Post on 28-Feb-2019
Wstrząs w chirurgii. Zasady leczenia preparatami krwi.
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i TransplantacyjnejInstytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet MedycznyKierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Chmura
Piotr Domagała
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wstrząs w chirurgii
• Ostra uogólniona niewydolność krążenia, która prowadzi
do niedokrwienia i niedotlenienia
• Stan zmniejszenia przepływu tkankowego prowadzący do
niewystarczającego odżywienia komórek i usuwania
produktów przemian metabolicznych
DEFINICJE
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
nagła niewydolność krążenia
nieadekwatna perfuzja tkankowa
uogólniona hipoksja tkanek
metabolizm beztlenowy
Metabolizm beztlenowy
↑Mleczany – ↑H+ - pH
kwasica metaboliczna
oznaczanie systematyczne poziomu mleczanów
czuły parametr prognostyczny
chorych leczonych z powodu wstrząsu
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KIEDY WYSTĄPI WSTRZĄS?
• Od czego zależy wydolność krążenia?
• Czynniki hemodynamiczne
- rzut minutowy
- objętość krwi krążącej
- obwodowy opór naczyniowy
• Czynniki metaboliczne
- zdolność krwi do przenoszenia tlenu
- zapotrzebowanie tkanek na tlen
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄSW zależności od zmian hemodynamicznych:
• wstrząs hipodynamiczny - minutowa objętość wyrzutowa serca
• wstrząs hiperdynamiczny - ↑ minutowa objętość wyrzutowa serca
Wskaźnik wstrząsowy Allgöwera (Shock Index – SI)
HR / skurczowe RR
HR – 76 HR - 110
RR – 120 / 80 RR – 80 / 40
Leczenie:
agresywna terapia pierwotnej przyczyny wstrząsu
Wskaźnik Utrata objętości (%)
Warunki prawidłowe 0,5 0
Wstrząs zagrażający 1,0 20-30
Wstrząs rozwinięty 1,5 30-50
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
RODZAJE WSTRZĄSU
• Hipowolemiczny
• Kardiogenny
• Obturacyjny
• Anafilaktyczny
• SeptycznyDystrybucyjny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
PRZYCZYNY WSTRZĄSU1. Zmniejszenie objętości
krwi krążącej (wstrząs
hipowolemiczny)
2. Spadek objętości
wyrzutowej serca
(wstrząs
kardiogenny)
3. Niedomoga regulacji
krążenia obwodowego:
-Utrata osocza:
-Oparzenia, biegunki, wymioty
-Zapalenie otrzewnej,
niedrożność jelit, ostre
zapalenie trzustki
-Utrata krwi:
-Krwotok zewnętrzny: urazy
-Krwotok wewnętrzny: urazy,
żylaki przełyku, wrzód,
pęknięty tętniak aorty, pęknięta
ciąża pozamaciczna
-Zawał mięśnia
sercowego
-Wady zastawkowe
-Zator płucny
-Tamponada serca,
zaciskowe zapalenie
osierdzia
-Zaburzenia rytmu
serca
-wstrząs septyczny
(posocznica Gram-
ujemna, zakażenia
grzybicze)
-wstrząs anafilaktyczny
(reakcja alergenu z
przeciwciałami na
powierzchni neutrofilów)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
FAZY WSTRZĄSUna podstawie wstrząsu hipowolemicznego
spadek objętości wyrzutowej (SV) serca i spadek ciśnienia tętniczego krwi (RR)
I. Faza kompensacyjna (wyrównana):
1. odbarczenie baroreceptorów ↑ wydzielania katecholamin:
- ↑ częstości serca (HR), ↑ częstości oddechów
- centralizacja krążenia skurcz tętniczek obwodowych ( przepływu przez mięśnie,
skórę, jelita i nerki), a rozszerzenie tętniczek centralnych (↑ przepływu przez naczynia
mózgowe, wieńcowe i wątrobę) bladość, oziembienie powłok, poty, spadek diurezy
- obkurczenie naczyń nerkowych uruchomienie układu renina-angiotensyna-aldosteron
- autotransfuzja tkankowa (płyn tkankowy przechodzi do naczyń – do 10% utraconej krwi)
- mobilizacja rezerw energetycznych (glukozy z wątroby i wolnych kwasów tłuszczowych
z tkanki tłuszczowej)
2. uruchomienie układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAA)
- obkurczenie naczyń tętniczych przez angiotensynę II
- wzrost resorpcji nerkowej sodu (i za tym wody) przez aldosteron
3. wzrost wydzielania wazopresyny
- spadek wydalania wody przez nerki (ale Uwaga! – nadmiar wazopresyny obkurcza
naczynia, w tym mózgowe i wieńcowe)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
FAZY WSTRZĄSUna podstawie wstrząsu hipowolemicznego – cd.
