Bir yazarın herhangi bir konu hakkındaki kişisel görüş, anlayış ve düşüncelerini kanıtlama gereği duymadan hoş bir üslupla yazdığı, kısa fikir yazılarına “fıkra”denir.

Fıkra nedir?

Fıkranın özellikleri

Köşe yazısı olan fıkralarda yazar, gündelik olayları özel bir görüşle, güzel bir üslupla, hiç kanıtlama gereği duymadan her gün kaleme alır.

Düşünceleri hiçbir kalıba bağlı kalmadan serbestçe ortaya koyar.

Ele aldığı konu üzerinde bir kamuoyu oluşturmayı amaçlar.

Gazetelerin bazı sayfalarında, belli köşelerde, genel bir başlıkla, çoğunlukla da her gün yazılan fıkralarda konu kısaca incelenir, ancak mutlaka bir sonuca varılır.

Daha çok iğneleyici, alaycı bir dille, bazen eleştiri bazen de sohbet tarzında yazılır.

Fıkralarda okuyucuyla sohbet ediliyormuş havası hâkimdir. Anlatım senli benlidir.

Cümleler kısa ve anlaşılır niteliktedir.

Konular günceldir ve anlatılanların kalıcılık niteliği yoktur.

Olaylar kişisel bir bakış açısıyla işlenir.

Kısa, etkili ve dokunaklı bir sonuca varılır. Amaç, okuyucuyu etkilemektir.

Düşünceler tekrarlanmaz. Bu yüzden fıkralar öz ve yoğun bir anlatıma sahiptir.

Amaç, okuyucuya bazı günlük sorunları tanıtmak, bu sorunlar hakkında düşünceleri, derinliğe inmeden kanıtlamaya kalkmadan söylemektir.

Türk Edebiyatında Fıkra

Fıkra türü yazılar Türk edebiyatına Tanzimat döneminde Batı dan geçmiştir. 1908′den sonra bu yazı türü Türk edebiyatında görülmeye başlanmıştır.

Edebiyatımızda Fıkra yazan ilk kişi Ahmet Rasim’dir.

Bunun dışında Falih Rıfkı Atay, Peyami Safa, Burhan Felek ve Çetin Altan en tanınmış fırka yazarlarıdır.

Fıkra – Sohbet Farkı

Sohbette, fıkradan farklı olarak, karşılıklı konuşma üslûbu vardır. Yazar karşısında biri varmış gibi sorular sorar, cevaplar verir. Fıkralarda yazar serbest bir anlatımla düşüncelerini okuyucuya benimsetmeye çalışır. Sohbetlerin dışa dönük bir yapısının olması da onun fıkradan ayrılan yönlerinden bir diğeridir.

Makale-Fıkra Farkı

Makalelerde ispat esastır. Mutlaka bir sonuca varılır. Ciddî, bilimsel bir dil kullanılır. Oysa fıkralar daha serbest ve mizahî öğeler de içeren yazılardır. Yazar ilgi çekici konulardaki düşüncelerini tarafsız olma kaygısı gütmeden açıklar. Makaledeki gibi bir ispat (kanıtlama) zorunluluğu fıkrada yoktur.

Fıkra’nın Yazılış Amacı

Fıkraların amacı, siyasî, kültürel, ekonomik, toplumsal vb. konuları çok defa eleştirel bir bakış açısıyla anlatarak kamuoyunu yönlendirmektir.

NOT :

Bu tür fıkraları, kısa hikaye niteliğindeki, nükteli, mizah öğesi taşıyan fıkralarla karıştırmayınız. Bu tür fıkralarda dinleyeni güldürmek, eğlendirmek ön plandadır. Oysa köşe yazılarında okuyucuyu düşündürmek, güncel bir sorunu dile getirmek esastır.

Derin bir kültür zenginliği bulunmalıdır.

Geçmişle günlük olayları kaynaştırabilmede ustalık göstermelidir.

Yazısını okura zevkle okutabilmelidir.

Duygu ve düşüncelerini inandırıcı, etkileyici, akıcı bir dille anlatabilmelidir.

Fıkra Yazarının Özellikleri Fıkra yazarları kısa, özlü, derin anlamlar taşıyan yazılar

kaleme alabilecek donanıma sahip olmalıdır.

Okuyucunun ilgisini canlı tutabilmelidir.

Konularında tekrarlara düşmemelidir.

Kapsamlı bir kavrayış gücüne sahip olmalıdır.

Fıkrada Kullanılan Anlatım Biçimleri: Fıkralarda

özellikle açıklama, örneklendirme, karşılaştırma, tanımlama,

öyküleme gibi anlatım yollarına başvurulur. Anlatımda küçük

hikâyelere yer verilebilir. Gözlemlerden ve anılardan

yararlanılabilir.

Sinem Gonca YILMAZ

ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ

PEDAGOJİK FORMASYON

EDEBİYAT 2

TEŞEKKÜRLER