پیش نویسبرنامه و طرح

های ایمنی راه آهن

تهیه و تنظیم:93پاییز

زمینه برنامهپیرو، برنامه �ن �ایعالی مقام �ه �نام

و راه وزارت تاریخ ب�ه شهرس�ازی

دستور 93/5/19 و محترم مدیرعامل

هامش در آه�ن راه 93/5/26آ�ن ب�ه تاریخ

تهیه شده است.

فرآیند تهیه برنامه وضعیت کالن ایمنی ریلی در �بررسی

قیاس با بهترین تجارب بین المللیبررسی سند راهبردی ایمنی راه آهن

1391اداره کل ایمنی و نظارت بر شبکه؛مطالعه و مرور بهترین تجارب بین المللی بررسی توان و پتانسیل نیروهای داخلی در

خصوص تغییرتحلیل شکاف در حوزه ایمنیطرح ریزی برنامه در سطح مفهومی طرح ریزی پیش نویس برنامه در سطح

پروژه ها

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20120.00

1.00

2.00

3.00

4.00

روند نمودار معادل فوتی به ازای میلیون قطار کیلومتر عملکرد راه آهن ج.ا.ا

ل

سای در ده

ت ریلصنع

ی روند ایمن

شتهگذ

ن ج.ا.ا. با دیگر راه آهن ی راه آه

سه ایمنمقای

نی جها

ها

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20120.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

1.80

2.00

2.20

2.40

2.60

2.80

3.00

3.20

IR EU USA CAN KOR AUS

شاخص مقایسه معادل فوتی به ازای میلیون قطار کیلومتر

واحد حمل

مقایسه ایران با ه�ر یک از EUکشورهای عضو

IR LU UK NL NO IE FR DK DE SE PT ES CZ IT FL AT SL BE BG EL HU HR LV SK EE RO PL LT0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

سند راهبرد ایمنی راه آهنالف- راهبردهاي بخش زير

:بنايي ارتقاي کيفي خطوط ريلي،سازه

هاي فني و تاسيسات زيربنايي توسعه و ارتقاي سيستم هاي

�عالئم الکتريکي و ارتباط�ات اي�ارتقاي سط�ح ايمني گذرگاهه

همسط�ح

ب- راهبردهاي بخش ناوگان: ره�ارتقاء ايمني عملکرد و به

برداري ناوگان و ماشين آالت ريلي

بازنگري در فرايندها و روشهاياجرايي مورد استفاده در

تع�ميرونگهداري ناوگان ريلي امور زيربنايي �توسعه� و انجام

�مرتبط با بهره برداري� از ناوگان

ج: راهبردهاي بخش نيروي انساني: اشاعه فرهنگ ايمني تقويت نقش نظارتي نهادهاي ايمني د سطح بازرسي هاي�توسعه وبهبو

ايمني د عملکرد و وضعيت مهارتي�بهبو

نيروي انساني ارتقاي وضعيت بهداشت و سالمت

کارکنان مرتبط با سيروحرکت

د: ساير راهبردها : تهيه و به روزآوري مقررات و

استانداردهاي فني و ايمني براساس استانداردهاي بين المللي

ثر�برنامه ريزي و انجام اقدامات موجهت کاهش برخورد قطار با عابران

پياده يري از فناوري هاي و دانش�بهره گ

ايمني روز دنيا جهت افزايش ايمني قطارها

بررسی نمونه های بین المللی

شامل:وضعیت ایمنی در شرایط موجود راه آهن شاخص های معيار ایمنی ریلیروند ایمنی صنعت ریلی در ده سال گذشتهمقایسه ایمنی راه آهن ج.ا.ا. با دیگر راه آهن های جهان

،ول�برنام�ه های آت�ی راه آه�ن در حوزه توس�عه خدم�ت و محصارتقای ظرفیت و افزایش عملکرد