II. Faza niewyrównana (zaawansowana, postępująca):
- obkurczenie łożyska tętniczego nie jest wystarczające ciśnienia tętniczego do 70 mm Hg i niedokrwienie (i
niedotlenienie) tkanek obwodowych (hipoksja tkankowa)
- beztlenowe przemiany metaboliczne ( ATP, ↑ kwasu mlekowego i adenozyny) kwasica metaboliczna autoregulacja – uwalnianie adenozyny, która lokalnie rozszerza łożysko naczyniowe (działanie przeciwstawne do centralizacji krążenia)
- obwodowego oporu naczyniowego, zaleganie krwi na obwodzie powrotu żylnego, rzutu serca i RR
ukrwienia (błędne koło)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
FAZY WSTRZĄSUna podstawie wstrząsu hipowolemicznego – cd.
III.Zaawansowany wstrząs:
UWAGA! Zagrożenie życia – gdy rzut minutowy i RR zmniejszają się poniżej poziomu pozwalającego na prawidłowy przepływ mózgowy i wieńcowy
- przepływu wieńcowego serca niedokrwienie mięśnia serca bóle wieńcowe, zaburzenia rytmu serca, zatrzymanie krążenia
- przepływu przez mózg ( niepokój, lęk, zaburzenia świadomości, śpiączka)
- hipoksja uszkodzenie naczyń rozkurcz i ↑ przepuszczalności ściany naczyń dalszy ciśnienia tętniczego aż do wartości krytycznych (poniżej 50 mmHg)
- zaleganie krwi i uszkodzenie śródbłonka (przez hipoksję i zwolniony przepływ) wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC) skaza krwotoczna ze zużycia
- na poziomie komórkowym – cykle beztlenowe upośledzenie ATP-azswobodny przepływ jonów i zwiększone uwalnianie wolnych
rodników uszkodzenie komórek, zwiększenie przepuszczalności błon
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
NASTĘPSTWA WSTRZĄSU
• uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego wchłanianie bakterii i substancji toksycznych do krwi
• uszkodzenie krążenia płucnego i pneumocytów II rzędu obrzęk płuc upośledzenie wymiany gazowej
• niedokrwienie nerek ostra martwica cewek nerkowych (ATN) niewydolność nerek
• niedokrwienie trzustki produkcja MDF (myocardiumdepressing factor) – czynnik osłabiający mięsień sercowy
• uszkodzenie komórek OUN obrzęk mózgu
• niedokrwienia żołądka owrzodzenia
• niedokrwienie wątroby upośledzenie czynności detoksykacyjnej, skaza krwotoczna
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
OBJAWY WSTRZĄSUhipowolemicznego
• wskaźnik wstrząsowy – HR/RR (skurczowe w mmHg)
– gdy > 1 WSTRZĄS
• ↑ HR i ↑ częstości oddechów
• zmniejszone wypełnienie żył szyjnych
• obniżenie temperatury ciała (najpierw części dystalnych)
• blada, zimna, pokryta potem skóra
• uczucie pragnienia, osłabienia, zimna
• niepokój - zaburzenia psychoruchowe – do śpiączki włącznie
• tętno nierówne, słabo wypełnione (nitkowate)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
NASILENIE WSTRZĄSU
UMIARKOWANY ŚREDNIO
CIĘŻKICIĘŻKI
Utrata 15%
objętości krwi
krążącej
Utrata
20 – 40 %
objętości krwi
krążącej
Utrata
powyżej 40 %
objętości krwi
krążącej
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
OBJAWY WSTRZĄSUGłębokość
wstrząsu
Ciśnienie
tętnicze
Częstość
pracy
serca
Oddech Skóra Stan
psycho-
ruchowy
Umiarkowany prawidłowe powyżej
100/min
nieznacznie
przyspieszony i
pogłębiony
chłodna,
blada,
sucha
zorientowa-
ny,
pobudzony
Średnio ciężki obniżone o
20-40 %
przyspiesz
ona do
120-
150/min.
przyspieszony i
spłycony
blada,
zimna,
lepki pot
pobudzony,
potem
senny,
splątany
Bardzo ciężki obniżone,
często
nieoznaczalne
ponad
140/min.,
tętno
nitkowate
przyspieszony,
płytki,
nieregularny
zimna,
sinobla-
da
splątany,
potem utrata
świadomoś-
ci
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
LECZENIE WSTRZĄSU
Zasady ogólne:
• leczenie tym skuteczniejsze, im wcześniej się go wdroży
• leczenie przyczynowe (usunięcie czynnika wstrząsorodnego)
• płynoterapia – 0,9% NaCl, PWE, Ringer (nie 5% glukoza, bo ↑ produkcji CO2 i nasilenie kwasicy); koloidy ???
