วิ�ชาสั�งคมและวิ�ฒนธรรมไทย (ศท 302)

Thai Society and Culture (GE 302)

ประเด็�นการศ�กษา1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�ม

แม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กรสั'โขท�ย2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�ม

แม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กรสั'โขท�ย

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ยประวิ�ตั้�ศาสัตั้ร,การก�อตั้� งอาณาจั�กรในช�วิงพ'ทธ

ศตั้วิรรษท-. 5 – 17 1. อาณาจั�กรโยนกนคร2. อาณาจั�กรห�ร�ญนครเง�นยาง3. อาณาจั�กรหร�ภุ'ญไชย4. อาณาจั�กรเฉล-ยงร�ฐ หร&อ สัวิรรคโลก

ประวิ�ตั้�ศาสัตั้ร,ในช�วิงน- สั�วินใหญ�อย3�ในร3ปตั้(านาน เช�น - ตั้(านานสั�งหนวิ�ตั้�- ตั้(านานจัามเทวิ-วิงศ, - ตั้(านานช�นกาลมาล-ปกรณ,

ตั้อบ พ'ทธศตั้วิรรษท-. 26 (พ.ศ. 2501 - 2600)

การน�บพ'ทธศตั้วิรรษ การน�บศตั้วิรรษ (century) ค&อการน�บช�วิงเวิลาในรอบ 100 ป5 โด็ยใช)จั'ด็จับหร&อป5ท-.ครบร)อยเป6นช&.อศตั้วิรรษ เช�น พ'ทธศตั้วิรรษท-. 1 (พ.ศ. 1 – 100), พ'ทธศตั้วิรรษท-. 5 (พ.ศ. 401 - 500)

ค(าถาม ป8จัจั'บ�น พ.ศ. 2557 ตั้รงก�บพ'ทธศตั้วิรรษท-.เท�าใด็ ?

1. อาณาจั�กรโยนกนาคนครตั้(านานสั�งหนวิ�ตั้�ก'มารได้�ระบุ�ไว้�ว้า ประมาณพุ�ทธ

ศตว้รรษท�� 5 (ประมาณ พุ.ศ. 430) โอรสธ�ด้าของ กษ�ตั้ร�ย,เทวิกาล แห่ง เม&องแถน (ยู นนาน) ได้�อพุยูพุลงมาทางใต�เพุ%�อสร�างเม%องให่มข&'นปกครอง

- โอรสองค*ห่น&�งค%อสั�งหนวิ�ตั้�ก'มาร ได้�สร�างเม%องให่มบุร�เว้ณแมน+'ากก (จ.เชี�ยูงรายูป.จจ�บุ/น) ชี%�อ เม%องว้า เม&องนาคพ�นธ'สั�งหนวิ�ตั้�นคร และเปล��ยูนชี%�อเป0น เม&องโยนกนครไชยบ'ร-ราชธาน-ศร-ช)างแสัน ในตอนกลางพุ�ทธศตว้รรษท�� 6

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

1. อาณาจั�กรโยนกนาคนคร (ตั้�อ)- ในป1 พ.ศ. 711 พระเจั)าม�งรายนราช ได้�ให่�พุระโอรส

ค%อ ไชยนารายณ, ไปสร�างเม%องให่ม ค%อเม%อง เวิ-ยงไชยนารายณ, อยู ทางตะว้/นตกเฉี�ยูงใต�ของเม%องโยูนกนคร

- จนถึ&ง พ.ศ. 1460 ร/ชีสม/ยูของ พระองค,พ�ง (กษ/ตร�ยู*ล+าด้/บุท�� 41) ขอมได้�ยูกท/พุมาต�โยูนกนคร ขอมได้�ชี/ยูชีนะและเนรเทศพุระองค*พุ/งไปยู/ง เวิ-ยงศร-ทวิง (ส��ทว้ง) ตอมาเปล��ยูนชี%�อเป0น เวิ-ยงพานค(า (เว้�ยูงพุางค+า) บุร�เว้ณ อ.แมสายู จ.เชี�ยูงรายู ในป.จจ�บุ/น

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

1. อาณาจั�กรโยนกนาคนคร (ตั้�อ)ตอมาในป1 พ.ศ. 1480 พระเจั)าพรหมก'มาร

(พระเจั)าพรหมมหาราช) โอรสองค*ท�� 2 ของ พระองค,พ�ง ได้�เข�าตอส �ก/บุขอมจนได้�ร/บุชี/ยูชีนะและได้�กล/บุมาครองโยูนกนครตอไป

พระเจั)าพรหมก'มาร ได้�สร�างเม%องให่มอ�กเม%องห่น&�งทางท�ศใต�ของโยูนกนคร เพุ%�อเป0นเม%องห่น�าด้านป4องก/นการร�กรานของขอม ค%อ เวิ-ยงไชยปราการ

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

1. อาณาจั�กรโยนกนาคนคร (ตั้�อ)พระเจั)าพรหม ปกครอง เวิ-ยงไชยปราการ ถึ&ง พุ.ศ.

