จดท าโดย

อาจารยศรอร เจนประภาพงศ

สาขาวชาสารสนเทศศกษา คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยหอการคาไทย

ปการศกษา 2553

* ทรพยากรสารสนเทศในรปแบบใดกตาม (สอสงพมพ สอโสตทศน ฐานขอมล)* จดท าขนเพอคนหาขอเทจจรงบางเรองทตองการ ไมมงหมายจะอาน/ใชเนอหา

ทงหมดทม

* ตวอยางเชน อยากทราบความหมายของค าวา “เจาชวต” กจะคนหาความหมายของค าศพทดงกลาวทพจนานกรมไทย โดยดทค าวา “เจาชวต” เทานน และไมเปดดความหมายของศพทอน ๆ

* จดเรยงเนอหาอยางเปนระบบ มระบบการสบคนทมประสทธภาพ เพอสามารถคนหาสารสนเทศทตองการไดอยางสะดวก และรวดเรวตามความตองการ

* ไมอนญาตใหยมออกนอกหองสมด

ความหมาย “ทรพยากรสารสนเทศประเภทอางอง(Reference Resources)”

การจดเกบ Reference Resources:

1. หนงสออางอง ใหสญลกษณ “อ” “R” “Ref” ก ากบเหนอเลขเรยกหนงสอ อ

495.913

ร656พ

แยกจากหนงสอทวไป -----> สวนหนง หรอหองหนงจดเรยงเชนเดยวกบหนงสอทวไป บรการชนเปด

2. สอโสตทศน ใหสญลกษณ เชนเดยวกบหนงสอ

จดเกบไวท แผนกโสตทศนวสด หองสมดอเลกทรอนกส

3. ฐานขอมลประเภท ซดรอม ฐานขอมลออนไลน ฐานขอมลบน Internetเขาถงสารสนเทศดวยเครองคอมพวเตอร

ความส าคญ “Reference Resources”:

ใชคนหาค าตอบในเรองทผใชตองการอยางสะดวก และรวดเรว ทงทเปน

* Fact ของ เหตการณ เรองราวตางๆ ทเกดขนในโลกทงทเปนความรทางวชาการ/ทวไป

เชน ภาวะโลกรอน, จ านวนประชากรทนบถอศาสนาพทธในปจจบน, ความหมายของฌลล ผชายทสงทสดในโลก ฯลฯ

* รายชอทรพยากรสารสนเทศตามความตองการของผใชเชน รายชอวทยานพนธ และรายชอบทความทศกษาเกยวกบการใหการศกษา

ผใช ฯลฯ

ลกษณะส าคญ “Reference Resources”:

เนองจากปจจบนมการจดท า Reference Resources ออกมาหลายรปแบบทงทเปนสอสงพมพ (เรยกวาหนงสออางอง) และสออเลกทรอนกส ดงนนในการอธบายลกษณะของ Reference Resources จงอธบายเปน 2 ประเดน คอ

1. ลกษณะทวไป (ทกสอเหมอนกน)

2. ลกษณะแตกตางไปตามรปแบบสอ

2.1 สอสงพมพ (คอหนงสออางอง)2.2 ฐานขอมล (หรอสออเลกทรอนกส)

1. ลกษณะโดยทวไป พบในสอทกรปแบบ

1.1 ใชคนหาขอเทจจรงทางวชาการ/ความรทวไปบางเรอง ไมจ าเปนตองอาน/ ใชเนอหาทงหมด เชน

อยากทราบความหมาย “เจาชวต” ใช -------> พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

1. ลกษณะโดยทวไป พบในสอทกรปแบบ (ตอ)

1.2 รวมความรหลายประเภท ใชคนหาความรทเกดขนในโลก โดยเฉพาะเรองราวใหม ๆ เชน

อยากทราบวาใครไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพปลาสดใช --> Information Please Almanac หรอ Infoplease.com

1. ลกษณะโดยทวไป พบในสอทกรปแบบ (ตอ)

1.3 มขอบเขตเนอหากวางขวาง คลอบคลมวชาการตางๆ ใหรายละเอยดกวาง ๆ เปนพนความรในสาขาหนง ๆ เชน

อยากทราบขอมลเกยวกบการจดท าสาระสงเขป (Abstracts and Abstracting) ซงเปนพนความรของผเรยนในสาขาวชา Information Studies

