Post on 25-Feb-2018
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
1/72
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
2/72
2
Spis treci
Rachunkowo maych przedsibiorstw. Ryczatowa forma rozlicze....................................1
OWIADCZENIE......................................................................................................................3
Wstp ..........................................................................................................................................4
I. Przedsibiorstwo w wiecie literatury przedmiotu .............................................................6
1.1. Definicja oraz pojcie przedsibiorstwa ......................................................................6
1.2. Zakres dziaa, Modele i typy przedsibiorstw......................................................... 10
1.3. Charakterystyka maych przedsibiorstw ..................................................................25
1.4. Znaczenie maych przedsibiorstw w gospodarce narodowej.................................. 32
II. Rachunkowo przedsibiorstwa ..................................................................................35
2.1 Formy opodatkowania maych przedsibiorstw ........................................................35
2.2. Karta podatkowa ........................................................................................................39
2.3. Ryczat od przychodw ewidencjonowanych ............................................................42
2.4. Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw .............................................................47
III. Formy rozlicze maych przedsibiorstw na przykadzie firmy RESMED.......................54
3.1. Charakterystyka firmy RESMED .................................................................................54
3.2. Obliczenie podatkowej ksigi przychodw i rozchodw na podstawie osiganegodochodu przez firm RESMED ..............................................................................................57
3.3. Obliczenie zaliczki na zryczatowany podatek dochodowy na podstawie osiganegoprzychodu przez firm RESMED ...........................................................................................62
3.4 Wybr korzystniejszej formy ewidencji dziaalnoci gospodarczej na przykadzie firmyRESMED ................................................................................................................................65
Zakoczenie ..............................................................................................................................67
Bibliografia ................................................................................................................................69
Akty prawne .............................................................................................................................70
Wydawnictwo otwarte .............................................................................................................70
Spis tabeli .................................................................................................................................71
Spis rysunkw ...........................................................................................................................72
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
3/72
3
Katowice, dn. 28.05.2015 R.
DOROTA ULATOWSKAimi i nazwisko
Wydzia Finansw i Ubezpiecze
FINANSE I RACHUNKOWOKierunek
OWIADCZENIE
wiadom(a) odpowiedzialnoci prawnej owiadczam, e zoona praca licencjacka pt.:
Rachunkowo maych przedsibiorstw. Ryczatowa forma rozliczezostaa napisana przeze mnie samodzielnie.
Rwnoczenie owiadczam, e praca ta nie narusza praw autorskich w rozumieniuustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994,nr24, poz. 83) oraz dbr osobistych chronionych prawem.
Ponadto praca nie zawiera informacji i danych uzyskanych w sposb nielegalny i niebya wczeniej przedmiotem innych procedur zwizanych z uzyskaniem dyplomw lubtytuw zawodowych uczelni wyszej.
Wyraam zgod na przetwarzanie moich danych osobowych oraz nieodpatne udostpnienie
mojej pracy w celu oceny samodzielnoci jej przygotowania przez system elektronicznego
porwnywania tekstw oraz przechowywania jej w bazie danych tego systemu.
Owiadczam take, e wersja pracy znajdujca si na przedoonej przeze mnie
pytce CD jest zgodna z wydrukiem komputerowym pracy.
................................................................Podpis Autora
Prac wstpnie przyjmuj ..
Data Podpis Promotora
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
4/72
4
Wstp
W yciu gospodarczym wszystkich krajw bardzo wan rol odgrywaj mikro, mae i
rednie przedsibiorstwa. Funkcjonowanie takich firm jest przejawem przedsibiorczoci
spoeczestwa danego kraju. Ich cech charakterystyczn jest szybkie reagowanie na zmiany
preferencji i potrzeb otoczenia. Dziaajc w przemyle i usugach uzupeniaj ofert
podmiotw sektora publicznego i duych przedsibiorstw, dla ktrych czsto stanowi
zaplecze kooperacyjne. Mae i rednie przedsibiorstwa zapewniaj zatrudnienie wielu
pracownikom i tworz znaczc cz produktu krajowego brutto. Coraz czciej uczestnicz
te w midzynarodowy obrocie gospodarczym.
Do wyboru tematu pracy skonio mnie powszechno funkcjonowania maych
przedsibiorstw na rynku. Prag poszerzy w ten sposb zakres swojej wiedzy zarwno z
perspektywy osoby, ktra w przyszoci chciaa by zaoy wasn dziaalno gospodarcz jak
i osoba doradcy w tym zakresie. Pracujc na co dzie w mikro przedsibiorstwie mog w
sposb praktyczny oraz teoretyczny zaprezentowa zagadnienia zwizane z tematem pracy.
Powstanie licznych uproszcze dla nowych przedsibiorcw takich jak dotacje unijne,
ktrych uzyskanie jest stosunkowo proste, powstanie jednego okienka dla rejestrujcych
si przedsibiorstw oraz moliwo rejestracji elektronicznej, przyczynia si do zwikszenia
zainteresowania prac na wasny rachunek. Konsekwencja prowadzenia wasnej
dziaalnoci jest konieczno wyboru odpowiedniej formy opodatkowania na przykadzie
firmy RESMED pragn sprawdzi, ktra z form jest najkorzystniejsza dla tego typu
przedsibiorstwa.
Opracowanie skada si z trzech rozdziaw przedstawiajcych w sposb syntetyczny
najwaniejsze zagadnienia z zakresu podejmowania dziaalnoci gospodarczej.
W rozdziale pierwszym przedstawiono podstawowe zagadnienia zwizane z
dziaalnoci gospodarcz, a w szczeglnoci zwizane z tematyk maych przedsibiorstw, po
to by ukaza informacje jak rol odgrywaj w gospodarce krajowej. W rozdziale tymukazane zostan rwnie formy prawne prowadzenia przedsibiorstw oraz formy ewidencji
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
5/72
5
dziaalnoci.
W drugim rozdziale zostan przedstawione wybrane formy ewidencji dziaalnoci
gospodarczej, czyli podatkowa ksiga przychodw i rozchodw, karta podatkowa oraz ryczat
od przychodw ewidencjonowanych. Wskazane zostanie kto jest uprawniony do prowadzenia
ewidencji w ten sposb oraz jak powinien to robi, aby bez bdnie rozliczy si za dany
okres.
Ostatnia cz pracy to praktyczne zastosowanie powyszej teorii - zestawienie
podatkowej ksigi przychodw i rozchodw z ryczatem od przychodw ewidencjonowanych
na przykadzie mikro przedsibiorstwa RESMED Jolanta Sosna oraz ocena tych bada, a na
zakoczenie wycignicie wnioskw.
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
6/72
6
I. Przedsibiorstwo w wiecie literatury przedmiotu
1.1.