ی�خص�وصی در وضعی�ت موجود شام�ل اص�لی تری�ن مس�ایل ایمن وضعی�ت مناب�ع انس�انی در راه ،وضعی�ت س�ازمان ایمن�ی، س�ازی�ن��ازه، آه��ت س��ی وضعی��ر بنای��یستمهای ، های زی��ت س�وضعیوضعیت پستهای بازدید و وضعیت ناوگان، عالیم

حوزه در کلیدی مسایل ایمنی

یافته های مطالعات تطبیقی در خصوص برنامه ها

مدل های ریسک محور در تمامیاستقرار استانداردهای سیستمی عدم اکتفا بر استانداردهای سیستمی و

تالش جهت دستیابی به فرهنگ ایمنینظام های قوی ممیزی سیستم هاتمرکز بر روی سیستم های اطالعاتی قوی تمرکز بر روی بازبینی تعاریف مفاهیم پایه

ای

ب طلو

ت موجود و مضعی

سه ومقای

برداشت ها و بازدیدهای تجربی،

مکرر و مشابه

بهره گیری از روش های هوشمند، سیستم های اطالعاتی و حدود

رواداری استاندارد

پراکندگی در روش های گزارش دهی بسته به مبدا فنی

فهم آسان و دقیق ایمنی بی نیاز به

دانش فنی به واسطه ریسک

چالش برخورد با مقصران سوانح و

پنهان کاری

یادگیری از سوانح

پذیرش سیستمی ایمنی محصوالت

و خدمات

پذیرش مبتنی بر کارکرد و عدم توجه به سطح

اطمینان معماری و اجزای سیستم

ایمنی مساله پس از سانحه است

فرهنگ ایمنی فوق فعال و

پایدار

جمع آوری سانحه تاب�عی از تجربیات

فردی است

حمع آوری سانحه، به عنوان یک فرآیند پرریسک، نظام مند

است.

چالش بهره وری و

ایمنی

همسویی بهره وری و

ایمنی

�مدل سازی کمی به جای�اظهار نظر کیفی

مدل ارزیابی عملکرد ایمنی شرکت ها در کشور انگلستان برگرفته از RSSBسایت

در حوزه هوشمندی ایمنی، عالوه بر مدل ارزیابی عملکرد، در کشور ( نیز وجود دارد.Safety Risk Modelانگلستان مدل ریسک ایمنی)

مدل مفهومی� برنامه ایمنی(1)

باز مهندسی فرآیندهای ایمنی

(2)ظرفیت سازی و ارتقای

قابلیت دارایی های نامحسوس

(3)تمرکز بر روی نقاط پر

ریسک

ارتقای ایمنی

عنوان طرح های پیشنهادی

طرح باز مهندسی فرآیندهای مدیریت ایمنی

طرح توس�عه و اس�تقرار چارچوب اس�تاندارد گذاری در صنعت

ریلی

مدیریت و هدف گذاری جهت ارتقای فرهنگ ایمنی

مدیریت بحران

ارتقای نیازمندی های ایمنی در حوزه سرمایه اطالعاتی

ارتقای نیازمندی های ایمنی در حوزه سرمایه انسانی

ایمنی و بهره برداری

ایمنی و زیربنای حمل و نقل ریلی

ایمنی و سالمت ناوگان

تحلیل برنامه از منظر محتوایی

بررسی کارکردی رویکرد سیستمی در حوزه ایمنی

مشتریتولید کننده محصول

خدمت

تفاوت استراتژی در رویکرد سیستمی میان محصول و خدمت

پیوست ایمنی(Safety

Case)

سیستم مدیریت ایمنی

(SMS)

دو نظام سیستمی ارایه شده قرار است:

تمامی در ایمن�ی الزامات نماین�د تضمی�ن کلیت، از محص�ول)اع�م ابعاد و س�طوح معماری و اجزا( و خدم�ت )اع�م از ساختار، فرآین�د، ف�ن آوری، نیروی انس�انی، فرهنگ منسجم �ورت �ص �ه �ب )... و �ازمانی �سدر و �اندیشی چاره �تند، �مس �ایی، �شناس