ใช ------- > Encyclopedia of Library and Information Science

1. ลกษณะโดยทวไป พบในสอทกรปแบบ (ตอ)

1.4 เขยนเรองราวอยางกะทดรดจบในตวเอง “บทความ”

1.5 เขยนโดยผทรงคณวฒหลายทาน เชน Katz, Taylor, Bopp, Cohen …

1. ลกษณะโดยทวไป พบในสอทกรปแบบ (ตอ)

1.6 เรยบเรยงเนอหาเปนระบบ เชน ตามล าดบอกษร หวขอเรอง (Topic) ฯลฯ

คนงาย ถาเปน

* Reference Books จะมเครองมอชวยคน เชน ค าน าทางอกษรหรอเลขทน าเลม รายการโยง ดรรชน ฯลฯ

* databases ดท

วธการคนคน: 1) Search (Basic / Advanced)

2) Browse (หมวดหม, ตวอกษร)เทคนคการคนคน: ตรรกบล (Boolean Logic) (and or not)

คนระบเขตขอมล (Field) (Title:abstracts)ฯลฯ

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ

2.1 ถาเปน หนงสออางอง (Reference Books) มลกษณะเพมเตม ดงน1) เรยบเรยงเนอหาอยางเปนระบบ

1.1) Alphabetical Arrangement คอ เรยงตามล าดบอกษรแบบพจนานกรมถาเปนหนงสออางองภาษาไทย เรยงตามแบบ พจนานกรมฉบบราชบณฑตย-

สถาน เชน

กกธภณฑ

กมทกระสวนกญชรแกลลอนไกแจ

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

ถาเปนหนงสออางองภาษาตางประเทศ เรยงได 2 วธ

ก. Word by Word Arrangement เรยงแบบค าตอค า ดไปทละค า

1. Horse 2. Horse Racing

3. Horseback Riding 4. Horses and Their Relatives5. Horseshoe Crab 6. Horseshoe Pitching

ข. Letter by Letter Arrangement เรยงแบบอกษรตออกษร ดไปทละตวอกษร1. Horse 2. Horseback Riding

3. Horse Racing 4. Horses and Their Relatives5. Horseshoe Crab 6. Horseshoe Pitching

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

1.2) Chronological Arrangement เรยงตามล าดบเหตการณทเกดขนกอนหลง

เชน สารานกรมประวตศาสตร สมพตรสร ฯลฯ

1.3) Geographical Arrangement เรยงตามสภาพภมศาสตร เรยงตามเขตทตงทาง

ภมศาสตร เชน หนงสอน าเทยว หนงสอแผนท เปนตน

1.4) Classified Arrangement เรยงตามระบบการจดหมหนงสอ/หมวดหม

เรยงตามล าดบของการแบงหมวดหมหนงสอ (เชน DC LC) เชน หนงสอบรรณานกรม เปนตน

1.5) Topical/ Subject Arrangement เรยงตามหวขอวชา เรยงตามล าดบภายใตหวขอวชา หรอหวขอกวาง ๆ เชน ดรรชนและสาระสงเขป หนงสอบรรณานกรม เปนตน

ตวอยางการจดเรยงตามหวขอวชา ( Topical/ Subject Arrangement )

สารานกรมวทยาศาสตร:1. วทยาศาสตรกายภาพ (เชน สรยปราคา น าขนน าลง)2. วทยาศาสตรชวภาพ (เชน เซงจ หวใจ)3. วทยาศาสตรและเทคโนโลย (เชน ทอพวซ กลองถายรป)

บทคดยอวทยานพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย:คณะ สาขาวชา ชอผเขยน (เรยงตามล าดบอกษร)

2) มการจดท าเครองมอชวยคนเนอหาภายในเลม คนไดเรวยงขน

2.1) Volume Guide อกษร/เลขทน าเลม

เลม 1 Vol 1ก - โขนง A-C

- พบใน หนงสออางองหลายเลมจบ

- อยทปกหนงสอ สนหนงสอ ฯลฯ

- รวาหนงสอเลมนนมเนอหาเรมตน และสนสดทตวอกษร/เรองใด

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

2.2) Inside Guide Word = ค าน าทางคอ ค าทปรากฏอยมมบนซายขวา หรอกลางหนากระดาษแตละหนา

