ศกยภาพนสต

ธรรมชาตของมนษย1. สงทงหลายทเกดจากเหตปจจยลวนไมเทยงไมคงท

เรยกวาเปน อนจจง2. สงทงหลายทเกดจากเหตปจจยถกปจจยปรงแตง

นน ลวนคงทนอยในสภาพเดมไมไดเรยกวาเปนทกข

3. สงทงหลายทงปวงนนกไมเปนตวของมนเอง ตง อยโดยอาการทสมพนธกบสงอน มความเปนไปของ

มนโดยสมพนธกบสงเหลาอน เปนไปตามเหตปจจย เรยกวาเปน อนตตา ไมเปนตวตนของมนเอง

สงทเราตองทำาคออะไร1. ตองรตองเขาใจความจรงทเปนกฎเกณฑของ

ธรรมชาต2. เอาความรนนมาใชประโยชน

ความอยากทเปนเรยกวา ตณหา ความยดถอ สำาคญมนหมาย เรยกวา อปาทาน

3. ตองสรางความรขนมา ตองพฒนาสงทเรยกวาปญญา

องคประกอบในการศกษาหรอพฒนาศกยภาพ

1. ศรทธา หรอความเชอในปญญาททำาใหมนษยตรสรเปน พทธได ทกคนมสทธทจะปรารถนาเปนพระพทธเจาได

อธษฐานจต คอการตงใจแนวแนวา เราจะเปนพระพทธเจาซงจะเปนไดดวยการบำาเพญบารม

2. มแรงจงใจน คอใฝความจรง ใฝความดงาม ใฝ สรางสรรค ( ฉนทะ ) แรงจงใจทวานจะไดผล กตอง

รจกคด หรอคดเปนดวย การรจกคด หรอคดเปนน จะ ตองมจดเรมตน จดเรมตนอยทไหน กอยทการมทาท

หรอมเจตคตทถกตองตอสงทงหลายทกอยาง

สามดานทควรผานการตรวจ1. ชวงทหนง คอในชวงทรบประสบการณเขามา กใหรบรใน

ลกษณะทเปนการเรยนร ใหไดขอมลของความรใหรบรโดยมอง ตามทมนเปนของมน ไมใชมองตามทเราอยากใหมนเปนหรอ

คดใหมนเปน ไมคดปรงแตงไปตามอทธพลของความยนด ยนรายชอบชง ไมใหอคต

2. ชวงทสอง คอชวงแสดงออก แสดงออกอยางถกตองและ เหมาะสม ทำาใหเกดผลดแกชวตของตนเอง แกสงแวดลอม แก

สงคม ไมเปนการเบยดเบยน ไมเปนภยอนตราย หรอกอผลเสยหายแกผอน

มสต คอ การระลกได ทจะควบคมตนเองใหอยกบความมง หมายนน มสมปชญญะ คอรตระหนกวา ความมงหมายนม

คณคาทสมพนธและเกอกลตอการพฒนาชวตของเราไดอยางไร

3. ชวงทสาม เอาขอมลทไดจากประสบการณตาง ๆ ทเรารบเขามา อยางดนน เอามาใชในการพฒนาชวตของตนเองทำาการแกไข

ปรบปรงใหชวตเจรญงอกงามยงๆ ขนไป

• นอกจากความรคอปญญาทเขาใจความจรง เขาใจ เหตปจจยแลวกตองมความเขมแขงเปนพนฐาน

เพราะในระหวางการพฒนาทปญญายงไมเจรญ เตมท หากจตใจไมมความเขมแขงเพยงพอ กจะ

เปนชองทางใหตณหากบอวชชาเขามามอทธพล ขดขวางการพฒนาปญญา การพฒนาจตใจ โดย

เฉพาะการสราง สมาธ ควบคกนไป และเปนพนฐานแกการพฒนาปญญา

กลยาณมตร1 .นารก เปนบคลกภาพทชวนใหเขาหา ปโย“ ”2. นาวางใจ อบอนมนคงปลอดภย คร“ ”3. นาเจรญใจ ผมภมร มภมธรรม ภมปญญาสง ภาวนโย“ ”4. รจกพดหรอพดเปน ชวยใหเขาตอบปญหาของเขาเอง ม