کنترل نگاه داشته شده اند.:منظور از الزامات ایمنی

1 ه�ک�ه بر اس�اس تجربه و اس�تانداردهای تجویزی ( کلیشناسایی ب�ا و ان�د یافت�ه توس�عه گذشت�ه س�وابق را وقو�ع احتمال در قطعیت عدم بع�د پارامتره�ا،

مدیریت نموده اند. 2 ه اصل�( شناسایی آن دس�ته از ابعاد عدم قطعیت ک

شناسایی تجویزی اس�تانداردهای در ه�م پارامت�ر نشده و درج�ه ابهام آنه�ا بس�یار باال تلق�ی می گردد.

(استاندارد توصیفی)

با این مقدمه؛ موتور محرک در برنامه پیشنهادی نیازمند

توسعه ضابطه الزام آور توصیفی به شکل استاندارد/قانون/آیین نامه/... در خصوص:

ویکرد قالب فرآیند�تضمین ایمنی خدمت با رگرا

تضمین ایمنی محصول با رویکرد قالب نتیجهگرا

نیازمند پیشنهادی برنام�ه در موتور محرک اشراف به ضرورت ها، تغییرات و در کنترل توصیفی اس�تانداردهای کلی�ه داشت�ن نگاه

است که در مبادی مختلف تولید می گردد.

در صنعت اس�تاندارد گذاری اس�تقرار چارچوب و توس�عه طرح

ریلی

ت ایمنی در�تدوی�ن اس�تاندارد س�یستم مدیریصنعت ریلی

،ی محصوالت�تدوی�ن اس�تاندارد پیوس�ت ایمنطرح ها و ...

سات مرتبط�تعیی�ن ضواب�ط شرکته�ا و موسبازرسی، آزمای�ش، اس�تقرار، مشاوره ب�ا

ممیزی و ارزیابی ایمنی سیستم ریلی تدوین نظام و چارچوبهای استاندارد گذاری

در صنعت� ریلی

راهبرد در خصوص سیستم مدیریت ایمنی

، بdه علdت جامعیdت بندهdا، گستردگی اتحادی�ه اروپ�امدل پیشنهاد شده توسdط زمینdه کاربرد در کشورهای مختلdف و زمینdه آسdان تdر انتقال دانdش نسdبت به

، پیشنهاد می گردد. استرالیا و کانادانمونه در صdورت تاییdد، پتانسdیل تنظیdم ضابطdه و ابالغ جهdت اجرای آزمایشdی تا انتهای

وجود دارد.93سال

پیوست ایمنی تا حدی کار او�لی�ه تعاری�ف و در حوزه طرح موضوع

جل�و رف�ت�ه اس�ت و آموزش های او�لی�ه ای در خصوص ی�ک محص�ول در س�طح ایمن�ی قابلیت ، کارکردتبیی�ن

در اجزا)نرم افزار/سخت اف�زار( و اطمینان معماریحال جریان اس�ت، اما...

و فنی ابعاد فرآیندی، اس�تانداردهای خالف بر مس�اله سازی کم�ی برای عمی�ق درک و دارد بیشتری تخص�صی

خطرات کم احتمال و ریس�ک ه�ا ب�ه س�بب نگران�ی در بخ�ش بسیار نگران کننده است.(LF-HSپر شدت)

ر�»مشاور تدوین ب�ه طور خاص، نهادهای مکم�ل اجرا، نظیایمن�ی« ایمنی« ، پیوس�ت مس�تقل »نهادهای و »ارزیاب

در کشور ب�ه س�ختی قاب�ل شناس�ایی هس�تند و حتی مرج�ع« در ارتباط با نمونه های بین المللی چالش وجود دارد.