ท าใหทราบวาหนานน ๆ ขนตนดวยค าใดถงค าใด

กเลน 106 กฬา so/society 818

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

2.3) Thumb Index = ดรรชนรมหนากระดาษ ปรากฏทรมหนงสอดานตรงขามกบสนหนงสอ พบในหนงสออางองเลมหนา ๆ

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

2.4) Cross Reference = สวนโยง เปนการแนะน าใหไปอานเรองทตองการจากหวขออนๆ ภายในเลม (see, see also) เชน

พระภกษ ดท สงฆ Oil Companies See Petroleum industry

การบรหารงานบคคล ดเพมเตมท การนเทศลกจางการประเมนผลงาน

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

2.5) Index = ดรรชน น าค า/กลมค าส าคญในหนงสอ มาจดเรยงตามล าดบอกษร & มเลขหนาก ากบ ปกตอยทายเลม แตหนงสอชด ดรรชนอยในเลมสดทาย บอกทงเลมท (Volume) และ หนาทปรากฎเรองนน ๆ เชน

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

ดรรชนทอยทายเลม ดรรชนแยกเลมReference sources LOAN 17-361; Banks and

guide to, 302-8 Finance 3-154, 172-174;evaluation of, 293-314 Credit 8-172, 18-130b

Remote users, 13, 146, see also Credit, Economic

2.2 ถาเปน Reference Resources ทอยในรปแบบฐานขอมล มลกษณะเพมเตมดงน

1) ใหขอมลยอนหลงหลาย ๆ ป ในสอ 1 แผน/ฐาน

2) ปรบปรงขอมลไดรวดเรวนบไดเปนชวโมง หรอนาท หรอวนาท

3) มความนาสนใจมากกวาการใชหนงสออางอง เพราะเปนสอผสม

4) บางชอเรองรวม Reference Resources หลาย ๆ ประเภทไวในชอเรองเดยวกน

5) คนหาสารสนเทศไดสะดวก รวดเรว & ตรง Need เขาถงไดหลายจด (ISBN, เลขหมหนงสอ, ชอผแตง, ชอเรอง, ค าส าคญ, หวเรอง ...)จ ากดขอบเขตการคนไดโดยใช ตรรกบล หรอชวงปค.ศ.ของสารสนเทศฯลฯ

6) คนไดทกททกเวลาทกโอกาส

2. ลกษณะของ Reference Resources ทแตกตางไปตามรปแบบของสอ (ตอ)

ประเภท Reference Resources:

จ าแนกได 3 วธ

1. รปแบบ (Format)

2. หนาท (Function)

3. ขอบเขต (Scope)

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

วธท 1: จ าแนกตามรปแบบเปน สอสงพมพ สอโสตทศน ฐานขอมล

ในทนอธบายประเภทของ Reference Resources ทอยในรปแบบฐานขอมลเทานน

ประเภท Reference Resources: (ตอ)ฐานขอมล (Databases)

คอ กลมของสารสนเทศ หรอ เปนสารสนเทศจ านวนหนง

ซงมความสมพนธกน เพราะ มเนอหาในเรองเดยวกน(เชน ใหสารสนเทศทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร)

รวบรวมสารสนเทศจากทรพยากรสารสนเทศประเภทเดยวกน(เชน รวมสารสนเทศจากบทความในวารสาร วทยานพนธ งานวจยทาง LIS)

บนทกในสอทคอมพวเตอรอานได เชน ซดรอม ฐานขอมลออนไลน

มโปรแกรมการจดการฐานขอมล ชวยจดขอมลใหเปนระบบ & คนงาย (ตวอยาง Software เชน Microsoft Access, Oracle)

ตวอยางฐานขอมล เชน LISA (Library and Information Science Abstracts)

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

ประเภทของฐานขอมล:

1. ฐานขอมลอางอง/ฐานขอมลบรรณานกรม(Reference/Bibliographic Databases)

2. ฐานขอมลทใหความร & ขอเทจจรง(Nonbibliographic/ Source Databases)

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

ประเภทของฐานขอมล: (ตอ)

1. ฐานขอมลอางอง/ฐานขอมลบรรณานกรม(Reference/Bibliograhic Databases)

