ìÜèçìá áõôü óôï ÐáíåðéóôÞìéï

ôïõ Ìðïñíôþ. Ôï 1845 èá åãêáôáóôáèåß

óôçí Éôáëßá, üðïõ èá áíáëÜâåé äéÜöïñá

áîéþìáôá (ãåñïõóéáóôÞò, óôñáôçãüò, áêá-

äçìáúêüò, ðñåóâåõôÞò ê.Ü.).

ÓõíÝãñáøå åíäéáöÝñïí âéâëßï ó÷åôéêÜ

ìå ôçí ðïëéïñêßá êáé ôçí ðôþóç ôïõ Íåï-

êÜóôñïõ, õðü ôïí ôßôëï «Çìåñïëüãéï ôçò Ðï-

ëéïñêßáò ôïõ Íáõáñßíïõ, Ôïñßíï 1857 (Diario

dell’ assedio di Navarino, Torino 1857).

¸íáò Üëëïò Éôáëüò ÖéëÝëëçí, ãíù-

óôüò êõñßùò ãéá ôï óõããñáöéêü ôïõ

Ýñãï, åßíáé ï ÌéëáíÝæïò êáé êáô’ Üë-

ëïõò Âåíåôüò, Êüìçò ÃêéïõæÝððå ÐÝêéï

(Conte Giuseppe Pecchio). ÐáñÝìåéíå

óôçí ðáôñßäá ìáò ìüíï åðß ôñßìçíï áðü

ôïí Áðñßëéï ìÝ÷ñé ôïí Éïýíéï ôïõ 1825,

óõíÝãñáøå üìùò ðïëõóÝëéäï ÷ñïíéêü

âáóéóìÝíï óôéò ðåñéçãÞóåéò ôïõ áíÜ ôçí

Ðåëïðüííçóï, ðïõ êõêëïöüñçóå ìáæß ìå

ôá åíèõìÞìáôá ôùí ¢ããëùí åèåëïíôþí

Emerson êáé Humphreys óôï Ëïíäßíï ôï

1826 õðü ôïí ôßôëï «Ìéá åéêüíá ôçò Åë-

ëÜäïò» (A picture of Greece). Éäéáßôåñï

åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæïõí ïé óåëßäåò

ðïõ áíáöÝñïíôáé óôéò åðáöÝò ôïõ ìå

êïñõöáßïõò ¸ëëçíåò ðïëéôéêïýò êáé

óôñáôéùôéêïýò çãÝôåò.

Óôçí ôåëåõôáßá ðïëéïñêßá ôïõ Ìåóï-

ëïããßïõ, óçìáíôéêÞ äñÜóç áíáðôýóóïõí

ïé áîéüëïãïé Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò ÑáæéÝñé

(Rasieri) êáé ÐáóêïõÜëå Ôæéáêïìïýôæé

(Pasquale Giaccomuzzi).

Ï ÑáæéÝñé áðü ôï Ðåäåìüíôéï, åß÷å

óðïõäÜóåé ï÷õñùìáôïðïéüò êáé íåüôáôïò

Ýöèáóå óôï Ìåóïëüããé óôéò 11 ÌáÀïõ

1825. ÓõíåñãÜóèçêå áðïäïôéêÜ ìå ôïí

åðéâëÝðïíôá ôçí ï÷ýñùóç ôïõ öñïõñß-

ïõ ¸ëëçíá Ìé÷áÞë Êïêêßíç êáé ÷Üñéí óôéò

óõìâïõëÝò ôïõ, ôüóï ãéá ôçí åðÝêôáóç

ôùí ðõñãùìÜôùí üóï êáé ãéá ôï êëåßóéìï

Þ ôï Üíïéãìá íÝùí êáíïíïèõñßäùí, ïé ðï-

ëéïñêïýìåíïé áðÝêñïõáí åõ÷åñÝóôåñá ôéò

ÔïõñêéêÝò åðéèÝóåéò.

Áôõ÷þò, ï ÑáæéÝñé óõììåôáó÷þí åèå-

ëïíôéêÜ, ðáñÜ ôéò áíôßèåôåò óõìâïõëÝò,

óå íõêôåñéíÞ åðßèåóç ôçò öñïõñÜò åêôüò

ôåé÷þí óôéò 20 Éïõíßïõ, Ýðåóå ìá÷üìåíïò,

åíþ êáô’ Üëëç åêäï÷Þ åðéóôñÝöïíôáò óôá

ôåß÷ç ìå Ýíáí Ãåñìáíü öéëÝëëçíá êáé áãíï-

þíôáò ôçí ÅëëçíéêÞ ãëþóóá êáé óõíåðþò

ôï ðáñáóýíèçìá, åöïíåýèçóáí áðü ößëéá

ðõñÜ. Ôïí èÜíáôï ôùí äýï öéëåëëÞíùí

Ýêëáõóáí «ïõê ïëßãïí» ïé õðåñáóðéóôÝò

ôïõ Ìåóïëïããßïõ.