Definicja oraz pojcie przedsibiorstwa
W jzyku potocznym jak i w literaturze moemy spotka si z pojciem firma
uywanym jako synonim do pojcia przedsibiorstwo, tak te bd czyni w dalszym
opracowaniu. Jednak w Kodeksie Cywilnym1, moemy si spotka z jego okreleniem jako
pojcie prawne. Oznacza ono wwczas w przypadku osoby fizycznej imi i nazwisko (nie
wyklucza to doczenia do nazwy pseudonimu, okrelenia wykonywanej dziaalnoci lub
innego dobrowolnie wybranego okrelenia), firm osoby prawnej z kolei jest jej nazwa.
Stanisaw Sudo zaznacza, e pod jedn firm moe funkcjonowa wiele przedsibiorstw,
przy czym kade z nich musi mie jaki dodatek w nazwie i w logo, odrniajcy go od
innych przedsibiorstw tej samej firmy.2 Nazwa i logo firmy maj ogromne znacznie na
rynku w procesie identyfikacji oraz wyrnienia jej w obrocie gospodarczym i prawnym.
Mog wskazywa zarwno na pooenie geograficzne, zakres usug czy rodzaj prowadzonej
dziaalnoci oraz form prawn. Mona wic powiedzie za Iwon Markowicz, eFirma ma
walor dobra osobistego podmiotu (osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki
organizacyjnej niebdcej osob prawn, lecz wyposaonej w zdolno prawn) bdcegoprzedsibiorc i jako taka podlega ochronie prawnej.Zgodnie z przytoczonymi definicjami
pojcie firma stanowi odrbn kategorie, jednak w swojej pracy bd traktowa pojcie
firmy w sensu largo jako synonim przedsibiorstwa.
Trudno jest jednoznacznie zdefiniowa pojcie przedsibiorstwa, jest ono uprawiane
przez wiele dyscyplin naukowych, gdzie w kadej z nich definicja ta rni si mniej lub
bardziej od poprzedniej. W mojej pracy najbardziej zasadne jest jednak uycie jedynie
definicji przedsibiorstwa stosowanych w ekonomii i prawie gospodarczym.
Aby w peni zobrazowa pojcie przedsibiorstwa, naley przeanalizowa jego
rozumienie w ujciu tych dyscyplin naukowych. Podmiot naszych zainteresowa jest w rny
sposb definiowany nawet w tak zawonym obszarze przedmiotowym.
Za Romanem Milewskim w ujciu ekonomicznym moemy wyrni podejcie do
przedsibiorstwa jako wyodrbnion pod wzgldem ekonomicznym jednostk
1
Kodeks Cywilny,Ustawa z dnia 23.04.1964r., art. 431-5
2Przedsibiorstwo podstawy nauki o przedsibiorstwie. Teorie i praktyka zarzdzania, Dom OrganizatoraToru, Toru 1999, s. 38-39
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
7/72
7
prowadzc dziaalno produkcyjn, handlow lub usugow3. Stefan Marciniak z kolei
definiuj podmiot gospodarczy jako organizacje pod jednym zarzdem, wyodrbniona
ekonomicznie i prawnie, ktrej celem jest dziaalno gospodarcza przynoszca zyski
poprzez sprzeda produktw i usug.
4
Podejcie obydwu autorw rni si znaczco, zupenie odmiennie postrzegaj istot
pojcia. Pierwsza definicja jest zwiza i nawizuje jedynie do formy prowadzonej
dziaalnoci, mamy do czynienie z czysto ekonomiczn interpretacj. W przypadku S.
Marciniaka moemy zauway ujte w definicji aspekty zarwno ekonomiczne jak i prawne.
Nie zabrako w niej rwnie okrelenia celw jakie powinny przywieca prowadzonej
dziaalnoci oraz oglnego okrelenia elementw organizacyjnych firmy.
Obszern definicj pojcia moemy znale w pracy pod redakcj Janusza urka jego
zdaniem przedsibiorstwo naley traktowa jako podstawow samodzieln jednostk
gospodarcz, prowadzc dziaalno produkcyjn, usugow bd handlow na wasny
rachunek, wyodrbnion pod wzgldem ekonomiczno prawnym i organizacyjnym, ktra
dysponuje okrelonymi zasobami i czynnikw produkcji i ma na celu przede wszystkim ich
efektywne zagospodarowanie pod ktem osigania korzystnego wyniku finansowego i
zaspokajania potrzeb rynku, tj. indywidualnych konsumentw i przedsibiorstw5 Bardzo
dua szczegowo oraz szeroki wachlarz powiza w rnych wymiarach nauk
ekonomicznych sprawia, e jest ona najpeniejsz definicj dostpn w literaturze przedmiotu
tej dziedziny nauk.
Aby w peni zobrazowa przedsibiorstwo naley przeanalizowa jego znaczenie pod
wzgldem jego wielowymiarowoci6.
o Wymiar ekonomiczny bada efektywno wykorzystania zasobw (kapitau).
Jak wiadomo jednym z celw przedsibiorstwa jest osiganie korzyci
majtkowych (generowanie zyskw) co przyczynia si do zwikszenia wartoci
firmy i przysparza zyskw jego wacicielom
3Podstawy ekonometrii, pod red. R. Milewskiego, PWN, Warszawa 1999, s. 163
4Makro-i mikroekonomia. Podstawowe problemy, pod red. S. Marciniaka, PWN, Warszawa 2006, s. 266-267
5
Przedsibiorstwo. Zasady dziaania, funkcjonowanie, rozwj, pod red. J. urka, Fundacja RozwojuUniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2007, s. 166Typologia Przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 10-11
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
8/72
8
o Wymiar produkcyjny bada produktywno przetwarzania zasobw
energetycznych i materialnych w produkty o wartoci uytkowej, ktre s
szacowane przez rynek konsumencki. W klasycznym podejciu zasoby te to
czynniki uytkowe czyli ziemia, kapita i praca. Ziemie to inaczej dobra daneprzez natur nie wytworzone przez czowieka, kapita moe by rzeczowy lub
finansowy, a praca to ludzie wraz z ich umiejtnociami i dowiadczeniami. 7
o Wymiar prawny zdolno podmiotu do korzystania z praw i wywizywania
si z obowizkw. Zarwno osoby fizyczne jak i osoby prawne korzystaj z
oglnych regulacji prawnych dotyczcych prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej.
o
Wymiar organizacyjny okrelona struktura przedsibiorstwa, ktra umoliwia
sprawny przepyw informacji oraz przebieg procesw decyzyjnych. Bardzo
istotnym jest wic ustalenia zasad organizacji oraz funkcjonowania wg.