วธการทจะเสนอแนะใหเขาพบคำาตอบได ใหเหนทางออกในการแกปญหา วตตา“ ”

5. รจกฟงหรอฟงเกง จบเรองไดไวและชดเจนแลว จดทจะแกไขอยตรงไหน วจนกขโม“ ”

6. แถลงเรองลกซงได คลคลายปมประเดนตางๆ ใหเหนชดเจนและเขาใจไดงาย คมภรญจ กถำ กตตา“ ”

7. ไมชกจงไปในทางทผดหรอนอกเรอง โน จฏฐาเน นโย“ชเย”

หลกการทำาตนใหเปนทพงของตนได นา“ถกรณธรรม”1. มความประพฤตด

2. มความรจากการเลาเรยนศกษามาก การฟง การอานเลา เรยน การแสวงหาความรอยเสมอ

3. รจกคบคนด4. เปนคนทพดกนงาย คอ เปนผทรบฟงผอน5. ขวนขวายกจของหม เปนผพรอมทจะรวมมอชวยเหลอ6. เปนผใฝรและสรางสรรค ชอบแสวงหาความจรงใฝศกษา

เลาเรยน ชอบสนทนาถกเถยงหาความรความเขาใจ7. มความเพยรขยน8. มใจสนโดษ เปนอยงาย รจกพอในเรองวตถ แลวใชเวลา

มงหนาทำากจของตน9. มสตมนคง รเทาทนวาอะไร อยางไหน จะทำาใหเกดความ

เสอมความเสยหายกไมทำา10. มปญญาเหนออารมณ

จดหมายของชวต1. ประโยชนปจจบน2. ประโยชนเบองหนา ซงเชอมโยงไปถงโลกหนา

ดวย3. ประโยชนสงสด การมจตใจเปนอสระ หลดพน

จากความครอบงำาของกเลสและความทกข สามารถทำาจตใหปลอดโปรงผองใสไดทกเวลา

แมจะมอารมณเขามากระทบกไมหวนไหว ไมขน มว ไมเศราหมอง แตโปรงโลง ปราศจากทกข

คบกากาโหดให เสยพงษพาตระกลเหมหงส แหลกดวยคบคนชวจกปลง ปลดชอบ เสยนาตราบลกหลานเหลนมวย ไมพนนนทา

(โลกนต)

นสยนบถอคนอน• ถาหากตองการใหคนอนนบถอตนอยางใด จงควร

ทำาความนบถอคนอนอยางนน อยาลวนลามละลาบ ละลวงลวงเกนกน เพราะเมอทานไมแสดงอาการ

หยาบ หรอลบหลดหมนเขาแลว เขากจะไมแสดง อาการหยาบ หรอลบหลดหมนเขาแลว เขากจะไม

แสดงอาการหยาบ หรอลบหลดหมนทานควรปลก นสยนบถอคนอนขนในตน ตามลกษณะแหงความ

นบถอกน 4 ประการ ดงน

นสยนบถอคนอน1. มกรยาวาจาสภาพ จะรมาดกทห รมณดกทรศม รมนษยกท

หวเราะ และรใจกวางขวางกทเออเฟ อ แมเราจะรคนสภาพกท ความสภาพ ทเขาแสดงออกมาทางกรยาวาจาจรงทเดยว คน

สภาพยอมแสดงกรยาวาจาออนโยนแกคนอนดทสด ยงคนอน เปนคนออนแอดวย กยงแสดงกรยาวาจาคมครองคนออนแอ

นน เมอเขาไดชวยคนออนแอใหพนจากการถกขมเหงคะเนง รายแลว ถงจะไมมใครมายกยองชมเชย กหาไดคำานงถงไม เขา

ทำาดเพอเหนแกความด ไมเพอเหนแกการเอาหนา หรอไมเพอ จะไดรบยกยองชมเชย และเมอทำาดใหเกดมแกคนอนแลว กไม

ตองการขอรองใหเขาตอบแทน ยงกวานนหาไดจำาการทำาดท ตนปฏบตตอคนอนไม และไมมองเขาดวยสายตาประหนงวา

