หน่วยที่ 1 - rncc.ac.th · PDF file2....

หนวยท 1

ความรเบองตนเกยวกบการบญชและงบการเงน

ชดท 3

งบการเงน

ค าพอสอน ...ความเขมแขงในจตใจนเปนสงส าคญทจะตองฝกฝนแตเลก เพราะวาตอไป ถามชวตทล าบาก ไปประสบ

อปสรรคใด ๆ ถาไมมความเขมแขง ไมมความร ไมมทางทจะผานอปสรรคนนได เพราะวาถาไปเจออปสรรคอะไร

กไมมอะไรทจะมาชวยเราได แตถามความร มอธยาศยทด และมความเขมแขงในกาย ในใจกสามารถทจะผานพน

อปสรรคตาง ๆ นนได

... พระราชด ารส พระราชทานแกคณะครและนกเรยนโรงเรยนราชวนต

ณ พระต าหนกจตรลดารโหฐาน วนศกรท 31 ตลาคม 2518

70

เอกสารประกอบการสอนรายวชาหลกการบญช (บธ 0105) อาจารยสดารตน อนรกษพงศธร

ค าแนะน าการใชเอกสารประกอบการสอน

เอกสารประกอบการสอน ชดท 3 เรอง งบการเงน มการแบงเนอหาสาระการเรยนร ออกเปน 3 ชวง รายละเอยดดงน

ชวงแรก 1. ครผสอนน าเขาสบทเรยน โดยการถาม - ตอบ ใชเวลาประมาณ 5 นาท 2. นกศกษาเรยนรเนอหาจากครผสอนโดยการบรรยาย เรอง ความหมายของงบการเงน องคประกอบของงบก าไรขาดทน ใชเวลาประมาณ 30 นาท 3. นกศกษาฝกปฏบตจากใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 15 นาท 4. นกศกษาตรวจสอบค าตอบจากเฉลยใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 10 นาท

ชวงทสอง 1. ครผสอนน าเขาสบทเรยน โดยการถาม - ตอบ ใชเวลาประมาณ 5 นาท 2. นกศกษาเรยนรเนอหาจากครผสอนโดยการบรรยายเรอง องคประกอบของงบดล ใชเวลา ประมาณ 30 นาท 3. นกศกษาฝกปฏบตจากใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 15 นาท 4. นกศกษาตรวจสอบค าตอบจากเฉลยใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 10 นาท

ชวงทสาม 1. ครผสอนน าเขาสบทเรยน โดยการถาม - ตอบ ใชเวลาประมาณ 5 นาท 2. นกศกษาเรยนรเนอหาจากครผสอนโดยการบรรยายเรอง รปแบบงบดลและงบก าไร ขาดทน ความสมพนธของงบก าไรขาดทนกบงบดล ใชเวลาประมาณ 30 นาท 3. นกศกษาฝกปฏบตจากใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 15 นาท 4. นกศกษาตรวจสอบค าตอบจากเฉลยใบกจกรรม ใชเวลาประมาณ 10 นาท 5. นกศกษาฝกปฏบตกจกรรมประมวลความรหลงเรยน เพอประเมนตนเองดวยความซอสตย ใชเวลาประมาณ 20 นาท

ขอควรปฏบต 1. นกศกษาควรท าใบกจกรรมดวยตนเอง หากไมเขาใจ สามารถปรกษากบเพอนในกลม เพอ

ขอค าอธบาย หรอถามครผสอน เพอรวมกนสรปขอสงสยนน ๆ 2. นกศกษาไมควรดเฉลยกอน ซงจะท าใหนกศกษาไมพฒนาการเรยนร 3. ในการศกษาเอกสารประกอบการสอน หากนกศกษาท าแบบทดสอบหลงเรยนไมผานเกณฑ

ตองกลบไปศกษาชดการเรยนรนนใหม และสอบหลงเรยนใหผานเกณฑ

71


สาระการเรยนร

1. งบการเงน หมายถง รายงานทแสดงขอมลอนเปนผลงานขนสดทายของการจดบนทกขอมลทางการบญช ซงประกอบไปดวยงบดล งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ หรองบก าไรขาดทนเบดเสรจ งบกระแสเงนสด นโยบายบญช และหมายเหตประกอบงบการเงน 2. การจดท างบก าไรขาดทนแบบรายงาน เปนการแสดงรายการเกยวกบรายไดและคาใชจายตางๆ โดยเรยงรายการตามล าดบ รายการเกยวกบรายไดทงหมดไวตอนหนง และแสดงรายการทเปนคาใชจายทงหมดอกตอนหนงผลตางของรายไดทงหมดกบคาใชจายทงหมด คอ ก าไรสทธ หรอขาดทนสทธ

3. การจดท างบดลแบบรายงาน จะแสดงรายการของสนทรพยกอนแลวเปนรายการหนสนและสวนของเจาของกจการ โดยเขยนหวของงบดลตรงกลางหนากระดาษประกอบไปดวย ชอกจการ ชองบดล วนททท างบดลเรยง ตามล าดบลงมา บรรทดถดมาเขยนค าวา “สนทรพย” ไวกลางหนากระดาษ แลวเรยงล าดบสนทรพยทมสภาพคลองมากทสดเปนอนดบแรก พรอมดวยจ านวนเงนแลวรวมยอดสนทรพยทงสน ตอจากรายการสนทรพยใหเขยนค าวา “หนสนและสวนของเจาของ” ไวตรงกลางหนากระดาษ บรรทดถดมาเขยนรายการหนสนหมนเวยนเรยงตามล าดบแลวรวมยอดหนสน ตอจากนนถงเขยนรายการสวนของเจาของ ประกอบดวย ทน บวกก าไรสทธหรอหกดวยขาดทนสทธและหกถอนใชสวนตว รวมยอดสวนของเจาของ 4. รปแบบการท างบดลและงบก าไรขาดทนท าได 2 แบบ คอ แบบรายงานและบญช แบบรายงานจะแสดงรายการตามล าดบลงมาตามรปแบบทก าหนด แบบบญชจะแสดงรายการโดยแบงเปน 2 ดาน คอ ดานซายและดานขวา 5. ความสมพนธของงบก าไรขาดทนกบงบดลเขยนเปนสมการบญช คอสนทรพย เทากบ หนสน บวก สวนของเจาของบวก รายได ลบ คาใชจาย ผลของงบก าไรขาดทน คอ ก าไรสทธ เสมอตว หรอขาดทนสทธจะมผลกระทบไปยงงบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ ท าใหสวนของเจาของเพมขน คงทหรอลดลง สวนของเจาของนจะมผลกระทบตอไปยงงบดล ซงงบดลเปนงบทแสดงฐานการเงนของกจการและจดท าตามสมการบญช สนทรพยเทากบหนสนบวกสวนของเจาของ และ

72


จดประสงคการเรยนร เมอศกษาเอกสารประกอบการสอนชดท 3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. บอกความหมายของงบการเงนไดอยางถกตอง 2. สามารถจดท างบก าไรขาดทนไดอยางถกตอง 3. สามารถจดท างบดลไดอยางถกตอง 4. อธบายรปแบบงบดลและงบก าไรขาดทนไดอยางถกตอง 5. บอกความสมพนธของงบก าไรขาดทนกบงบดลไดอยางถกตอง

73


ใบความรท 1

งบการเงนเปนรายงานทางการเงน ซงสรปผลจากกระบวนการทางการบญชของกจการ งบการเงนจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอใหขอมลเกยวกบฐานะการเงน ผลการด าเนนงาน และการเปลยนแปลงฐานะการเงนของกจการชวยใหฝายบรหารและผใชงบการเงนตดสนใจเกยวกบธรกจ งบการเงนถอเปนงานสดทายของผท าบญช เหตทตองน ามากลาวกอนกระบวนการทางการบญชอน ๆ เพอใหไดรจกองคประกอบของงบการเงนทงหมด และความสมพนธขององคประกอบ แตละองคประกอบ แลวจงจะสามารถน าไปวเคราะหรายการหรอเหตการณทางการบญชทเกดขน เพอเรมตนบนทกรายการตอไป (ผกาพรรณ, 2550)

ความหมายของงบการเงน (Financial Statement)

หมายถง รายงานทแสดงขอมลอนเปนผลจากการประกอบธรกจของกจการซงประกอบดวยงบดล งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ งบกระแสเงนสด หมายเหตประกอบงบการเงน งบยอย และค าอธบายอน ซงระบวาเปนสวนหนงของงบการเงน (ผกาพรรณ, 2550) การจดท างบการเงนปกตจะจดท าในวนสนงวดบญช (Accounting Period) มาตรฐานการบญชฉบบท 35 เรองการน าเสนองบการเงนไดกลาวถงสวนประกอบของงบการเงน งบการเงนทสมบรณตองประกอบดวย

