2011; 19(1): 27-29

Radyofrekans ablasyon uygulama kolayl›¤›, güvenilirli¤i ve baflar›l› sonuçlar›nedeni ile primer karaci¤er tümörlerinin tedavisinde kullan›lmaktad›r. Rad-yofrekans ablasyon karaci¤er transplantasyonu öncesi köprü tedavisi olarak dakullan›lmaktad›r. Burada radyofrekans ablasyonun nadir görülen iki kompli-kasyonunu bildiriyoruz.

Anahtar kelimeler: Radyofrekans ablasyon, HCC, plevral efüzyon

Radiofrequency ablation has become widely accepted as an approach againstprimary liver tumors because of its ease, safety of use and high level of effec-tiveness. radiofrequency ablation has also been performed as bridge therapyfor hepatocellular carcinoma prior to liver transplantation. Herein, we reporttwo rare complications of radiofrequency ablation.

Key words: Radiofrequency ablation, hepatocellular carcinoma, pleural effu-sion

G‹R‹fi

Her y›l 626000 yeni vakaya hepatosellüler kanser (HCC) ta-n›s› konmaktad›r. Dünya genelinde 5. en s›k görülen ve 3. ens›k ölüm nedeni olan kanser türüdür (1). Rezeksiyon veya ka-raci¤er transplantasyonunun mümkün olmad›¤› durumlardalokal ablatif tedaviler uygulanabilir. Son y›llarda HCC tedavi-sinde radyofrekans ablasyon (RFA) kullan›m› giderek artarak,perkütan alkol enjeksiyonunun (PAI) yerini alm›flt›r. Dahabüyük çapl› tümörlerdeki etkinli¤i, ifllem say›s›n›n azl›¤› vedaha az komplikasyon oran›n›n yan›nda survi avantaj› nede-ni ile PAI’ye tercih edilmektedir (3). Burada RFA sonras› na-dir görülen iki komplikasyonu bildiriyoruz.

OLGU SUNUMU

VAKA I

Hepatit C enfeksiyonuna ba¤l› kronik karaci¤er hastal›¤› nede-niyle takip edilen 54 yafl›ndaki kad›n hasta kontrol tetkiklerin-de alfa feto protein yüksekli¤i ve abdomen tomografisinde ka-raci¤erde 3 adet, en büyü¤ü 22 mm çap›nda olan HCC ileuyumlu lezyon izlenmesi üzerine hastaneye yat›r›ld›. Fizikmuayenesinde orta derecede asit saptand›. Kadavra listesindenakil bekleyen hastaya RFA yap›lmas› planland›. ‹fllem sonra-s›nda hastan›n sa¤ üst kadran›nda orta aksiller hat ile ksefoidaras›nda kalan alanda arkus kostarum boyunca yaklafl›k 5 cmeninde flifllik ve a¤r› geliflmeye bafllad›. Tam kan takiplerindehemoglobin de¤erinde belirgin düflme olmad›. Yap›lan acil ab-domen ultrasonografisinde (USG) kanama ile uyumlu görü-nüm izlenmedi. Hastan›n a¤r›s› geriledi ancak takiplerinde flifl-lik gerilemedi. Yüzeyel doku USG’sinde peritoneal s›v›n›n RFAtrakt› boyunca cilt alt›na s›zd›¤› görüldü. Bat›nda yayg›n asit-

ten dolay› artan peritoneal bas›nç sonras› peritoneal s›v›n›n butrakttan geçerek cilt alt›nda topland›¤› düflünüldü. ‹ntraperi-toneal bas›nc› azaltmak amac› ile peritoneal bofllu¤a kateter ta-k›lmas›na karar verildi. Aral›kl› kateterden s›v› boflalt›larak ta-kip edildi. Cilt alt› s›v›n›n tamamen kayboldu¤u gözlendi. Di-üretik tedavisi düzenlenen hasta taburcu edildi. Bir ay sonrakontrole gelen hastan›n USG’sinde cilt alt›nda s›v› izlenmedi.

