TÜRKİYE ARAŞTIRMA ALANI

Fatoş T. Yarman VuralOrta Doğu Teknik

ÜniversitesiHaziran 2002

İstanbul Teknik Üniversitesi

• AB ülkelerinde bilgi tabanlı ekonomi ve toplum geliştirme

• ABD ve Japonya karşısında rekabet gücünü artırma

• Sadece araştırma ile sınırlı kalmayıp ortak bir inovasyon alanı ve politikası oluşturma

AB’nin Gündemi

1. Avrupa Araştırma Alanı (ERA)2. Avrupa İnovasyon Alanı

Türkiye’nin Gündemi

Tehditlerimiz:Terör, Deprem,Ekonomik Kriz

Küçülme

ARGE Kaynaklarının kısılması

(Futbolu saymazsak!!)

Zayıf Yönümüz: AR-GE Kültürümüz

ARGE etkinlikleri, bir bütünlük içerisinde toplumsal fayda, bilim ve teknoloji üretmek için değil, kişisel çabalarla yürüyen ve çoğu kez bir ürüne dönüşmeyen parça parça çalışmalardan ibaret kalmaktadır.

Fırsatlarımız

• AB Entegrasyonu

• Uluslararası İşbirliği

Gücümüz: 170.000 kişilik genç ve dinamik araştırma ordusu (G. Sağlamer)

Türkiye ya bu fırsatı kullanacak ve bir sıçrama ile dünya pazarlarında kendisini rekabetçi yapacak bilim ve teknolojiyi üretecek, ya da teknoloji ithalatçısı konumunu sürdürecektir.

Üniversitelerin GündemiTürkiye• Maaşlar• Terfi ve atama• Yetenek ve ürüne göre

değil, sayılara dayalı performans

• Uluslararası Yayın 45 25

Teknoloji Kullanımı 40 70• 6.Çerçeveden pay

Avrupa• Socrates/Erasmus• COST, EUREKA, Çerçeve

Programları, vb.• Her 18 ayda bir ikiye

katlanan bilim ve teknoloji üretimi

• Sürece ve kapasite/yetenek artırmaya odaklanma

• Yeni araştırma paradigmaları

1. Sosyal Organizasyon

• Bireysel araştırmalarla, gittikçe karmaşıklaşan sistemlerde bilim ve teknoloji üretmemiz mümkün değildir.

• Yeniliğe ve yaratıcılığa dayalı faaliyet etkileşimli faaliyettir ve sosyal organizasyon gerektirir.

• Birimler arası, kurumlar arası, uluslararası örgütlenmeler ile bilgi birikimini sağlayıcı kalıcı ve üretken yapılar oluşturmalıyız. YEN

İ P

AR

AD

İGM

ALA

R

2. Kaynak ve Zaman Optimizasyonu için Öncelik

Saptama ve Planlama

•Her birim, kurum ve ülke kendi önceliklerini saptamalı, bu alanlara odaklanmalı ve kendine dünya coğrafyasında bir rol biçmelidir.

•Zira, kendileri için plan yapmayan toplumlar, başkalarının yaptıkları planlarda kendilerine biçilen rolü üstlenmek zorunda kalırlar.Y

EN

İ P

AR

AD

İGM

ALA

R

3. Bilgi ve Beceriyi Paylaşarak Büyüme

• “Bilgi güçtür, bu güç paylaşıldıkça artar” felsefesi bilgiyi kendine saklayarak yarışma felsefesini yıkmıştır.

• Paylaşım ve iletişim sanal dünyaya taşınmış zaman ve mekan sınırlamaları en aza indirgenmiştir

• Büyük projeler karmaşık organizasyonlar gerektirir. Örnek: CERN, Avrupa’da Havacılık ve Uzay Endüstrisinin Gelişimi YEN

İ P

AR

AD

İGM

ALA

R

Dassault Electro

Thomson CSF

Alcatel Electro

Dassault Aviation

Aerospatiale

Matra

MTU

Dornier

MBB

CASA

British Aeros.

GEC MarconiDowly

1990 1992 1994 1996 1998 2000

Avrupa’da Havacılık ve Uzay Endüstrisinin Gelişimi

TST

PlesseyFerranti

Thomson CSF

Dassault Aviation

DASA

MTU

BAE Systems

EADS

İng

ilte

reA

lman

ya

İsp

an

ya

Fra

nsa

4. Disiplinlerarası Yaklaşım

• Üniversitelerde bölüm ve fakülte duvarları yıkılmalı

• Sektörler arası birleşmelerle farklı yaklaşımlar harmanlanmalıdır.