Ï Ôæéáêïìïýôæé áðü ôçí Óáñäçíßá, ðá-

ëáßìá÷ïò ôùí Íáðïëåüíôåéùí ÐïëÝìùí,

åß÷å ÷ñçìáôßóåé õðáîéùìáôéêüò ðõñïâïëé-

êïý óôï Ðåäåìüíôéï. ¹ëèå óôçí ÅëëÜäá

óôéò 4 Éïõëßïõ 1825 êáé óôéò 6 Áõãïýóôïõ

êáôáôÜ÷èçêå óôï Ôáêôéêü Óþìá ôïõ Öá-

âéÝñïõ ùò Õðïëï÷áãüò.

Åí óõíå÷åßá, ôïí åíôïðßæïõìå óôï Ìå-

óïëüããé ôçí 1ç Óåðôåìâñßïõ 1825 ìÝ÷ñé êáé

ôçí ¸îïäï ôçò ÖñïõñÜò óôéò 10 Áðñéëßïõ

1826. ÄéåôÝëåóå áñ÷éêÜ áñ÷éðõñïâïëçôÞò

êáíïíéïóôáóßïõ (íôÜðéáò) ìå 9 ðõñïâïëç-

ôÝò êáé 5 ðõñïâüëá êáé áñãüôåñá óôçí ï÷õ-

ñùìÝíç íçóßäá ôïõ Âáóéëáäéïý óôï êëåéäß,

ôçò ëéìíïèÜëáóóáò ôïõ Ìåóïëïããßïõ, êá-

ôÜ ôçí ðôþóç ôçò ïðïßáò óôéò 25-26 Öå-

âñïõáñßïõ 1826 äéáóþèçêå êïëõìðþíôáò,

åíþ ôçí ßäéá êáëÞ ôý÷ç åß÷å êáé êáôÜ ôçí

¸îïäï ôçò ÖñïõñÜò. Áêïëïýèùò, ï Ôæéá-

êïìïýôæé åðáíÞëèå óôï Ôáêôéêü Óþìá õðü

ôïí ÖáâéÝñï êáé ðÞñå ìÝñïò óôéò ìÜ÷åò

×áúäáñßïõ êáé Áêñïðüëåùò.

Ôçí 1ç Ïêôùâñßïõ 1827 ðñïÞ÷èç åðéóÞ-

ìùò óå Ëï÷áãüò, óõíå÷ßæïíôáò ôçí ðñïóöï-

ñÜ ôùí õðçñåóéþí ôïõ.




ÌåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç ðáñÝìåéíå

óôçí ÅëëÜäá êáé ðÝèáíå óôï Íáýðëéï

óôéò 25 Éáíïõáñßïõ 1845.

Ôï Ìåóïëüããé ôßìçóå ôïõò äõï Öé-

ëÝëëçíåò, äßäïíôáò ôï üíïìÜ ôïõò óå

äñüìïõò ôçò ðüëåùò.

¢ëëïò äéáêåêñéìÝíïò Éôáëüò ÖéëÝëëçí

Þôáí ï ÌéëáíÝæïò êüìçò Ãéïýëéï Ðüññï

(Julio Porro), ößëïò ôïõ Óáíôáñüæá. ¹ëèå

óôç ÷þñá ìáò åê ìÝñïõò ôïõ Áããëéêïý êï-

ìéôÜôïõ, óõíïäåýïíôáò ôçí ðÝìðôç äüóç

ôïõ äáíåßïõ ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1825, áöïý

Þäç ôï 1821 åß÷å ðÜñåé ìÝñïò óôçí áðïôõ-

÷ïýóá åðáíÜóôáóç óôçí ðáôñßäá ôïõ.

Óôçí áñ÷Þ ôïí óõíáíôÜìå ôïí Ðüññï

ùò óýìâïõëï óôï Õðïõñãåßï åðß ôùí

Åîùôåñéêþí, áëëÜ ôçí êýñéá äñáóôçñéü-

ôçôÜ ôïõ áíÝðôõîå óôïí ôïìÝá ôçò åðé-

ìåëçôåßáò óôï õðü ôïí ÖáâéÝñï óõãêñï-

ôïýìåíï Ôáêôéêü Óþìá, üðïõ ìå äéÜôáãìá

ôïõ Åêôåëåóôéêïý Óþìáôïò äéïñßóèçêå

óôéò 24 Éáíïõáñßïõ 1826 «Ãåíéêüò öñï-

íôéóôÞò ôùí ôáêôéêþí óôñáôåõìÜôùí».