Wewntrznych regulacji. Kryterium jego oceny jest wanie sprawno
decyzyjna.
o Wymiar spoeczno socjalny w ktrego skad wchodz ludzie ich
zachowania, motywacje, stosunki midzyludzkie, aspiracje, potrzeby,
zainteresowania i inne behawioralne potrzeby. W kadym przedsibiorstwie
zatrudnienie s ludzie pomidzy ktrymi zachodz rnorakie relacj i to
wanie one podstaw badania tego wymiaru.
o Wymiar etyczny w kadym zakadzie pracy powinny by przestrzegane
wszelkie normy zarwno etyczne jak i moralne, ktre w spoeczestwie
traktowane s jako wzorcowe. Kryterium oceny tego wariantu jest etyka pracy
i biznesu.8
Jak widzimy przedsibiorstwo ze wzgldu na swj charakter nie moe mie czysto
ekonomicznego podejcia. Powizania z innymi dziedzinami nauki oraz szeroki zakres relacji
opisany powyej moliwie najpeniej nawizuje do wszystkich uj przedsibiorstwa
spotykanych w naukach ekonomicznych . W tym ujciu przedsibiorstwo to system w
ktrego skad wchodz podsystemy (wymiary), kady z nich przedstawia jedn dyscyplin
7
Mikroekonomia, M. Rekowski, WROKOPA, Pozna 2008, s. 128Statystyczna analiza ywotnoci firm, I. Markowicz, Wyd. Naukowe Uniwersytety Szczeciskiego, Szczecin
2012, s. 39-40
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
9/72
9
funkcjonowania i wymaga zastosowania odpowiednie metody interpretacji.
Nie moemy zapomnie o literze prawa w kontekcie definicji przedsibiorstwa.
Polskie prawo w Kodeksie cywilnym przestawia nam pojcie przedsibiorstwa w ujciuprzedmiotowym. Art. 551 Przedsibiorstwo jest zorganizowanym zespoem skadnikw
niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. 9
Ustawa wskazuj szczegowo skadniki tego majtku, s to midzy innymi:
1) Nazwa przedsibiorstwa
2) Wasnoci zarwno ruchomoci jak i nieruchomoci
3)
Prawa wynikajce z umw najmu, dzierawy lub praw korzystania
4) Wierzytelnoci, prawa z papierw wartociowych i rodki pienine
5) Koncesje, licencje i zezwolenia
6) Prawa wasnoci przemysowej
7) Majtkowe prawa autorskie i prawa pokrewne
8) Tajemnice przedsibiorstwa
9) Dokumentacja i ksigi zwizane z prowadzeniem dziaalnoci
W tej formie przedsibiorstwo skada si z cile okrelonych skadnikw wymienionych w
ustawie.
Moemy zauway, e nie zostali w niej uwzgldnieni pracownicy, relacje spoeczne,
zasady etyczne, dowiadczenie, wiedza ani umiejtnoci, tym samym nie stanowi
elementw skadowych przedsibiorstwa. Definicja kodeksowa zawiera w swojej treci
zobowizania zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej, ktre przedsibiorstwo
ma obowizek przestrzega. Normy okrelaj dopuszczalne formy organizacyjne
przedsibiorstw, sposb rejestracji, zakres uprawnie decyzyjnych poszczeglnych organw,
jego skadniki, sposoby przekazania, a take zakazuje zbycia firmy. W kadym kraju
przedsibiorstwo posiada swoj szczegowo okrelon konstrukcj prawn, skonstruowan
wedug istniejcych ustawodawstw.
9Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964r, nr 16 poz. 93 z pniejszymi zmianami
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
10/72
10
1.2. Zakres dziaa, Modele i typy przedsibiorstw
Ekonomia wyrnia trzy podmioty w gospodarce rynkowej przedsibiorstwo,
gospodarstwo domowe i jednostki organizacyjne pastwa10. Gospodarstwo domowe zajmuje
si konsumpcj, ale dostarcza rwnie czynnik produkcji jakim jest wasna praca wiadczona
na rzecz przedsibiorstwa. W Pastwowych jednostkach organizacyjnych przebiega wtrny
podzia dochodw spoeczestwa. Jedynie przedsibiorstwo decyduje o aktywnoci
gospodarczej generujc dochd (now warto)11.
Zakres dziaa przedsibiorstwa moe si bardzo rni pomidzy poszczeglnymi
zakadami. Bez wtpienie kade przedsibiorstwo ma wasne cele, ktre wyznaczaj kierunek
dziaania i rozwoju. Cel jest to podany przyszy efekt kocowy do ktrego osignicia si
zmierza. L. Balcerowicz wymieniajc kryteria wasnoci przedsibiorstw jako ostatnie
wymienia cel przedsibiorstwa. Jego zdaniem jest to zmienna ekonomiczna (lub zmienna
odnoszca si do prowadzonej dziaalnoci), ktra jest gwnym przedmiotem
zainteresowania kierownictwa i stanowi gwne kryterium wyboru typu i kierunku
dziaania.12 W literaturze przedmiotu najczciej przyjmuje si maksymalizacj zysku,
zaspokojenie potrzeb konsumenta lub zwikszenia wartoci przemysowej firmy.13
Wyznaczanie celw w przedsibiorstwie ma ogromne znaczenie w procesie zarzdzania nim.
W modelach tradycyjnej firmy gdzie zakadano subiektywne motywy przedsibiorcy i
panowanie warunkw doskonaej konkurencji przedsibiorstwo mogo dy do
maksymalizacji zysku. Jednak gdy przedsibiorstwo wkroczy na rynek monopolistyczny, moe
obra dodatkowe cele midzy innymi rozwojowe lub zwikszenie dochodw zarzdu.
Przedsibiorstwo w swoich dziaaniach powinno zaspokaja rwnie potrzeby klientw,
pracownikw, dostawcw, akcjonariuszy lub spoecznoci lokalnej. Wkady wnoszone narzeczy tych ludzi stanowi niejednokrotnie cele waniejszy od zyskw.14
Janusz urek zaproponowa podzia celw przedsibiorstwa ze wzgldu na jego
10Ekonomia, Makroekonomia, pod red.David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch, PWE Warszawa 2003,s. 2611Wspczesne teorie przedsibiorstwa, T. Gruszecki, PWN, Warszawa 2002, s. 2212
Socjalizm kapitalizm transformacja. Transformacja szkice z przeomu epok, L. Balcerowicz, PWN
Warszawa 1997, s. 110-11113Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B.Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 34-3514Zarzdzanie przez misje, P. Cardona i C. Reya, WKP, Krakw 2009, s.10
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
11/72
11
pozycj na rynku, wyrni on15:
Tabela 1 Cele przedsibiorstwa wg. J. urek
Cele wyznaczane przez przedsibiorstwo musz by cile powizane z warunkami
panujcymi na rynku midzynarodowym i krajowym ( s to nasze cele zewntrzne) oraz z
moliwociami panujcymi wewntrz przedsibiorstwa. Stopie realizacji celw
podstawowych jest uzaleniony od wykonania celw czstkowych. Cele czstkowe
uzalenione s od struktury przedsibiorstwa, wymagaj indywidualnej oceny w zalenoci
od funkcji i miejsca jakie w nim peni. Cele te musz wzajemnie si uzupenia i prowadzi
do spjnego dziaania caego przedsibiorstwa.Cel podstawowy w tradycyjnym modelu sprowadza si do maksymalizacji zysku,
jednak zdaniem autora naley je uzupeni o wielko i struktur przepyww pieninych
oraz maksymalizacj wartoci podmiotu gospodarczego.16Tym wanie celom powinna by
podporzdkowana wszelka dziaalno przedsibiorstwa. Osignicie powyszych celw
zaley od systemu zarzdzania, formy organizacyjnej przedsibiorstwa, polityki zatrudnienia
oraz zarzdzania zasobami ludzkimi.