* ใหขอมลชแนะแหลงสารสนเทศทใหค าตอบแกผใช

* ใหรายละเอยดทางบรรณานกรมของทรพยากรสารสนเทศประเภทตาง ๆ

* สวนใหญจะมสาระสงเขป หรอบทคดยอประกอบ

* ตวอยางเชน Readers’ Guide to Periodical Literature, DAO ฯลฯ

* หนงสอบรรณานกรม ดรรชนและสาระสงเขป.* ปจจบนฐานขอมลประเภทนอาจใหเนอหาเตมรป (Full-text) ไดดวย

DIGITAL REFERENCE SERVICES BIBLIOGRAPHY

ตวอยางฐานขอมลอางอง หรอฐานขอมลบรรณานกรม

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

ประเภทของฐานขอมล: (ตอ)

2. ฐานขอมลทใหความร & ขอเทจจรง (Nonbibliographic/ Source Databases)

* ใหความร หรอขอเทจจรง ทมเนอหาสาระสมบรณ น าไปใชประโยชนไดทนท

* แบงยอยได 4 ประเภท ดงน2.1 ฐานขอมลเนอหาเตมรป (Full-text Databases)

2.2 ฐานขอมลตวเลข (Numeric Databases)2.3 ฐานขอมลเนอหาผสมตวเลข (Texual Numeric Databases)2.4 ฐานขอมลคณสมบต (Properties Databases)

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

ประเภทของฐานขอมล: (ตอ)

2.1 ฐานขอมลเนอหาเตมรป (Full-text Databases)

* บนทกสารสนเทศจากสงพมพตนฉบบอยางสมบรณ

* เปนแหลงสารสนเทศทมคณคาสมบรณ & ผใชชอบ

* เชน UPI NEWS (ขาว) NEXIS (กฎหมาย) NEWSCenters (ขาว) ฯลฯ

* พจนานกรม สารานกรม อกขรานกรมชวประวต ฯลฯ

2.2 ฐานขอมลตวเลข (Numeric Databases)* ใหขอมลเปนตวเลขสถตตาง ๆ* สวนใหญมาจาก Primary Sources เชน Donnelly Demographic (ประชากร).

2.3 ฐานขอมลเนอหาผสมตวเลข (Texual Numeric Databases)* ใหขอมลทเปนตวเลข & ขอเทจจรงเรองใดเรองหนง* เชน Standard and Poor’s News (ธรกจ เศรษฐกจ การเงน) ฯลฯ* รวมถงฐานขอมลทใหขอมลประเภท ท าเนยบนาม.

2.4 ฐานขอมลคณสมบต (Properties Databases)* เปนคณสมบต & สวนประกอบของสสาร วตถ แรธาต* สวนใหญเปนขอมลดานเคม ฟสกส วศวกรรม เชน CHEMDEX

ตวอยางฐานขอมลตวเลข(Numeric Databases)

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

วธท 2: จ าแนกตาม หนาท

1. ใหขอเทจจรงโดยตรง (Source Type)

* ใหรายละเอยดของสารสนเทศทใชตอบค าถามไดทนท เชน ความหมายของเจาชวต ฯลฯ

* ไดแก พจนานกรม สารานกรม แหลงสารสนเทศรายป ท าเนยบนามอกขรานกรมชวประวต แหลงสารสนเทศทางภมศาสตร หนงสอคมอ.

2. แนะแหลงสารสนเทศทใหค าตอบ (Direction Type)

* ชแนะ/บอก ใหทราบวาสารสนเทศทตองการอยในทรพยากรสารสนเทศชอเรองใด เชนวจยหลกสตร LIS, ใครท าวทยานพนธเรอง “Search Tools กบการใหบรการตอบค าถามฯ”

* ควบคมแหลงสารสนเทศทมผผลตขน* ไดแก หนงสอบรรณานกรม ดรรชนและสาระสงเขป.