• leczenie krwią lub preparatami krwiozastępczymi nie w początkowym okresie; tylko jako zwiększenie „pojemności tlenowej”
• leczenie farmakologiczne ukierunkowane na zwiększenie obwodowego oporu naczyniowego (leki działające na receptor α-1)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
LECZENIE WSTRZĄSU Zasady szczegółowe
Postępowanie ogólne:
• Ułożenie chorego w pozycji leżącej, nogi unieść (wyjątek - niewydolność krążenia, krwawienia w obrębie głowy, czy płuc tułów ułożyć wyżej)
• Zmierzyć ciśnienie tętnicze
• Założyć 1-2 dostępy żylne do żył obwodowych i jedno wkłucie centralne; intensywna płynoterapia
• Pobrać próbkę krwi w celu oznaczenia grupy, morfologii, biochemii
• Cewnik do pęcherza moczowego
• Karta bilansowa
• Tlenoterapia
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS KARDIOGENNY
Przyczyny:
• stany z zaburzeniami kurczliwości mięśnia sercowego
(niewydolność serca jako pompy) – rozległy zawał (>40%
mięśnia lewej komory), ostre zapalenie mięśnia
sercowego, tętniak lewej komory serca
• stany z zaburzeniami podatności mięśnia sercowego
(wsztrząs obturacyjny) – tamponada serca, zatorowość
płucna, kardiomiopatia przerostowa
• zaburzenia hemodynamiki wewnątrzsercowej – bakteryjne
zapalenia wsierdzia, tętniak rozwarstwiający aorty
wstępującej, dużego stopnia stenoza aortalna, ostra
niedomykalność aortalna, urazy serca
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS KARDIOGENNYObjawy kliniczne, gdy wskaźnik sercowy (cardiac index CI) < 2,2 l / min / m2
(norma CI = 3,5-4,5 l / min / m2)
Objawy wstrząsu jak wyżej + objawy dodatkowe:
1. Ośrodkowe ciśnienie żylne (OCŻ) >10 cm słupa H2O
2. Wypełnienie żył szyjnych
3. Duszność
4. Zmiany w zapisie EKG
5. Ból zamostkowy
6. Wilgotne rzężenia u podstawy płuc (obrzęk płuc), zastój w krążeniu
małym w badaniu RTG klatki piersiowej
UWAGA! Przy tamponadzie serca - ↑ ciśnienia rozkurczowego -
perfuzji wieńcowej (objawy zastoinowej niewydolności krążenia bez
zmian osłuchowych nad płucami)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
• tromboliza do 1 godziny od rozpoznania/angioplastyka/stent
• fibrynoliza
• nakłucie i drenaż osierdzia (perikardiocenteza)
• leczenie objawowe – zmniejszenie zapotrzebowania serca na tlen:
leki przeciwbólowe, B-adrenolityki, kwas acetylosalicylowy,
dopamina, dobutamina
• kontrapulsacja śródaortalna: balon poniżej lewej tętnicy podobojczykowej
– napełnianie podczas rozkurczu = ↑ ciśnienia rozkurczowego
– opróżnianie balonu = ciśnienia końcoworozkurczowego
( oporu = ↑ objętości wyrzutowej)
WSTRZĄS KARDIOGENNYLeczenie
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
JAKI TO WSTRZĄS?
Odróżnienie wstrząsu kardiogennego od hipowolemicznego
Wstrząs hipowolemiczny Wstrząs kardiogenny
zapadnięte żyły wypełnione
obwodowe
ośrodkowe
obniżone ciśnienie żylne podwyższone
(OCŻ)
Leczenie:
• Terapia ogólna wstrząsu
• Nitrogliceryna podjęzykowo lub dożylnie w pompie
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY
Przyczyna
• reakcja alergenu z przeciwciałami degranulacja
komórek tucznych uwolnienie histaminy i
leukotrienów
• alergeny:
– antybiotyki (penicyliny!)
– koloidy
– środki kontrastowe
– leki miejscowo znieczulające (???)
Efekt:
• rozszerzenie naczyń obwodowych i wzrost ich
przepuszczalności
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNYObjawy wstrząsu + objawy dodatkowe:
• Pokrzywka
• Ból głowy
• Objawy żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, bóle brzucha)
• Skurcz oskrzeli
• Obrzęk krtani
• Zatrzymanie krążenia
• Rozszerzenie naczyń krwionośnych
• ↑ przepuszczalności naczyń
• kurczliwości serca
Leczenie:
• przerwanie kontaktu z alergenem
• terapia ogólna wstrząsu, tlenoterapia
• leki przeciwhistaminowe I generacji
• kortykosteroidy, adrenalina, wodorowęglany
• leki działające na receptor α-1
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS SEPTYCZNYPrzyczyna:
• uogólniona infekcja bakteryjna, szczególnie bakteriami
Gram- (endotoksyny / egzotoksyny)
Efekt:
• uszkodzone komórki wydzielają mediatory (cytokiny + NO
+ leukotrieny + tromboksany) odpowiedzialne za:– rozszerzenie naczyń
– wzrost przepuszczalności naczyń (uszkodzenie śródbłonka)
– wzrost temperatury
– otwarcie połączeń tętniczo-żylnych
– obrzęk śródmiąższowy
– Bezpośrednia aktywacja czynnika XII
– wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Bakterie
G (+)
Staphylococcus aureus
Enterococcus faecium
Streptococcus pneumoniae
G (-)
Pseudomonas aeruginosa
Klebsiella sp.