Autorzy jako gwne cele przedsibiorstwa wymieniaj:
o Wzrost wartoci przedsibiorstwa z wzrostem wartoci firmy mamy do czynienia
gdy w toku dziaalnoci biecej oraz podejmowanych inwestycji stopa zwrotu
zainwestowanego kapitau bdzie wysza ni poniesione koszty zwizane z
dysponowaniem i pozyskaniem tego kapitau.
15Przedsibiorstwo-zasady dziaania, funkcjonowania, rozwj, pod. Red. J. urek, FRUG, Gdask 2007s. 37
16Tame, s. 38
Cele zewntrzne I Cele wewntrzne
cele czstkowe przedsibiorstwa
cele podstawowe przedsibiorstwa
Poprawa pozycji konkurencyjnej przedsibiorstwa na rynku
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
12/72
12
o Zdolno przedsibiorstwa do przetwarzania tworzenie nowych produktw z
wykorzystaniem innych dbr tworzenie nowych kombinacji produkcyjnych17
o
Maksymalizacja zyskw nadwyka przychodw nad kosztami, stratami iobcieniami podatkowymi to zysk. Przedsibiorstwo dy do generowania jak
najwikszych zyskw co stanowi podstaw wzrostu przedsibiorstwa.
o Wzrost wartoci rynkowej oznacza wzrost wartoci akcji firmy lub udziaw
(wypacanych dywidend) wacicieli przedsibiorstwa.
o Rozwj nowoczesnych technologii18 - wprowadzanie nowych technologii wpywa na
sukces rynkowy przedsibiorstwa. Wprowadzenie innowacyjnych rozwiza
gwarantuje im konkurencyjno oraz wzrost wartoci firmy.
Stanisaw Sudo w swojej ksice zaproponowa podzia celw przedsibiorstwa na
podstawowe, szczegowe i zadania z nich wynikajce prezentuje je wykres poniej19
Tabela 2 Cele przedsibiorstwa wg. S. Sudoa
17Podstawy nauki o przedsibiorstwie, pod red. J. Lichtarskiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej,
Wrocaw 2001, s. 4818
Przedsibiorstwo i jego otoczenie w: Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, J.Kowalczyk, A. Kusak, Z. Podgrski, M. Ambroziak, WWZ, Warszawa 2008s. 1219
Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, S. Sudo, Dom organizatora, Toru 2002 s. 98
Maksymalizacja
zysku z dugimokresie
Cel gwny przedsibiorstwa: maksymalizacjadochodowoci kapitau w dugim okresie czasu
Zaspokojenie potrzeb odbiorcw przez wytworzenie dbri/lub wiadczenie usug
Misja przedsibiorstwa: szczeglna rola w zaspokajaniupotrzeb
Cel ( zadanie)
szczegoweCel ( zadanie)
szczegoweCel ( zadanie)
szczegowe
Maksymalizacja
wzrostu wartocirynkowej
przedsibiorstwa
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
13/72
13
Pierwszym znaczcym celem przedsibiorstwa jest maksymalizacja zyskw, pozyskanie
nadwyki przychodw nad kosztami, stratami i innymi obcieniami. Racjonalne
gospodarowanie zasobami wymaga od przedsibiorstwa aby cel ten realizoway w dugim
okresie czasu, mog to osign dziki:
o Pozyskiwaniu nowych klientw i utrzymywaniu dotychczasowych
o Pozyskiwanie nowych rynkw
o Dobra reputacja w spoeczestwie
o Stworzenia dogodnych warunkw dla pracownikw20
Przedsibiorstwo wielokrotnie musi rezygnowa z obecnych zyskw, wykorzysta je na
rozwj przedsibiorstwa aby w pniejszym okresie wygeneroway jeszcze wiksze zyski.
Denie przedsibiorcw jedynie do osigania zyskw jest dziaaniem krtkoterminowym,
naley je optymalizowa tak aby byy one wyduone w czasie.
Zwikszenie wartoci biecej akcji lub innych udziaw wacicieli prowadzi do
maksymalizacji wartoci rynkowej firmy. Firma moe to osign przez rozbudow firmy,
wprowadzenie nowych technologii produkcyjnych, zmiany organizacyjno-prawne. Jest to
zwizane z duym nakadem kapitaowym, ale przedsibiorca moe liczy na zwrot inwestycji
w pniejszym okresie czasu.21
Za Stanisawem Sudoem moemy wymieni cechy odrniajce przedsibiorstwa od
innych podmiotw :
1. Zadaniem przedsibiorstwa jest prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w sposb
dugotrway, a nie realizacj jednorazowego celu.
2. Zaspokaja swoimi wyrobami i/lub usugami potrzeby innych podmiotw.
Przedsibiorstwo powinno suy otoczeniu.
3. Prowadzi wymian produktw i/lub usug z innymi jednostkami gospodarczymi na
zasadzie kupna sprzeday.
4. Kade przedsibiorstwo posiada okrelone zasoby kapitaowe pochodzce od
waciciela lub wacicieli.
20Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 124
21Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 14
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
14/72
14
5. Samodzielnie podejmuje decyzje wiadomy wybr jednego z moliwych sposobw
postpowania
6. Koszty i obcienia podatkowe pokrywane s z wasnych przychodw
samofinansowanie7. Jest form instytucji zarobkujcej
8. Prowadzi dziaalno na wasne ryzyko22
Kade przedsibiorstwo musi posiada powysze cechy, one wanie odrniaj go od
pozostaych podmiotw dziaajcych w gospodarce.
W literaturze przedmiotu moemy spotka si z podziaem przedsibiorstw wedug
rnych kryteriw klasyfikacyjnych. W zalenoci od dobranych cech autorzy
przyporzdkowuj je do okrelonych typw lub rodzajw przedsibiorstwa. Jak podstawowe
podziay moemy wyrni23:
a) Forma organizacyjno prawna jako podstawowy podzia zostan omwione
szerzej poniej.
