ЛЕКЦ №1ХИЧЭЭЛИЙН НЭР: НИЙГМИЙН АЖЛЫН АРГА ЗҮЙ

СЭДЭВ: НИЙГМИЙН АЖЛЫН ПРАКТИКИЙН МӨН

ЧАНАР

ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТ

• Нйигмийн ажлын практик үйл ажиллагаа хйигээд нийгмийн ажил

хйигээд нйигмийн ажилтны хоорондын харилцан хамаарлыг

ойлгуулах

• Зорилт:

• Нийгмийн ажил ба нйигмийн ажилтан

• Нийгмийн ажлын зорилго ба нйигмийн үйл ажиллагаа

Нийгмийн ажил ба нийгмийн ажилтан

• Өөрчлөгдөн хувьрч, хөгжиж буй өнөөгийн нйигэмд нйигмийн ажил

нь маш чухал мэрэгжлийн нэгд тооцогдож байна.

• Нийгмийн ажилтан янз бүрийн хүрээнд олон төрлийн хүмүүстэй

нэлээд өргөн хүрээний үйл ажиллагаа явуулдаг. Тухайлбал,

• Хувь хүн, гэр бүл, бүлэг, байгууллага

• Олон нйиттэй ажилладаг бол зарим нь

• Хүүхдүүд, эмэгтэйчүүд, ахмад настантай, хби-тэй ажилладаг.

Нийгмийн ажил ба нийгмийн ажилтан

• Зарим на-тнууд

• Зөвлөгөө өгөгч, сэтгэл засалч, зохион байгуулагч, мэргэжилтнүүдэд

зөвлөгөө өгч тэднйиг мэргэжлийн уирдлагаар хангадаг. Мөн хөтөлбөр

төлөвлөгч, эсвэл хөрөнгө мөнгө, өсгөгч, гэх мэт ажил гүйцэтгэдэг.

• Зарим на-тнууд

• Гэр бүлийн хүчирхийллийн асуудал, эмзэг бүлгийн хүмүүсийг хэрхэн

гэр оронтой болгох, хэрхэн эрүүл мэндийн үйлчилгээ хүргэх гэх мэт

асуудалд анхаарлаа хандуулдаг.

• Дээрх зүйлсээс шалтгаалан на гэж юу вэ? Гэсэн маш энгийн

асуултанд хариулахад маш хэцүү болдог. Нйигмийн ажилтны

явуулж буй үйл ажиллагаа, үйлчлүүлэгчид НА гэж юу вэ? Гэдгийг

маш энгийнээр томъёолбол,

НА гэдэг нь хүмүүст өөрсдийн нийгмйин орчиндоо хэвийн

амьдрахад нь туслах, мөн орчноо өөрчлөхөд нь туслахын төлөө

үйлчилдэг мэргэжил юм.

Нийгмийн ажил ба нийгмийн ажилтан

• Нийгмийн ажилтан гэж хэнийг хэлэх вэ? Гэдэг асуултанд зарим

эрдэмтэд дараах 3 хэсгээс бүрдсэн тодорхойлолтыг өгсөн байна.

Үүнд,

• Нийгмийн ажилтан гэдэг бол:

• Мэргэжлийн хувьд бэлтгэгдсэн, шаардлагатай мэдлэг, ёс зүй, цогц

чадамжийг эзэмшсэн хүн.

• Юуны түрүүнд эмзэг бүлгийнхэнд /хүүхэд, ахмад настан, ядуус,

нйигмийн цөөнх, эмэгтэйчүүд, гэр бүлийн асуудал гэх мэт/ чиглэсэн

үйлчилгээ үзүүлэх, тэд өөрсдийгөө болон тэдний эргэн тойрны хүмүүс

нйигмийн институцийг өөрчлөхөл нь дэмжлэг үзүүлэхээр нийгмийн

хувьд хүлээн зөвшөөрөгдсөн хүн юм.

• На-тан нь нийгмийн хэрэгцээгээ хангах, хүндрэл бэрхшээлийш

арилгахад нь бусдад туслах зорилготой байдаг

Нийгмийн ажил ба нийгмийн ажилтан

• Хүмүүс нйигмийн ажилтнаас туслалцаа авснаар өөрсдйин

боломж чадвараа дээд зэргээр ашиглан сэтгэл хангалуун аз

жаргалтай амьдарч нйигэмдээ хувь нэмрээ оруулах болно.

• Хариуцлагатай мэргэжилтэн байхын тулдтна-тнууд мэргэжлийн

зөвшөөрөгдсөн хэм хэмжээний хүрээнд үйл ажиллагааагаа

явуулах ёстой.

• Үйлчлүүлэгчид туслах явцад хамгийн чухал анхдагч зүйл бол

тэдэнд тулалцаа үзүүлэх, эерэг харилцаа, холбоо тогтоох,

үйлчлүүлэгчийг өөрсдйин амьдралаа дээшлүүлэх зүйл хийхэд нь

туслалцаа үзүүлэх явдал на-тны чадвар билээ.