VAKA II

Hepatit C enfeksiyonuna ba¤l› karaci¤er sirozu tan›s›yla takipedilen ve karaci¤er transplantasyon listesinde olan 64 yafl›ndaerkek hasta, nefes darl›¤› ve kar›n fliflli¤inde artma nedeniylebaflvurdu. Fizik muayenesinde kar›n distandü görünümdeidi. Perküsyonda kar›nda aç›kl›¤› yukar› bakan matite ve pre-tibial ödem saptand›. Akci¤er grafisinde her iki kostofrenik si-nüs aç›k idi, parankimde patoloji saptanmad›. Abdomen ul-trasonografisinde masif asit tespit edildi. Laboratuar incele-mesinde total bilirubin 4,3 mg/ dl, INR 2,2, albumin 2,3 g/dlidi. Hastan›n MELD skoru 20 olarak hesapland›. Örnekleyiciparasentez yap›ld›. Serum-asit albumin gradienti 1,5 g/ dl idi.Hücre say›m›nda 100 lökosit/ mm3 say›ld›. Asit sitolojisindepatoloji saptanmad›. Portal hipertansiyona sekonder asit ola-rak düflünüldü. Bir ay gibi k›sa bir sürede asit toplanmas› ne-deni ile olas› malignite ve akut portal ven trombüsü ay›r›c› ta-n›s› için yap›lan abdomen tomografisinde karaci¤er sa¤ lobanterior superior segmentte yaklafl›k 10 mm çap›nda HCC ileuyumlu görünümde lezyon saptand› (Resim 1). Lezyon bi-yopsisi HCC ile uyumlu gelen hastaya perkütan RFA yap›ld›.‹fllemden yaklafl›k 20 saat sonra hastada nefes darl›¤› bafllad›.Arteriyel kan gaz› incelemesinde hipoksi izlendi. Akci¤er gra-

RRaaddyyooffrreekkaannss aabbllaassyyoonn ssoonnrraass›› ggeelliiflfleenn iikkii nnaaddiirr kkoommpplliikkaassyyoonn

Two rare complications after radiofrequency ablation

A. Emre YILDIRIM1, Reskan ALTUN1, Demet FIRAT KAYA2, Serkan ÖCAL1, Enver AKBAfi1, Murat KORKMAZ1, Haldun fiELÇUK1, U¤ur YILMAZ1

Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi, 1Gastroenteroloji Bilim Dal›, 2‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›, Ankara

‹letiflim: A. Emre YILDIRIM

Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dal›, Ankara Hastanesi, Fevzi Çakmak

Caddesi 10. Sokak No:45 06490 Bahçelievler / Ankara/ Türkiye • Tel: + 90 312 212 68 68/1205

Faks: + 90 312 223 73 33 • E-mail: draemreyildirim@gmail.com

Gelifl Tarihi: 14.03.2011 Kabul Tarihi: 26.03.2011

OOllgguu SSuunnuummuu

YILDIRIM ve ark.28

fisinde sa¤ akci¤er alt lobda plevral efüzyon ve interlober fis-surde belirginleflme görüldü (Resim 2). Hastan›n nefes darl›-¤›n›n artmas› üzerine torasentez yap›ld›. Plevral s›v› hemora-jik vas›fta idi. Yaklafl›k 1500 ml s›v› boflalt›ld›ktan sonra nefesdarl›¤› flikâyeti geriledi. Oksijen satürasyonu yükseldi. Ertesigün çekilen akci¤er grafisinde plevral efüzyonun ve interloberfissurdeki s›v› görünümünün tamamen kayboldu¤u görüldü(Resim 3). Klini¤i düzelen hasta diüretik tedavisi düzenlene-rek taburcu edildi.