YEN

İ P

AR

AD

İGM

ALA

R

21. Yüzyılda Türkiye varlığını sürdürebilmek için kendi AR-GE ve inovasyon

sistemini kurmalı, dünya ile bütünleşmeyi bireysel

katılımla değil, ülke çapında geliştireceği alt sistemi ile

sağlamalıdır.21

. Y

ÜZ

YIL

DA

TÜ

RK

İYE

• Öncelikli Alanlara Odaklanma: Türkiye kalkınmasını ivmelendirecek öncelikli alanlarını dünya trendleri ile kesiştirmeli ve bu alanlarda rekabet gücü geliştirmelidir.

• AR-GE yaklaşımında değişiklik: Toplumun her kesitinde bir AR-GE bilinci yaratılmalı ve politik kararlılık içinde AR-GE’yi öncelikleri içine almalıdır.

21

. Y

ÜZ

YIL

DA

TÜ

RK

İYE

• İnsan kaynakları yönetimi: Sürece, tüm araştırmacılar etkin şekilde dahil edici araçlar geliştirmeli

• Üretkenliğin artırılması: Ortak ve koordineli hareket edilerek üretilen bilgi toplumsal fayda ve ürüne dönüştürülmelidir.

• Risk: Türkiye’de karar-vericiler risk almalı belirsizlikten korkmamalıdır

21

. Y

ÜZ

YIL

DA

TÜ

RK

İYE

Amaç: Mevcut ARGE kapasitesini daha verimli

kullanarak, bilgi birikimini sağlayan kalıcı yapılar oluşturmak, bu yapılar ile Türkiye’nin Avrupa ve dünya ile eklemlenmesini sağlamaktır.

Strength of the Weak Ties

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

Kapsam

• Türkiye’de uzun vadede yapılacak araştırmalar için bir yol haritası çıkarılması

• Ülke çapında AR-GE ve yetenek geliştirmede koordinasyon sağlanması

• Araştırmaların sonuçlarına kolay ulaşımın sağlanması

• Üretilen bilgi ve sonuçların paylaşımı için gerekli altyapının oluşturulması

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

Esnek yapıları nedeniyle, tematik ağlar klasik bütünleşmeden daha

avantajlıdır.

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

R

Temel İlkeler

1. Türkiye’de AR-GE’de saptanmış öncelikli alanlara odaklanma

2. Evrensel normlarda bilim ve teknoloji üretme ve dünya ile bütünleşme

3. Ülke ve dünya sorunlarına duyarlılık

4. Bilgi paylaşımının esas alınması

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

5. Kalıcı, kurumsal yapılar oluşturulması

6. Katılımcı ve otonom olması7. Kaynak yaratmada çeşitlilik

esasının benimsenmesi8. Oluşturduğu yapı içinde

özdeğerlendirme ve değişen iç ve dış dinamiklere göre yenilenebilmesi

9. Hedeflerin ve üretkenlik kıstaslarının belirlenmesi

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

Tematik Ağların Oluşturulması

• Başlangıçta, 6. Çerçeve programının 7 öncelikli alanı temel alınmalı

• Bu alanlar Türkiye için belirlenecek önceliklere göre güncellenmeli ve çeşitlendirilmeli (Vizyon 2023 projesi)

• Temmuz 2002’de 7 adet ana tema çalıştayı düzenlenmeli

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

Ana Tema Çalıştayları

• bilim insanları• ilgili sektör temsilcileri • ihtiyaç sahipleri

biraraya getirmelidir

TÜ

RK

İYE T

EM

ATİK

AĞ

LA

RI

Öncelikli Alan Koordinatörleri

  ODTÜ

 Bilkent Boğaziçi

 Ankara

 İTU

Gen Bilim ve Sağlık Biyoteknolojisi

Mesude İşcan

 Mehmet Öztürk

 Betül Kırdar

 Nejat Akar

 Candan TamerlerBenan Dinçtürk

 

Bilişim Toplumunun Teknolojileri

Ayşe KiperMübeccel Demirekler

Erol Arkun

 Lale Akarun

 Ahmet Denker

 Nüzhet DalfesMine KalkanMuhittin GökmenMetin DemiralpMutlu Dağdelen

Nano Teknoloji ve Akıllı Malzemeler

Sinan BilikmenGürkan KarakaşMuharrem Timuçin

Salim Çıracı Öktem Vardar

 Yalçın Elerman

 Birgül T. ErsolmazAyşe ŞenatalarMustafa ÜrgenNaciye TalınlıEkrem EkinciOkan Addemir

Havacılık ve Uzay

 Nafiz Alemdaroğlu

 Cemal Yalabık

 Günay Anlaş

 Murat Efe

 Yurdanur TolunayAlsan MeriçOkşan ÇetinerFırat Ediz

Sürdürülebilir Gelişme ve Küresel kalkınma

Murat BalamirCelal Gökçay 

 

Serdar Sayan

 Ahmet E. Aksoylu

 Can Hamamcı

 Mehmet KaracaDeniz OrhonNüzhet Dalfes Birsen B. Baykal

Besin Güvenliği ve Sağlık Riskleri

 

Suat Ungan

 Hasan Erten

 .........................

