SANTRAL SİNİR SİSTEMİ:

1) İstemli Sinir Sistemi

2) Otonom Sinir Sistemi

Sempatik SistemSempatik Sistem Parasempatik SistemParasempatik Sistem

OTONOM SİNİR SİSTEMİ:

• İç organ düz kaslarını ve kalp kasını denetler.

• Salgı bezlerinin fonksiyonlarını düzenler

• İstemsiz çalışan iç organlarımızın ve yaşamsal fonksiyonlarımızın denetimini yapar.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ

• Omurilik, beyin sapı ve hipotalamus tarafından kontrol edilir.

• Hipotalamus en üst düzey kontrol merkezidir.

DiensefalonBölgesi

SEMPATİK SİSTEM (Torkolomber Sistem)

• Nöron gövdeleri, medulla spinalisin torakaltorakal ve üst lomber üst lomber kısmındaki ““intermediolateral intermediolateral gri kolongri kolon”dadır.

• Aksonlar spinal sinirlerin ön ön köklerinden köklerinden çıkar.

• Sempatik trunkus Sempatik trunkus ve prevertebral ganglionlardaprevertebral ganglionlarda sonlanır.

SEMPATİK SİSTEM

• Ganglionlarda çoğu myelinsiz, post ganglionik sekonder visseral motor nöronların lifleri ile sinaps yapar.

Preganglionik lifler

Postganglionik lifler

Torakalüst lomber

Ön kökler

Prevertebral ganglionlar, sempatik trunkus İç organlar, bezler,

Vücut duvarı,arter duvarı,kıl folikülleri, Ter bezleri vb.

kısa uzun

TorakalTorakal

LumbarLumbar

• Sempatik sistemin preganglionik nöronlarından AsetilkolinAsetilkolin,

• Postganglionik nöronlarından Adrenalin Adrenalin ve Noradrenalin Noradrenalin salınır.

• Sempatik sistemin etkisi ile böbrek üstü bezinden salgılanan katekolaminler, sempatik sistemin yaptığı etkiye benzer şekilde kan basıncını arttırırlar.

• Daha yavaş devreye giren ama etkisi daha uzun süren bir mekanizmadır.

SEMPATİK SİSTEM

• Sempatik sistemden salınan adrenalinadrenalin ve noradrenalinnoradrenalin etkilerini ve adrenerjik adrenerjik reseptörlerreseptörler aracılığı ile gösterirler

ve adrenerjik reseptörler (adrenoseptörler) vücudun farklı organlarında farklı miktarlarda bulunurlar.

1 reseptörler : Periferik damarlarda daralmadan, idrar sfinkterlerinde büzülmeden, mesane boynu, prostat ve üretrada tonus artışından sorumludur.

2 reseptörler : Presinaptik reseptörlerdir. Adrenalin ve noradrenalinin sinaps boşluğundan presinaptik nörona geri alımında rol oynar

1 reseptörler : Kalbteki + kronotrop, +inotrop, + dromotrop, + bathmotrop ve aritmojen etkiden sorumludur . Jukstaglomerüler aparattan renin salınımını sağlar.

2 reseptörler : Karaciğerde glikojenin yıkımından, bronşlardaki genişlemeden, periferik damarlardaki genişlemeden sorumludur.

SEMPATİK SİSTEM

• Sempatik sistem aktivite ve panik durumlarında hakim olan sistemdir.

SEMPATİK SİSTEM

• Kalpde adrenoseptörler çoğunluktadır.

• Sempatik sistem adrenoseptörler aracılığı ile

– kalbin hızını artırır.– kasılma gücünü artırır.– İleti hızı artar.– Uyarılabilirlik artar. – Aritmiye duyarlılık artar.

+ kronotropi+ inotropi

+ bathmotropiaritmojen etki

+ dromotropi

SEMPATİK SİSTEM

• Kan damarlarında Beta2 reseptörler aracılığı ile genişleme, (Vazodilatasyon)

• Alfa1 reseptörler aracılığı ile daralma yapar. (Vazokonstrüksiyon)

SEMPATİK SİSTEM

• Gözlerde, pupillada genişleme,

• Silier kasa etkisiz

SEMPATİK SİSTEM

• Ekrin ve apokrin ter bezlerini uyararak koyu, kokulu ve bol terlemeye neden olur.