เขาไดเปนลกหนทตองตอบแทนตนอย เปนอนวาคนสภาพมด เดนอยในโลก แมตายแลวกไมสนความดเหมอนไมจนทนหอม

ถงจะถกขวานฟนตนลมแลว กยงมกลนหอมตดอยทขวานเลมนนเอง

นสยนบถอคนอน2. ประพฤตตนสมำาเสมอ วางตวใหสมำาเสมอพอ

เหมาะพอดกบฐานะ และความเปนอยของตน3. ยกยองเชดชกน มนษยทกคนยอมรกเกยรต

ไมตองการใหใครตเตยนเหยยดหยามแมแตนอยโทษทานผอนเพยง เมลดงา

ปองตฉนนนทา ไปเวนโทษตนเทาภผา หนกยงปองปดคดซอนเรน เรองราย

หายสญ(โลกนต)

4. เออเฟ อเชอฟงกน

นสยสำารวมปากอาวธใดในพภพไมลบปาก

ถงนอยมากฟนฟาดขาดเปนสนจะเปนตายดรายจะขายกนในโลกสนสามภพจบเจรจา

“ ลนคนมกตดคอคน ลนคนบาดเจบมากกวา ดาบ บาดแผลถาเกดมขนหายไดเรวกวา แต

”ความเจบใจเพราะลนบาดนนยากจะหาย

เปนมนษยสดนยมเพยงลมปากจะไดยากโหยหวเพราะชวหาแมนพดดมคนเขาเมตตาจะพดจาจงพเคราะหใหเหมาะความ

จะวาขมขมอะไรในพภพไมอาจลบบอระเพดทเขดขมถงดาบคมกไมสอารมณคมจะวาลมลมปากนมากแรง

อนขมอนมดนในพนหลารสไมกลาเหมอนขมลนคมแหลมรสลนคมขมเจบทเหนบแนมเขารอนแรมหมกหมมอกตรมตรอม

แมหวานอนมดนหลายหมนแสนไมเหมอแมนคำาขานทหวานหอมรสคำาหวานหวานหวนชวนประนอมสามารถนอมจตรายกลายดเอย

ถงบางพดพดดเปนศรศกดมคนรกรสถอยอรอยจตแมพดชวตวตายทำาลายมตรจะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

อนออยตาลหวานลนแลวสนซากแตลมปากหวานหไมรหายแมเจบอนหมนแสนจะแคลนคลายเจบจนตายนนเพราะเหนบใหเจบใจ

• คนผเหนแกตวบาง เหนแกคนอนบาง เหนแกลาภผลเลกนอยบาง เมอถกถาม แมไมรกพดวาร หรอรกพดวาไมรไมเหนชอบพดวาไดเหน หรอเหนอยชอบพดวาไมเหน เปนคนพดปดมดเทจทงทร นคอคนปากเหมน

• คนผไมเหนแกตวเองบาง ไมเหนแกคนอนบาง ไมเหนแกลาภผลเลกนอยบาง เมอถกถามแมไมร กบอกวาไมร หรอรอยกบอกวาร ไมเหนกบอกวาไมเหน หรอเหนอยกบอกวาเหนเปนคนพดสบายห ดดดมจบใจ นคอคนปากหอม

• ปากชว ซงชอบพดแตคำาชว ฆาตวเอง เชนพดเกนตว พดรนแรง แขงกระดาง โฮกฮากหยาบคาย พดเลยเถด พดเสยหาย พดกระทบกระแทกแดกดน พดคอนขอด พดเหนบแนม พดเสยดสใหเขาเจบชำานำาใจ ปวดแสบปวดรอน ชอบดาตดพอซงกนและกน ยแหยใหขางโนนขางนแตกราวกน ตเตยน

• ปากปด ชอบพดคำาปดคำาไมจรง ซงเรยกวาเทจบาง โกหกบาง หลอกลวงหรออำาพรางบาง อนเปนเครองหกลางประโยชนของคนอนเหตการณพดปดนน ในหนงสอกลสตรแสดงไว 9 ประการ คอปดเพราะจะเลยงเอาชวตรอด ปดเพราะจะเปลองตนจากการ“