TARTIfiMA

Radyofrekans ablasyon, rezeksiyon veya karaci¤er transplan-tasyonu yap›lamayan HCC’li hastalar›n tedavisinde güvenilirve etkin bir yöntemdir. Farkl› komplikasyonlar› olmas›na ra¤-men nadir görülür. ‹fllemin USG eflli¤inde perkütan olarakyap›lmas›, özellikle karaci¤er segment 7-8 gibi ulafl›lmas› zorlokalizasyonlardaki lezyonlarda, komplikasyon oran›n› artt›r-maktad›r. Livraghi ve arkadafllar›n›n serisinde mortalite %0,3;kolon perforasyonu, tümör rüptürü sonucu hemoraji, perito-nit ve septik flok gibi major komplikasyonlar %2,2; cilt yan›-¤› gibi minor komplikasyonlar da %0,2 oran›nda bildirilmifl-tir (4). ‹zumi ve arkadafllar›n›n 133 hastal›k serisinde ise he-motoraks %0,3 ve pnömotoraks %0,1 oran›nda bildirilmifltir(5). Kore’de yap›lan çok merkezli bir baflka çal›flmada perito-neal hemoraji %0,4 ve pnömotoraks %0,2 hastada görülmüfl-tür (6). Ülkemizde ise 29 hastan›n incelendi¤i çal›flmada, has-talar›n sadece birinde (%3,4) plevral efüzyon ve sonras›ndageliflen ampiyem bildirilmifltir (7).

Cilt alt›na s›zan periton s›v›s›n›n birikmesi sonucu ortaya ç›-kan kitle literatürde ilk defa bildirilen bir komplikasyondur.Bu komplikasyonun ortaya ç›kmamas› için masif asiti olanhastalarda RFA öncesi boflalt›c› parasentez ile kar›n içi bas›n-c›n azalt›lmas› veya RFA sonras› ablasyon i¤nesi çekilirkentrakt›n daha agresif yak›lmas›n›n yararl› olaca¤› kan›s›nday›z.

Di¤er vakam›zda ise segment 7’de bulunan lezyona yap›lan RFAesnas›nda muhtemel plevra ponksiyonu sonucu periton s›v›s›-n›n plevral bofllu¤a geçerek efüzyona neden oldu¤unu düflün-mekteyiz. ‹fllem sonras› ortaya ç›kan nefes darl›¤› flikâyetininolas› plevral efüzyonun habercisi olabilece¤i, ampiyem olma-dan yap›lacak erken müdahalenin önemli oldu¤u kan›s›nday›z.

Resim 1. Segment 7’deki HCC

Resim 2. RFA sonras› plevral efüzyon ve fissür içerisinde s›v› Resim 3. Torasentez sonras› efüzyonun kaybolmas›

RFA sonras› nadir komplikasyonlar29

KAYNAKLAR1. Ferlay J, Bray F, Pisani P, Parkin DM. GLOBOCAN 2002: Cancer Inci-

dence, Mortality and Prevalence Worldwide. Lyon 2004; IARC Cancer-Base No. 5. version 2,0. Lyon: IARC Press.

2. Lin SM, Lin CJ, Lin CC, et al. Randomised controlled trial comparingpercutaneous radiofrequency thermal ablation, percutaneous ethanol in-jection, and percutaneous acetic acid injection to treat hepatocellularcarcinoma of 3 cm or less. Gut 2005; 54:1151-6.

3. Germani G, Pleguezuelo M, Gurusamy K, et al. Clinical outcomes of ra-diofrequency ablation, percutaneous alcohol and acetic acid injection forhepatocellular carcinoma: a meta-analysis. J Hepatol 2010; 52: 380-8.

4. Livraghi T, Solbiati L, Meloni MF, et al. Treatment of focal liver tumorswith percutaneous complications encountered in a multicenter study.Radiology 2003; 226:441-51.

5. Izumi N. Recent advances of radiofrequency ablation for early hepatocel-lular carcinoma. J Gastroenterol Hepatol 2011; 26 (Suppl 1): 115-22.

6. Rhim H, Yoon KH, Lee JM et al. Major complications after radio-frequ-ency thermal ablation of hepatic tumors: a spectrum of imaging fin-dings. Radiographics 2003; 23: 123-34.

7. Geyik S, Akhan O, Abbaso¤lu O, et al. Radiofrequency ablation of un-resectable hepatic tumors. Diagn Interv Radiol 2006; 12: 195-200.