SEMPATİK SİSTEM

• Bronşlarda Beta2 reseptörler aracılığı ile genişleme yapar.

SEMPATİK SİSTEM

• Barsak peristaltizmi ve barsak düz kasları tonusunu azaltır.

• Sfinkter tonusunu arttırır.

SEMPATİK SİSTEM

• Karaciğer, safra kesesi ve safra kanallarında inhibisyon

SEMPATİK SİSTEM

• Böbrekte idrar miktarında azalma,

• Üreterlerde inhibisyon yapar

• Böbrek üstü bezinin salgılanmasını uyarır.

• Renin salgılatır (Beta1)

SEMPATİK SİSTEM

• Kan pıhtılaşmasında artma,

• Kan glükozunda artma,

• Bazal metabolizmada % 100’e varan artma

SEMPATİK SİSTEM

• Zihinsel aktivitede artma

• İskelet kasında glükojenolizde artma,

• İskelet kası kasılma kuvvetinde artma

PARASEMPATİK SİSTEM

• İstirahat şartlarında hakim olan sistemdir.

• Ana siniri Nervus Vagus’tur.

PARASEMPATİK SİSTEM (Kraniosakral Sistem)

• Medulla spinalisin kranial ve sakral bölgelerinden çıkar.

• Preganglionik lifleri uzun, postganglionik lifleri ise kısadır.

Kranial

Sakral 2,3,4

Ön kökler

Okulomotor, Fasiyal, Glossofaringeal, Vagus (%75)

Pelvik sinirler

Preganglionik lif Post ganglionik lif

uzun kısa

KranyalKranyal

SakralSakral

• Parasempatik sistemin hem preganglionik hem de postganglionik liflerinden Asetilkolin Asetilkolin salgılanır.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Parasempatik sistem kolinerjik kolinerjik reseptörler reseptörler veya muskarinik reseptörler muskarinik reseptörler aracılığı ile etki gösterir.

• Örneğin kalbde parasempatik sistem kalb atım hızını azaltır.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Parasempatik sistem kalp atım hızının azalması yanı sıra, atriyumların kasılma gücünde hafif bir azalmaya neden olabilir.

• Deri kan damarlarında genişleme ve koroner damarlarda daralma dışında sistemik damarlara etkisi yoktur.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Gözde pupillada daralma yapar, silier kası uyarır.

• Gözyaşı sekresyonunu uyarır.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Barsakta peristaltizm ve tonüsü arttırır.

• Sfinkterleri gevşetir.

• Tükürük bezleri, mide ve pankreastan birçok enzim içeren bol sulu sekresyon salınımını uyarır.

• Safra kesesi ve kanallarında eksitasyon oluşturur.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Bronşlarda daralmaya neden olur.

• Üreterleri uyarır.

PARASEMPATİK SİSTEM

• Ter bezleri,

• Glükoz salınımı,

• İdrar miktarında azalma,

• Kan pıhtılaşması,

• Bazal metabolizma

• Zihinsel ve iskelet kası aktivitesi

• Böbrek üstü bezi salınımına ETKİSİ YOK

Tükürük salgısınıuyarır.

Kalp atımınıyavaşlatır

Bronşları daraltır.

Peristaltizm ve sekresyonu

uyarır

Safra salınımını uyarır

Mesaneyi kasar

Pupilleri genişletir

Tükürüğü yapışkanlaştırır

Kalp atımını artırırKasılma gücünü artırırAritmiyi uyarır

Bronşları genişletir.

Peristaltizm ve sekresyonu

baskılar

Glikojenin glükoza

dönüşümünü uyarır

Adrenalin ve noradrenalin

salınımı

Mesane kasılmasını

baskılarSempatik

ganglion zinciri

PARASEMPATİKPARASEMPATİK SEMPATİKSEMPATİK