1. งบดล 2. งบก าไรขาดทน 3. งบใดงบหนงตอไปน

3.1 งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ 3.2 งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

4. งบกระแสเงนสด 5. นโยบายบญชและหมายเหตประกอบงบการเงน

ในการศกษาขนตนน จะศกษาเฉพาะเรองของการจดท างบดล งบก าไรขาดทน ซงเปนงบ หลกของธรกจ รวมทงตวอยางของงบตาง ๆ ทประกอบงบการเงน สวนรายละเอยดการจดท าใหศกษาในบญชชนสงตอไป (อ านวย, 2551)

74


งบดล (Balance Sheet)

งบดล (Balance Sheet) เปนงบหรอรายงานการเงน ทแสดงฐานะการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนงวากจการมสนทรพย (Assets) หนสน (Liabilities) และสวนของเจาของ (Owner’s Equities) ในวนนนเปนจ านวนเงนเทาใด งบดลมชอเรยกอกอยางหนงวา งบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position)ในการจดท างบดล จะถอหลกความสมพนธพนฐานท เปนสมการบญชทวา (อ านวย, 2551)

งบก าไรขาดทน (Income Statement หรอ Profit and Loss Statement)

งบก าไรขาดทน เปนงบหรอรายงานทางการบญชทแสดงผลของการด าเนนงานของกจการ ณ งวดบญชหนง แสดงใหเหนถงรายได (Revenues) คาใชจาย (Expenses) ก าไรสทธ (Net Profit) หรอขาดทนสทธ (Net Loss) ซงเปนผลมาจากการเปรยบเทยบรายไดกบคาใชจายทเกดขนในชวงเวลานน ถารายไดมากกวาคาใชจาย แสดงวาเกดก าไรสทธเทากบสวนเกนของรายไดทมมากกวา คาใชจาย ในทางตรงกนขามถาคาใชจายมากกวารายได แสดงวาเกดผลขาดทนสทธเทากบสวนทเกนของคาใชจายทมากกวารายได ซงอาจเขยนเปนสมการไดดงน (อ านวย, 2551)

งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ (Statement of Change in Owner’s Equities) เปนงบทแสดงใหเหนถงการเพมขนหรอลดลงในสวนของเจาของในระหวางงวดบญช อยางไรกตามกจการอาจแสดงงบก าไรขาดทนเบดเสรจ (Comprehensive Income Statement) งบกระแสเงนสด (Cash Flow statement) เปนรายงานทแสดงถงการไดมาและใชไปของเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด หมายเหตประกอบงบการเงน (Note to financial statement)

สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ

รายได-คาใชจาย = ก าไรสทธ (ขาดทนสทธ)

75


ประกอบดวย ค าอธบาย และการวเคราะหรายละเอยดของจ านวนเงนทแสดงในงบดล งบก าไรขาดทน งบกระแสเงนสด และงบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ โดยแสดงในรปของงบยอย หรองบประกอบตาง ๆ รวมทงขอมลเพมเตม ขอมลทมาตรฐานการบญชก าหนดใหเปดเผย และการเปดเผยขอมลอนทจะท าใหงบการเงนแสดงโดยถกตองตามทควร ซงจะเปนประโยชนตอผใชงบการเงนในการตดสนใจไดถกตอง โครงสรางหมายเหตประกอบงบการเงน มดงน 1. หมายเหตประกอบงบการเงนของกจการ ตอง (1) แสดงขอมลเกยวกบเกณฑการจดท างบการเงน และนโยบายการบญชทเลอกใชกบรายการและเหตการณทางบญชทส าคญ (2) เปดเผยขอมลตามทมาตรฐานการบญชก าหนด (3) ใหขอมลเพมเตมทไมไดแสดงอยในงบการเงนแตเปนขอมลทจ าเปน เพอใหงบการเงนนนแสดงโดยถกตองตามทควร 2. หมายเหตประกอบงบการเงนตองแสดงอยางเปนระบบ รายการแตละรายการในงบดล งบก าไรขาดทน และงบกระแสเงนสดตองอางองขอมลทเกยวของในหมายเหตประกอบงบการเงนได (สพาดา, 2543)

องคประกอบของงบการเงน

งบก าไรขาดทนประกอบดวยหมวดบญชดงน

รายได (Revenues) ตามหนงสอศพทบญช ทสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยไดบญญตความหมายไว หมายถง “การเพมขนในสนทรพยสทธของกจการ อนเนองมาจากการขายสนคาหรอบรการ” หรออกความหมายหนง หมายถง “มลคาทคดเปนเงนตราของสนคาหรอบรการทโอนจากธรกจไปใหลกคาในระหวางงวดบญช”

นอกจากความหมายดงกลาวแลว ในแมบทการบญชไดใหค านยามไวดงน

รายได หมายถง การเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลาบญชในรปกระแสเขา หรอการเพมคาของสนทรพยหรอการลดลงของหนสน อนสงผลใหสวนของเจาของเพมขน ทงนไมรวมถงเงนลงทนทไดรบจากผมสวนรวมในสวนของเจาของ นอกจากค านยามดงกลาวยงรวมถงรายการก าไรและรายไดทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ รายไดดงกลาวไดแก รายไดจากการขายสนคา รายไดคาธรรมเนยมดอกเบยรบ เงนปนผลรบ รายไดคาเชา ฯลฯ รายการก าไร หมายถง รายการทเปนไปตามค านยามของรายไดและอาจเกดจากกจกรรมปกตของกจการหรอไมกได รายการก าไรแสดงถงการเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจจงมลกษณะไมแตกตางไปจากรายได แมบทการบญชจงถอวาเปนรายได เชนก าไรอนเกดจากการขายสนทรพยระยะยาว ก าไรจากการตราคาหลกทรพยในความตองการของตลาด เมอมการรบรในงบก าไรขาดทน และการแสดงสทธจากคาใชจายทเกยวของ

76


กจการอาจแสดงรายไดในงบก าไรขาดทนไดหลายลกษณะ เพอเปนการใหขอมลเกยวของกบการตดสนใจเชงเศรษฐกจ การแยกรายไดใหพจารณาถงลกษณะและการด าเนนงานของกจการเปนหลก ซงสามารถแบงรายไดเปน 2 ประเภทคอ 1. รายไดจากการด าเนนงาน (Operating Revenues) หมายถงรายไดท เกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ เปนรายไดหลกของกจการ เชน กจการขายสนคา คาขายหรอรายไดจากการขายเปนรายไดจากการด าเนนงาน หรอกจการเปดอซอมรถ รายไดคาซอมรถหรอรายไดคาบรการ เปนรายไดจากการด าเนนงาน 2. รายได อน (Other Revenues) หรอรายไดท ไม เกยวของกบการด าเนนงาน (Non-Operating) เปนรายไดทเกดขนโดยทางออม ซงเกดขนจากกจกรรมอนทมใชกจกรรมหลกของกจการ เชน ดอกเบยรบ เงนปนผลรบ รายไดคาเชา ก าไรจากการขายสนทรพยถาวร เปนตน

คาใชจาย (Expenses) ตามหนงสอศพทบญช ทสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยไดบญญตความหมายไว หมายถง “ตนทนสวนทหกออกจากรายไดในรอบระยะเวลาการด าเนนงานหนง” นอกจากความหมายดงกลาวแลว ในแมบทการบญชไดใหค านยามไวดงน

คาใชจาย (Expenses) หมายถง “การลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลาบญช ในรปกระแสออกหรอการลดคาของสนทรพย หรอการเพมคาของหนสนอนสงผลใหสวนของเจาของลดลง ทงนไมรวมถงการแบงสวนทนใหกบผมสวนรวมในสวนของเจาของ” นอกจากนนคาใชจายตามค านยาม ยงรวมถงรายการขาดทนและคาใชจายทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ เชน ตนทนขาย คาแรงงาน คาเสอมราคาสนทรพย คาใชจายมกอยในรปกระแสออกหรอการเสอมคาของสนทรพย เชน เงนสดหรอรายการเทาเงนสด อาคาร และอปกรณ รายการขาดทน หมายถง รายการทเปนไปตามค านยามของคาใชจาย และอาจเกดจากกจกรรมตามปกตของกจการหรอไมกไดรายการขาดทนแสดงถงการลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจ รวมทงรายการขาดทนทเกนจากภยธรรมชาต เชน ไฟไหม น าทวม ขาดทนจากการขายสนทรพยระยะยาว ขาดทนจากการอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเมอมการรบรในงบก าไรขาดทนจะแยกแสดงไวตางหาก และแสดงดวยยอดสทธหลงจากหกรายไดทเกยวของ กจการอาจแสดงคาใชจายในงบก าไรขาดทนไดในหลายลกษณะ เพอเปนการใหขอมลทเกยวของกบการตดสนใจเชงเศรษฐกจไดถกตอง เชน การแยกคาใชจายจากกจกรรมด าเนนงานปกตกบทมไดเกดจากการด าเนนงานตามปกตออกจากกน ทงนใหพจารณาถงลกษณะการด าเนนงานของกจการเปนหลกซงสามารถแบงคาใชจายไดดงน

