Post on 07-Jun-2020
TARĠHTE TOPRAK YÖNETĠMĠ
ĠLKÇAĞ’DA HĠTĠTLER’DE; toprak devletin
malıydı. Kral, bu toprakları üretim
yapılması için (işletmeleri için) komutan ve
valilere veriyordu. Buna karşılık, bu
komutan ve valiler, orduya asker
besliyorlardı.
ORTAÇAĞ AVRUPA’SINDA; Feodalite
(Derebeylik) adı verilen bir düzen vardı.
Toprak, feodal beyler arasında
paylaşılmıştı. Ekonomik güç feodal
beylerin elinde idi. Serfler (köylü-köle)
toprakla beraber alınıp satılabilen sürekli
toprak işçisi olan kişilerdi. Senyörler (feodal
beyler) toprakların ve bu topraklar
üzerindeki her şeyin, çalışanlar dâhil,
sahibiydiler. Köylüler bu topraklar
üzerinde çalışırlardı, bunun karşılığında
para alırlardı.
SELÇUKLULAR’DA; Selçuklularda topraklar,
devletin malı sayılırdı ve bu topraklara “miri
arazi” denirdi.
Miri Arazi dörde ayrılırdı:
1. Has Arazi: Mülkiyeti ve gelirleri sultan ve
ailesine ait olan topraklardır.
2. Vakıf Arazi: Geliri sosyal yardım
kurumlarına ayrılan topraklardır.
3. Mülk Arazi: Görevlerinde başarılı olan
devlet adamlarına verilen topraklardır. Bu
topraklar kişinin mülkiyeti sayılır bu toprakları
istedikleri şekilde kullanırlardı.
4. Ġkta Arazi: Ordu mensupları ile devlet
adamlarına hizmetleri ve maaşı karşılığı
verilen topraklardır. İkta sahipleri devlet için atlı
asker beslerlerdi.
OSMANLI DEVLETĠ’NDE; topraklar miri arazi,
mülk arazi ve vakıf arazi olarak 3’e ayrılmıştı.
Devlete ait topraklara MĠRĠ ARAZĠ denirdi. Miri
arazinin en önemli bölümünü dirlik arazi
oluştururdu.
Dirlik Arazi: Geliri, devlet memurlarına ve askerlere
maaş ve görev karşılığı olarak verilen topraklardır.
Dirlik gelirlerine göre üçe ayrılırdı:
Has: Yıllık geliri 100 000 akçeden fazla olan toprağa
denirdi. Padişaha, divan üyelerine, beylerbeylerine,
şehzadelere ve sancak beylerine verilirdi.
Zeamet: Yıllık geliri 20 000 ile 100 000 akçe
arasındaki topraklara denirdi. Orta derecedeki
memurlara verilirdi. Kadı, Subaşı gibi.
Tımar: Yıllık geliri 3 000 akçe ile 20 000 akçe
arasındaki topraklara denirdi. Savaşlarda yararlılık
gösterenlere verilirdi.
Tımarlı Sipahiler gelirlerinin
bir kısmıyla atlı asker (cebelü)
yetiştirirler, bir kısmını da
maaş olarak alırlardı.
Tımar sistemiyle yetiştirilen
askerler, Osmanlı ordusunun
önemli bir kısmını
oluştururdu. Tımar sistemine
bağlı topraklar “Tahrir
Defterlerine” kaydedilirdi.
TIMAR SĠSTEMĠNĠN FAYDALARI
Merkezi otorite güçlenmiştir. (Tımarlı sipahiler en
uzak yerlerde bile güvenliği sağlamıştır.)
Vergiler düzenli olarak toplanmıştır.
Ülke bayındır (imar) hale getirilmiştir.
Devlete yük olmadan asker yetiştirilmiştir.
Toprak sürekli ekip-biçildiği için üretimin
devamlılığı sağlanmıştır.
Topraklar üç yıl üst üste boş bırakılırsa, bu kişinin
elinden topraklar alınarak başkalarına verilmiştir. Bu
durum üretiminin sürekliliğini sağlamıştır.
MÜLK ARAZĠ: Mülkiyeti toprak sahibine ait
olan topraklardır. Mülk arazi ikiye ayrılır:
1. Öşri Topraklar: Müslümanlara ait
topraklardır. Toprağı işleyenler, elde ettikleri
ürünün 1/10’unu vergi olarak devlete
verirlerdi. Bu vergiye “öşür” denirdi.
2. Haraci Topraklar: Bu toprakların sahipleri
gayrimüslimlerdi (Müslüman olmayanlar).
Bunlardan alınan toprak vergisine “haraç”
denirdi.
Zeki D
OĞ
AN
Sosy
al B
ilg
iler
Öğre
tmen
i