Áðü ôç èÝóç áõôÞ êáé Ýùò ôçí áíá÷þ-

ñçóÞ ôïõ áðü ôçí ÅëëÜäá, ðåñß ôá ôÝëç

ôïõ 1828, ðñïóÝöåñå óçìáíôéêÝò õðçñå-

óßåò óôïí Áãþíá. Ðñéí áðÝëèåé, åîåäüèç

Ýããñáöï ðéóôïðïéÞóåùò ôùí õðçñåóéþí

ôïõ óôéò 17 Äåêåìâñßïõ 1828 áðü ôçí Åë-

ëçíéêÞ ÊõâÝñíçóç, óôï ïðïßï, ìåôáîý ôùí

Üëëùí, ï Ðüññï ÷áñáêôçñéæüôáí «Üîéïò ôçò

åõãíùìïóýíçò ôïõ ¸èíïõò».

ÐÝèáíå óôï ÌéëÜíï ôï 1860.

¢ëëç åîÝ÷ïõóá ðñïóùðéêüôçôá Þôáí

ï ÍáðïëéôÜíïò Ó÷çò ÂéíôóÝíôæï Ðßæá

(Vincenzo Pisa). Åß÷å ðïëåìÞóåé ôï 1800

óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌáñÝãêï êáé åß÷å ðëçãùèåß.

Áñãüôåñá, åß÷å ðÜñåé åíåñãü ìÝñïò óôçí

åðáíÜóôáóç ôçò ðáôñßäáò ôïõ ôï 1821

êáé ìåôÜ ôçí áðïôõ÷ßá ôçò êáôÝöõãå óôçí

Éóðáíßá êáé áêïëïýèùò óôçí Áããëßá. Ï Ðß-

æá Þëèå óôçí ÅëëÜäá ìå Üëëïõò 16 Éôá-

ëïýò ÖéëÝëëçíåò ðåñß ôá ôÝëç ôïõ 1825.

Óôéò 27 Éáíïõáñßïõ 1826 åíôÜ÷èçêå, åðé-

êåöáëÞò 93 îÝíùí åèåëïíôþí, óôï õðü

ôïí ÖáâéÝñï Ôáêôéêü Óþìá óôï Íáýðëéï

êáé Ýëáâå ìÝñïò óôçí åêóôñáôåßá ôçò Êá-

ñýóôïõ ôïí ÌÜñôéï 1826.

Åí óõíå÷åßá, ôïí óõíáíôÜìå ùò äéïéêç-

ôÞ Ëü÷ïõ 70 ÖéëåëëÞíùí óôï óôñáôüðåäï

ôçò Åëåõóßíáò õðü ôïí Ãåþñãéï ÊáñáúóêÜ-

êç, íá ëáìâÜíåé ìÝñïò óôéò ìÜ÷åò óôï ×á-

úäÜñé óôéò 6 êáé 8 Áõãïýóôïõ 1826, üðïõ

áíäñáãÜèçóå.

ÌåôÜ, ï Ðßæá óõììåôåß÷å óôçí åêóôñá-

ôåßá óôïí Ùñùðü õðü ôïí ×Ýõäåê óôéò 7

Óåðôåìâñßïõ 1826 êáé áêïëïýèùò õðü ôïí

ÖáâéÝñï, ùò äéïéêçôÞò óþìáôïò 40 Öéëåë-

ëÞíùí ðÞñå ìÝñïò óôçí ðáñÜôïëìç åßóïäï

ôïõ Ôáêôéêïý Óþìáôïò óôçí Áêñüðïëç óôéò

13 Óåðôåìâñßïõ 1826, üðïõ ðáñÝìåéíå ìÝ-

÷ñé ôç óõíèçêïëüãçóç ôçò ÖñïõñÜò óôéò

9 Éïõíßïõ 1827.

Ìáñôõñåßôå åðßóçò üôé ðÞñå ìÝñïò

óôçí õðü ôïí ÖáâéÝñï åêóôñáôåßá óôçí

×ßï, áëëÜ äéåöþíçóå óôéò 13 Äåêåìâñßïõ

1827 êáé õðÝâáëå ôçí ðáñáßôçóÞ ôïõ áðü

ôï Ôáêôéêü Óþìá.

Óôá ÊáðïäéóôñéáêÜ ÷ñüíéá ï Ðßæá ôïí

ÖåâñïõÜñéï ôïõ 1828 ìáæß ìå ôïí ÉùÜí-

íç Èåïôüêç ðáñÝëáâáí ôá öñïýñéá ôïõ

Íáõðëßïõ, ôïí ßäéï äå ìÞíá äéïñßóèçêå

ÐïëéôÜñ÷çò ôçò ðüëåùò. Ôïí Éïýëéï ôïõ

1828 ç Äçìïãåñïíôßá ôïõ Íáõðëßïõ ôïí

ðïëéôïãñÜöçóå ùò «åðáîßùò óõìðïëßôçí

ôùí, ÷áéñüìåíïí üëá ôá ôïõ ãíçóßïõ ¸ë-

ëçíá êáé ðïëßôïõ äéêáéþìáôá».