คาใชจายของธรกจทใหบรการ แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. คาใชจายในการด าเนนงาน (Operating Expenses)) หมายถง คาใชจายทเกดขนในการด าเนนงานปกตเพอกอใหเกดรายไดจากการด าเนนงานนนขนมา เชน คาเชาส านกงาน คาโทรศพท คาน า คาไฟ เปนตน 2. คาใชจายอน ๆ (Other Expenses) หมายถง คาใชจายทไมเกยวกบการด าเนนงานปกต แตนาน ๆ จะเกดขนครงหนง เชน ดอกเบยจาย ขาดทนจากการขายสนทรพย เปนตน

77


สวนคาใชจายของธรกจทจ าหนายสนคา มดงน 1. ตนทนขาย (Cost of Goods Sold) หมายถง ตนทนหรอราคาทนของสนคาทซอมาขายไปในระหวางงวดบญช รวมถงคาใชจายตาง ๆ ทจายไปเพอใหไดสนคาทซอมาขาย เชน คาขนสงเขา 2. คาใชจายในการด าเนนงาน (Operating Expenses) ประกอบไปดวยคาใชจาย 2 ประเภทคอ 2.1 คาใชจายเกยวกบการขาย (Selling Expenses) ไดแก คาใชจายทเกยวของโดยตรงกบการขาย เชน คาโฆษณา คานายหนา เงนเดอนพนกงาน คาหบหอ คาขนสง เปนตน 2.2 คาใชจายทวไปและคาใชจายบรหาร (General and Administrative Expenses) ไดแก คาใชจายเกยวกบการด าเนนงานทวไปและการบรหาร เชน เงนเดอนฝายบรหาร คาเบยประกน คาเชาส านกงาน คาเสอมราคาเครองใชตาง ๆ หนสญ หรอหนสงสยจะสญ เปนตน

3. คาใชจายอน ๆ (Other Expenses) หมายถง คาใชจายทไมไดเกดขนจากการด าเนนงานปกตของธรกจ หรอนาน ๆ จะเกดขนครงหนง เชน ดอกเบยจาย ขาดทน จากราคาตลาดของหลกทรพยลดลง ขาดทนจากการขายสนทรพยถาวร เปนตน (อ านวย, 2551)

78


ใบกจกรรมท 1 1. งบการเงนคออะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. อธบายความหมายของค าวางบก าไรขาดทนและงบดล

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………

3. จงบอกความหมายของรายได และยกตวอยางมา 3 ตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………

79


4. จงบอกความหมายของคาใชจาย และยกตวอยางมา 3 ตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………….… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………… 5. จงบอกความหมายของก าไรสทธ และขาดทนสทธ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………….……… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………

80


เฉลยใบกจกรรมท 1

1. งบการเงน หมายถง รายงานทแสดงขอมลอนเปนผลจากการประกอบธรกจของกจการซงประกอบดวยงบดล งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ งบกระแสเงนสด หมายเหตประกอบงบการเงน งบยอย และค าอธบายอน ซงระบวาเปนสวนหนงของงบการเงน

2. งบดล (Balance Sheet) เปนงบหรอรายงานการเงน ทแสดงฐานะการเงนของกจการ ณ วนใดวนหนงวากจการมสนทรพย (Assets) หนสน (Liabilities) และสวนของเจาของ (Owner’s Equities) ในวนนนเปนจ านวนเงนเทาใด งบดลมชอเรยกอกอยางหน งวา งบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) งบก าไรขาดทน เปนงบหรอรายงานทางการบญชทแสดงผลของการด าเนนงานของกจการ ณ งวดบญชหนง แสดงใหเหนถงรายได (Revenues) คาใชจาย (Expenses) ก าไรสทธ (Net Profit) หรอขาดทนสทธ (Net Loss) ซงเปนผลมาจากการเปรยบเทยบรายไดกบคาใชจายทเกดขนในชวงเวลานน ถารายไดมากกวาคาใชจาย แสดงวาเกดก าไรสทธเทากบสวนเกนของรายไดทมมากกวาคาใชจาย ในทางตรงกนขามถาคาใชจายมากกวารายได แสดงวาเกดผลขาดทนสทธเทากบสวนทเกนของคาใชจายทมากกวารายได 3. รายได หมายถง การเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลาบญชในรปกระแสเขา หรอการเพมคาของสนทรพยหรอการลดลงของหนสน อนสงผลใหสวนของเจาของเพมขน ทงนไมรวมถงเงนลงทนทไดรบจากผมสวนรวมในสวนของเจาของ ตวอยางเชน รายไดจากการขายสนคา รายไดคาธรรมเนยมดอกเบยรบ เงนปนผลรบ รายไดคาเชา ฯลฯขอมลเกยวกบแนวทางในการก าหนดมาตรฐานการบญชของคณะกรรมการมาตรฐานการบญช

4. คาใชจาย หมายถง “การลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบระยะเวลาบญช ในรปกระแสออกหรอการลดคาของสนทรพย หรอการเพมคาของหนสนอนสงผลใหสวนของเจาของลดลง ทงนไมรวมถงการแบงสวนทนใหกบผมสวนรวมในสวนของเจาของ” ตวอยางเชน ตนทนขาย รายการขาดทนจากการขายสนทรพย และรายการขาดทนจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ เปนตน

81


5. ก าไรสทธ หมายถง สวนของรายไดทสงกวาคาใชจายในงวดบญชเดยวกน ขาดทนสทธ หมายถง สวนของคาใชจายทสงกวารายไดในงวดบญชเดยวกน

82


ใบความรท 2 องคประกอบของงบการเงน

งบดล ประกอบดวยหมวดบญช ดงน สนทรพย (Assets) ตามความหมายในแมบทการบญชไดใหความหมายไวดงน สนทรพย หมายถง ทรพยากรทอยในความควบคมของกจการ ทรพยากรดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตซงกจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจจากทรพยากรนนในอนาคต นอกจากความหมายดงกลาวแลว ในหนงสอศพทบญชทสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหความหมายไวดงน สนทรพย หมายถง สทธและทรพยากรทกจการมอยซงเกดจากการประกอบการ สามารถแสดงคาเปนตวเงนได และใหประโยชนในอนาคต ไดแก

สนทรพยทเปนตวเงน เชน เงนสด หลกทรพยในความตองการของตลาดและลกหน เปนตน สนทรพยทมรปราง เชน สนคาคงเหลอ ทดน อาคาร และอปกรณ หรอ สนทรพยถาวร เปน

ตน ตนทนทคาดหมายวาจะกอใหเกดประโยชนและรายไดในอนาคต เชน สนคาคงเหลอ คา

สทธตาง ๆ คาใชจายลวงหนา และรายจายรอตดบญช เปนตน จากความหมายทกลาวมา สามารถสรปสาระส าคญของสนทรพยไดดงน

1. เปนทรพยากรของกจการหรออยในความควบคมของกจการทสามารถวดคาเปนเงนได 2. ทรพยากรดงกลาวเกดจากการประกอบการของกจการในอดต 3. กจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจจากทรพยาการนนในอนาคต

การแบงประเภทของสนทรพย โดยทวไปแบงเปน 5 ประเภท ดงน

1. สนทรพยหมนเวยน (Current Assets) 2. เงนลงทนระยะยาว (Long – term Investment) 3. ทดนอาคารและอปกรณ (Property, Plant, and Equipment) หรอเรยกอกอยางหนงวา

สนทรพยถาวร (Fixed Assets) 4. สนทรพยทไมมตวตน (Intangible Assets) 5. สนทรพยอน (Other Assest)