b) Rodzaj prowadzonej dziaalnoci
o
Przedsibiorstwo produkujce dobra rzeczowe
-przedsibiorstwa wydobywcze grnicze, energetyczne, zaopatrujce
w wod i gaz, gospodarstwa rolne, lene i rybackie;
- przedsibiorstwa przetwrcze produkcja materiaw
podstawowych, rodkw produkcji i inwestycji, przedsibiorstwa
budowlane, produkcja dbr konsumpcyjnych
o Przedsibiorstwo wiadczce usugi wyrniamy przedsibiorstwa
handlowe, komunikacyjne i transportowe, przedsibiorstwa bankowe,
ubezpieczeniowe, zaopatrujce w prd, gaz, wod, oczyszczanie
miasta, kanalizacja, inne przedsibiorstwa usugowe.24
c) Sektor wasnoci 25
22Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 40
23Typologia przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 79
24
Podstawy ekonomiki i zarzdzania przedsibiorstwem, pod red. J. Kortana, C.H. Beck, Warszawa 1997, s.106-10725
Ekonomika organizacja przedsibiorstw, cz. 1, S. Dbski, WSP, Warszawa 1997, s. 23
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
15/72
15
Tabela 3 Przedsibiorstwa wedug sektora wasnoci
-przedsibiorstwapastwowe-jednoosobowespki SkarbuPastwa-inne pastwowe
jednostkigospodarcze
-jednoosobowespki jednostekkomunalnych-inne jednostkikomunalne
-Spki handlowe zprzewag kapitauSkarbu pastwa,przedsibiorstwpastwowych,
jednoosobowychspek skarbupastwa, jednosteksamorzdowych
-Przedsibiorstwaosb fizycznych-Spki cywilne-Spki handlowe zkapitaemprywatnym-spdzielnie
-Przedsibiorstwa iinne zagranicznepodmioty-filie iprzedstawicielstwazagranicznych osbprawnych-Joint ventures zprzewag kapitauzagranicznego
-Spki handlowe z50% i wikszymudziaem kapitauprywatnego-Joint ventures zprzewag kapitauprywatnego-pozostae jednostkigospodarcze
d) Kryterium wielkoci
o rednie przedsibiorstwa zatrudnia poniej 250 pracownikw, roczne
obroty nie przekraczaj 50 milionw euro lub bilans poniej 43
milionw euro
o Mae przedsibiorstwo zatrudnia poniej 50 pracownikw, roczne
obroty nie przekraczaj 10 milionw euro lub bilans poniej 10
milionw euro
o Mikroprzedsibiorstwo zatrudnia poniej 10 pracownikw, roczne
obroty nie przekraczaj 2 milionw euro lub bilans poniej 2 milionw
euro26
e) Kryterium podmiotowoci
o Przedsibiorstwo jednozakadowe (skadaj si z jednego zakadu
produkcyjnego lub usugowego) i wielozakadowe (skada si z co
26Dz. Urz. WE L 63, 28.02.2014
Gospodarka Narodowa
Sektor publiczny
Wasnopastwowa
Wasnokomunalna
Wasnomieszana
Sektor prywatny
Wasnokrajowa
prywatna
Wasnozagraniczna
Wasnomieszana
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
16/72
16
najmniej dwch zakadw pooonych w dwch rnych lokalizacjach i
penice odrbne funkcje)
o Przedsibiorstwo sieciowe (przedsibiorstwa obejmujce jednolitym
systemem zarzdzania od kilkunastu do kilku tysicy placwek) iwirtualne (przedsibiorstwo powikszajce swoje zdolnoci
produkcyjne lub usugowe wczajc do swojej dziaalnoci sie,
niezalenych innych przedsibiorstw)
o Ugrupowania przedsibiorstw
kooperacyjne alians strategiczny (dugoterminowa celowa umowa
midzy przedsibiorstwami), konsorcjum (wsplne przedsiwzicia o
charakterze przejciowym), zrzeszenia (gwn funkcj zwizkw
pracodawcw s negocjacje z zwizkami zawodowymi oraz
opiniodawstwo, doradztwo oraz konsultacje w sprawie prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej)
- grupy kapitaowe zgrupowanie przedsibiorstw realizujcych
wsplny cel gospodarczy, powizanych udziaowo lub akcyjnie z innym
przedsibiorstwem.27
f)
Obszar dziaania
o Krajowe kupuje wszystkie swoje zasoby i sprzedaje swoje produkty
na terytorium jednego kraju
o Midzynarodowe przedsibiorstwo zlokalizowane na terenie jednego
kraju ale cz zasobw lub sprzeday pochodzi z innego kraju
o Wielonarodowe przedsibiorstwo nabywajce surowce, zacigajce
poyczki, produkujce swoje surowce oraz sprzedajce je na rynku o
zasigu wiatowym
o Globalne przedsibiorstwo nie jest przywizane do kraju ojczystego,
przekracza granice pastwowe28
27
Typologia przedsibiorstw, J. Engelhardt, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 98-115
28Podstawy zarzdzania organizacjami, R.W. Griffin, PWN, Warszawa 1996, s. 169
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
17/72
17
Kady podmiot gospodarczy prowadzcy dziaalno musi posiada okrelon form
prawn, ktra zobowizuje do wykonywania obowizkw i umoliwia skorzystanie z
przywilejw. Formy te s regulowane odrbnie w kadym kraju, jednak obecnie dy si do
harmonizacji norm prawnych, dlatego zrnicowanie pomidzy poszczeglnym pastwami
nie jest znaczce.
W polskim ustawodawstwie moemy wyrni nastpujce formy organizacyjno-
prawne
Tabela 4 Formy organizacyjno-prawne przedsibiorstw
Przedsibiorstwo osb fizycznych najstarsza forma prowadzenia dziaalnoci.
Zgodnie z ustaw dziaalno gospodarcza to zarobkowa dziaalno wytwrcza, budowlana,
handlowa, usugowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze z, a
Osoba
fizyczna
samodzielnie prowadzca
dziaalno gospodarcz
wsplnicy spkicywilnej
prawna
spka z ograniczon
odpowiedzialnoi
spka akcyjna
spdzielnia
przedsibiorstwopastwowe
uomna prawna
spka jawna
spka partnerska
spka komandytowa
spka komandytowoakcyjna
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
18/72
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
19/72
19
wspwacicielem majtku spki. Wszyscy wsplnicy odpowiadaj solidarnie za
zobowizania spki, caym wniesionym oraz osobistym majtkiem.32
Spka z ograniczon odpowiedzialnoci wsplnicy, ktrzy zakadaj spk z
ograniczon odpowiedzialnoci, wnosz do niej wkady pienine lub aport rzeczowe,
wartoci niematerialne i prawne, z tych elementw tworzony jest kapita zakadowy spki.
Wsplnicy otrzymuj imienne udziay, ktre nadaj im prawa i obowizki z nich wynikajce.