วธท 3: จ าแนกตาม ขอบเขตเนอหาสาระ

1. แหลงสารสนเทศประเภทอางองทวไป (General Reference Sources)

* ใหสารสนเทศทวไปกวางๆ ไมจ ากดสาขาวชา

* เชน สารานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน ฯลฯ* ผใชทวไป และ นกวชาการ

2. แหลงสารสนเทศประเภทอางองเฉพาะวชา (Subject Reference Sources)

* ใหสารสนเทศเฉพาะเรองใดเรองหนง ขอมลละเอยดลกซงกวาใน 1

* เชน สารานกรมคอมพวเตอร ฯลฯ* นกวชาการสาขาวชานนๆ

ประเภท Reference Resources: (ตอ)

การคดเลอก & การประเมนคณคา Reference Resources

1. ปรชญาการพฒนา

2. แหลงผลต & เผยแพร

3. หลกเกณฑการประเมนคณคาโดยทวไป

4. คมอทใชประกอบการคดเลอก

5. เทคนคการคดเลอก

6. การคดออก (Weeding)

การคดเลอก & การประเมนคณคา Reference Resources: (ตอ)

หนาทของบรรณารกษบรการตอบค าถาม (Reference Librarians)

1. ตอบค าถามแกผใช

2. คดเลอก Reference Resources ใหตรงกบความตองการผใช

3. ดแลจดการเรองการจดเกบ Reference Resources ใหเรยบรอย

4. บรการรวบรวมบรรณานกรม

ฯลฯ

ปรชญาการพฒนา Reference Resources

ม 2 หลกการ (รปแบบ, การใช)

1. เนนรปแบบ (Format) * ถาทรพยากรสารสนเทศชอเรองนนมวตถประสงคการจดท าเพอเปน Reference

Resources -----> จดเกบไวในกลม Reference Resources ทนท * Collection จะมขนาดใหญมาก & ครอบคลมครบถวน

* เชน ส านกหอสมดกลาง มหาวทยาลยหอการคาไทย

2. เนนการใช (Usage) * Reference Resources ชอเรองทมการใชมากจะจดเกบไวในกลม Reference

Resources * Collection เลก หางาย

แหลงผลต & เผยแพร Reference Resources

1. ส านกพมพเพอการคา หรอบรษทผขาย/จดจ าหนายฐานขอมล

2. องคกรของรฐ

3. ส านกพมพตวแทนจ าหนาย หรอ บรษทตวกลาง

4. บรษทขายงานทางบรรณานกรม (Bibliographic Utilities)

5. องคกรระหวางประเทศ

6. ส านกพมพมหาวทยาลย

7. สมาคมวชาชพ สมาคมวชาการ & สมาคมเพอการวจย.

แหลงผลต & เผยแพร Reference Resources: (ตอ)1. ส านกพมพเพอการคา หรอบรษทผขาย/จดจ าหนายฐานขอมล

* เปนทงผผลต & จดจ าหนาย Reference Resources ประเภทตาง ๆ

* ขายเอง / จ าหนายการเขาถงเอง หรอ จ าหนายผานรานขายหนงสอ / ส านกพมพตวแทนจ าหนาย (Vendors)

* ส านกพมพเพอการคา กบ ความมชอเสยงในการจดท า Reference Resources

ดรรชนและสาระสงเขป: H. W. Wilson …สารานกรม: Grolier …พจนานกรม: Merriam-Webster, Macmillan …

ฯลฯ

ตวอยาง Reference Resources ทจดท าโดยส านกพมพ H.W. Wilson ซงโดยสวนใหญจะเปน ดรรชนและสาระสงเขป

แหลงผลต & เผยแพร Reference Resources: (ตอ)

2. องคกรของรฐ

* ผผลต & จ าหนายเอง เชน หองสมดรฐสภาอเมรกน ผลต & จ าหนาย Encyclopedia of the

Library of Congress ฯลฯ

* หรอ ใหบรษทตวกลาง (Vendors) จ าหนายให เชน หองสมดแพทยแหงชาตอเมรกน ผลต & จ าหนายฐานขอมล MEDLINE และ

ให ProQuest จ าหนายฐานขอมลดงกลาวดวย (เปนสวนหนงของบรการฐานขอมล DIALOG)

ราชบณฑตยสถาน: พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน สารานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน

หอสมดแหงชาต: บรรณานกรมแหงชาต

ตวอยาง Encyclopedia of the Library of Congress ทจดท าโดยหองสมดรฐสภาอเมรกน

http://www.royin.go.th/th/home/index.php

ตวอยาง Reference Resources จดท าโดยราชบณฑตยสถาน

3. ส านกพมพตวแทนจ าหนาย หรอ บรษทตวกลาง

* รบมาขายอยางเดยว (ขายหนงสอ, จ าหนายการเขาถงฐานขอมลออนไลน)