1. สนทรพยหมนเวยน (Current Assets) หมายถง สนทรพยตาง ๆ ทกจการสามารถเปลยนแปลงไปเปนเงนสดหรอใชหมดไปไดภายใน 1 ป หรอภายในรอบวงจรการด าเนนงานตามปกตของกจการ ซงโดยทวไปสนทรพยทกอยางอาจเปลยนใหเปนเงนสดไดเสมอ แตถาการเปลยนสภาพดงกลาวนนไมใชเปนการด าเนนงานปกตกไมเรยกวาสนทรพยหมนเวยน

วงจรการด าเนนงานตามปกต หมายถง ระยะเวลาทเรมจากจดซงมการเปลยนรปของเงนสดใหเปนสนคาหรอบรการ จนกระทงสนคาหรอบรการนนไดถกเปลยนกลบไปเปนเงนสดอกครงหนง

83


ระยะเวลาหนงรอบของการด าเนนงานตามปกต มกจะถอเวลา 1 ป เปนเกณฑ แตส าหรบกจการบางประเภทอาจมระยะเวลาการด าเนนงาน 1 รอบมากกวา 1 ป นกบญชกเฉลยรายไดคาใชจายเพยง 1 ป มาค านวณก าไรขาดทนและแสดงฐานะการเงนของกจการ

สนทรพยหมนเวยนโดยทวไปทแสดงในงบดล มกเรยงตามล าดบรายการทเปลยนแปลงเปนเงนสดไดงายหรอมสภาพคลองมากทสดไปหารายการทมสภาพคลองนอยทสดดงน

เงนสดและเงนฝากธนาคาร (Cash in hand and at Banks) หมายถง เงนสดในมอเชคทยงมไดน าฝาก ดราฟของธนาคาร ธนาณต และเงนฝากธนาคารประเภทสะสมทรพยและกระแสรายวน สวนเงนฝากประจ าทมเงอนไขการฝากเกนกวา 1 ป ไมถอเปนรายการทรวมอยในสนทรพยหมนเวยน

เงนทนระยะสน (Short-term Investment) หมายถง หลกทรพยทกจการน าเงนสดสวนเกนจากความจ าเปนมาลงทนในสนทรพยประเภทน และเปนหลกทรพยทอยในความตองการของตลาด (Marketable securities) ซงฝายจดการจะขายเมอไรกไดถาตองการเงนสด เชนหลกทรพยระยะสนของรฐบาล (Short-term Government Securities)

ลกหน (Accounts Receivable) หมายถง ลกหนทเกดจากการขายสนคา หรอบรการใหแกลกคาในการด าเนนงานตามปกตของธรกจ เรยกวาลกหนการคา โดยปกตลกหนการคามอายไมเกน 1 ป บางครงลกหนอาจแบงออกเปนสองประเภทตามลกษณะของหนทเกนขน คอ แบงเปนลกหนการคา (Trade Accounts Receivable) ซงเกดจากการขายสนคาเชอใหกบลกคากบลกหนอยางอน (Other Accounts Receivable) ซงเกดจากการใหกยม

ตวเงนรบ (Notes Receivable) คอ ตราสารหรอสญญาเปนลายลกษณอกษร ซงผจายรบรองวาจะจายเงนจ านวนหนงใหโดยปราศจากเงอนไขในการก าหนดเวลาทแนนอน อาจจะมดอกเบยระบไวดวยกได เชน ตวสญญาใชเงน (Negotiable Promissory Note) ตวแลกเงน (Bill of Exchange) ซงเอกสารเหลานตามปกตเกดขนจากการคา

รายไดคางรบ (Accrued Revenue) หมายถง รายไดทเกดขนแลวแตไมไดรบเงน ณ วนสนงวดบญชแตจะรบในงวดถดไป เชน ดอกเบยคางรบ คาเชาคางรบ และรายไดอน ๆ ซงเกดจากการด าเนนงานตามปกตคางรบ

สนคาคงเหลอ (Merchandise Inventory) ในกจการทซอขายสนคา หมายถงสนคาทซอมาเพอขายคงเหลอ สวนกจการผลตสนคาจ าหนายเอง สนคาคงเหลอจะประกอบดวยสนคาส าเรจรป วตถดบ สนคาทยงอยระหวางการผลตและวสดโรงงานซงเปนวตถดบทมไวเพอใชในการผลต

คาใชจายลวงหนา (Prepaid Expense) หมายถง คาใชจายทจายไปกอนส าหรบสนทรพยหรอบรการทจะไดรบประโยชนในอนาคต และจะใชหมดไปในระยะเวลาอนสน มกเกดขนในการด าเนนงานตามปกตของกจการ เชน คาเชาจายลวงหนา คาเบยประกนจายลวงหนา วสดสนเปลอง ไดแก เครองเขยน กระดาษ และวสดส านกงานอน ๆ การทถอคาใชจายลวงหนาเปนสนทรพยหมนเวยนนน มใชการการนจะเปลยนแปลงเปนเงนสดไดงาย แตเปนเพราะรายการนจะชวยใหไมตองใชเงนสดทมอยในปถดไปหรอในรอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตของปถดไป

2. เงนลงทนระยะยาว (Long-term Investment) หมายถง เงนทกจการน าไปลงทนเพอวตถประสงคตาง ๆ ในระยะยาว เพอแสวงหารายไดหรอเพอการเขาควบคมกจการอนหรอเพอสรางสมพนธอนดกบธรกจอน ๆ และเพอวตถประสงคอน ๆ ทแตกตางกนไป เงนลงทนระยะยาวท กจการ

84


น าไปลงทน ไดแก การซอหนสามญ หนบรมสทธ หนกของกจการอน พนธบตรรฐบาล ทดน อาคารทซอไวเพอใชประโยชนในเวลาขางหนา เปนตน

3. ทดน อาคาร และอปกรณ (Property , Plant and Equipment) เปนสนทรพยทมลกษณะคงทนถาวร ทกจการมไวเพอใชงานเพอกอใหเกดรายได สนทรพยดงกลาวเมอปรากฏอยในงบดล จะเรยงล าดบความคงทนถาวรจากมากทสดไปหานอยทสด ดงตอไปน

ทดน (Land) หมายถง ทดนทใชประโยชนในการด าเนนงาน เชน เปนทกอสรางส านกงาน โรงงาน โรงเกบสนคา และสงปลกสรางอน ๆ

อาคาร (Building) หมายถง สงปลกสรางทกชนด ซงใชในการด าเนนงานตามปกตของกจการ เชน ตวอาคาร ส านกงาน โรงงาน โรงเกบสนคา ฯลฯ แตอาคารทเชาผอน กจการไมไดเปนเจาของไมถอเปนสนทรพยประเภทน

อปกรณ (Equipment) หมายถง อปกรณทกชนดซ งกจการเปนเจาของ และใชในการด าเนนงานตามปกตของกจการ เชน อปกรณส านกงาน (Office Equipment) ไดแก เครองพมพดด ตเกบเอกสาร เครองบวกเลข ฯลฯ อปกรณรานคา (Store Equipment) ไดแก โตะ เกาอ เครองตกแตงรานคา ตโชวสนคา ฯลฯ อปกรณในการขนสง (Delivery Equipment) ไดแก รถยนต รถบรรทกและอปกรณอน ๆ ทใชในการขนสงสนคาใหลกคา

4. สนทรพยทไมมตวตน (Intangible Assets) เปนสนทรพยทไมมรปราง มอายการใชงานนานเกน 1 ป มลกษณะเปนสทธขอเรยกรองตาง ๆ หรอความได เปรยบทกจการมอย เชน คานยม สทธบตร ลขสทธ สมปทานบตร เครองหมายการคา เปนตน

5. สนทรพยอน (Other Assets) หมายถง สนทรพยท ไมสามารถจดเขาเปนสนทรพยหมนเวยน เงนลงทนระยะยาว สนทรพยถาวร และสนทรพยไมมตวตนได จะจดเปนทรพยสนอน เชน คาใชจายรอตดบญช คาใชจายลวงหนาระยะยาว เปนตน

ในบางกจการน าเอาสนทรพยทไมมตวตนและสนทรพยอนรวมกน แสดงในงบดลภายใตหวขอ สนทรพยอนได

หนสน (Liabilities)

ในแมบทการบญชไดใหความหมายของหนสน ไวดงน หนสน หมายถง “ภาระผกพนในปจจบนของกจการ ภาระผกพนดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตซงการช าระภาระผกพนนนคาดวา จะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ”

นอกจากความหมายดงกลาวแลว ในหนงสอศพทบญชทสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยไดใหความหมายไวดงน

หนสน หมายถง พนธะผกพนกจการอนเกดจากรายการคาการกยมหรอจากการอนซงจะตองช าระคนในภายหนาดวยทรพยสนหรอบรการ จากความหมายดงกลาว สามารถสรปสาระส าคญของหนสนไดดงน

1. เปนภาระผกพนในปจจบนของกจการ 2. ภาระผกพนดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตทกจการจะตองจายช าระตามหนาทหรอ

ขอตกลง

85


3. กจการตองช าระ ซงการช าระภาระผกพนนนคาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจ

หนสนของกจการเกดขนไดหลายทาง ถาเกดจากวธการคาปกตเรยกวา เจาหนหรอ เจาหนการคา (Accounts Payable) ถาเปนหนซงเกดจากการกยม เรยกวา เจาหนเงนก เจาหนประเภทนอาจท าเปนสญญากเงนหรอตวสญญาใชเงนกได ถาเปนหนประเภทตวเงนเรยกวา ตวเงนจาย นอกจากนยงมหนสนเกดจากคาใชจายตาง ๆ ทมไดช าระตามก าหนดเวลา เรยกวา คาใชจายคางจาย เชน คาน า คาไฟ คาโทรศพท เปนตน

หนสนแบงออกตามระยะเวลาทตองช าระไดเปน 2 ประเภท คอ 1. หนสนหมนเวยน (Current Liabilites) 2. หนสนระยะยาว (Long-term Liabilites)

1. หนสนหมนเวยน (Current Liabilites) หมายถง หนสนทมระยะเงลาการช าระคนภายใน 1 ป หรอภายในรอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตของกจการ หนสนหมนเวยนจะช าระดวยสนทรพยหมนเวยน หรอดวยการกอหนสนระยะสนอนแทนกได การแสดงรายการหนสนในงบดลนยมเรยงตามล าดบระยะเวลาการช าระหน กอนหลงหนซงช าระเรวทสดจะเปนรายการแรก หรอเรยงตามความส าคญของรายการดงน เงนเบกเกนบญชและเงนกยมจากธนาคาร (Bank overdraf and Loans from Banks) หมายถงจ านวน เงนทผฝากเงนเปนหนธนาคารอนเกดจากการสงจายเงนเกนกวาจ านวนทฝากไวและหนสนทเกดจากการกยมธนาคารไมวาโดยวธใดซงจะตองช าระเงนในระยะเวลาสน เจาหน (Accounts Payable) หมายถง พนธะหรอจ านวนเงนทกจการจะตองช าระคาสนคาหรอบรการตามปกต เกดขนกรณซอสนคาหรอบรการเปนเงนเชอ ถากจการมเจาหนนอยราย การบนทกรายการในบญชและในงบดลจะแยกรายการเจาหน แตถามเจาหนจ านวนมากรายใหลงบนทกไวในบญชเดยวกน และงบดลแสดงเปนยอดเดยว ตวเงนจาย (Notes Payable) หมายถง ตราสารระยะสนซงกจการสญญาจะจายเงนจ านวนหนงภายในระยะเวลาทก าหนด เชน ตวแลกเงน (Bill of Exchang) ตวสญญาใชเงน (Promissory Note) คาใชจายคางจาย (Accrued Expenses) หมายถง คาใชจายทใหประโยชนแกกจการแลว แตยงไมไดช าระเงนงวดบญชนน เชน คาน า คาไฟคางจาย คาเชาคางจาย รายไดรบลวงหนา (Deferred Revenue) หมายถง จ านวนเงนซงกจการไดรบไวลวงหนาจากลกคา เปนคาสนคาหรอบรการทจะตองสงมอบหรอท าใหในอนาคต 2. หนสนระยะยาว (Long-term Liabilities) ไดแก หนสนซงระยะเวลาการช าระเงนเกนกวา 1 ป หรอเกนกวารอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตของกจการ อาจเกดจากการกยมเงนมาใชในกจการเพอซอสนทรพยทมราคาสงหรอเงนกยมระยะยาวทมการจ านองเปนตน (อ านวย, 2551)

86


สวนของเจาของ (Owner’s Equity)

ในแมบทการบญช ไดใหความหมายของสวนของเจาของไวดงน

สวนของเจาของ หมายถง “สวนไดเสยคงเหลอในสนทรพยของกจการหลงจากหกหนสนทงสนออกแลว” นอกจากความหมายดงกลาว ในหนงสอศพทบญชทสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทย ไดใหความหมายไวดงน สวนของเจาของ หมายถง “สทธเรยกรองทมตอสนทรพยสทธซงเทากบสวนของเจาของกจการทมสทธสวนไดเสยเหนอสนทรพยของกจการภายหลงจากหกสทธเรยกรองของเจาหนทมตอกจการหมดแลว

จากความหมายดงกลาว สามารถสรปเปนสมการไดดงน

หรอ

ในกรณทกจการเปนหนบคคลภายนอก ซงกจการจะตองชดใช ท าใหสนทรพยลดลงเขยนเปนสมการไดดงน

หรอ

ในการจดท างบดลสวนของเจาของจะมความสมพนธโดยตรงตอสนทรพย หนสนของกจการ ไม

วาธรกจนนจะด าเนนงานในรปแบบใดกตาม สนทรพยและหนสนจะแสดงเหมอนกนจะแตกตางเฉพาะสวนของเจาของซงจะตองแสดงตามรปแบบของกจการนน ๆ

กจการเจาของคนเดยว (Single Proprietorship) สวนของเจาของจะประกอบไปดวยทนท

น ามาลงทนในกจการ การเพมทนและการถอนทน จะแสดงไวในบญชทน ก าไรสทธหรอขาดทนสทธซงเปนผลท าใหทนเปลยนแปลงรวมทงเจาของกจการขอถอนก าไรไปใชลวงหนาเรยกวาถอนใชส วนตว หรอเงนถอน รายการดงกลาวจะแสดงในงบดลดงน

สวนของเจาของ = สนทรพย

สนทรพย = สวนของเจาของ

สนทรพย - หนสน = สวนของเจาของ

สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ

87


สวนของเจาของ ทน xx บวก ก าไรสทธ (หรอหกขาดทนสทธ) xx xx หก ถอนใชสวนตว xx xx หางหนสวน (partnership) สวนของเจาของจะเรยกวา สวนของผเปนหนสวน (Partners’ Equity) ซงจะประกอบไปดวยทนของผเปนหนสวนแตละคน รวมทงมการเพมทนและการถอนทนจะแสดงในบญชทน การแบงผลก าไรสทธ หรอขาดทนสทธ หรอการเบกเงนไปใชสวนตว จะบนทกไวในบญชเดนสะพดหรอบญชกระแสทน ในงบดลของหางหนสวนจะแสดงรายละเอยดเกยวกบสวนของผเปนหนสวนไดดงน

สวนของผเปนหนสวน ทน นาย ก. Xx ทน นาย ข. Xx xx บญชกระแสทน – นาย ก. Xx บญชกระแสทน – นาย ข. Xx xx ก าไรสทธทยงไมไดแบง xx xx บรษทจ ากด (Company Limited) สวนของเจาของเรยกวา “สวนของผถอหน” ซ งประกอบไปดวยเรอนหน และก าไรสะสม ในงบดลของบรษทจะแสดงรายละเอยดเกยวกบสวนของผถอหน ดงน (อ านวย, 2551) สวนของผถอหน ทนเรอนหน xx สวนเกนหรอสวนต ากวามลคาหน (ถาม) xx ก าไรสะสม จดสรรแลว ส ารองตาม ก.ม. xx ส ารองอน ๆ xx xx ยงไมไดจดสรร xx xx

88


ใบกจกรรมท 2 1. จงอธบายความหมายของสนทรพย หนสน สวนของเจาของ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สนทรพยมกประเภท อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงยกตวอยางประเภทของสนทรพยมา 3 ตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. หนสนมกประเภท อะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. จงยกตวอยางประเภทของหนสนมา 3 ตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

89


6. จากรายการตางๆ ขางลางน ใหพจารณาวารายการใดเปนสนทรพย (Assets) หนสน (Liabilities) สวนของเจาของ (Owner’s Equity) หรอ ไมเปนทงสามอยาง โดยตอบดวยอกษร A L และ E และ N ตามล าดบ

