1

Symposium

Energiebesparende maatregelen en ondergrondse energieopslag

in de praktijk

Voorbeelden van WKO Oplossingen in NL

Peter SlotUnica Ecopower BV

2Symposium 27 april 2009

Agenda

Even voorstellen

Duurzame energie installatie

Voorbeelden van duurzame WKO projecten

Vragen

3Symposium 27 april 2009

Even voorstellen

In 2010 de meest duurzame installateur van Nederland

4Symposium 27 april 2009

Exploitatieprojecten nov 2008

Exploitatieprojecten in uitvoering /realisatie

Concrete offertes / concepten

Opdrachtgevers:

• Ontwikkelaars• Beleggers• Woningcorporaties• Eindgebruikers• Gemeenten

5Symposium 27 april 2009

Duurzame energie installaties

Waarom ?

- Betaalbaar milieuvoordeel - Econologisch verantwoord

Wat is het voordeel ?

- Milieu-voordeel: Energiezuinige opwekinstallatie, lagere emissie

- Financieel voordeel: Lagere primaire energiekosten

6Symposium 27 april 2009

Warmteterugwinning HR(E)-ketels Hout / biomassaketels Restwarmte Zonnecollectoren Klimaatgevel Frequentieregelingen (pompen, ventilatoren) HR-Verlichting Windenergie Warmtepompen Lange Termijn Energie Opslag in de bodem, (LTEO, WKO) WKK, biocentrales Energie afgifte-systeem: LTV, HTK (fcu, bka, vv) Gebouwautomatisering:

- Functionaliteit o.b.v. temperatuur, aanwezigheid, klok, lux, luchtkwaliteit,…..- Monitoring en beheer

……

Ingrediënten duurzame installaties

7Symposium 27 april 2009

Warmtepomptechnologie

Warmtepompen nemen bij lage temperatuur warmte op die bij hoge temperatuur weer wordt afgegeven (zoals een koelkast).

Hiervoor is arbeid benodigd (2e hoofdwet thermodynamica)

8Symposium 27 april 2009

Rendement van een warmtepomp

COP (coëfficiënt of performance)

Voorbeeld:

WP

E = 100

K = 350

W-nuttig = 450

450COPw = --------- = 4,5

100

35 °C

45 °C

17 °C7 °C

9Symposium 27 april 2009

LTEO (Lange Termijn Energie Opslag)

Toepasbaarheid WKO

Mogelijkheden in NLToegepast in NL t/m heden:78 % utiliteit 18 % industrie4 % woningbouw

10Symposium 27 april 2009

Warmte Koude Opslag

Principe van WKO:

Concept d.d. 3-7-2007

Zomer: koude uit de bodem om gebouwen te

koelen

> 17 °C7 °C

Winter: warmte uit de bodem om gebouwen te

verwarmen (via WP)

17 °C < 7 °C

11Symposium 27 april 2009

Rendement van een WKO

Warmte onttrekken door WP = Koude laden in grond Koude onttrekken = Warmte laden in grond

Rendement: Koude levering COP van 25 tot 60 !!

WP

E = 7

K = 343

K-nuttig = 350

35 °C

45 °C

17 °C7 °C

350COPk = --------- = 50

7

12Symposium 27 april 2009

Vergelijk duurzaam traditioneel

13Symposium 27 april 2009

De Belastingduurkromme

uren/jr

Ver

mog

en [k

W]

Hoe vaak komt welk vermogen per jaar voor ?

Oppervlakte = verbruik per jaar [GJ/jr]

Specifiek voor elk gebouw en combinatie van gebouwen

14Symposium 27 april 2009

Inzet van duurzame energiebronnen (warmte)

Warmtepomp

Piekketel

uren/jr

Ver

mo

gen

[kW

]

Duu

rza

am

(ca

. 8

5 %

)1

5 %

15Symposium 27 april 2009

Bio - WKK

Motor Generator

orc

Bio olie

Elektriciteit

Warmte

Aandachtspunten:

• Stimulering noodzakelijk (SDE, 2009, 2010)

• Rendementseisen

• Milieu- en bouwvergunning, traject

• “NPA-lijst” Bio brandstoffen

AKM

Koude

16Symposium 27 april 2009

Duurzame voorbeelden …

17Symposium 27 april 2009

Zernike complex RUG/HHS te Groningen

= WKO-energiecentrale

7 x WKO + WP

18Symposium 27 april 2009

Duurzame realisatie

• Perfectie in voorbereiding• Hoge kwaliteit installatie• Minder risico voor kwetsbare componenten• Snelle realisatie op locatie• Beperkte overlast • Geen bouwafvalstromen op locatie

SKID-bouw

A

B

C D

19Symposium 27 april 2009

Faculteit FNWI Universiteit van A’dam.

WKO + WPNoodstroom

20Symposium 27 april 2009

Het boren van een open WKO - bron

21Symposium 27 april 2009

Transportleidingen

22Symposium 27 april 2009

Centrale: pompen en warmtewisselaars

23Symposium 27 april 2009

Centrale: Warmtepompen + HR - ketels

24Symposium 27 april 2009

Centrale: duurzame prefab - montage

25Symposium 27 april 2009

Centrale: regeneratie via drycoolers

26Symposium 27 april 2009

De Tongelreep te Eindhoven Bio Warmte Kracht – centrale Met ORC (Elektriciteit uit rookgassen) 2.000 kW(e), 2.500 kW(th) Ontwerp, realisatie, onderhoud

Bio WKK

27Symposium 27 april 2009

Winkelcentrum “Centrumplan Geleen”

Gasmotor WP

28Symposium 27 april 2009

“The Bank” in Amsterdam

GT50

GT50

29Symposium 27 april 2009

Lake Source Cooling, Eeserwold te Steenwijk

Exploitatieproject: Koude leveren uit een zeer diepe plas (-45 mtr)

30Symposium 27 april 2009

LSC; principe

1 2 3 4 5

Deelsystemen

Mon

itorin

g

Inna

me-

&

reto

ursy

stee

m

TSA-

stat

ion

Dis

tribu

tie

Afle

verp

unt

31Symposium 27 april 2009

Project De Sniep, te Diemen

WKO + WPCollectief + decentraal

32Symposium 27 april 2009

Project De Sniep, te Diemen

33Symposium 27 april 2009

Bedrijventerrein Schuttersveld-Zuid Ede

WKO + WP decentraal

BluswaterGlasvezel

34Symposium 27 april 2009

35Symposium 27 april 2009

WKO in winterbedrijf

36

Dank voor uw aandacht.

Vragen ?