* เชน ดวงกมลสมย วรสาสน ศกษตสยาม บรษท ProQuest ฯลฯ

บรษท ดวงกมลสมย จ ากดเปนตวแทนจดจ าหนายหนงสอของส านกพมพชนน าตางๆ อกมากมาย อาท เชน สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน) และอกหลายส านกพมพชนน าในประเทศ และเปนผน าดานสอการเรยนการสอนภาษาองกฤษ ของส านกพมพ Oxford University Press (ELT) รวมถง Cambridge University Press (ELT) แตเพยงผเดยวในประเทศไทย

4. บรษทขายงานทางบรรณานกรม (Bibliograhic Utilities) * จ าหนายการใชฐานขอมลบตรรายการของขายงานแกหองสมดสมาชก

เชน OCLC เปนตน

5. องคกรระหวางประเทศ

* ผลต & เผยแพร Reference Resources ประเภทตาง ๆ

* เชนUNESCO - Statistical Yearbook (หนงสอรายป)

FAO - AGRIS (ฐานขอมลการเกษตร)

ตวอยางรายชอ Reference Resources จดท าโดย UNESCO

6. ส านกพมพมหาวทยาลย

* ผลต & จ าหนาย Reference Resources ทผลตโดย มหาวทยาลยเอง

เชน Columbia University Press ผลต Grangler’s Index to Poetry เปนตน

* หมายรวมถง หองสมดสถาบนการศกษาแหงนนทผลต Reference Resources ดวย เชน หองสมดNIDA ผลต ดรรชนวารสารไทย ฯลฯ ส านกหอสมด มธ. ผลต ดรรชนราชกจจานเบกษา

* หมายรวมถง คณะท างานเฉพาะกจของการรวมตวบรรณารกษหองสมดสถาบนอดมศกษา เชน คณะท างานฝายวารสาร -รวมรายชอวารสารในหองสมดสถาบนอดมศกษาคณะท างานฝายพฒนาทรพยากรสารนเทศ -นามานกรมแหลงทรพยากรสารนเทศ

ฯลฯ

http://cup.columbia.edu/

7. สมาคมวชาชพ สมาคมวชาการ & สมาคมเพอการวจย

* ผลต & เผยแพร Reference Resources ทมประโยชนตอบคลากรในกลมวชาชพนนๆ

* เชน Library Association - LISAAmerican Chemical Society - Chemical Abstract เปนตน.

ตวอยาง Reference Resources ของ ALA

การประเมนคณคา Reference Resources โดยทวไป

1. เกณฑการประเมนคาหนงสออางอง (ม 7 ขอ)2. เกณฑการประเมนคาทรพยากรสารสนเทศประเภทอางองในรปแบบฐานขอมล

หรอสออเลกทรอนกส ม 3 สวน2.1 เกณฑกลางทวไป (ฐานขอมลออนไลน & ซดรอม) (ม 9 ขอ)2.2 เกณฑใชคดเลอกฐานขอมลออนไลน (ม 3 ขอ)2.3 เกณฑใชคดเลอกซดรอม (ม 4 ขอ)

1. พจารณาความตองการผใชเปนหลก (เปนใคร สนใจสาขาใด)

2. วตถประสงคการจดท า

2.1 เปน Reference Resources หรอไม

2.2 ใหเนอหาสาระดานใด (เรองใดเรองหนง, ครอบคลมทกเรอง) เชน สารานกรมปรชญา = รวมเรองเฉพาะดานอยางครบถวน ละเอยด ลกซง

Encyclopedia Americana = รวมทกเรอง ใหรายละเอยดอยางกวาง ๆ

2.3 กลมผอาน (เดก ผใหญ นกวชาการ ฯลฯ) ถาตรงกบกลมผใชเรา ---------> ส ารวจการใชภาษา &

การน าเสนอเนอหา เหมาะสม.