……………… 1. เงนฝากธนาคาร ……………… 2. หนสามญ ……………… 3. สนคาคงเหลอ ……………… 4. ทดนมไวขาย ……………… 5. ภาษเงนไดคางจาย ……………… 6. ตวเงนจาย ……………… 7. เงนลงทนชวคราว ……………… 8. หนก ……………… 9. เครองจกร ……………… 10. พนกงานของกจการ ……………… 11. ก าไรสะสม ……………… 12. ทน ……………… 13. หลกทรพยตามความตองการของตลาด ……………… 14. รถบรรทก ……………… 15. เครองหมายการคา ……………… 16. เครองปรบอากาศ ……………… 17. ดอกเบยรบลวงหนา ……………… 18. สวนเกนมลคาหนสามญ ……………… 19. รถยนตสวนตวของเจาของกจการ ……………… 20. ภาษหก ณ ทจาย

90


เฉลยใบกจกรรมท 2

1. สนทรพย คอ สงทมตวตนและไมมตวตนอนมมลคาวดเปนเงนได ซงบคคลหรอกจการเปน

เจาของ เชน เงนสด ลกหนการคา สนคาคงเหลอ ทดน ยานพาหนะ สทธบตร เปนตน หนสน คอ ภาระผกพนทกจการมตอบคคลภายนอกอนเกดจากการซอสนคา การกยม หรอ

กรณอน ๆ ทจะตองช าระในภายหนาดวยสนทรพยหรอบรการ เชน เจาหนการคา ตวเงนจาย เปนตน

สวนของเจาของ เปนสวนของเจาของกจการ ทมสทธหรอสวนไดเสยเหนอสนทรพยของ กจการภายหลงหกหนสนหมดแลว

2. สนทรพยม 2 ประเภท คอ สนทรพยหมนเวยนและสนทรพยไมหมนเวยน

3. ตวอยางของสนทรพยเชน เงนสด สนคาคงเหลอ ทดน เปนตน

4. หนสนม 2 ประเภท คอ หนสนหมนเวยน และหนสนไมหมนเวยน

5. ตวอยางของหนสน เชน เจาหนการคา ตวเงนจาย หนก เปนตน

6. 1. A 8. L 15. A 2. E 9. A 16. A 3. A 10. N 17. A 4. A 11. E 18. E 5. L 12. E 19. N 6. L 13. A 20. N 7. A 14. A

91


ใบความรท 3 การจดท างบดล

การจดท างบดลท าได 2 แบบ คอ

1. แบบบญช (Account Form) 2. แบบรายงาน (Report Form)

การท างบดลแบบบญช

การท างบดลใหปฏบตเปนขนตอน ดงตอไปน 1. ชอของบคคลหรอกจการ 2. ค าวา “งบดล” 3. วนท ทจดท างบดล 4. ตเสนงบดล โดยแบงออกเปน 2 ดาน ดานซายเขยนค าวา “สนทรพย” ดานขวาเขยน ค า

วา “หนสนและสวนของเจาของ” 5. น าสนทรพยทงสนมาแสดงไวในดานสนทรพย เรย งตามล าดบสภาพคลอง เรมจาก

สนทรพยหมนเวยน เงนลงทนระยะยาว สนทรพยถาวรและสนทรพยอนๆ พรอมทงจ านวนเงน

6. น าหนสนมาแสดงไวในดานหนสนและสวนของเจาของ เรยงตามล าดบระยะเวลาการช าระพรอม ทงมลคาเปนตวเงน

7. สวนของเจาของกจการ จะแสดงเปนล าดบสดทาย ซงประกอบไปดวยทนครงแรกบวกการเพมทน หกการถอนทน บวกก าไรสทธหรอหกขาดทนสทธและหกถอนใชสวนตว

8. รวมยอดเงนทงสองดาน โดยเขยนยอดเงนรวมไวบนบรรทดเดยวกน แลวขดเสนคใตยอดเงนรวมนน

9. ยอดรวมดานสนทรพย จะเทากนกบดานหนสนและสวนของเจาของ ตวอยางงบดลแบบบญช

92


ตวอยางท 3.1 งบดลแบบบญช รานดสตบรการ

งบดล ณ วนท 31 ธนวาคม 2543

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน (บาท) เงนสด 10,000 เงนฝากธนาคาร 25,000 ลกหน 18,000 วสดส านกงาน 2,000 คาเชาจายลวงหนา 5,000 รวมสนทรพยหมนเวยน 60,000 เงนลงทนระยะยาว พนธบตรรฐบาล 20,000 ทดน อาคารและอปกรณ ทดน 100,000 อาคาร 300,000 อปกรณส านกงาน 50,000 รวมทดน อาคารและอปกรณ 450 ,000สนทรพยอน (สนทรพยทไมมตวตน) ลขสทธ 10,000

หนสนและสวนของเจาของ หนสนหมนเวยน (บาท) เจาหน 85,000 ตวจายเงน 20,000

ดอกเบยคางจาย 13,000 ภาษเงนไดคางจาย 3,250 รวมหนสนหมนเวยน 121,250 หนสนระยะยาว เงนกระยะยาว 200,000 สวนของเจาของ ทน 200,000 บวก ก าไรสทธ 29,250

229,250 หกถอนใชสวนตว 10,500 218,750

540,000 540,000

93


การจดท างบดลแบบรายงาน การท างบดลแบบรายงาน จะแสดงรายการของสนทรพยกอนแลวเปนรายการหนสนและสวนของเจาของกจการ ซงพอสรป ไดดงน 1. ตรงกลางหนากระดาษเขยนหวของงบดลประกอบไปดวย ชอกจการ ชอกจการ ชองบดล วนททท างบดลเรยง ตามล าดบลงมา 2. บรรทดถดมาเขยนค าวา “สนทรพย” ไวกลางหนากระดาษ แลวเรยงล าดบสนทรพยทมสภาพคลองมากทสดเปนอนดบแรก พรอมดวยจ านวนเงนแลวรวมยอดสนทรพยทงสน 3. ตอจากรายการสนทรพยใหเขยนค าวา “หนสนและสวนของเจาของ” ไวตรงกลางหนากระดาษ บรรทดถดมาเขยนรายการหนสนหมนเวยนเรยงตามล าดบแลวรวมยอดหนสนตอจากนนถงเขยนรายการสวนของเจาของ ประกอบดวย ทน บวกก าไรสทธหรอหกดวยขาดทนสทธ และหกถอนใชสวนตว รวมยอดสวนของเจาของ 4. รวมยอดหนสนและสวนของเจาของซงจะตองเทากนกบสนทรพยดงตวอยางตอไปน ตวอยางท 3.2 งบดลแบบรายงาน

รานดสตบรการ

งบดล ณ วนท 31 ธนวาคม 2543

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน (บาท)

เงนสด 10,000 เงนฝากธนาคาร 25,000 ลกหน 18,000 วสดส านกงาน 2,000 คาเชาจายลวงหนา 5,000

รวมสนทรพยหมนเวยน 60,000 เงนลงทนระยะยาว

พนธบตรรฐบาล 20,000 ทดน อาคารและอปกรณ

ทดน 100,000 อาคาร 300,000 อปกรณส านกงาน 50,000

รวมทดน อาคารและอปกรณ 450,000

94


สนทรพยอน ๆ (สนทรพยทไมมตวตน) ลขสทธ 10,000 รวมสนทรพยทงสน 540,000

หนสนและสวนของเจาของ หนสนหมนเวยน เจาหน 85,000 ตวเงนจาย 20,000 ดอกเบยคางจาย 13,000 ภาษเงนไดคางจาย 3,250 รวมหนสนหมนเวยน 121,250 หนสนระยะยาว เงนกระยะยาว 200,000 สวนของเจาของ ทน 200,000 บวก ก าไรสทธ 29,250 229,250 หก ถอนใชสวนตว 10,500 218,750 รวมหนสนและสวนของเจาของ 540,000

การจดท างบก าไรขาดทน การจดท างบก าไรขาดทน ท าได 2 แบบ คอ

1. แบบรายงาน (Report Form) 2. แบบบญช (Account Form)

1. งบก าไรขาดทนแบบรายงาน (Report Form) เปนการจดแสดงรายการเกยวกบรายไดและคาใชจายตาง ๆ โดยเรยงรายการตามล าดบลงมาตามรปแบบทก าหนด

2. งบก าไรขาดทนแบบบญช (Account Form) เรยกวา “บญชก าไรขาดทน” คอจดแสดงในรปของบญช โดยแบงหนากระดาษเปน 2 ดาน ดานซายแสดงรายการเกยวกบคาใชจายตาง ๆ ดานขวาแสดงรายการเกยวกบรายไดตาง ๆ รปแบบการจดเรยงล าดบรายการในงบก าไรขาดทน รปแบบการจดเรยงล าดบรายการในงบก าไรขาดทนท าได 2 วธ ดงน

1. วธแสดงยอดขนเดยว (Single-Step Form) 2. วธแสดงยอดหลายขน (Multiple-Step Form)

95


1. งบก าไรขาดทนวธแสดงยอดขนเดยว (Single-Step Form) เปนงบก าไรขาดทนทเรยงล าดบรายการเกยวกบรายได และคาใชจายโดยแสดงรายการทเปนรายไดทงหมดไวตอนหนง และแสดงรายการทเปนคาใชจายทงหมดอกตอนหนงผลตางของรายไดทงหมดกบคาใชจายทงหมด คอ ก าไรสทธ หรอขาดทนสทธ

ตอไปนเปนตวอยางและวธการแสดงงบก าไรขาดทนแบบรายงาน โดยแสดงยอดขนเดยว สรปเปนขนตอนดงตอไปน

1. ชอกจการ 2. ค าวา “งบก าไรขาดทน” 3. ส าหรบระยะเวลา (งวดบญชของกจการ) 4. เขยนค าวา “รายได” ใหชดดานซาย น าบญชรายไดตาง ๆ ทอยในหมวดรายไดไปเขยน

ในบรรทดถดลงมาโดยเยองไปดานขวาเลกนอย ซงตองเขยนจ านวนเงนทางขวาแลวรวมยอดรายไดทงหมด

5. เขยนค าวา คาใชจาย ใหตรงกบรายได แลวน าบญชตาง ๆ หมวดคาใชจายไปเขยนในบรรทดถดบงมาโดยเยองไปดานขวาเลกนอย ซงตองเขยนใหตรงกบบญชรายไดตาง ๆ ขางตน แลวรวมยอดคาใชจายทงหมด

6. หาผลตางระหวางยอดรวมรายไดและคาใชจาย ผลตางคอก าไรสทธหรอขาดทนสทธ ออกยอดบรรทดลางสด ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 3.3 งบก าไรขาดทนแบบรายงาน โดยแสดงยอดขนเดยว

รานดสตบรการ งบก าไรขาดทน

ส าหรบระยะเวลา 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2543

รายได : (บาท) รายไดคาบรการ 85,000 รายไดคาเชา 2,500 ก าไรจากการขายสนทรพยถาวร 1,000 รวมรายไดทงสน 88,500 คาใชจาย : เงนเดอน 25,000 คาเบยประกน 3,000 คาโฆษณา 2,000 คาโทรศพท 500 คาน า คาไฟ 1,000 คาเสอมราคาเครองจกร 2,000

96


ดอกเบยจาย 2,500 ภาษเงนได (10%) 5,250 รวมคาใชจายทงสน 41,250 ก าไรสทธ 47,250 การแสดงงบก าไรขาดทนแบบบญช โดยแสดงยอดขนเดยวสรปขนตอนดงตอไปน

1. ชอกจการ 2. ค าวา บญชก าไรขาดทน 3. ส าหรบระยะเวลา (งวดบญชของกจการ) 4. งบก าไรขาดทนแบบบญชแบงเปน 2 ดาน รปรางคลายบญชแยกประเภท แตตางกนทไมม

ชอง วนท ชองหนาบญช และจะคดลอกรายการในบญชก าไรขาดทนไปแสดงไวโดยทางดานซายจะแสดงคาใชจาย ดานขวาแสดงรายได

5. หาผลก าไรหรอขาดทนสทธ ใชวธท าเหมอนกบบญชแยกประเภท โดยแสดงผลก าไรสทธไวทางดานซาย หรอแสดงผลขาดทนสทธไวทางดานขวา ดงตวอยางตอไปน ตวอยางท 3.4 งบก าไรขาดทนแบบบญช โดยแสดงยอดขนเดยวส าหรบกจการใหบรการ

รานดสตบรการ บญชก าไรขาดทน

ส าหรบระยะเวลา 1 ป สนสด 31 ธนวาคม 2543 เงนเดอน 25,000 - รายไดคาบรการ 85,000 - คาเบยประกน 3,000 - รายไดคาเชา 2,500 - คาโฆษณา 2,000 - ก าไรจากการขายสนทรพยถาวร 1,000 - คาโทรศพท 500 - คาน า คาไฟ 1,000 - คาเสอมราคาเครองจกร 2,000 - ดอกเบยจาย 2,500 - ภาษเงนได (10% ) 5,250 - ก าไรสทธหลงหกภาษเงนได 47,250 - 88,500 - 88,500 -

97


จากตวอยางของงบก าไรขาดทนแบบรายงานและแบบบญช โดยแสดงยอดขนเดยวเปนการแสดงรปแบบและวธการจดเรยงรายการในงบก าไรขาดทน ส าหรบกจการใหบรการจะเหนวาเปนการรวมกลมของรายไดและคาใชจายทงหมด แลวน าผลรวมของรายไดและคาใชจายทงหมดมาหกลบกน แสดงผลลพธเปนก าไรสทธประจ าปขนเดยว การแสดงงบก าไรขาดทนแบบนเพอประโยชนตอบคคลภายนอก เพราะดเขาใจงายและเปนแบบซงก าหนดใหใชตามกฎกระทรวง

2. งบก าไรขาดทนวธแสดงยอดหลายขน (Multiple-Step Form) เปนการจดเรยงล าดบรายการในงบก าไรขาดทน โดยมการแยกกจกรรมทเกยวกบการด าเนนงานและไมเกยวกบการด าเนนงานออกจากกน แสดงใหเหนก าไรเปนขน ๆ คอ ก าไรขนตนหรอก าไรจากการด าเนนงาน ก าไรกอนภาษและก าไรหลงหกภาษ หรอก าไรสทธ เปนตนเพอแสดงใหเหนภาพการด าเน นงานอยางชดเจน ขนตอนในการท ามดงน ขนท 1 น าเอารายไดของกจการมาแยกเปน 2 ประเภท คอ รายไดจากการด าเนนงานและรายไดอน ขนท 2 น าเอาคาใชจายของกจการมาแยกเปน 2 ประเภท คอ คาใชจายในการด าเนนงานและคาใชจายอน ขนท 3 น าเอารายไดจากการด าเนนงานเปรยบเทยบกบคาใชจายในการด าเนนงานผลตางเปนก าไร (ขาดทน) จากการด าเนนงาน ขนท 4 น าเอารายไดอนและคาใชจายอนเปรยบเทยบกน ผลตางน าไปรวมกบก าไรจากการด าเนนงาน จะไดก าไรกอนหกภาษ น าไปค านวณภาษ จะไดก าไรสทธถามรายการพเศษซงอาจจะเปนก าไรหรอขาดทนกน ามารวมหรอหกอกครงหนง จะเปนก าไรสทธทงสน

98


ตอไปนเปนตวอยางงบก าไรขาดทนวธแสดงยอดหลายขนแบบบญช

รานดสตบรการ บญชก าไรขาดทน

ส าหรบระยะเวลา 1 ป สนสด 31 ธนวาคม 2543

เงนเดอน 25,000 - รายไดคาบรการ 85,000 - คาเบยประกน 3,000 - คาโฆษณา 2,000 - คาโทรศพท 500 - คาน า คาไฟ 1,000 - คาเสอมราคาเครองจกร 2,000 - ก าไรจากการด าเนนงานยกไป 51,000 - 88,500 - 85,000 - ดอกเบยจาย 2,500 - ก าไรจากการด าเนนงานยกมา 51,500 - ก าไรกอนหกภาษเงนไดยกไป 52,500 - รายไดคาเชา 2,500 - ก าไรจากการขายสนทรพยถาวร 1,000 - 55,000 - 55,000 - ภาษเงนได (10% ) 5,250 - ก าไรกอนหกภาษเงนไดยกมา 52,500 - ก าไรสทธ 47,250 52,500 - 52,500 -

99


ตวอยางท 3.5 งบก าไรขาดทนแบบรายงาน โดยแสดงยอดหลายขน

รานดสตบรการ งบก าไรขาดทน

ส าหรบระยะเวลา 1 ป สนสด 31 ธนวาคม 2543 (บาท)

รายไดคาบรการ 85,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน : เงนเดอน 25,000 คาเบยประกน 3,000 คาโฆษณา 2,000 คาโทรศพท 500 คาน า คาไฟ 1,000 คาเสอมราคาเครองจกร 2,000 33,500 ก าไรจากการด าเนนงาน 51,500 รายไดและคาใชจายอน ๆ รายไดอน : รายไดคาเชา 2,500 ก าไรจากการขายสนทรพยถาวร 1,000 3,500 คาใชจายอน : ดอกเบยจาย 2,500 1,000 ก าไรกอนหกภาษ 52,500 หก ภาษเงนได (10%) 5,250 ก าไรสทธ 47,250