Áñãüôåñá, óôéò áñ÷Ýò Éáíïõáñßïõ 1829,

ï Ðßæá äéïñßóèçêå Áñ÷çãüò ôïõ Óôñáôïý «êá-

ôÜ ôçí ÄõôéêÞ ÅëëÜäá», ðñïá÷èåßò óôïí

âáèìü ôïõ ÕðïóôñáôÞãïõ.

Óôá ÷ñüíéá ôçò ÂáõáñéêÞò Áíôéâáóéëåß-

áò ï Ðßæá ÷ñçìÜôéóå Óôñáôéùôéêüò ÄéïéêçôÞò

Áèçíþí êáé Ðåéñáéþò, ðáñÝìåéíå äå Ýêôïôå

óôçí ÅëëÜäá êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò

16 Éïõëßïõ 1837. Åß÷å óõããñÜøåé ôï áîéü-

ëïãï ðüíçìá «Óýíïøç ôùí áãþíùí ôïõ

Ôáêôéêïý Óþìáôïò» (Résumé de luttes de L’

armé réguliére), ÁèÞíá 1841.

Èá óçìåéþóïõìå áêüìá ôïí ÃêéïõæÝðå

Ñáæáñüëëé (Giuseppe Rosarolli), ï ïðïßïò

êáôáãüôáí áðü ôçí ÍåÜðïëç êáé åß÷å ÷ñçìá-

ôßóåé Óôñáôçãüò ÄéïéêçôÞò Ìåñáñ÷ßáò õðü

ôïí ÌõñÜ êáôÜ ôçí ÃáëëéêÞ êõñéáñ÷ßá ôïõ




âáóéëåßïõ ôçò ðáôñßäáò ôïõ. ¹ëèå óôçí

ÆÜêõíèï ôï 1823, üìùò éäéáßôåñá áíÝðôõ-

îå ôçí ÖéëåëëçíéêÞ ôïõ äñáóôçñéüôçôá

êáôÜ ôï 1825, êõñßùò ìå ôç óõëëïãÞ

ðëçñïöïñéþí ãéá ôá ó÷Ýäéá ôïõ ÉìðñáÞì,

åíçìåñþíïíôáò ôçí ÅëëçíéêÞ çãåóßá êáé

ðáñÜëëçëá äéáâñþíïíôáò ôï Åõñùðáúêü

Åðéôåëåßï ôïõ Áéãõðôéáêïý Óôñáôïý. Ï Ñï-

æáñüëëé, åß÷å óõëëÜâåé ôï ìåãáëåðÞâïëï

üóï êáé åîùðñáãìáôéêü ó÷Ýäéï, ãéá ôçí áðü

êïéíïý äñÜóç ìå Åëëçíéêü óþìá ãéá ôçí

áðåëåõèÝñùóç ôçò ðáôñßäáò ôïõ, ôåëéêÜ

üìùò ðåñéïñßóèçêå íá Ýëèåé óôçí çðåéñùôé-

êÞ ÅëëÜäá êáé íá ðñïóöÝñåé ôéò ðïëýôéìåò

õðçñåóßåò êáé ãíþóåéò ôïõ óôïí Áãþíá.

¸ôóé, ìÝóù Ãáóôïýíçò Ýöèáóå ôïí

Ïêôþâñéï ôïõ 1825 óôï Íáýðëéï ìå ôá

ôÝóóåñá ðáéäéÜ ôïõ, üðïõ üìùò, ìåôÜ

áðü óýíôïìç áóèÝíåéá ðÝèáíå óôéò 21

Íïåìâñßïõ 1825 êáé åíôáöéÜóèçêå ìå

åîáéñåôéêÝò ôéìÝò.

Óõììåôï÷Þ óôçí ðïëéôéêÞ óõãêñüôçóç

ôïõ íåïóýóôáôïõ êñÜôïõò.

Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò ðñïóÝöåñáí áíåêôß-

ìçôåò õðçñåóßåò óôïí ôïìÝá áõôüí. ×áñá-

êôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá ôïõ Éôáëïý ÖéëÝëëç-

íá ÂéíôóÝíôæï Ãêáëëßíá (Vincenzo Gallina),

êáôáãïìÝíïõ áðü ôï Ðåäåìüíôéï, ï ïðïßïò,

ùò ãíþóôçò ôïõ Âåëãéêïý êáé Üëëùí Óõ-

íôáãìÜôùí, óõíåñãÜóèçêå åðïéêïäïìçôéêÜ

ìå ôïí ÁëÝîáíäñï ÌáõñïêïñäÜôï êáé ôçí

áñìïäßá åðéôñïðÞ ãéá ôç óýíôáîç ôïõ ðñþ-

ôïõ Åëëçíéêïý Êáôáóôáôéêïý ×Üñôïõ ôïõ

«Íüìïõ ôçò Åðéäáýñïõ» ôçí 1ç Éáíïõáñßïõ

1822. Óôïí Ãêáëëßíá áðïíåìÞèçêå ôï åéäé-

êü ðáñÜóçìï – âñáâåßï ðïõ èåóðßóèçêå

áðü ôï âïõëåõôéêü óôéò 22 Ìáñôßïõ 1822

óôçí Êüñéíèï ãéá ôçí äùäåêáìåëÞ Åðéôñï-

ðÞ êáôáñôéóìïý ôïõ ÓõíôÜãìáôïò.

Åðßóçò, ëßãï áñãüôåñá, üôáí óôéò 14

Éïõëßïõ 1822 ôï âïõëåõôéêü åíÝêñéíå ôç

íïìéóìáôïðïéßá, ï Ãêáëëßíá ðåñéåëÞöèç

óôçí áñìïäßá ôñéìåëÞ ÅðéôñïðÞ.

Åí óõíå÷åßá üìùò, áðïãïçôåõìÝíïò

áðü ôéò öáôñéáóôéêÝò äéáìÜ÷åò ðïõ åß÷áí

îåóðÜóåé, åãêáôÝëåéøå ôçí ÅëëÜäá.

Óôïí ôïìÝá áõôüí, åîáéñåôéêÜ óçìáíôéêÞ

Þôáí êáé ç ðñïóöïñÜ ôïõ êüìçôïò Áëåñßíï

ÐÜëìá (Conte Alerino Palma) (1776-1851)

äéêçãüñïõ áðü ôçí Óáñäçíßá. Ï ÐÜëìá åß-

÷å äéáêñéèåß óôéò åðáíáóôáôéêÝò åíÝñãåéåò

óôçí ðáôñßäá ôïõ êáé Þëèå óôçí ÅëëÜäá ôï

1824 ùò åêðñüóùðïò ôïõ Áããëéêïý Öéëåë-

ëçíéêïý ÊïìéôÜôïõ. Áñ÷éêÜ óõììåôÝó÷å óå

óôñáôéùôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò, êáé åí óõíå÷åßá

ðáñåß÷å ôéò õðçñåóßåò ôïõ óôïí äéêáóôéêü

ôïìÝá. Ôïí ÉáíïõÜñéï 1826 ðñüôåéíå óôç

Äéïßêçóç ôç óýóôáóç Óõìâïõëßïõ ôçò Åðé-

êñáôåßáò. Ôïí ßäéï ÷ñüíï óôçí 3⁄4äñá, ìå

åêäüôç ôïí Éôáëü ÖéëÝëëçíá ÉùóÞö ÊéÜððå

– ãéá ôïí ïðïßï èá áíáöåñèïýìå åêôåíÝóôå-

ñá – ï ÐÜëìá êõêëïöüñçóå âéâëßï, ðïõ

ìåôáöñÜóèçêå êáé óôá ÅëëçíéêÜ õðü ôïí

ôßôëï «ÊáôÞ÷çóéò ðïëéôéêÞ åéò ÷ñÞóéí ôùí

ÅëëÞíùí», 3⁄4äñá 1826.

Ëßãï áñãüôåñá åîÝäùóå óôï Ëïíäßíï ôï

1826 ôá âéâëßá «Ðåñßëçøç ôçò íáõôéêÞò åê-

óôñáôåßáò ôïõ Ëüñäïõ Êü÷ñáí» (“Summary

Account of the Steam – boats for Lord

Cohrane’s expedition”) êáé «Ïé ÅëëçíéêÝò

äéåêäéêÞóåéò óå äýï ãñÜììáôá» (“Greece

vindicated in two letters”).

Ï ÐÜëìá ðáñÝìåéíå óôçí ÅëëÜäá ìåôÜ

ôçí áðåëåõèÝñùóç, Ýãéíå áñãüôåñá ìÝëïò

ôïõ Áñåßïõ ÐÜãïõ êáé ðÝèáíå óôçí Óýñï

ôï 1851.

ÓõìâïëÞ óôçí Ýêäïóç åöçìåñßäùí.

ÊáèïñéóôéêÞ õðÞñîå ç äñáóôçñéüôçôá

ðïõ áíÝðôõîå óôïí ôïìÝá áõôüí ï ÉùóÞö

ÊéÜððå (Joseph Ciappe).