การประเมนคณคา Reference Resources โดยทวไป

3. ขอบเขตเนอหา3.1 เปน Reference Resources ประเภทใด

(ใหสารสนเทศโดยตรง, ชแนะแหลงสารสนเทศ )

รแลว -----> ตรวจสอบสงทควรมใน Reference Resources ประเภทนน ๆ1) ใหสารสนเทศโดยตรง ดวา เนอหาครอบคลม ครบถวน ถกตอง ชดเจน ลกซง2) ชแนะแหลงสารสนเทศ ดวา รวมทรพยากรสารสนเทศประเภทใด ใหขอมลทาง-

บรรณานกรมครบถวน +Abstract +Full text

3.2 เนอหาสาระมคณคา

3.3 ครอบคลมสารสนเทศชวงปใด

3.4 สารสนเทศทนสมย มการUpdateขอมลสม าเสมอ

3.5 เสนอเนอหาเปนแบบแผนเดยวกน

4. ความนาเชอถอ

4.1 ผจดท า (ผแตง/ผรวบรวม/บรรณาธการ) --> คณวฒ ประสบการณ ความเชยวชาญ

4.2 ส านกพมพ ---> ความมชอเสยง เชน ดรรชนและสาระสงเขป H W Wilson

4.3 แหลงความรทใชอางอง (บรรณานกรม) ทนสมย ปฐมภม

4.4 ความเปนกลางในการน าเสนอสารสนเทศ (ลทธความเชอ ศาสนา สผว เชอชาต )

5. ความสะดวก รวดเรวในการคนหา

5.1 หนงสออางอง ดท

- การจดเรยงเนอหา

- เครองมอชวยคนเนอหาภายในเลม (เชน ดรรชน, สวนโยง, ค าน าทาง)

5.2 ฐานขอมล ดท “วธการสบคน” และ “เทคนคการคนคน”- คนจาก Keyword หวเรอง ชอผแตง เลขหมหนงสอ ISBN ...

- การใชตรรกบล (Boolean Logic) - การใช Truncation (การตดค า)- การหยดสบคนกลางคน

- การพมพผลการสบคน (ยอ เตม) ฯลฯ

6. ราคา เหมาะสมกบคณภาพ ราคาแพงแตใชเยอะ OK

7. ลกษณะพเศษอน ๆ (ใหสารสนเทศทไมมในชอเรองอน, คนขอมลงายกวา)

กรณเปนฐานขอมล หรอสออเลกทรอนกสมเกณฑเพมเตม ดงน

1. มเรอง Hardware/ Software เขามามสวนชวยตดสนใจ

- ความสามารถเขากบ/ ใชไดกบ IT เดม

- คาใชจายเพมเตมดาน Hardware/ Software - มระบบการจดการเพอการคนคนสารสนเทศทมประสทธภาพสงสด

2. เทคนคพเศษในการคนหาสารสนเทศ เชน คลงค า (Index) คนระบ Fields …

3. การไดรบอนญาตเกยวกบลขสทธ

- หนงสอ คมครองโดยอตโนมตตามพรบ.ลขสทธ

- ฐานขอมล จะมเรอง License เขามาเกยวของ (สทธในการใช ท าส าเนาซอฟตแวร และท าส าเนาขอมล)

4. คาใชฐานขอมลออนไลนเชงพาณชย จะแตกตางไปแตละฐาน (อตราคาใชฐาน คาค าสงพมพ คาใชสารสนเทศบนจอภาพ ฯลฯ)

5. บรการจากส านกพมพ/ ผจดจ าหนายฐานขอมล จะแตกตางไปแตละฐาน

- บรการ Hotline

- การคดคาบรการในอตราพเศษ (ลดราคา)

- บรการจดสงเอกสาร

- คมอการใชฐาน (ม? ปรบปรง?)

- บรการจดฝกอบรมการใชฐาน

- บรการ Newsletter เพอ? สงแบบใด?

ฯลฯ

6. ถาเปนซดรอม เลอกทมปรมาณสารสนเทศเตมแผน & ใช CD-Networking

7. ประหยดเนอทในการจดเกบ และเกบขอมลในปรมาณมากกวาสอสงพมพ

8. เปน Multimedia นาสนใจกวาสอสงพมพ.

คมอทใชประกอบการคดเลอก Reference Resources:(ความหมาย, ประเภท)

คอ

สงพมพ/ ฐานขอมล ทชวยประเมนคา Reference Resources

เพอ คดเลอก Reference Resources ชอเรองทดทสดมาไวใหบรการ

ประกอบดวย รายชอ Reference Resources + รายละเอยดทางบรรณานกรม + บรรณนทศน หรอ บทวจารณ ประกอบแตละชอ.