بسیار محص�والت قیم�ت روی بر موضوع، ای�ن ب�ه ورود اثرگذار است.

چرخه پذیرش ایمنی محصول

نظام پیوست ایمنی طرح ها، شورای عالی امورزیربنایی، جلسه 13930903

27

سطح دقت در پیوست ایمنی

سوابق علمی و تجربی

پیچیدگی ساختاری و کارکردی

استقرار سیستمATC

تونل زیر سطحی منطقه

18 و 17

ساخت و نت لکوموتیو

ساخت هواپیما

ساخت خودروی هیبریدی

ساخت تراورس

Safety Case IIRisk Based Safety

AssuranceMost Qualitative Less Quantitative

Safety Case ITechnical Safety

Assurance

Safety Case IIIRisk Based Safety

AssuranceMost Quantitative Less Qualitative

Safety Case IVRisk Based Safety

AssuranceQuantitative

زیادکمیاب

ساده

پیچیده

تعیین شرکت های مشاور و ممیز سیستم مدیریت ایمنی

ه سیستم�چالش�ی ک�ه بالفاص�له پ�س از انتشار آیی�ن ناممدیری�ت ایمن�ی ب�ه وجود خواه�د آم�د، نیاز واحدهای کسب

راه�بردی) کار ب�ه SBUو ه�ا استقرار ( و مشاور جه�ت ب�ه ایمن�ی قانونگذار ممیز نیاز و ارزیاب های شرک�ت

خواهد بود.جهت رسیدگی به کیفیت استقرار سیستم ارتقای تایی�د� ستاد و پیش�نهاد م�ی� ش�ود در ص�ورت ص�الحد�ید

قال�ب ارای�ه ب�ه �نس�بت ارزیابی� ایمن�ی، برای �»درخواس�ت( »� و انتش�ار آ�ن از طری�ق اعالن عموم�ی جهت� (RFQکیفی�ت

شناسایی و طبقه بندی ش�رکت های مایل به مش�ارکت� در این بازار مبادرت گردد.

تورالعملی در خصوص�ی�ا دس آیی�ن نام�ه و ی�ا نیاز اس�ت اس�تانداردی های مشاور، گروه از یک ه�ر در بندی و طبق�ه ارزیاب�ی معیارهای

ممیز و ارزیاب نیز تهیه و به صورت عمومی اعالن گردد. اردهای فرآیندی نظیر� ،ISO9000شرک�ت� های ممیزی اس�تاند

OHSAS18001 و ISO14000 د مفید� در ای�ن� حوزه م�ی� تواننباش�ند.

راهبرد در خصوص نظام تدوین استاندارد و دیگر ضوابط عملیاتی

ه تنظیم و ابالغ�در حال� حاض�ر در راه آه�ن نهادهای مختلف�ی نس�بت باس�تانداردها، آیین نامه ها، دس�تورالعمل ها و ... مبادرت� می ورزند.

.ند�استانداردهای پشتیبانی و عمومی در بالتکلیفی به سر می بر ات بین�بسیاری از این بندها، نه� تنها بر روی ایمنی اثرگذار هستند، بلک�ه اثر

حوزه ای نیز� دارند. د گذاری و اطمینان�س�یستم جامع�ی در خص�وص ص�حه گذاری، طبق�ه بندی، ک

از همس�ویی بی�ن اس�تانداردها و نش�ر و در کنترل نگ�اه داشت�ن اسناد وجود ندارد.

استاندارد اس�تانداردها، و ضواب�ط تنظی�م فرآین�د ت�ا دارد ضرورت شود.

.ی است�نقش های تهیه کننده، تایید ک�ننده و تصویب کننده نیازمند بازنگر و ایمنی ارتقای دفت�ر کننده تایی�د دفات�ر مهندس�ی، کننده تهی�ه پیشنهاد م�ی شود

تص�ویب کننده س�تاد ارتقای ایمن�ی ی�ا شورای�ی ک�ه توس�ط س�تاد منص�وب می گردد، تعیین شوند.