Majtek spki jest oddzielony od majtku osobistego, wsplnicy odpowiadaj za
zobowizania spki jedynie do wysokoci udziaw. Spka z ograniczon odpowiedzialnoci
ma obowizek powoywania organw zarzdu33:
o Zgromadzenie wsplnikw jest organem stanowicym w spce, powoywane
obligatoryjnie. Jest najwysz wadz w spce i ma moc uchwaodawcz, decyduje o
najwaniejszych sprawa spki. Kompetencje zgromadzenia wymienione s
enumeratywnie w kodeksie spek handlowy i dziel si na kompetencje
podstawowe oraz o charakterze fakultatywny. Nie jest to jednak katalog zamknity,
gdy umowa spki moe przyzna dodatkowy zakres dziaa ale nie moe on
narusza ustawowych.
o Zarzd penicy w spce funkcje wykonawcz, powoywany obligatoryjnie. Do
zarzdu mog by powoywanie wsplnicy lub osoby niebdce nimi, ale musz
posiada pen zdolno do czynnoci prawnych. Zarzd moe by jednoosobowy
bd wieloosobowy. Prowadzi biec dziaalno spki oraz reprezentuje j;
sposb reprezentacji okrela statut spki.
o Rada nadzorcza (peni funkcje kontroln stale) lub komisja rewizyjna (okresowo)
jest organem nadzoru, powoywana fakultatywnie34. Skada si z co najmniej trzech
osb, czonkami mog by wsplnicy jak i osoby trzecie o penej zdolnoci do
32Przedsibiorstwo-zasady dziaania, funkcjonowania, rozwj, pod. Red. J. urek, FRUG, Gdask 2007s. 23
33
Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s. 61-6234Kodeks handlowy wymaga obligatoryjnego powoania tego organu gdy wsplnikw jest ponad 25, a kapita
zakadowy przekracza 500000z Art. 213
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
20/72
20
czynnoci prawnych. Zarzd nie moe powoywa rady, gdy kontrolowany nie moe
powoywa kontrolujcego. Czonkw nadzoru odwouj uchwa wsplnicy.35
Spki z ograniczon odpowiedzialnoci mog by rnej wielkoci a minimalna wysokokapitau zakadowego wynosi 5000 z. Jest najpowszechniejsz forma prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej w formie spek handlowych w Polsce.
Spka akcyjna rdem regulacji prawnych jest Kodeks Spek Handlowy. Wsplnicy
nie ponosz odpowiedzialnoci majtkiem osobistym za zobowizania spki. Ponosz ryzyko
wniesionego wkadu, ktrego doln granice okrela kodeks spek handlowych na poziomie
100000z36. Prowadzenie spki zajmuje si specjalny organ powoywany do tego zwany
zarzdem. Wsplnicy spki akcyjnej to akcjonariusze ich udziay podzielone s na akcje,
ktrych minimalna warto nominalna zosta okrelona na nie mniej ni 1 grosz.37Akcje s to
papiery wartociowe, ktre stanowi uamek kapitau spki, ktry jest naleny
akcjonariuszom, powiadcza wasnociowy udzia oraz jest zbywalnym papierem
wartociowym. Organy wystpujce w spce akcyjnej:
o
Walne zgromadzenie akcjonariuszy (w sytuacjach szczeglnych nadzwyczajne, rok
rocznie zwyczajne); na zgromadzeniach zwyczajnych zatwierdza si sprawozdania z
dziaalnoci sporzdzane przez zarzd, roczne sprawozdanie finansowe, rozpatruje si
ewentualny podzia zyskw lub sposb pokrycia strat, udziela si absolutorium
czonkom zarzdu, radzie nadzorczej i komisji rewizyjnej oraz podejmuje decyzje w
sprawie zwikszenia kapitau spki.
o Rada nadzorcza wybierana przez walne zgromadzenie, sprawuje stay nadzr nad
dziaalnoci spki, z swojej dziaalnoci musi wykona sprawozdanie w ktrym
uwzgldnia si nadzr nad prac zarzdu oraz sprawozdaniem finansowym. Wydaje
opini co do sposobu podziau zyskw lub strat.
35Prawo spek, pod red. W. Noszka Gabor, BRANTA, Bydgoszcz-Krakw 2006, s.387-409
36
Ustawa z dn. 15 wrzenia 2000, Kodeks spek handlowych, Dz. Z 2013r. poz. 103037Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 54
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
21/72
21
o Zarzd jest organem wykonawczym, powoywany przez rad nadzorcz lub walne
zgromadzenie. Peni funkcje reprezentacyjn, kieruje spk i dba o jej rozwj.38
Rada nadzorcza powinna nadzorowa prac zarzdu ale rwnie wspiera go wustalaniu najkorzystniejszych strategii przedsibiorstwa.
Spdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osb, o
zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym, ktre w interesie swoich
czonkw prowadzi wspln dziaalno gospodarcz39. Gdy spka zostanie zarejestrowana
otrzymuje osobowo prawn. Czonkowie spdzielni wnosz udziay majtkowe stanowice
ich prywatn wasno. Podstaw funkcjonowania jest status uchwalony przez czonkw oraz
prawo spdzielcze. Organami wadzy w spdzielni s walne zgromadzenie, rada nadzorcza i
zarzd. Czonkowie s zarwno zaoycielami jak i pracownikami spdzielni pord nich
wyania si zarzd. Spdzielnie mog funkcjonowa na wielu paszczyznach dziaalnoci
gospodarczej zarwno w produkcji, obrocie towarw jak i w usugach.40
Przedsibiorstwo pastwowe jest samodzielnym, samorzdnym i
samofinansujcym si przedsibiorc posiadajcym osobowo prawn41. Organem
zaoycielskim moe by jedynie minister lub wojewoda. Przedsibiorstwo to posiada
pastwow osobowo prawn, jednak za zobowizania odpowiada samo, a nie jako Skarb
Pastwa. Przedsibiorstwa maja obowizek dokonywania wpat z zyskw opodatkowanych
podatkiem dochodowym na rzecz budetu Pastwa.42Przedsibiorstwa pastwowe w Polsce
moemy podzieli na:
o Przedsibiorstwa skarbu pastwa:
Dziaajce na podstawie ustawy o przedsibiorstwach pastwowych
Dziaajce na podstawie kodeksu spek handlowych ( jednoosobowe spki
38Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, zarzdzanie przedsibiorstwem, S. Sudo, Polskie
wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa2006 s. 11439
Ustawa z dn. 16 wrzenia 1982, Prawo spdzielcze, Dz. U, 1982 Nr 30 poz. 210, Art. 1 40
Przedsibiorstwo. Podstawy nauki o przedsibiorstwie, zarzdzanie przedsibiorstwem, S. Sudo, Polskiewydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa2006 s. 9841
Ustawa z dn. 25 wrzenia 1981, o przedsibiorstwach pastwowych, Dz. U, 1981 Nr 24 poz. 12242Ustawa z dn. 31 stycznia 1989, o gospodarce finansowej przedsibiorstw pastwowych, Dz. U.1989 Nr
3poz.10, Art.12
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
22/72
22
skarbu pastwa)
o Przedsibiorstwa stanowice wasno pastwowych osb prawnych
o Przedsibiorstwa z przewag kapitau pastwowego 43
Spka jawna w Kodeksie spek handlowych jest to spka osobowa, ktra prowadzi
dziaalno gospodarcz pod wasn firm, a nie jest inn form spki handlowej. Zostaje
zawizania przez podpisanie umowy odpowiadajcej umowie spki cywilnej. Prowadzenie
spraw spki jest zarazem prawem i obowizkiem kadego wsplnika, umowa lub uchwaa
spki moe jednak stanowi inaczej i powierza obowizki zarzdu kilku wsplnikom. Jest to
odpowiednia forma prowadzenia wikszego przedsibiorstwa w sytuacji, gdy nie mona
zgromadzi odpowiedniej wielkoci kapitay, ktry jest niezbdny w przypadku tworzenia
spki kapitaowej.