Escherichia coli
Acinetobacter baumanii
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wstrząs septyczny a sepsa
SIRS (SIRS, systemic inflammatory response
syndrome)
Sepsa SIRS + udokumentowane zakażenie
Ciężka sepsa sepsa + hipotonia, hipoksemia
+ oliguria
+ kwasica mleczanowa
+ zaburzenia orientacji, śpiączka,
pobudzenie
+ zaburzenia funkcji wątroby,
koagulopatia
Wstrząs septyczny ciężka sepsa + hipotonia
(pomimo prawidłowej resuscytacji płynowej)
MODS (MODS, multiorgan dysfunction syndrome)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS SEPTYCZNYObjawy wstrząsu + objawy dodatkowe:
• Wzrost temperatury ciała
• Hiperwentylacja zasadowica oddechowa
• W początkowej fazie rozszerzenie łożyska naczyniowego skóry (działanie toksyn bakteryjnych)- skóra jest ciepła i sucha (w początkowej fazie)
Leczenie:
• terapia ogólna wstrząsu
• antybiotyki o szerokim spektrum działania, posiewy
• opanowanie źródła zakażenia
• profilaktyka zmian zakrzepowo-zatorowych
• leki działające na receptor α-1Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS SEPTYCZNY A GORĄCZKA
Wstrząs septyczny Gorączka
wskaźnik wstrząsowy
> 1 HR/RR > 1
↑ HR ↑
↓ RR norma
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSTRZĄS NEUROGENNY
Przyczyny:
• urazy rdzenia kręgowego
• urazy z nasilonym bólem
• znieczulenie ogólne (w czasie operacji)
Efekt:
• wzmożone wydzielanie substancji naczyniorozszerzających z zakończeń nerwowych (głównie Acetylocholiny)
Leczenie:
• przyczynowe
• leki działające na receptor α-1
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Zasady leczenia preparatami krwi
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
RODZAJE PREPARATÓW
Krew pełna konserwowana Składniki krwi:• Koncentrat Krwinek Czerwonych (KKCz) – dawniej „Masa erytrocytarna”
Koncentrat Krwinek Czerwonych Napromieniowany Koncentrat Krwinek Czerwonych Uniwersalny Koncentrat Krwinek Czerwonych Przemywany Koncentrat Krwinek Czerwonych Filtrowany (ubogoleukocytarny) Koncentrat Krwinek Czerwonych bez kożuszka leukocytarno-
płytkowego• Koncentrat Krwinek Płytkowych – dawniej „Masa płytkowa”
Ubogoleukocytarny Koncentrat Krwinek Płytkowych• Koncentrat Granulocytarny• Świeżo mrożone osocze (FFP)• Krioprecypitat (VIII, vWF, fibrynogen, XIII, fibronektyna) Produkty krwiopochodne:• Koncentrat czynnika VIII, IX• Koncentrat czynników zespołu protrombiny (II, VII, IX i X)• Albuminy• Immunoglobuliny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KREW PEŁNA KONSERWOWANA
• ważność 35 dni (w płynie CPDA)• hematokryt od 36 do 44%• temperatura przechowywania – 2-6 °C
• wskazania:- masywne krwawienia z utratą > 25% objętości krwi krążącej przy
braku odpowiednich składników krwi- transfuzja wymienna u noworodków (krew przechowywana do 5 dni)
• przeciwwskazania:− nie stosować u chorych z niedokrwistością, jako zwiększenie
zdolności przenoszenia tlenu− nie stosować w celu korygowania poziomu
czynników krzepnięcia, krwinek płytkowych i białych
− nie stosować jako wypełnienia łożyska naczyniowego, gdy wystarczają środki krwio-zastępcze (0,9% NaCl, Ringer, HES, dekstran)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSKAZANIA DO PRZETACZANIA KRWI I JEJ POCHODNYCH – OGÓLNE
• Przywrócenie objętości krwi krążącej w stanach nagłej jej
utraty
• Przywrócenie lub zwiększenie zdolności przenoszenia
tlenu przez krew w niedotlenieniu
• Dostarczania tlenu do tkanek w stanach zaburzonego
mikrokrążenia
• Uzupełnianie niedoborów poszczególnych składników krwi
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WSKAZANIA DO PRZETACZANIA KRWI I JEJ POCHODNYCH - OGÓLNE
• Przywrócenie prawidłowej czynności krwiotwórczej –
przeszczepienie szpiku kostnego, przetaczanie komórek
macierzystych i immunokompetentnych, podawanie
interferonu itp.
• Usuwanie z ustroju nieprawidłowych lub znajdujących się w
nadmiarze komórek, przeciwciał, białek i innych związków
za pomocą transfuzji wymiennej, plazmaferezy itp.