 Recai ErcanNevzat Artık

 

Onur DevresArtemis KaraaliDilek BoyacıoğluHikmet Boyacıoğlu

 

Avrupa Bilgi Toplumunda Yurttaşlık ve Yönetişim

 

Atilla EralpBahattin AkşitFeride AcarKorel Göymen

 

Ahmet İçduygu

 Şevket PamukYılmaz Esmer

 

Cahit EmreAli Dursun Ulusoy

 

Kadriye BakırcıFatma KüsküFüsun ÜlenginLerzan Özkale

 

Dünyadaki gelişmeler ve ülke ihtiyaçlarına göre bir trend analizi

alt alanlar (ihtisas gruplaşmaları)

tematik ağlar

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Tematik Ağ

• Misyon• Çalışma alanı• Çalışma prensipleri• Çalışma grupları• İlgi ve görev alanına giren işleri

tanımlanmalıdır

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Ağ Organizasyonu

• Koordinatör ve yönlendirme komiteleri katılımcı bir biçimde paydaşlarca belirlenir

• Tanımlanmış görevler, yetki ve sorumluluklar paylaşılır

• Web sitesi ve listeler aracılığıyla üyeler arasında iletişim sağlanır

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Örnek Organizasyon Yapısı

D an ism aK u ru lu

A ltyap i D es tekB irim i

A ras tirm aK oord in asyon u

E g itim K on fe ran s la rve Y ayin la r

S an ayiB ag lan tis i

U lu s la ra ras iB ag lan tila r

I lg i G ru b u A

Ilg i G ru b u B

Ilg i G ru b u C

Ilg i G ru b u D

Ilg i G ru b u E

K oord in asyon

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Ağ Etkinlikleri• Uluslararası projeleri izleme, değerlendirme

ve ülke öncelikleri ile kesişenlere katılım• Proje geliştirme• Kurumlar arası koordinasyon

– Araştırmacıların değişimi– Kaynakların paylaşımı ve bütünleştirilmesi

• AR-GE ve inovasyon kültüründe değişim: paylaşım, ortak hareket etme, büyük ve planlı projelerde çalışma disiplini

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Ağ Etkinlikleri• İlgi grupları oluşturma• Eğitim ve yetenek geliştirme• Toplumsal farkındalık yaratma• Uluslararası bağlantılar• Web tabanlı forum ve rehber oluşturma• Seçilmiş alanlarda çalışma ve rapor üretimi• Ph.D. çalışma grupları kurma• Gerektiğinde stratejik nedenlerle yeni tematik

alanlar oluşturma• Konferans, yayın • vb.

AN

A T

EM

A Ç

ALIŞ

TA

YLA

RI

Üniversitelerde Yapılanma: Uluslararası

AR-GE Destek Ofisi • Tematik Ağların kurulma aşamasında

ve işleyişi boyunca destek• Ağ çalışmalarının kuruma

entegrasyonu, yeniliklere öncülük• Ağ üyeleriyle çalışmaların

paylaşılması• Tematik ağlardan gelen raporların

değerlendirilmesi

MALİ KAYNAK

Dikkat: Türkiye AB projelerinden fayda yaratabilmek için en az bire bir özkaynak ayırmalıdır.

• TÜBİTAK - TTGV - TÜBA• Üniversite bütçelerinden destek• Ortak bir DPT projesi hazırlanmalı

Ana Tema Çalıştaylarının Çıktıları

• Tematik Ağ Grupları: 2 - 3 Tema x 7 =14 - 21 ağ• Her ağ için

– Misyon hedef ve iş planı– Üyeler ve Organizasyon– Yaklaşık bütçe ve olası kaynaklar

SONUÇ

• Bugüne kadar hep ‘zero-sum game’ oynadık

• Toplu halde yeterince iyi organize olamadık

Bunun üstesinden gelmek için ARGE ve inovasyona dayanan, bir yandan Avrupa

kazanırken bizim de kazanacağımız ‘positive-sum game’ oynayan toplumu

yaratmalıyız!!

Hattı müdafaa yoktur! Sathı müdafaa vardır.

O satıh bütün dünyadır!