در آور الز�ام �پذیر�د، ضوابط واحدهای مختل�ف ص�ورت در جامع�ی پیمای�ش س�طح های مختل�ف شناس�ایی و ب�ه ص�ورت اولی�ه طبق�ه بندی گر�دد. پس از

آن نسبت به ط�بقه بندی آنها مبادرت شود. ی برای آن در�حت�ی اگ�ر نمون�ه اس�تاندارد بی�ن الملل�ی مورد اس�تناد اس�ت، ی�ک ک�د داخل

نظر گرفته شده و در گستره صنعت ریلی به صورت داخلی رسمیت یابد.

�اگر م�حتوا این است، باقیسرفصل� ها برای چه؟

توسعه نظام استاندارد گذاری سیستمی ایمنی

ایجاد نهاد قانون گذار

ایمنی استقرار رویکرد ارتقای سرمایه اطالعاتی ارتقای سرمایه انسانی ایمنیفرهنگی ایمنی

ایمنی

نهادسازی

ظرفیت سازی

استقرار آزمایشی

اجباری نمودن)ممیزی و ارزیابی(

مدل سازی های کمی

بازبینی کل

فرآیند و بهینه سازی

ت هاحجم فعالی

ت شرف

نمودار پیطرح

ل ک

ایمنی و بهره برداریایمنی و ناوگان

ایمنی و زیربنامدیریت بحران

روند عملیاتی� طرح )کل زمان سال(5طرح

1 نظام اولیه طرح )صنعت �ی �ایمن �ت �مدیری

ریلی ی طرح و شناسایی�بازبین

گران کنش �ن �تری �لی �اصطراحی و �ی �ریل �ی �ایمنمفهوم�ی ارتباط میان آنها

پروژه های اصلیRFPو 2 نهاد سازی )

،عملیات از ایمنی تفکی�ک از گذاری قانون تفکیک

تحلی�ل س�وانح ]بخش عمده مسیر آن طی شده است[

3 ظرفیت سازی ) های مهارت توسعه

نیروهای مس�تقیم مرتب�ط با ایمن�ی و س�کوهای سیستم

های اطالعاتی مرتبط

4 استقرار و �عه �توس )آزمایشی

چارچوب سازی �ی �نهایصنعت �ازی �س �تاندارد �اسریل�ی، تدوی�ن استانداردهای پیاده ایمنی، �یستمی �س

تدقیق و آزمایش�ی س�ازی استانداردها

5ابالغ و اجباری نمودن ) خصوص در مشاوره

استانداردهای �تقرار ��اسس�یستمی ایمن�ی در تمامی

حوزه ها6ممیزی و ارزیابی )

یستم ها و�ارزیاب�ی کلی�ه سص�دور گواه�ی های موقت، و نگهداری های ممیزی

ضرب االجل ها7 و فرآیند ک�ل بازبین�ی )

بهینه سازی آن

نمونه شناسنامه طرح

�نمودار کلی پیشرفت زمانیطرح

مسیر ادامه کار ر� بس�ته کاری ب�ا ترکی�ب زیر 74در حال حاض

تهیه شده اند.9بسته در باز مهندسی فرآیندهای ایمنی 23حوزه توانمند سازها � بسته در42حوزه نقاط پر ریسک � بسته در

کلیات طرح �تصویب و نظ�ر اتفاق حص�ول )در ص�ورت ص�الحدید س�تاد و تعیی�ن مهل�ت تا

انتهای سال برای نهایی سازی برنامه( ه با حوزه های تخصصی بهره�برگزاری جلس

و ناوگان و زیربنایی برداری، مس�افربری، اتفاق نظر در خصوص کل و جزء برنامه

« برای طرحبرنامه ارتباطاتتنظیم »

از بذل توجه شما سپاسگزارم