บทวจารณ (Review) * เปนการตรวจสอบ & วจารณ Reference Resources โดยเฉพาะ

* วจารณในประเดน- ผแตง: ใคร ท างาน ผเชยวชาญดาน ----> นาเชอถอ- Goal / เปาหมาย: บรรล (ดจาก Scope)- แนวการเขยน (Writing Style): ภาษางายๆ อานงาย ศพทเทคนค- ขอบเขตเนอหา: องคประกอบ หวขอส าคญ ลกษณะพเศษ ฯลฯ

* ชขอด - ขอเสย อยางชดเจน

* วจารณเปรยบ (ชอเรองอน, ชอเดยวกนตาง Edition)

* เพอใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจเลอกซอ Reference Resources ชอเรองทดทสด.

เปนบทวจารณ เพราะวจารณเจาะลงไปทเนอหาของแผนทวามการใหสารสนเทศใหม ๆ ในประเดนใดบางโดยเปรยบเทยบกบ edition ท 9 และบอกวาม bias ในการน าเสนอมาตราสวนแผนทยโรป รวมถงแนะน าวาเหมาะกบผอานกลมใด

เปนบทวจารณ เพราะ

1. บอก Goal ชดเจน

2. บอก Scope ชดเจน

3. Update ขอมลประจ า

4. การจดการไซต

1. คนงาย

2. Load ขอมลเรว

บรรณนทศน (Annotation)

* การสรปสาระทเปนประเดนส าคญของ Reference Resources ชอเรองนน ๆขอมลทให = Goal, Scope, Special Features

* กรณเปนบรรณนทศนเชงวจารณจะมการแจกแจงขอด - ขอเสย วจารณเปรยบเทยบ (ชอเรองอน, ชอเดยวกนตาง Edition)

* เพอ 1. แจงผอานทราบสาระ2. ชวยในการพจารณาคดเลอก

(ทมา: http://www.lib.ku.ac.th/reference_DB.htm)

ตวอยาง บรรณนทศน

ประเภทของคมอทใชประกอบการคดเลอก Reference Resources :

1. คมอฉบบหลก (Guide to Reference Sources)

2. วารสารวชาชพทใหบทวจารณ หรอบรรณนทศน Reference Resources ชอเรองใหม ๆ.

ประเภทของคมอทใชประกอบการคดเลอก Reference Resources

1. คมอฉบบหลก (Guide to Reference Sources)

* ใหรายชอ Reference Resources ชอเรองส าคญ ๆ ทเปนฉบบมาตรฐานทควรจดไวใหบรการในหองสมด/ ศนยสารสนเทศ

* ประโยชน 1. สราง Collection ของ Reference Resources ใหมๆ2. ปรบปรง/ พฒนา Collection ของ Reference Resources ทมอยเดม

--> ทนสมย

* ตวอยางเชน Guide to Reference MaterialsAmerican Reference Books Annual

2. วารสารวชาชพทใหบทวจารณ/ บรรณนทศนของ Reference Resources ใหม ๆ

1. จดท าเพอใชเปนคมอการคดเลอก Information Resources ใหมๆ รวมถง Reference Resources ชอเรองใหม ๆเชน CHOICE

(http://www.ala.org/ala/mgrps/divs/acrl/publications/choice/choicereviewsonline/cro.cfm)

BOOKLIST (http://www.ala.org/ala/aboutala/offices/publishing/booklist_publications/booklist/booklist.cfm)

2. เปนวารสารวชาการ และ มคอลมนบทวจารณ/ บรรณนทศน Reference Resources

ชอเรองใหม ๆ เชน LIBRARY JOURNAL (“Reference” “Database & Disc Review”)

(http://www.libraryjournal.com)

การคดออก (Weeding) (ความหมาย, เกณฑการคดออก)

คอ กระบวนการคดทรพยากรสารสนเทศ (รวม Reference Resources) ทไมมประโยชนในการใชออกจากทจดเกบ

เปนสวนหนงของกระบวนการพฒนาทรพยากรสารสนเทศ (Collection Development) เพอใหม Reference Resources ททนสมย ตรงตามความตองการ & เขาถงงาย

เกณฑการคดออก:

1. เกณฑทวไป * ขอมลเกา * ไมมการใช/ ไมไดใช * ไมมประโยชน มชอเรองใหมแทน.

2. เกณฑส าหรบ Ref. Reso. แตละประเภท -----> มง Reference Books

3. เกณฑการคดออกโดยดสาขาวชาเปนหลก