• Wypełnianie aparatów do krążenia pozaustrojowego
• Autotransfuzje
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KREW I JEJ SKŁADNIKI
• Krew i jej składniki należą do grupy środków leczniczych, które są często stosowane w praktyce szpitalnej
• Liczba zabiegów przetoczeń preparatów krwi przekracza 1,5 mln rocznie
• Przetaczanie niesie jednak ryzyko wystąpienia groźnych powikłań, niekiedy zagrażających życiu
• Dlatego przy ustalaniu wskazań do przetoczenia najważniejszym czynnikiem jest stan kliniczny chorego, a wyniki badań laboratoryjnych, takich jak hemoglobina, hematokryt, liczba płytek krwi mają znaczenie drugorzędne
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
DONACJA
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz) uzyskiwany jest z pobrania pełnej krwi od zdrowego dawcy z wykorzystaniem zamkniętych, sterylnych, jednorazowych zestawów pojemników z tworzywa sztucznego
pobrana krew antykoagulant (CPDA)
(450 ml) (63 ml)
jedna jednostka krwi pełnej
(513 ml)
jedna jednostka jedna jednostka koncentratu
osocza (200 ml) krwinek czerwonych (313 ml)
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT KRWINEK CZERWONYCH (KKCz)
• ważność 35 dni
• hematokryt od 65 do 75%
• napromienianie skraca czas ważności do 28 dni
• przemywanie skraca czas ważności do 24 godzin
• dodatek płynu wzbogacającego (Adsol, Sagm, Nutricel) wydłuża czas ważności do 42 dni, ale zmniejsza hematokryt do 50-65%
• temperatura przechowywania – 2-6 °C
• przetoczenie jednej jednostki KKCz podnosi przeciętnie:
stężenie Hgb o 1g/dl
liczbę erytrocytów o 500 tysięcy/ l
hematokryt o 3-4%
• przetoczenie KKCz wymaga świadomej zgody pacjenta, jest zlecane przez lekarza, a wykonywane przez lekarza lub przez pielęgniarkę po uprzednim przeszkoleniu i w obecności lekarza podczas toczenia
• przed przetoczeniem KKCz konieczne jest wykonanie próby zgodności serologicznej dawcy i biorcy krwi (tzw. próby krzyżowej)
• próba krzyżowa jest ważna 48 h
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT KRWINEK CZERWONYCH (KKCz)
• wskazania:
− leczenie niedokrwistości w stanie normowolemii przy niskiej liczbie czerwonych krwinek i konieczności zwiększenia zdolności przenoszenia tlenu
− transfuzja wymienna noworodków
wskazanie bezwzględne Hgb < 7 g/dl (Ht 21%)
wskazanie względne Hgb < 8 g/dl (Ht 25%)
• przeciwwskazania:
− leczenie niedokrwistości niedoborowej (np. niedobór żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12)
• czas przetoczenia 1 j. KKCz – maksymalnie 4 godziny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT KRWINEK CZERWONYCH (KKCz)
Rodzaje KKCz- KKCz bez kożuszka leukocytarno-płytkowego – podawany osobom, które wykazują
objawy nietolerancji
- KKCz uniwersalny – krwinki z grupy O (brak antygenów z układu ABO na powierzchni krwinek), zawieszone w osoczu grupy AB (brak przeciwciał przeciwko antygenom układu ABO) – stosowany jest między innymi do transfuzji wymiennej u dzieci urodzonych z konfliktem serologicznym
- KKCz napromieniowany (25 Gy) – preparat pozbawiony czynnych krwinek białych, co zapobiega wystąpieniu zjawiska „przeszczep przeciwko gospodarzowi” (GVHD); ma skrócony czas przydatności do użycia z 35 do 28 dni; używany jest między innymi do transfuzji dopłodowych, u chorych z niewydolnością układu immunologicznego, u chorych leczonych immunosupresyjnie
- KKCz przemywany – zwykły KKCz wypłukany roztworem soli fizjologicznej i 2-3 krotne odwirowany, co ma na celu wypłukanie z zawiesiny maksymalnej ilości białek osocza; ma skrócony czas przydatności do użycia z 35 do 24 godzin; podaje się osobom uczulonym na białko oraz chorym z nocną napadową hemoglobinurią
- KKCz filtrowany – KKCz przepuszczony przez filtr zatrzymujący w 99,9% leukocytów; stosowany jest u chorych z obecnymi przeciwciałami limfocytotoksycznymi, wywiadem wstrząsów i odczynów poprzetoczeniowych, a także u noworodków
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KREW UNIWERSALNA
KKCz grupy 0 Rh minus
Osocze grupy AB
Taką krew pełną można przetoczyć wszystkim pacjentom!