O KéÜððå Þëèå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1820

óôçí 3⁄4äñá êáé åîÜóêçóå ôï åðÜããåëìá

ôïõ «ìåñéêïý äéäáóêÜëïõ äéáöüñùí äéá-

ëÝêôùí». Ìå ôçí Ýíáñîç ôïõ áãþíá óôçí

3⁄4äñá, óôéò 18 Áðñéëßïõ 1821, æÞôçóå íá

áãùíéóèåß ãéá ôçí åèíéêÞ ìáò áðïêáôÜ-

óôáóç êáé íá ðïëéôïãñáöçèåß Õäñáßïò,

ðñÜãìá ðïõ åõ÷Üñéóôá áðïäÝ÷èçêáí ïé

åêåß ðñüêñéôïé.

Áñ÷éêÜ, ï ÊéÜððå Ýëáâå ìÝñïò óôéò êáôÜ

èÜëáóóáí åðé÷åéñÞóåéò ìå ôï ðëïßï «ÁãáìÝ-

ìíùí» õðü ôïí ÁíáóôÜóéï Ôóáìáäü.

Áêïëïýèùò, ôïí Éïýíéï 1821 äéïñßóèçêå

ðñþôïò ãñáììáôÝáò «ôçò óõóôáèçóïìÝíçò




áóôõíïìßáò» êáé Ýðåéôá áðü ëßãïõò ìÞíåò

áíÝëáâå êáé ôá êáèÞêïíôá ôïõ ðñþôïõ

ãñáììáôÝá ôçò êïéíüôçôáò ôçò 3⁄4äñáò ìÝ-

÷ñé ôïí ÌÜñôéï 1824. Ôüôå, äéáôçñþíôáò

ìüíï ôá ôåëåõôáßá êáèÞêïíôá, áíÝëáâå

ôçí Ýêäïóç óôçí 3⁄4äñá ôçò óçìáíôéêÞò

åöçìåñßäáò «Ï Ößëïò ôïõ Íüìïõ».

Óôéò 7 Ìáñôßïõ 1828, ï ÊéÜððå ìå ôç óõ-

ãêáôÜèåóç ôùí ðñïêñßôùí ôçò 3⁄4äñáò, áðï-

äåóìåýèçêå áðü ôá áíùôÝñù êáèÞêïíôá

êáé åãêáôáóôÜèçêå óôçí Áßãéíá, üðïõ ôüôå

Þôáí ç Ýäñá ôçò ÊõâåñíÞóåùò, åêäßäïíôáò

ôçí åöçìåñßäá «Ç ÅëëçíéêÞ ÌÝëéóóá» (“L’

abeille Grecque”). Ìáñôõñåßôå üôé óå üëç

ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñáìïíÞò ôïõ óôçí 3⁄4äñá

áìåéâüôáí ìüíï ìå «ôá áíáãêáßá Ýîïäá» ãéá

ôçí åîïéêïíüìçóç ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ.

Ùóôüóï ï ÊéÜððå, ýóôåñá áðü 14ìçíç

ðáñáìïíÞ óôçí Áßãéíá åðÝóôñåøå óôçí

3⁄4äñá, êáé ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç ðáñÝ-

ìåéíå óôçí ÅëëÜäá, öÝñåôáé äå ðùò ðÝèá-

íå óôçí ÁèÞíá.

ÓõìðáñÜóôáóç óôçí ïñãÜíùóç êáé

äéåýèõíóç ôçò éáôñéêÞò, öáñìáêåõôéêÞò êáé

íïóïêïìåéáêÞò ðåñéèÜëøåùò áóèåíþí êáé

ôñáõìáôéþí.

ÅíäåéêôéêÜ óôïí ôïìÝá áõôüí, ðïëý-

ôéìåò õðçñåóßåò ðñïóÝöåñáí, ï éáôñüò

ÔæéïâÜííé Ìðñïýíï (Giovanni Bruno) áðü

ôï ÐáëÝñìï ðïõ áñ÷éêÜ áðü ôï 1821 äñá-

óôçñéïðïéÞèçêå óôçí ÊáëáìÜôá, Ôñßðïëç,

Êüñéíèï êáé áñãüôåñá ôï 1827 äéïñßóèçêå

óôï íïóïêïìåßï ôïõ Ôáêôéêïý Óôñáôïý óôá

ÌÝèáíá, ï ÷åéñïýñãïò Íéêïëü Áíôæåëüôôé

(Nicolo Angelotti), ï ïðïßïò áðü ôï 1821 êáé

ìÝ÷ñé ôï 1828 ðñïóÝöåñå áöéëïêåñäþò ôéò

åêäïõëåýóåéò ôïõ êáé ï Éáôñüò ÖñáíóïõÜ

Ìðñïýíï (Francois Bruno) áðü ôçí Óáñäç-

íßá ôçò áêïëïõèßáò ôïõ Ëüñäïõ Âýñùíá,

ãéá ôïí ïðïßï Ýãéíå ðéï ðñéí ëüãïò.