Spka partnerska umowa powinna by zawarta w formie aktu notarialnego. Jest to
forma przeznaczona gwnie dla przedstawicieli wolnych zawodw, spka moe wykonywa
wicej ni jeden wolny zawd. Zarzdzanie tego rodzaju spk jest uzalenione od woli
wsplnikw. Poszczeglni partnerzy s odpowiedzialni jedynie za sprawy zwizane z oglnym
prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej na tych samych zasadach co spka jawna. Jednak
wsplnicy nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania powstae na skutek wykonywania
przez pozostaych wsplnikw wolnego zawodu.44
Spka komandytowa jest form spki poredniczc pomidzy spk osobow i
kapitaow. W kadej spce wystpuje komplementariusz, ktry za zobowizania spki
odpowiada caym swym majtkiem oraz komandytariusz, ktrego odpowiedzialnoograniczona jest do sumy komandytowej okrelonej w umowie spki. Komplementariusze
peni w spce funkcje reprezentowania jej na zewntrz oraz maj prawo prowadzenia i
nadzorowania jej spraw. Komandytariusze maj ograniczon kontrol w sprawach spki,
mog j reprezentowa tylko w przypadku otrzymania penomocnictwa. Ta forma dziaalnoci
pozwala na dodatkowe zasilenia kapitau firmy ale jednoczenie pozostawia pen kontrol
43
Przedsibiorstwo. Teoria i praktyka zarzdzania, pod. Red. J. Konkoowicz-Pniewska, Warszawa 2011 s.4744Podstawy nauki o przedsibiorstwie, pod red. J. Lichtarskiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej,
Wrocaw 2001, s.73
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
23/72
23
dotychczasowym wacicielom.45
Spka komandytowo akcyjna Uwaana za jedn z najbardziej rozwinitych form
spek osobowych. Wystpuj w niej dwie formy udziaowcw komplementariusze iakcjonariusze. Kompetencje i uprawnienia komplementariuszy s dokadnie takie same jak
wspce komandytowej. Akcjonariusze podobnie jak komplementariusze nie maj uprawnie
do prowadzenia praw spki oraz reprezentacji jej na zewntrz. Za zobowizania spki
odpowiadaj jedynie do wysokoci wkadu wniesionego w postaci akcji. Forma ta zostaa
stworzona z myl o firmach, ktre posiadaj stabiln pozycj na rynku jednak nie posiadaj
wystarczajcego kapitau na rozwj . Taki rodzaj dziaalnoci pozwala na uzyskanie znacznych
rodkw poprzez emisj akcj, ale jednoczenie komplementariusze zachowuj pena
kontrol nad spk 46
Podzia przedsibiorstw ze wzgldu na form organizacyjno-prawn jest podziaem
pierwotnym i podstawowym wobec innych podziaw i typologii. Kady podmiot ktrych
chce prowadzi dziaalno w danym kraju musi posiada okrelon przez ustawy form
prawn, z ktrej wynikaj wobec niego okrelone zobowizania i przywileje.
Obecnie w Polsce w rejestrach REGON podzia przedsibiorstw przedstawia si w
sposb nastpujcy:
45
Przedsibiorstwo i jego otoczenie w gospodarce rynkowej, J. Butra, A. Janowski, J. Kicki, S. Siewierski, K.Wanielista, Wydawnictwo PAN, Krakw 199946
Podstawy funkcjonowania przedsibiorstw, N. Grzenkowicz, EEZ, Warszawa 2008, s. 53
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
24/72
24
Rysunek 1 Spki zarejestrowane w rejestrze Regon wg. Form prawnych 47
Przedsibiorca moe wybra dowoln form organizacyjno-prawn rozpoczynajc
dziaalno gospodarcz, pod warunkiem, e speni wszystkie wymaganie okrelone przez
przepisy prawa. Podczas wyboru wane jest, aby kryteria ktre wykluczaj moliwo
utworzenia danej formy prawnej, zostay usunite lub pozostaje wybr innej formy.
Niezalenie od tego na jak form organizacyjno-prawn zdecyduje si przedsibiorca, musi
pamita, e nie zwalnia go to z obowizku prowadzenia ksigowoci. Rodzaj prowadzonej
dziaalnoci decyduje czy przedsibiorca jest zobligowany do prowadzenia penej lun
fakultatywnie uproszczonej formy rachunkowoci.
47Opracowanie wasne na podstawie, May rocznik statystyczny Polski 2013, Warszawa 2013 s. 506
2%
46%
5%
2%0%1%
44%
0%
Spki zarejestrowane w rejestrze REGONwg. Form prawnych 2012
1. Akcyjne
2.Z ograniczonodpowiedzialnoci3. Jawne
4. Komandytowe
5. Partnerskie
6. Komandytowo - Akcyjne
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
25/72
25
1.3. Charakterystyka maych przedsibiorstw
W literaturze przedmiotu problematyka mikro, maych i rednich przedsibiorstw jest
bardzo wanym elementem.
Przez lata pojawiay si rnorodneokrelenia: drobny wytwrca, przemys drobny,
pozarolnicza indywidualna dziaalno gospodarcza, small business, byo to zwizane z
reform gospodarcz w kraju, gdy nastpia transformacja polskiej gospodarki (przejcie z
gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej). Transformacja wywoaazmiany
w obszarze stosunkw wasnociowych: likwidowanie wasnoci pastwowej i zastpienie jej
wasnoci prywatn. Wywoane to byo stopniowym wypieraniem przez prywatne podmioty
gospodarcze podmiotw pastwowych przez tworzenie nowych jednostek gospodarczychlub przeksztacanie ju istniejcych.
W literaturze przedmiotu moemy si spotka z rnorodnym definiowaniem poj
mikro, may i redni przedsibiorca Iwona Przychocka wymienia cechy charakterystyczne dla
takich form dziaalnoci:
o Obsuguj niewielk cz rynku, na ktrym dziaaj
o
Zarzdzane bezporednio przez wacicieli lub wspwacicieli
o Stanowi samodzieln jednostk organizacyjn, a zarzdzajcy ni
menaderowie lub waciciele podejmuj decyzje samodzielnie niezalenie od
zewntrznego nadzoru48
Znacznie szerzej cechy charakterystyczne odrniajce mikro, mae i rednie
przedsibiorstwa przedstawia Aurelia Bielawska:
o Wikszo MSP prowadzi dziaalno w formie przedsibiorstwa
jednoosobowego.
o Wiedza, dowiadczenie i posiadane przedmioty waciciela decyduj w
znacznej mierze o rozwoje prowadzonej przez niego dziaalnoci.
o MSP charakteryzuj si szybk reakcj na zmiany zachodzc na rynku. Mog
niemal natychmiast wprowadza nowe produkty, dostosowywa swoj si
wytwrcz do obecnego popytu.
o Najczciej bazuj na poszukiwaniu nisz rynkowych, w ktrych mog dziaa
48Mae i rednie przedsibiorstwa w Polsce, I. Przychocka, Sigma, Warszawa 2002, s. 7-8
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
26/72
26
bez obaw na konkurencj.
o Finansowane gwnie z kapitau wasnego wacicieli, co ogranicza tempo ich
rozwoju.
o
Waciciele MSP ceni sobie niezaleno ekonomiczn, dlatego rzadkofinansuj swoj dziaalno z obcych rde finansowania.49
Jako charakterystyczne cechy maego przedsibiorstwa moemy wymieni finansow
niezaleno, jedno i samodzielno zarzdzania, znikomy udzia w rynku oraz brak dostpu
do rynku kapitaowego.50Praktyczniejsze jest jednak zastosowanie klasyfikacji w ktrej bierze
si wartoci mierzalne takie jak liczba zatrudnionych pracownikw czy wielko obrotw.