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KKCz ZGODNE
Dawca grupy 0 Biorca 0, A, B, AB
Dawca grupy A Biorca A, AB
Dawca grupy B Biorca B, AB
Dawca grupy AB Biorca AB
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
OSOCZE ŚWIEŻO MROŻONE (FFP)
• Zawiera wszystkie czynniki krzepnięcia
• Objętość jednostki około 200-250 ml
• Temperatura przechowywania – -18 – -25 ºC
• Czas przechowywania – 1rok
• Wskazania: chorzy krwawiący z jednoczesnym niedoborem wielu czynników krzepnięcia
w przebiegu chorób wątroby, DIC, zaburzenia krzepnięcia wywołane masywnym przetoczeniem krwi lub innych płynów (przy przetoczeniu > 10 j. KKCz – 1 j. FFP na 1 j. KKCz)
chorzy z wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia w celu natychmiastowego odwrócenia działania antykoagulantów
• Przeciwwskazania: nie wolno stosować FFP w celu wyrównania objętości krążącej krwi nie wolno stosować FFP jako źródła białka
• Zamawiając osocze nie piszemy układu Rh!
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
FFP ZGODNE
A A
A AB B
O AB
B
B
O
O O
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT KRWINEK PŁYTKOWYCH
• Otrzymuje się dwiema metodami:
konwencjonalną – metoda zlewania
z użyciem separatora – metoda aferezy
1j. koncentratu = 5j. koncentratu otrzymywanego metodą konwencjonalną
• Temperatura przechowywania – 20-24 ºC
• Czas przechowywania – 5-7 dni
• Objętość zamawianego preparatu zależy od masy ciała i ilości własnych płytek
• Przetacza się płytki krwi zgodne w układzie ABO
• U dorosłych zwykle przetaczamy 4-6j koncentratu, u dzieci 1j na 10kg ciężaru ciała – przy płytkach krwi uzyskiwanych metodą zlewania
• Przetoczenie wykonuje się niezwłocznie po otrzymaniu płytek krwi na oddział szpitalny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT KRWINEK PŁYTKOWYCH
• Wskazania:
małopłytkowość spowodowana niedostatecznym wytwarzaniem płytek
małopłytkowość z rozcieńczenia, zwykle po przetoczeniu 15-20j KKCz
małopłytkowość spowodowana zwiększonym niszczeniem
nieprawidłowości funkcji krwinek płytkowych
• Najczęściej podajemy przy ilości płytek < 20 tyś
• Liczba płytek zapewniająca bezpieczeństwo wykonania zabiegu chirurgicznego > 50 tys./μl
• Przeciwwskazania:
profilaktyczne stosowanie w przypadku masywnych przetoczeń
gwałtowne niszczenie płytek krwi w krążeniu biorcy z ITP lub DIC
małopłytkowość w wyniku sepsy lub hipersplenizmu
• Przetoczenie Koncentratu Krwinek Płytkowych: 1 j. otrzymanych metodą aferezy lub 4-6 j. otrzymanych metodą zlewania powinno spowodować zwiększenie liczby płytek krwi o 30-50 tyś./ l
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
KONCENTRAT GRANULOCYTARNY
• Otrzymywany metodą leukaferezy i następnie napromieniowaniu
• Objętość około 200-300ml
• Temperatura przechowywania – 22-24 ºC
• Czas przechowywania – 24 h
• Wymagane jest wykonanie próby krzyżowej ze względu na zawartość erytrocytów
• Przetoczenie wykonuje się niezwłocznie po otrzymaniu płytek krwi na oddział szpitalny
• Wskazania są bardzo ograniczone:
gorączka utrzymująca się 24-48 h w przebiegu posocznicy bakteryjnej z neutropenią < 500/ l
hipoplazja linii białokrwinkowej szpiku; należy przetaczać tylko tym chorym, u których istnieje szansa odnowy szpiku
• Leczenie powinno trwać co najmniej 4 dni
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
INNE PREPARATY KRWIOPOCHODNE
Produkt Zawartość Wskazania, uwagi
Świeżo mrożone osocze
(FFP)
Wszystkie czynniki krzepnięcia
II, VII, IX, X, XI, XII, XIII
oraz ciepłochwiejne V i VIII,
układ dopełniacza, nie
zawiera elementów
morfotycznych
Chorzy krwawiący, w przebiegu chorób wątroby,
koagulopatie ze zużycia (DIC), w celu
natychmiastowego odwrócenia działania
doustnych leków przeciwzakrzepowych,
wrodzone niedobory czynników krzepnięcia
Krioprecypitat Czynnik VIII, XIII, fibrynogen,
czynnik von Willebranda
Hemofilia A, niedobór czynnika XIII,
hipofibrynogenemia, choroba von Willebranda
Koncentraty czynników
zespołu protrombiny
Czynniki II, VIII, IX, X Niedobór poszczególnych czynników
Albuminy
(5%, 20% i 25%)
Precypitat osocza Hipoalbuminemia, oparzenia, lecznicza
plazmafereza
Immunoglobuliny Przeciwciała IgG
(ponadto IgM i IgA)
Hypo/agammoglobulinemia oraz choroby
immunologiczne (iv), zapobieganie chorobom
zakaźnym (im)
Immunoglobulina anty-
Rh
IgG anty-Rh Zapobieganie chorobie hemolitycznej noworodków
wywołanej przez przeciwciała anty-D, leczenie
ITP u chorych RhD-dodatnich
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ZASADY PRZETACZANIA KRWI
• Przed każdym przetoczeniem wykonujemy próbę zgodności (ocena obecności
przeciwciał biorcy przeciwko antygenom dawcy).