Нийгмийн ажилтан

• Үйлчлүүлэгчийн асуудлыг ойлгодог

• Тэдгээр асуудлыг шийдвэрлэх арга замыг зөв оновчтой сонгодог. /Өх

хамгийн тохиромжтой арга зүй, арга барилыг эхрэглэдэг/

• Үйлчлүүлэгчийн амьдралд сөргөөр нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг

өөрчлөхөд нь тэдэнд дэмжлэг үзүүлдэг байх ёстой.

• Энэ бүхнийг хийхийн тулд на-тнууд үйлчлүүлэгчидтэй харилцах хүнд

хэцүү нарийн харилцаа холбоонд бие бялдар оюун санаа сэтгэл

хөдлөлийн хувьд тэнцвэртэй байдлаа хадгалж байх ёстой.

• Ажлын орчинд болсон зүйлсийг өөрийн хувийн амьдралдаа

оролцуулахаас зайлсхийх хэрэгтэй.

Нийгмийн ажилтан

• На-тан өөрийгөө хувь хүнтй хувьд болон мэргэжилтний хувьд

хэрхэн авч явах талар бэлтгэх нь чухал.

• На-н мэрэгжлийг сонгосон хэн бүхэн тус мэргэжлийн үүрэг

хариуцлагыг хүлээх ёстой.

• Мэргэжлийн хэл хязгаараас давсан үйл ажиллагаа явуулсан

тохиолдолд үйлчлүүлэгчи хор хөнөөл учруулж болзошгүй юм.

Нийгмийн ажлын зорилго

• Хэдийгээр хүн бие бялдар, сэтгэл санааны хувьд бие даасан амьдрах

чадвартай байсан ч энэ нь бусад хүмүүсийн аливаа асуудлаар гаргаж буй

шийдвэр хийж буй үйлдэлтэй нягт холбоотой байдаг. Энэхүү нягт уялдаа

холбоо нь хүмүүсийн бие биенээсээ хамааралтай байдал болон нийгмийн

харилцаа холбоонд хүний амьдралд маш чухал. Тиймээс эдгээр харилцаа

холбоо харилцан үйлдлийн үр нөлөө чанарыг сайжруулахад /өх, тэдний

нйигмийн үйл ажиллагааг сйажруулах/ хүмүүст туслахын төлөө энэ

мэргэжил хүчин зүтгэдэг.

Нийгмийн үйл ажиллагаа

• Нийгмийн үйл ажиллагаа гэж хүн өөрийн үндсэн хэрэгцээгээ хангахад

шаардлатай үүрэг, үйл ажиллагааг гүйцэтгэх, нйигмийн үндсэн үүргээ

ухамсарлан гүйцэтгэх хувь хүний чадвар боломжийг хэлнэ.

• Үндсэн хэрэгцээ гэдэг нь хоол, хүнс, орон байр, эмнэлгийн тусламж

үйлчлгээ авах төдийгүй аюул эрсдлээс өөрсдийгөө хамгаалах нйигэмд

хүлээн зөвшөөрөгдөх нйигмийн дэмжлэгийг авах боломжтой байх амьдрал

нь утга учиртай, зорилготой байх зэргийг багтаана.

• Нийгмийн үйл ажиллагаа гэдэг ойлголт нь хувь хүний нөөц чадавхи,

үйлдэл, шаардлага хүлээлт, тухайн хүний нйигмийн болон эдийн засгийн

орчин дахь нөөц боломж, зэрэг эдгээр зүйлсийн хоорондын зохицол, уялдаа

холбоог анхаардаг.

Нийгмийн үйл ажиллагаа

• НА нь бүхий л хүмүүсийн нийгмийн үйл ажиллагааг авч үздэг хэдий ч

илүүтэй эмзэг бүлгийн буюу хүүхэд, ахмад настан, ядуу хүмүүс, ХБИ,

нийгмийн цөөнхийн хэрэгцээг эн тэргүүнд тавьдаг.

• Хүмүүсийн нийгмийн үйл ажиллагаг дээшлүүлэхийн тулд на дараах

зүйлсийг хийнэ.

• 1. Social care /нийгмийн асрамж халамж/

• 2. Social treatment /нийгмийн эмчилгээ засал/

• 3. Social enhancement /үйлчлүүлэгчийн чадварыг нэмэгдүүлж бэхжүүлэх/

Нйигмийн үйл ажиллагаа

• 1. Social care /нийгмийн асрамж халамж/ хүмүүсийн үндсэн хэрэгцээгээ

хангахад чиглэсэн хоол хүнс орон байр гэх мэт

• 2. Social treatment /нийгмийн эмчилгээ засал/ хувь хүн болон бүлгийн бодол

мэдрэмж, зан үйлийн хэвийн бус, байдлыг засаж залруулах өөрчлөн

сайжруулахад чиглэгдсэн үйл ажиллагаа /сургалтанд хамруулах, зөвөлөө

өгөх гм/

• 3. Social enhancement /үйлчлүүлэгчийн чадварыг нэмэгдүүлж бэхжүүлэх/

хэвийн байгаа үйлчлүүлэгчийн чадвар гүйцэтгэлийг улам сайжруулан

хөгжүүлэх өргөжүүлэхэд чиглэгдсэн байна. Энэ нь үйл ажиллагааны

тодорхой нэг хүрээнд үйлчлүүлэгчийг хөгжүүлж дээшлүүлнэ.

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД

БАЯРЛАЛАА