1540 ก5สว้รรคต พระองค,ไชยสั�ร� พุระโอรสข&'นครองราชียู*แทน แตกองท/พุมอญจาก เม&องสั'ธรรมวิด็- ได้�ยูกข&'นมาต� เว้�ยูงไชียูปราการ พุระองค*ไชียูส�ร�ส �ไมได้� จ&งท�'งเม%องอพุยูพุผู้ �คนไปสร�างเม%องให่ม เม&องก(าแพงเพชร อาณาจ/กรโยูนกนครจ&งได้�แบุงออกเป0นสองกล�มค%อ กล�มทางเห่น%อแห่งโยูนกนคร และกล�มทางใต�ท��ก+าแพุงเพุชีร

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

1. อาณาจั�กรโยนกนาคนคร (ตั้�อ)อาณาจ/กรโยูนกนครด้+ารงอยู จนม�กษ/ตร�ยู* 46

พุระองค* จนถึ&งร/ชีกาลของ พระเจั)ามหาไชยชนะ ตามตั้(านานสั�งหนวิ�ตั้�ได้�กลาว้ว้า ม�ชีาว้บุ�านจ/บุปลาตั้ะเพ-ยนเผื&อกขนาด้ให่ญได้� จ&งน+ามาถึว้ายูพุระเจ�ามห่าไชียูชีนะ พุระองค*ทรงให่�แบุงปลาให่�ได้�ก�นก/นท/�ว้เม%อง เม%�อชีาว้โยูนกนครก�นปลาแล�ว้ก5เก�ด้ภั/ยูพุ�บุ/ต�คร/'งให่ญ เม%องโยูนกนครยู�บุลง กลายูเป0นห่นองน+'าขนาด้ให่ญประชีาชีนตายูห่มด้ส�'น เห่ล%อเพุ�ยูงห่ญ�งห่ม�ายูชีราท��ไมได้�ก�นปลาเพุ�ยูงคนเด้�ยูว้ (ต+านานเว้�ยูงห่ลม)

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

2. อาณาจั�กรห�ร�ญนครเง�นยางเช-ยงแสัน ต/'งอาณาจ/กรบุร�เว้ณด้อยูต�ง (อ.แมจ/น

จ.เชี�ยูงรายู ในป.จจ�บุ/น) บุรรพุกษ/ตร�ยู*ค%อ ป3:เจั)าลาวิจัก ซึ่&�งตามต+านานกลาว้ว้าไตบุ/นได้แก�ว้ลงมาจากสว้รรค*ท��ด้อยูต�ง (ส/นน�ษฐานว้า จัก เป0นกล�มชีาว้เสัฉวินโบุราณ)

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

2. อาณาจั�กรห�ร�ญนครเง�นยางเช-ยงแสัน (ตั้�อ)ราว้ พ.ศ. 1182 เชี%'อสายูของ ป3:เจั)าลาวิจัก ห่ร%อ

พระยาลวิจั�งกราช ได้�สร�างเม&องห�ร�ญนครเง�นยาง เป0นศ นยู*กลางการปกครอง (บุร�เว้ณ อ.แมสายู ป.จจ�บุ/น)

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

2. อาณาจั�กรห�ร�ญนครเง�นยางเช-ยงแสัน (ตั้�อ)เชี%'อสายูของ พระยาลวิจั�งกราช ได้�ปกครอง

อาณาจ/กรตอมาอ�กห่ลายูชี/�ว้อายู�คน จนถึ&งร� นท�� 18 พระยาเจั&อง (ข�นเจ%;อง) ซึ่&�งเป0นกษ/ตร�ยู*ท��ม�คว้ามสามารถึมากได้� ได้�ขยูายูอาณาเขตไปยู/งเขตนาน ล�านชี�าง และได้�ผู้นว้ก อาณาจั�กรโยนกนคร เข�าก/บุ อาณาจั�กรเง�นยางเช-ยงแสัน และตอมาทายูาทร� นท�� 5 ของ พระยาเจั&อง ค%อ พระยาม�งราย (ผู้ �สร�างเม%องเชี�ยูงให่ม)

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

3. อาณาจั�กรหร�ภุ'ญไชย (ตั้�อ)ฤาษ-วิาสั'เทพ รว้มก/บุ สั'กกท�นตั้มหาฤาษ- แห่ง เม&อง