Ðåñáßíùí óôï óçìåßï áõôü ôá ôïõ Éôá-

ëéêïý Öéëåëëçíéóìïý êñßíåôáé åðéâåâëçìÝ-

íï íá åðéóçìáíèåß üôé êáé ïé åõñåèÝíôåò

ãéá äéáöüñïõò ëüãïõò óôï áíôßèåôï óôñá-

ôüðåäï Éôáëïß, êõñßùò ôïõ Áéãõðôéáêïý

Óôñáôïý, åðÝäåéîáí, óôçí ðëåéïíüôçôÜ

ôïõò, ÖéëåëëçíéêÞ -áí èá ìðïñïýóå íá

ëå÷èåß- óôÜóç.

Áí åîáéñåèåß, ï áðïäåäåéãìÝíá öéëü-

ôïõñêïò, ðéóôüò èåìáôïöýëáêáò ôùí

ïäçãéþí ôïõ ÌÝôôåñíé÷, Ðñüîåíïò ôüôå

ôçò Áõóôñßáò óôçí ÐÜôñá Óéêåëüò Âé-

íôóÝíôæï ÌéêáñÝëëé (Vincenzo Micarelli),

èá ðáñáôçñïýóáìå üôé áñêåôïß, üðùò ï

Ó÷çò Ìç÷áíéêïý ÑïìÝé (Romei) ðïõ ðñï-

áíáöÝñáìå, âïÞèçóáí ìå êßíäõíï æùÞò

Þ åîåäÞëùóáí ôç óõìðáñÜóôáóÞ ôïõò

ðñïò ôïõò áãùíéæïìÝíïõò ðñïãüíïõò

ìáò, ôüóï ìå ôçí ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí

ãéá ôá ó÷Ýäéá ôïõ å÷èñïý, üóï êáé ìå

Üëëïõò ôñüðïõò.

Óôçí ôåëåõôáßá ðåñßðôùóç åíôÜóóåôáé

êáé ôï ÷ñïíéêü ðïõ ìáò Üöçóå ï íåáñüò

ÍáðïëéôÜíïò éáôñüò ôïõ óôñáôïý ôùí Áéãõ-

ðôßùí Áëöüíóï Íïýôóï ÌÜïõñï (Alfonso

Nuzzo Mauro) äçìïóéåõìÝíï óôçí ÍåÜðï-

ëç ôï 1831, õðü ôïí ôßôëï «Ç êáôáóôñï-

öÞ ôïõ Ìåóïëïããßïõ» (La catastrofe de

Messologhi).

ÌÝóá áðü ôéò ãñáììÝò ôïõ áíáâëýæåé

ç áðÝñáíôç èëßøç ôïõ íåáñïý ãéáôñïý ãéá

ôéò åéêüíåò ðïõ åßäå äéáó÷ßæïíôáò ôçí Üëëç

ìÝñá ôçò Åîüäïõ ôïí êÜìðï êáé âëÝðïíôáò

ôç óöáãÞ ðïõ Ýãéíå. Áò äïýìå ìåñéêÝò:

«Åäþ Ýíáò Üíôñáò ðåóìÝíïò êáôáãÞò,

âïõôçãìÝíïò óôï áßìá, ìå ôá ìáëëéÜ ôïõ

áíÜêáôá, ôá ãêñßæá ôïõ ìïõóôÜêéá áíïñèù-

ìÝíá, ì’ Ýíáí áìïýóôáêï íÝï íåêñü óôï

ðëåõñü ôïõ. Åßíáé Ýíáò ðáôÝñáò, èýìá ôçò

ðáôñéêÞò áãÜðçò êáé ôïõ ðáôñéùôéóìïý

ôïõ».……………………………………...…………

…................................................................

«¸íáò êëáõèìõñéóìüò ôñÜâçîå ôïí

ðñïóï÷Þ ìïõ. Ìéá ìÜíá íåêñÞ êñáôþíôáò

óôá îõëéáóìÝíá ôçò ÷Ýñéá Ýíá ìùñü ìå

êáôóáñÜ îáíèÜ ìáëëéÜ ðïõ ìÜôáéá âõæáß-

íåé ôïí Üøõ÷ï ìáóôü ôçò. Ôï óåâÜóôçêå

ï èÜíáôïò…».

Ïé áíáôñé÷éáóôéêÝò óôéãìÝò, ðïõ ìå Ýê-

äçëç óõãêßíçóç ðåñéãñÜöåé ðáñáóôáôéêü-

ôáôá ï Íïýôóï ÌÜïõñï, åêöñÜæïíôáò ôá

ÖéëåëëçíéêÜ ôïõ áéóèÞìáôá, åßíáé ðïëëÝò

êáé èá ìðïñïýóå íá áðïôåëÝóïõí áíôéêåß-

ìåíï îå÷ùñéóôÞò ìåëÝôçò.