เบยดเบยนของมนษย ปดเพราะจะเอาชนะ ปดเพราะไรยศอำานาจ ปดเพราะจะแกความมวหมองของตน ปดเพราะจะถกจองจำา ปดเพราะพดเหลาะแหละ และปดเพราะจะใหคนตงอยในความด”

คนหนาเนอใจเสอนนเหลอคบขางนอกสบหวานไซรแตในขมมะนาวเกลยงกไมลนทคนกลมเรวกวาลมเหลยมลบตลบตะแลง

แมนำาคงคดเคยวกควรจรไมทคดทำาศรกเชอไดเหลกทคดทำาเคยวเกยวขาวใชคนคดนเหนไมตองงานการ

ถงมาตรแมนจะเดนไปปะพบมนจะคบกอยาตอบตอประหารจะพาตวมวหมองไมตองการเอาทองรานลกระเบองกเปลองทอง

• ปากสอเสยด ชอบพดยยงใหคนแตกราวกน เขาแบบยใหรำาตำาใหรว ชอบพดแหยยวใหเขาเกดบาดหมาง

• ปากหยาบ ชอบพดคำาหยาบคายและคำาหยาบโลน ดาแชง คอนขอด เหนบแนม กลาแขง บาดห เผดรอน เสยดส กระทบกระแทก แดกดน ยวความโกรธ

• ปากเพอเจอ ชอบพดพลามและพดเหลวไหลคนพดฟงซานเลอนลอยไมมนำาหนก พดมากพรำาเพรอ ไมรจกเวลาทควรพดหรอมควร พดเรองไมมจรง ป นเรองพดชนดป นนำาเปนตว พดคำาไมมเนอ มแตฝอยๆ เปลอกกะพ พดทงเรอยเป อย ไมมทสนสด นคอพดพลาม คนพดเลอะเทอะเปรอะเป อน ไมพดอาศยธรรม ไมพดอาศยวนย ไมพดคำามหลกฐาน ไมพดคำามทอางยนยน ไมพดใหประกอบดวยประโยชน นคอพดเหลวไหล ผใชปากพดพลาม และพดเหลวไหลอยางน ชอวาคนปากเพอเจอ

• กถากสมมญชรวา คำาออนหวานเปนความงามอยางหนง ในความงาม “5 อยาง คอวาจาออนหวาน เครองแตงกายงาม ทรวดทรงงาม วทยาความรและวนยคอมารยาทงาม หรอสมบตผด ถาคนขาดความงาม 5 อยางนแลว กยากจะไดรบความเคารพนบถอ”

• ปากบญ คอปากจรง ปากสมานไมตร ปากไพเราะ และปากมประโยชน ยอมเปนปากรกษาไวซงมนษยธรรม และสงเสรมใหสงขนในทางพระศาสนาแสดงอานสงสของปากบญวา คำาจรง คำาสมาน“ไมตร คำาไพเราะ และคำามประโยชน ทบคคลพดเคยชนตดปากใหมากแลว ยอมเปนทางใหถงสคตโลกสวรรคเมอกลบมาเกดเปนมนษย จะตองไมใหถกกลาวตหรอใสความใหไมถกยใหแตกจากกน ใหไดยนแตคำาพดถกหจบอกจบใจใหไดยนแตคำาเปนศรมงคล และใหมปากหอมดจดอกบว มวาจาไพเราะสละสลวย มถอยคำาทคนอนเชอถอได พดไมตดอาง ไมเปนใบ มไรฟนเสมอมดชดและสะอาด มอนทรยผองใส ไมอวนนก ไมผอมนก ไมตำานก ไมสงนก ไดสมผสอนสบายมบรวารลวนแตเชอฟง มใจไมฟงซาน เสยงชกถอยชดคำา เสยงหวานกลอมใจ เสยงเสนาะโสภา เสยงหยดยอย เสยงไมเครอ ไมพรา ไมแหบ เสยงลกซง และมเสยงกงวาน”

มตรปฏรปก หรอ มตรเทยม 41. คนปอกลอก

1.1 คดเอาแตไดฝายเดยว1.2 ยอมเสยนอยโดยหวงจะเอาใหมาก1.3 ตวมภย จงมาชวยทำากจของเพอน1.4 คบเพอน เพราะเหนแกผลประโยชน

2. คนดแตพด2.1 ดแตยกของหมดแลวมาปราศรย2.2 ดแตอางของยงไมมมาปราศรย2.3 สงเคราะหดวยสงหาประโยชนมได2.4 เมอเพอนมกจ อางแตเหตขดของ

มตรปฏรปก หรอ มตรเทยม 43. คนหวประจบ

3.1 จะทำาชวกเออออ3.2 จะทำาดกเออออ3.3 ตอหนาสรรเสรญ3.4 ลบหลงนนทา

4. คนชวนฉบหาย4.1 คอยเปนเพอนดมนำาเมา4.2 คอยเปนเพอนเทยวกลางคน4.3 คอยเปนเพอนเทยวดการเลน4.4 คอยเปนเพอนไปเลนการพนน

สหทมตร หรอ มตรแท 41. มตรอปการะ

1.1 เพอนประมาท ชวยรกษาเพอน1.2 เพอนประมาท ชวยรกษาทรพยสนของเพอน1.3 เมอมภย เปนทพงพำานกได1.4 มกจจำาเปน ชวยออกทรพยใหเกนกวาทออกปาก

2. มตรรวมสขรวมทกข2.1 บอกความลบแกเพอน2.2 ปดความลบของเพอน2.3 มภยอนตราย ไมละทง2.4 แมชวตกสละใหได

สหทมตร หรอ มตรแท 43. มตรแนะประโยชน

3.1 จะทำาชวเสยหาย คอยหามปรามไว3.2 คอยแนะนำาใหตงอยในความด3.3 ใหไดฟงไดรสงทไมเคยไดรไดฟง3.4 บอกทางสขทางสวรรคให

4. มตรมนำาใจ4.1 เพอนมทกข พลอยไมสบายใจ ( ทกข ทกขดวย)4.2 เพอนมสข พลอยแชมชนยนด ( สข สขดวย)4.3 เขาตเตยนเพอน ชวยยบยงแกให4.4 เขาสรรเสรญเพอน ชวยพดเสรมสนบสนน

มงคลชวต มงคลท 1 ไมคบคนพาล มงคลท 2 คบบณฑต มงคลท 3 บชาบคคลทควรบชา มงคลท 4 อยในถนทเหมาะสม มงคลท 5 มบญวาสนามากอน มงคลท 6 ตงตนชอบ มงคลท 7 เปนพหสต มงคลท 8 มศลปะ

มงคลชวต มงคลท 9 มวนย มงคลท 10 มวาจาสภาษต มงคลท 11 บำารงบดามารดา มงคลท 12 เลยงดบตร มงคลท 13 สงเคราะหภรรยา (สาม) มงคลท 14 ทำางานไมคงคาง มงคลท 15 บำาเพญทาน มงคลท 16 ประพฤตธรรม

มงคลชวต มงคลท 17 สงเคราะหญาต มงคลท 18 ทำางานไมมโทษ มงคลท 19 งดเวนจากบาป มงคลท 20 สำารวมจากการดมนำาเมา มงคลท 21 ไมประมาทในธรรม มงคลท 22 มความเคารพ มงคลท 23 มความถอมตน มงคลท 24 มความสนโดษ

มงคลชวต มงคลท 25 มความกตญญ มงคลท 26 ฟงธรรมตามกาล มงคลท 27 มความอดทน มงคลท 28 เปนคนวางาย มงคลท 29 เหนสมณะ มงคลท 30 สนทนาธรรมตามกาล มงคลท 31 บำาเพญตบะ มงคลท 32 ประพฤตพรหมจรรย

มงคลชวตมงคลท 33 เหนอรยสจจมงคลท 34 ทำานพพานใหแจงมงคลท 35 จตไมหวนไหวในโลกธรรมมงคลท 36 จตไมโศกมงคลท 37 จตปราศจากธลมงคลท 38 จตเกษม