ละโวิ) (ลพุบุ�ร�) สร�างเม&องหร�ภุ'ญไชย ข&'น แล�ว้เชี�ญ พระนางจัามเทวิ- พุระราชีธ�ด้ากษ/ตร�ยู*ละโว้�ข&'นไปครองเม%อง

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

3. อาณาจั�กรหร�ภุ'ญไชย (ตั้�อ)พระนางจัามเทวิ- ม�พุระโอรส 2 พุระองค*ค%อ พระ

มห�นตั้ยศ และ พระอน�นตั้ยศ ตอมา พระมห�นตั้ยศ ได้�ครอง เม&องหร�ภุ'ญไชย ตอจากพุระนางจามเทว้� ฤาษ-วิาสั'เทพ ฤาษ-พ'ทธชฎิ�ล และ ฤาษ-สั'พรหม จ&งได้�สร�าง เม&องเขลางค,นคร มอบุให่�พระอน�นตั้ยศ ปกครอง

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

3. อาณาจั�กรหร�ภุ'ญไชย (ตั้�อ) อาณาจั�กรหร�ภุ'ญไชย สร�างข&'นราว้ พ.ศ. 1206 และด้+ารงอยู ได้�จนถึ&ง พ.ศ. 1835 ม�กษ/ตร�ยู*ปกครอง 48 พุระองค* จนร/ชีสม/ยูของ พญาย-บา จ&งได้�เส�ยูเม%อง ห่ร�ภั�ญไชียูให่�แก พระยาม�งราย แห่งห่�รนครเง�นยูาง

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

4. อาณาจั�กรเฉล-ยงร�ฐ หร&อ อาณาจั�กรสัวิรรคโลกตาม พงศาวิด็ารโยนก กลาว้ว้าในต�นพุ�ธศตว้รรษท��

4 (พุ.ศ. 306) ฤาษ-สั�ชนาล�ยและ ฤาษ-สั�ทธ�มงคล ได้�สร�าง เม&องสัวิรรคโลก ข&'นและให่� พระยาบาธรรมราช เป0นกษ/ตร�ยู*ปกครอง ม�พุระนามว้า พระยาธรรมราช และพุระองค*ได้�ยูกห่ม บุ�าน ป.ญจม/ชีคาม ข&'นเป0น กร'งสั'โขท�ย ซึ่&�งจะส%บุเน%�องตอมาเป0นอาณาจ/กรส�โขท/ยู

1. การก�อตั้� งอาณาจั�กรไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อนอาณาจั�กร

สั'โขท�ย

1. ล�กษณะผื3)น(าก. สมบุ รณาญาส�ทธ�ราชียู*ข. อ�ด้มการณ*ธรรมราชีาค. อ�ด้มการณ*พุอปกครองล ก

2. การปกครองและการขยายอาณาเขตั้3. ควิามสั�มพ�นธ,ระหวิ�างอาณาจั�กร

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

1. ล�กษณะผื3)น(าก. สมบุ รณาญาส�ทธ�ราชียู*

กษ/ตร�ยู*ม�อ+านาจการปกครองโด้ยูเด้5ด้ขาด้ การส%บุทอด้ราชีบุ/ลล/งก*ท+าโด้ยูผู้านจากพุอไปยู/งล กชีายูคนโต ในยู�คน�'ไมปรากฏการแยูงชี�งราชีสมบุ/ต�ในห่ม พุ��น�องราชีว้งศ*เด้�ยูว้ก/นเพุราะในต+านานกลาว้ถึ&งธรรมเน�ยูมการให่�พุ��ชีายูน�องชีายูออกไปสร�างเม%องให่ม การเปล��ยูนกษ/ตร�ยู*ด้�ว้ยูว้�ธ�ร�นแรงม/กเป0นผู้ลจากการร�กรานภัายูนอก

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

1. ล�กษณะผื3)น(า (ตั้�อ)ข. กษ/ตร�ยู*ม�อ�ด้มการณ*ธรรมราชีา

ในต+านานอาณาจ/กรท/'งห่ลายูม/กกลาว้ถึ&ง อ�ด้มการณ*ธรรมราชีา ของกษ/ตร�ยู*เสมอ เชีน การยู&ด้ม/�นในศ�ล 5 ศ�ล 8, การท+าน�บุ+าร�งพุ�ทธศาสนา พุระมห่ากษ/ตร�ยู*ทรงปฏ�บุ/ต�พุระองค*ตามห่ล/กทศพุ�ธราชีธรรม รว้มถึ&งการต/'งพุระนามกษ/ตร�ยู* เชีน พระยาเจั&องธรรม�กราช (บุรรพุบุ�ร�ษของ พระยาม�งราย)