ความสมพนธของงบก าไรขาดทนและงบดล ผลของงบก าไรขาดทน คอ ก าไรสทธ เสมอตว หรอขาดทนสทธจะมผลกระทบไปยงงบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ ท าใหสวนของเจาของเพมขน คงทหรอลดลง สวนของเจาของนจะมผลกระทบตอไปยงงบดล ซงงบดลเปนงบทแสดงฐานการเงนของกจการและจดท าตามสมการบญช ดงน

สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ ดงนนความสมพนธของงบก าไรขาดทนกบงบดลอาจเขยนเปนสมการบญชไดดงน สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ + รายได - คาใชจาย

100


หรอ อาจเขยนความสมพนธขององคประกอบในสมการบญชเสยใหมเพอใหงายในการศกษาหลกการบญช ตามทปรากฏในงานของ ดร.ภาพร เอกอรรถพร (2546, หนา 94) สนทรพย + คาใชจาย = หนสน + สวนของเจาของ + รายได นนคอ สนทรพย กบ คาใชจาย เปนบญชดานเดยวกนแตแตกตางกนตรงทกจการจายเงนไปแลว หมดประโยชนในงวดนถอเปนคาใชจาย เชน จายคาซอมแซมเครองจกร แตถาสามารถกอใหเกดประโยชนในอนาคต ถอเปนสนทรพย เชน จายซอเครองจกรเพม เชนเดยวกบ หนสน กบ รายได เปนบญชดานเดยวกนแตแตกตางกนตรงทกจการไดรบเงนมา แลวกอใหเกดภาระผกพนตอบคคลภายนอกถอเปนหนสน เชน รบเงนคาเชารบลวงหนา แตถากอใหเกดประโยชนเชงเศรษฐกจแกกจการในงวดน ถอเปน รายได เชน รบเงนรายไดคาเชางวดน รายได ท าใหสวนของเจาของเพม เมอเกดรายไดเพมมกสมพนธกบสนทรพยเพม หรอ หนสนลด คาใชจาย ท าให สวนของเจาของลด เมอเกดคาใชจายเพมมกสมพนธกบสนทรพยลด หรอ หนสนเพม

101


ใบกจกรรมท 3

1. จากขอมลตอไปน จงแสดงงบดลแบบรายงานของบรษทระนอง จ ากด ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 รายการ จ านวนเงน(บาท) เงนสด 10,000 ลกหนการคา 20,000 เจาหนการคา 30,000 ทดน อาคาร และอปกรณ-สทธ 80,000 ก าไรสะสมยงไมจดสรร 25,000 ทนเรอนหน 55,000 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

102


2. จากขอมลตอไปน ใหแสดงงบก าไรขาดทนแบบขนเดยวและหลายขนของบรษทระยอง จ ากด ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2556 รายการ จ านวนเงน (บาท) ขายสทธ 400,000 ตนทนขาย 250,000 คาเชา 12,000 ดอกเบยรบ 3,000 คาขนสง 1,500 เงนเดอนพนกงานขาย 5,000 เงนเดอนผจดการและพนกงานอน 13,000 คาเสอมราคา-เครองใชส านกงาน 500 คาใชจายเบดเตลด 10,000 บรษทมหนสามญทงหมด 1,000 หน อตราภาษเงนไดรอยละ 30 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

103


เฉลยใบกจกรรมท 3 1.

บรษทระนอง จ ากด งบดล

ณ วนท 31 ธนวาคม 2556 (หนวย:บาท)

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน เงนสด 10,000 ลกหนการคา 20,000 30,000 สนทรพยไมหมนเวยน ทดน อาคารและอปกรณ-สทธ 80,000 รวมสนทรพย 110,000

หนสนและสวนของผถอหน หนสน เจาหนการคา 30,000 สวนของผถอหน ทนเรอนหน หนสามญ 50,000 ก าไรสะสมยงไมจดสรร 25,000 80,000

รวมหนสนและสวนของผถอหน 110,000

104


2. งบก าไรขาดทนแบบขนเดยว

บรษทระนอง จ ากด งบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม 2556 (หนวย:บาท)

รายได ขายสทธ 400,000 ดอกเบยรบ 3,000 รวมรายได 403,000 คาใชจาย ตนทนขาย 250,000 คาเชา 12,000 คาขนสง 1,500 เงนเดอนทงหมด 18,000 คาเสอมราคา-เครองใชส านกงาน 500 คาใชจายเบดเตลด 1,000 ภาษเงนได 36,000 (319,000) ก าไรสทธ 84,000 ก าไรตอหน 84

ท ำไดไหมจะ

105


แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนชดท 3

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “งบการเงน” ค าชแจง ใหนกศกษาอานค าถามแลวเขยนวงกลมลอมรอบค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใดไมใชสวนประกอบงบการเงน

ก. งบดล ข. งบก าไรขาดทน ค. งบแสดงการเปลยนแปลงฐานะการเงน ง. ก าไรขาดทนเบดเสรจ

2. งบดล หมายถงขอใด ก. งบทแสดงการเปลยนแปลงฐานะการเงนของกจการ ข. งบทแสดงผลการด าเนนงานของกจการ ค. งบทแสดงฐานะการเงนของกจการ ง. งบทแสดงการเปลยนแปลงเงนสดทไดมาและใชไปของกจการ

3. ขอใดไมใชรายการในโครงสรางงบดล ก. ลกหนการคา ข. ก าไรสะสม ค. ตนทนสนคาขาย ง. ตวเงนจาย

4. “งบทแสดงผลการด าเนนงานส าหรบงวดเวลาหนง” หมายถงงบใด ก. งบดล ข. งบก าไรขาดทน ค. งบกระแสเงนสด ง. งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

5. การลดลงของสนทรพยสทธของกจการเนองจากการซอสนคาหรอบรการจากผขายหมายถง ขอใด

ก. คาใชจาย ข. เงนลงทนระยะยาว ค. สวนของเจาของ ง. หนสน

106


6. สวนหวงบก าไรขาดทนแสดงรายการอยางไร ก. ชอกจการ งบก าไรขาดทน วนท ข. ชอกจการ งบก าไรขาดทน ส าหรบงวดบญช สนสดวนท ค. ชอกจการ วนท งบก าไรขาดทน ง. ชอกจการ งบดล วนท

7. งบก าไรขาดทนแบบบญช แสดงรายการอยางไร ก. ดานเดบตแสดงสนทรพย ข. ดานเดบตแสดงรายได ค. ดานเครดตแสดงรายได ง. ดานเดบตแสดงหนสน

8. งบใดเปนงบทแสดงใหเหนถงการเพมขนหรอลดลงของสวนของเจาของในระหวางงวด ก. งบก าไรขาดทน ข. งบกระแสเงนสด ค. งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ ง. งบแสดงการเปลยนแปลงฐานะทางการเงน

9. สวนหวงบดลแสดงรายการอยางไร ก. ชอกจการ งบก าไรขาดทน วนท ข. ชอกจการ งบดล ณ วนท ค. ชอกจการ งบดล ส าหรบงวดบญช สนสดวนท ง. ชอกจการ วนท งบก าไรขาดทน

10. งบดลแบบรายงาน เรยงล าดบอยางไร ก. สนทรพย หนสน สวนของเจาของ ข. รายได คาใชจาย ก าไร (ขาดทนสทธ) ค. สนทรพย หนสน คาใชจาย ง. รายได คาใชจาย สวนของเจาของ

107


เฉลยหลงเรยน 1. ค 2. ค 3. ค 4. ข 5. ก 6. ข 7. ค 8. ค 9. ข 10. ก

108


บรรณานกรม ผกาพรรณ พรหมสาขา ณ สกลนคร การบญช 1 ส านกพมพเสมาสาสน กรงเทพฯ 2550 สพาดา สรกตตา การบญช 1 กรงเทพฯ : ม.ป.ท., 2543 สมนก เออจระพงษพนธ และคณะ หลกการบญชขนตน ส านกพมพแมคกรอ-ฮล กรงเทพฯ 2540 อ านวย ศรสโข การบญช 1 บรษท บญศรการพมพ จ ากด กรงเทพฯ 2551

หน่วยที่ 1 - rncc.ac.th · PDF file2....

Documents

Transcript of หน่วยที่ 1 - rncc.ac.th · PDF file2....