ÁëëÜ êáé óôïõò íåþôåñïõò ðïëÝìïõò

ìáò, ïé Éôáëïß ÖéëÝëëçíåò, åèåëïíôéêÜ

êáé ðáñÜ ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ åðéóÞìïõ

Éôáëéêïý ÊñÜôïõò, ðïõ åß÷å åí ôù ìåôá-

îý éäñõèåß áðü ôï 1861, Ýóðåõóáí íá

óõìðáñáôá÷èïýí óôá ìá÷üìåíá ôìÞìáôÜ

ìáò. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé ôï ðáñÜäåéã-

ìá ôïõ Óôñáôçãïý Ñéôóéüôôé ÃáñéâÜëäç

-äåõôåñüôïêïõ õéïý ôïõ ìåãÜëïõ Ãêéïõ-

æÝððå ÃáñéâÜëäç- ï ïðïßïò çãïýìåíïò

åíüðëïõ óþìáôïò, ôùí ãíùóôþí åñõ-

èñï÷éôþíùí Ãáñéâáëäéíþí, Ýëáâå ìÝñïò

óôïí áôõ÷Þ Åëëçíïôïõñêéêü Ðüëåìï ôïõ

1897 êáé åí óõíå÷åßá óôïí Á´ Âáëêáíéêü

Ðüëåìï 1912/1913.

Åí óõìðåñÜóìáôé, ïé ðïéêßëåò åêäç-

ëþóåéò êáé ç ïìüèõìç óõìðáñÜóôáóç

ôùí Éôáëþí ÖéëåëëÞíùí óôïí Áãþíá

ôçò ÅèíéêÞò ìáò Áíåîáñôçóßáò ðéóôï-

ðïéïýí, áëëÜ êáé åðéâåâáéþíïõí, ôïõò

áíÝêáèåí õöéóôáìÝíïõò óôåíïýò êáé

éó÷õñïýò äåóìïýò ìåôáîý ôùí äýï ëá-

þí êáé ôùí áðëþí áíèñþðùí. ÁõôÞ äå

ç ìáêñáßùíá óôáèåñÞ êáé áìåôÜâëçôç

ó÷Ýóç äåí åßíáé äõíáôüí êáé äåí ðñÝðåé

íá áíáéñåßôáé Þ áêüìç êáé íá óêéÜæåôáé

áðü åõêáéñéáêÝò äéåèíåßò óõãêõñßåò Þ êáé

êñáôéêÝò óêïðéìüôçôåò ðïõ åêôñÝöïíôáé

óôï ðëáßóéï åíüò áíåñìÜôéóôïõ êáé á÷á-

ëßíùôïõ ìåãáëïúäåáôéóìïý.

ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ ¢ííéíïò ÌðÜìðçò: ÏÉ ÖÉËÅËËÇÍÅÓ ÔÏÕ 1821, ÁèÞíáé 1925. ÅêäïôéêÞ Áèçíþí: ÉÓÔÏÑÉÁ ÔÏÕ ÅËËÇÍÉÊÏÕ ÅÈÍÏÕÓ, Ôïì. ÉÃ, ÁèÞíá 1975. ÅõáããåëÜôïò ×ñÞóôïò: ÏÉ ÖÉËÅËËÇÍÅÓ, ÁèÞíáé 1938. ËïõêÜôïò Óðýñïò: Ï ÉÔÁËÉÊÏÓ ÖÉËÅËËÇÍÉÓÌÏÓ, ÁèÞíá 1996. Åãêõêëïðáßäåéá ÄÁÍÄÑÁÊÇ. Åãêõêëïðáßäåéá ÐÁÐÕÑÏÓ ËÁÑÏÕÓ ÌÐÑÉÔÁÍÍÉÊÁ, ÁèÞíá 1992. Óéìüðïõëïò ÊõñéÜêïò: ÐÙÓ ÅÉÄÁÍ ÏÉ ÎÅÍÏÉ ÔÇÍ ÅËËÁÄÁ ÔÏÕ 21, Ôïì. Á, Â, Ã, Ä, Å, ÔåôÜñôç ¸êäïóç, ÁèÞíá 1999. ÓðõñïìÞëéïò: ÁÐÏÌÍÇÌÏÍÅÕÌÁÔÁ ÔÇÓ Â´ ÐÏËÉÏÑÊÉÁÓ ÔÏÕ ÌÅÓÏËÏÃÃÉÏÕ, ÁèÞíáé 1883. Êáóïìïýëçò Íéê.: ÅÍÈÕÌÇÌÁÔÁ ÓÔÑÁÔÉÙÔÉÊÁ, Ôïì. Á, Â, Ã, ÁèÞíá 1939.

ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΙΤΑΛΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ...

Documents

Transcript of ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΙΤΑΛΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ...