Post on 04-Jun-2015
Vlaams Parlement – Commissie Binnenlands Bestuur
1 juni 2010 – Instituut voor de OverheidProf. Dr. Geert Bouckaert
Dr. Joris VoetsDries De Herdt
Strategische visie op de interne staatshervorming
Probleemdefinitie
Probleemclusters Concreet
Structurele problemen -Te veel bestuurslagen
-Te veel semi-bestuurlijke circuits
-Beperkte draagkracht lokale besturen
Bevoegdheidsproblemen -Niet homogene pakketten
-Te veel gekoppelde dossiers
-Versnipperde verantwoordelijkheid
Procesproblemen -Te lange ketens
-Gebrekkig ketenbeheer
Oplossingsstrategieën
Document/auteurs Structurele oplossing
Bevoegdheids-
oplossing
Procesoplossing
Rapport Cabus Stadsregio’s Provincievrij
Rapport Voets/Wayenbergh
Kader voor interbestuurlijke samenwerking
Regeringsverklaringo.a.
Twee lagen logica
Gesloten takenpakket provincies
Administratieve vereenvoudiging
Advies VLABEST Regioscreening
Commissie Berx/Sauwens
Inkorten investeringsdoorlooptijd
Welke ambitie?
• Procesoplossingen en/of
• Bevoegdheidsoplossingen en/of
• Structuuroplossingen
Kader interne staatshervorming
• Doelstellingen VIA 2020
• Rapport commissie efficiënte en effectieve overheid
2009
• Regeerakkoord 2009-2014
• Beleidsnota Binnenlands bestuur en stappenplan
• VLABEST-advies
Geen kerntakendebat bis
• Interne staatshervorming ≠ kerntakendebat
Kerntakendebat Interne staatshervorming
Opzet Breed debat over bestuurlijke indeling
Inkorten van punctuele beleidsketens per beleidsdomein
Werkwijze Afweging tussen bestuurslagen op basis van ideologische principes
Zoeken naar de geschikte architectuur voor de uitvoering van bestaande en toekomstige activiteiten vanuit het streven naar een slagkrachtige overheid
Doel Bevoegdheidsherverdeling Σt+1 < Σt
Open onbeperkt
Gesloten beperkt
Niet rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Open onbeperkt
Gesloten beperkt
Niet rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Vlaams autonomieProvinciale autonomieGemeentelijke autonomie
Intercommunales voor streekontwikkeling
PolitiezonesBrandweerzones
MedebewindGedeconcentreerde dienstenAndere intercommunalesSemi-bestuurlijke circuitsAgentschappen
Open onbeperkt
Gesloten beperkt
Niet rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Intercommunales voor streekontwikkeling…
PolitiezonesBrandweerzones…
+ Differentiatie
+ Labofunctie
- Coördinatieproblemen (overlappingen enz.)
+ Uniformiteit
+ Specialisatie
- Risico op bestuursblindheid
+ Politiek primaat
+ Aanspreekbaarheid
+ Draagvlak
- Politisering
+ Professionaliteit
- Beperkte aanspreekbaarheid
Vlaams autonomieProvinciale autonomieGemeentelijke autonomie
MedebewindGedeconcentreerde dienstenAndere intercommunalesSemi-bestuurlijke circuitsAgentschappen…
Open onbeperkt
Gesloten beperkt
Niet rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Vlaamse autonomieProvinciale autonomieGemeentelijke autonomie
Intercommunales voor streekontwikkeling
PolitiezonesBrandweerzones
Feitelijke percentage versus normatief percentage
% ?% ?
% ?
% ?
MedebewindGedeconcentreerde dienstenAndere intercommunalesSemi-bestuurlijke circuitsAgentschappen
Enkele cijfers...
Aantal gemeenten 308
Aantal intercommunales 63 opdrachthoudende verenigingen
28 dienstverlenende verenigingen
Projectverenigingen?
Interlokale verenigingen?
(2008)
Aantal semi-bestuurlijke circuits
Variërend tussen de 370 en de 600
Aantal gedeconcentreerde diensten
Meer dan 65
Politiezones 118 politiezones (2008)
Brandweerzones Naar 19?
Illustratie van bevoegdheidsverdeling
Vlaams Provinciaal Lokaal
Ruimtelijke ordening
x x x
Jeugd x x x
Sport x x x
Beheer van waterlopen
x x x
Voorbeeld van transfers
Vlaams Provinciaal Lokaal
Beleidsketen 1 + - -
Beleidsketen 2 - + -
Beleidsketen 3 - - +
Essentie
Inkorten van beleidsketens en wegwerken van dubbel beleid met als resultaat:
Σt+1 < Σt
Schrappen, verschuiven en clusteren
Schrappen Schrappen van overbodige activiteiten Schrappen van overbodige stappen in procedures
Verschuiven Transfers van activiteiten tussen overheidsniveaus
(Σt+1 < Σt)
Clusteren Vereenvoudiging van de interveniërende bestuurslagen Samenvoegen van activiteiten en structuren
Te hanteren principes (slagkrachtige overheid)
• Besparingen (Zuinigheid)
• Optimaliseren van de ratio input/output (Efficiëntie)
• Verbeteren van dienstverlening en beleid (Kwaliteit en
effectiviteit)
• Verhogen van de transparantie
• Responsabiliseren van het politiek en ambtelijk niveau
(Politiek primaat en Legitimiteit)
• Verminderen van administratieve overlast
(Administratieve vereenvoudiging)
Open onbeperkt
Gesloten beperkt
Niet rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Rechtstreeks democratisch gelegitimeerd
Doelmatigheid en democratie
Principes uitgezet
Historisch voorbeeld: wegenonderhoud
• Probleemstelling: Het beheer van de wegen gespreid
over 3 overheidsniveaus zorgde voor
coördinatieproblemen (bv. 3 strooiwagens) en gebrek
aan aanspreekbaarheid bij gebrekkig onderhoud
• Oplossing: Transfer van provinciale wegen naar het
Vlaams Gewest en naar de gemeenten
• Succesfactor: Niet opgelost volgens de filosofie van
het kerntakendebat, maar volgens de filosofie van de
interne staatshervorming
Historisch voorbeeld: wegenonderhoud
Gewestwegen
Provinciewegen
Gemeentewegen
Probleempunten
- Gebrek aan efficiëntie
- Gebrek aan coördinatie- Gebrek aan aanspreekbaarheid
Historisch voorbeeld: wegenonderhoud
Gewestwegen
Gemeentewegen
+ Toename efficiëntie
+ Verhoogde coördinatie
+ Grotere aanspreekbaarheid
- ?
Oplossingsstrategie: Transfer van provinciale wegen naar het Vlaams Gewest en naar de gemeenten
Voorbeeld vandaag (1): Beheer recreatiedomeinen
• Probleemstelling: Het beheer van recreatiedomeinen
is verspreid over 3 overheidsniveaus. Deze spreiding is
niet overal efficiënt en weinig gecoördineerd. De schaal
van de domeinen overstijgt soms de draagkracht van de
beherende overheid.
Voorbeeld vandaag (1): Beheer recreatiedomeinen
Vlaamse recreatiedomeinen
Provinciale recreatiedomeinen
Gemeentelijke recreatiedomeinen
Probleempunten
- Gebrek aan efficiëntie
- Gebrek aan coördinatie
Voorbeeld vandaag (2): Aanleg van bovenlokale fietspaden
• Probleemstelling: Voor de aanleg van fietspaden op
het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF)
ontvangen lokale besturen een subsidie van 40% via
de Vlaamse overheid en 40% via de provincies (een
euro voor een euro).
Voorbeeld vandaag (2): Aanleg van bovenlokale fietspaden
40% Vlaamse subsidiëring
40% provinciale subsidiëring
Aanleg fietspaden i.k.v. BFF
Probleempunten
- Administratieve overhead - Langere procedures
- Gebrek aan efficiëntie
Voorbeeld vandaag (2): Aanleg van bovenlokale fietspaden
80% provinciale subsidiëring
Aanleg fietspaden i.k.v. BFF
+ Bezuiniging door minder administratieve overhead
+ Kortere procedures
+ Toename efficiëntie
- Kwaliteit dient bewaakt te worden (via PAC)- Aansluiting tussen provinciale netwerken
Vrije denkoefening: Overdracht van het fietsfonds naar de provincies. De provinciale auditcommissie (PAC) staat in voor een objectieve kwaliteitstoets
Voorbeeld vandaag (3): Mantelzorgfinanciering
• Probleemstelling: In het kader van de betoelaging
van mantelzorg zijn zowel de Vlaamse overheid, de
provinciale overheden als de lokale overheden
betrokken. Via de Vlaamse zorgverzekering kunnen
zorgbehoevenden een vergoeding krijgen voor
mantelzorg. Daarnaast keren sommige provincies en
sommige gemeenten premies uit volgens zelf
vastgestelde voorwaarden.
Voorbeeld vandaag (3): Mantelzorgfinanciering
Vlaamse zorgverzekering
Provinciale mantelzorgpremies
Lokale mantelzorgpremies
Probleempunten
- Gebrek aan transparantie
- Gebrek aan efficiëntie door overlap
- Gebrek aan coördinatie van het aanbod
- Rechtsongelijkheid tussen gemeenten en provincies
- Mogelijke lacunes
Voorbeeld vandaag (3): Mantelzorgfinanciering
Vlaamse zorgverzekering
+ Verhoogde transparantie
+ Grotere efficiëntie door minder overlap
+ Schaalvoordeel
+ Gelijke behandeling
- Cliëntgerichtheid?
Vrije denkoefening: Lokale en provinciale zorgpremies schrappen en toevoegen aan de Vlaamse zorgverzekering
Probleemdefinitie bis
Probleemclusters Concreet
Structurele problemen -Te veel bestuurslagen
-Te veel semi-bestuurlijke circuits
-Beperkte draagkracht lokale besturen
Bevoegdheidsproblemen -Niet homogene pakketten
-Te veel gekoppelde dossiers
-Versnipperde verantwoordelijkheid
Procesproblemen -Te lange ketens
-Gebrekkig ketenbeheer
Drie ingangen naar hervorming
Proces
BevoegdheidStructuur
Succes- en faalfactoren
• Politieke noodzaak om op alle bestuurslagen + en – te
hebben
• Platform waarop op een transparante manier som
Σt+1 < Σt kan uitgeschreven worden
• Alle bestuurslagen zijn bereid om over substantiële
zaken te spreken en niet over details (substantiële
pakketten)
• Aantoonbare meerwaarde voor
burgers/bedrijven/gebruikers