• Po otrzymaniu próby zgodności możemy rozpocząć transfuzję (bez
wykonywania próby krzyżowej przetaczanie tylko ze wskazań życiowych)
• Próba zgodności ważna jest 48 h
• Osocze i płytki krwi przetaczamy bez próby krzyżowej
• Konieczna jest zgoda chorego-biorcy na przetaczanie
• Należy sprawdzić grupę krwi, numer preparatu, załączoną dokumentację, datę
ważności, wynik próby krzyżowej
• Ogrzać preparat KKCz do temperatury pokojowej (nie wolno używać gorącej
wody)
• FFP rozmrażamy w łaźni wodnej, a nie „pod kranem z gorącą wodą”
• Szybkość transfuzji – zwykle 4-5ml/min (1ml = ok.15 kropli), jeśli szybciej -
ogrzać krew do temperatury ciała pacjenta
• Baczna obserwacja – zwłaszcza pierwsze 15 min
• Nie dodawać leków do przetaczanej krwi
• Dokumentacja
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ZASADY PRZETACZANIA KRWI
• W obecności lekarza, należy przetoczyć szybko ok. 20-30
ml preparatu w ciągu 30-60 s i obserwować reakcję
chorego
• Przetaczamy KKCz w powolnym wlewie kroplowym z
szybkością 50 ml/min u dorosłych i 15 ml/min u dzieci; nie
dłużej niż 4 godziny
• Biorca powinien być nadal obserwowany przez lekarza lub
upoważnioną przez niego pielęgniarkę
• U chorych przed- lub po przeszczepieniu narządu KKCz
przetaczamy przez filtr antyleukocytarny
• Decyzję o przetoczeniu podejmuje się na podstawie oceny
stanu klinicznego, a nie tylko wybranych wskaźników
hematologicznych
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
DRUKI
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
POWIKŁANIA POPRZETOCZENIOWE
• jest to zróżnicowana grupa niekorzystnych reakcji na przetoczenie krwi i/lub jej składników, pojawiających się na ogół w trakcie transfuzji lub w krótkim czasie po jej zakończeniu
• występują u około 6-8% biorców krwi lub preparatów krwiopochodnych
• najczęstrze są niehemolityczne odczyny gorączkowe (2%), jako następstwo obecności przeciwciał przeciwleukocytarnych(przeciwciała przeciw antygenom HLA) biorcy, które nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia
• niezgodność w układzie AB0, powoduje ostry odczyn hemolityczny z hemolizą wewnątrznaczyniową, z niebezpieczeństwem DIC i ostrą niewydolnością nerek
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
POWIKŁANIA POPRZETOCZENIOWERodzaj Objawy Najczęstsza przyczyna Postępowanie Zapobieganie
Ostry odczyn
hemolityczny
Gorączka, dreszcze, wstrząs,
DIC, bóle w klatce
piersiowej i ok.
lędźwiowej,
hemoglobinemia,
hemoglobinuria
Niezgodność układu
głównego AB0
Przerwać transfuzję, nawodnić,
kontrola parametrów
życiowych, wspomaganie
oddechu, pobudzanie
diurezy, leczenie
przeciwwstrząsowe i przeciw
DIC
Unikać błędów w dokumentacji,
odpowiednie oznaczanie próbek
Opóźniony odczyn
hemolityczny
Gorączka, wzrost bilirubiny
pośredniej we krwi,
urobilinogenu w moczu,
spadek Ht
Na ogół dotyczy
niezgodności poza
układem AB0,
występuje 3-10 dni
po przetoczeniu
Monitorować Ht, czynność nerek,
układ krzepnięcia
Unikać błędów w dokumentacji
Odczyn gorączkowy
niehemolityczny
Gorączka, dreszcze, rzadko
spadek ciśnienia krwi
Przeciwciała przeciw
leukocytom lub
białkom osocza
Przerwać transfuzję, leczenie
przeciwgorączkowe
Przed transfuzją podać leki
przeciwgorączkowe, stosować
preparaty ubogoleukocytarne
Odczyn alergiczny Pokrzywka, rzadziej spadek
ciśnienia lub odczyn
anafilaktyczny
Przeciwciała przeciw
białkom osocza
Przerwać transfuzję, podać leki
antyhistaminowe, jeśli ciężki
odczyn – adrenalinę, sterydy
Przed transfuzją podać leki
antyhistaminowe, stosować
przemywane krwinki czerwone
Przeciążenie krążenia Duszność, nadciśnienie,
obrzęk płuc, zaburzenia
rytmu serca
Przetoczenie krwi za
szybkie lub
nadmierna
objętość
Pobudzenie diurezy, krwioupust, w
razie konieczności
wspomaganie układu
krążenia i oddechowego
Unikać szybkiego i objętościowo
nadmiernego przetaczania
Obrzęk płuc
pochodzenia
poza-sercowego
Duszność, obrzęk płuc,
hipotensja, gorączka
Przeciwciała przeciw
leukocytom
Wspomagać ciśnienie krwi i