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

1. ล�กษณะผื3)น(า (ตั้�อ)ข. กษ/ตร�ยู*ม�อ�ด้มการณ*ธรรมราชีา (ตอ)

ห่ากกษ/ตร�ยู*สามารถึร/กษาห่ล/กธรรมตางๆ ได้�ครบุถึ�ว้น พุระราชีอ+านาจก5จะแผู้ขยูายูไป เก�ด้คว้ามสงบุรมเยู5นในราชีอาณาจ/กร ฝนฟ้4าตกต�องตามฤด้ กาล ประชีาชีนอยู ด้�ม�ส�ข ตรงก/นข�ามห่ากกษ/ตร�ยู*ไมอยู ในธรรม ธรรมชาตั้�จัะแปรปรวิน เก�ด็ภุ�ยพ�บ�ตั้�และอาณาจั�กรล�มสัลาย (เชีน พระเจั)ามหาไชยชนะ ส/ �งให่�ฆ่าปลาเผู้%อก– , พระก'นร�กนาสั ต/ด้ส�นคด้�คว้ามผู้�ด้ท+านองคลองธรรม)

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

1. ล�กษณะผื3)น(า (ตั้�อ)ค. อ�ด้มการณ*พุอปกครองล ก

หล�กพ�อปกครองล3ก ค%อ กษ/ตร�ยู*ด้ แลประชีาชีนอยูางใกล�ชี�ด้ประชีาชีนสามารถึเข�าถึ&งกษ/ตร�ยู*ได้� เชีน ต/ว้อยูางในต+านาน

- ตั้(านานสั�งหนวิ�ตั้�: ชีาว้เม%องน+าปลาตะเพุ�ยูนเผู้%อกไปถึว้ายูกษ/ตร�ยู* แล�ว้กษ/ตร�ยู*ทรงแบุงปลาก/บุชีาว้เม%อง

- ตั้(านานจัามเทวิ-วิงศ,: ห่ญ�งชีราท��เข�าไปร�องท�กข*ก/บุว้าถึ กบุ�ตรท+าร�ายูรางกายูพุระเจ�าก�นร�กนาสแห่งเม%องร/มมนคร

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

2. การปกครองและการขยายอาณาเขตั้ล/กษณะการปกครองของของอาณาจ/กรในพุ�ทธ

ศตว้รรษท�� 5 – 17 เป0นแบุบุ นครร�ฐ“ ” ประกอบุด้�ว้ยูนครห่ร%อเม%องตางๆ ท��เป0นอ�สระในการปกครอง กระจายูอยู ตามพุ%'นท��ราบุระห่ว้างห่�บุเขา การขยูายูอาณาเขตก5ท+าโด้ยูสร�างเม%องให่ม

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

2. การปกครองและการขยายอาณาเขตั้ (ตั้�อ)อาณาจ/กรตางๆ ผู้ กพุ/นก/นไว้�ด้�ว้ยูสายูโซึ่แห่งควิาม

เป6นเคร&อญาตั้�ใกล)ช�ด็ระห่ว้างเจ�าผู้ �ครองนคร มากกว้าระบุบุราชีการท��เป0นระเบุ�ยูบุแบุบุแผู้น

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

3. ควิามสั�มพ�นธ,ระหวิ�างอาณาจั�กรอาณาจ/กรทางตอนเห่น%อในพุ�ทธศตว้รรษท�� 5 – 17

ม�การท+าสงครามก/นบุ�างแตม/กเป0นสงครามก/บุร/ฐไทยูทางตอนใต� เชีน ละโว้� (ลพุบุ�ร�) ห่ร%อก/บุชีนชีาต�อ%�นเชีนมอญและขอม

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย

3. ควิามสั�มพ�นธ,ระหวิ�างอาณาจั�กร (ตั้�อ)แตในบุางสม/ยูอาณาจ/กรเห่ลาน�'ก5จะเป0นม�ตรก/น โด้ยู

อาศ/ยูการแตงงานเพุ%�อสร�างควิามสั�มพ�นธ,ทางเคร&อญาตั้� เพุ%�อเป0นห่ล/กประก/นว้าจะไมร�กรานก/น ห่ร%อใชี�ในการอ�างส�ทธ�ในราชีบุ/ลล/งก*ของอ�กอาณาจ/กรห่น&�ง

2. ล�กษณะการปกครองไทยในเขตั้ตั้อนเหน&อของล'�มแม�น( าเจั)าพระยาสัม�ยก�อน

อาณาจั�กรสั'โขท�ย