oddychanie
Stosować przemywane krwinki
czerwone, unikać
niepotrzebnych transfuzji
Posocznica bakteryjna Wstrząs, dreszcze, gorączka Zakażony preparat krwi Przerwać transfuzję, korygować
ciśnienie krwi,
antybiotykoterapia
Zachować środki ostrożności podczas
pobierania i przechowywania
krwi
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ZESPÓŁ TRALI (transfusion-related acute lung injury)
• Zespół ostrej niewydolności oddechowej typu dorosłych (ARDS) wywołany przetoczeniem preparatów krwiopochodnych (najczęściej masywnym)
• lepsze rokowanie niż w przypadku ARDS o innej etiologii (80% wyzdrowień przy prawidłowym leczeniu)
• 0,16% chorych mających przetoczenia (0,02% na 1 j. preparatu); 7% wszystkich powikłań poprzetoczeniowych
• leczenie – tlenoterapia (ew. oddychanie wspomagane), płynoterapia
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
POWIKŁANIA POPRZETOCZENIOWE
Postępowanie:
• Przerwać toczenie
• Płyny dożylne – 0,9% NaCl
• Diuretyki
• Leki przeciwwstrząsowe
• Tlenoterapia
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
POWIKŁANIA POPRZETOCZENIOWE
• W przypadku stwierdzenia odczynu poprzetoczeniowego
przesyłamy do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i
Krwiolecznictwa:
– pojemnik z resztą przetaczanej krwi,
– próbkę krwi z krzyżówki,
– próbkę krwi pobraną od pacjenta po wystąpieniu odczynu,
– wypełniony formularz zgłoszenia wystąpienia odczynu
poprzetoczeniowego.
W związku z możliwością wystąpienia późnego odczynu
hemolitycznego pojemnik po toczeniu oraz próbka krwi z
krzyżówki powinny być przechowywane przez tydzień po
przetoczeniu.
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ZAKAŻENIA PO PRZETOCZENIU
• Przetoczenia preparatów krwi zawierające komórki
– Zgodnie z obowiązującymi zasadami oznaczania grupy krwi i przetaczania krwi i jej pochodnych każdy pojedynczy preparat krwi po pobraniu od dawcy powinien być badany na obecność przeciwciał anty-HIV, anty-HCV, HBs-Ag, kiły (test TPHA)
– Ryzyko zakażenia istnieje pomimo ujemnych wyników badań serologicznych, ponieważ między zakażeniem a wytworzeniem przeciwciał mija zwykle kilka tygodni - okno serologiczne („przerwa diagnostyczna”)
• Pochodne osocza
– Poszczególne frakcje osocza otrzymuje się z gromadzonego (mieszanego) osocza wielkiej liczby dawców pełnej krwi. Badania serologiczne wykonuje się w pojedynczych próbkach przed zmieszaniem, ponieważ w gromadzonym osoczu maleje czułość testów. Niemożliwe jest całkowite wykluczenie ryzyka zakażenia.
Zakażenie wirusowe stanowi jedno z najpoważniejszych późnych powikłań poprzetoczeniowych
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 1
W warunkach prawidłowych wskaźnik Allgöwera nie
przekracza:
A. 0,5
B. 1,0
C. 1,5
D. 2,0
E. 2,5
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 1
W warunkach prawidłowych wskaźnik Allgöwera nie
przekracza:
A. 0,5
B. 1,0
C. 1,5
D. 2,0
E. 2,5
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 2
Przetoczenie jednej jednostki koncentratu krwinek czerwonych
(KKCz) powoduje:
A. zwiększenie stężenia hemoglobiny o 1 g/dl
B. zwiększenie hematokrytu o 3-4%
C. zwiększenie liczby erytrocytów o 500 tysięcy/µl
D. przetoczenie KKCz nie powoduje zmian w składzie krwi
E. prawidłowe a, b i c
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 2
Przetoczenie jednej jednostki koncentratu krwinek czerwonych
(KKCz) powoduje:
A. zwiększenie stężenia hemoglobiny o 1 g/dl
B. zwiększenie hematokrytu o 3-4%
C. zwiększenie liczby erytrocytów o 500 tysięcy/µl
D. przetoczenie KKCz nie powoduje zmian w składzie krwi
E. prawidłowe a, b i c
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 3
Próba krzyżowa ważna jest:
A. 12 godzin
B. 24 godziny
C. 36 godzin
D. 48 godzin
E. 64 godziny
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Instytut Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
TEST
PYTANIE 3
Próba krzyżowa ważna jest:
A. 12 godzin
B. 24 godziny
C. 36 godzin
D. 48 godzin
E. 64 godziny
DZIĘKUJĘ