Zgodnie z Dziennikiem Urzdowym Unii Europejskiej, Komisja wsplnot europejskich
zdefiniowaa pojcia mikro maych i rednich przedsibiorstw w zaleceniu nr C(2003)1422:
Liczba zatrudnionych osb oraz puapy finansowe okrelajce kategoryzacj przedsibiorstw:
1. Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa to takie ktre zatrudniaj mniej ni 250 osb,
a ich obroty roczne nie przekraczaj 50 milionw euro i/lub ich roczna suma
bilansowa nie przekracza 43 milionw euro
2.
Mae przedsibiorstwo zatrudnia mniej ni 50 osoby, a jego obroty i/lub suma
bilansowa nie przekraczaj 10 milionw euro
3. Mikro przedsibiorstwo zatrudnia mniej ni 10 osb, a jego obroty i/lub suma
bilansowa nie przekracza 2 milionw euro51
Zalecenie to wyszczeglnia rwnie rodzaje przedsibiorstw, ktre s brane pod uwag
przy okrelaniu liczby zatrudnionych i kwot finansowych. Wyrnia ono:
o Przedsibiorstwa niezalene niezaklasyfikowane do przedsibiorstwa
partnerskiego lub powizanego
o Przedsibiorstwo partnerskie wszystkie przedsibiorstwa niezaklasyfikowane
jak powizane; Przedsibiorstwo to posiada samodzielnie lub w powizaniu z
jednym lub wicej przedsibiorstw 25% lub wicej udziaw w kapitale lub
49Finanse zagraniczne MSP: wybrane problemy, A. Bielawska, PWN, Warszawa 2006, s. 17-18
50
Tworzenie i rozwj maego przedsibiorstwa, T. Domaski, PWE, Warszawa 1991, s. 17-1851ZALECENIE KOMISJI z dnia 6 maja 2003 r. dotyczce definicji przedsibiorstw mikro, maych i rednich
(2003/361/WE) art. 2
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
27/72
27
prawie gosu w innej firmie.
o Przedsibiorstwa powizane to takie w ktrych zachodzi ktrakolwiek z relacji
-przedsibiorstwo ma wikszo praw gosu w innym przedsibiorstwie
- przedsibiorstwo ma prawo powoywa lub odwoywa wikszo czonkwinnego przedsibiorstwa
-przedsibiorstwo ma dominujcy wpyw na inne przedsibiorstwo
- przedsibiorstwo ktre jest wsplnikiem lub akcjonariuszem w wikszoci
gosw w innym przedsibiorstwie52
Kryteria ilociowe wykorzystuj bezwzgldne miary wielkoci, ale niezbdne jest
uwzgldnienie w procesie klasyfikacji dodatkowego kryterium jakociowego wyrnia si:
system zarzdzania firm, struktur wasnociow kapitau, udzia w rynku, struktur
organizacyjn53najistotniejsze spord tych kryteriw s:
o Niezaleno decyzyjna na wszystkie decyzje zapadajce w firmie nie maj
wpywu adne wadze administracyjne czy kierownictwo organizacji
gospodarczych. Nie maj oni rwnie prawa nadzoru nad prowadzon
dziaalnoci.
o Wzgldna niezaleno finansowa od duych przedsibiorstw - zaleno
powstaje gdy dua firma nabywa mniejszociowe udziay w kapitale. Pozwala
to na korzystanie przez ni z przywilejw maej firmy np. podatkowych.
o Ograniczona moliwo w zatrudnieniu specjalistw odpowiadajcych za
rne sfery dziaalnoci (rachunkowo, marketing, organizacja produkcji, HR
itp.)
o Ograniczony dostp do rde finansowych proponowanych przez rynek
kapitaowy.
o Cechy o charakterze ekonomicznym -niski udzia w runku
o Cechy o charakterze zarzdczym osobiste kierowanie firm przez waciciela
52ZALECENIE KOMISJI z dnia 6 maja 2003 r. dotyczce definicji przedsibiorstw mikro, maych i rednich
(2003/361/WE) art. 3
53
I. Emerling, J. Pfaff, M. Wjcik-Jurkiewicz, Prowadzenie ksig podatkowych i rachunkowych w maych irednich podmiotach gospodarczych, AE Katowice, 2001, s. 7
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
28/72
28
lub wspwacicieli, a nie za pomoc struktur kierowniczych
o Cechy o charakterze wacicielskim niezaleno zarzdcza w
przedsibiorstwie
o
Waciciel decyduje o strukturze spoecznej firmyo rdem finansowania dziaalnoci jest gwnie kapita wacicieli
o Charakterystyczna struktura organizacyjna osob decyzyjn jest waciciel
lub wspwaciciele.54
Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa wpywaj na rozwj gospodarczy w kadym
kraju, bez wzgldu na jego wielko i system ustrojowy. Funkcjonowanie takich form
dziaalnoci wiadczy o tkwicym w spoeczestwie potencjale przedsibiorczym.
Przedsibiorczo to gotowo do podejmowania i rozwizywania nowych problemw w
sposb twrczy, umiejtno wykorzystania posiadanych zasobw, a zwaszcza wiedzy i
dowiadczenia do skorzystania z nadarzajcych si okazji.55 To wanie ta cecha w gwnej
mierze decyduje o przetrwaniu i funkcjonowaniu MSP na rynku.
Miejsce przedsibiorcy w teorii firmy jest zalene od liczby osb podejmujcych
decyzje oraz cele dziaalnoci firmy. Moemy wyrni nastpujce modele:
Tabela 5 Modele przedsibiorstw wg. B. Piaseckiego
1 Typ firmy jest jedna osoba decyzyjna, a celem firmy jest maksymalizacja zyskw. Model
charakterystyczny dla klasycznej teorii firmy.
54
Funkcjonowanie maych i rednich firm produkcyjnych w acuchu dostaw, D. Kisperska-Moro,E.Klosa,A.wierczek,R. Piniecki, UE w Katowicach, Katowice 2010, s. 18 -1955
Wprowadzenie do nauki o przedsibiorstwie, pod red. M. Brzeziski, Difin, Warszawa 2007, s. 19-26
Cel dziaalnoci firmy
Maksymalizacja zysku
Zaspokojenie innych
potrzeb
Liczba osb decyzyjnych
Jedna osoba
1 Typ firmy
3 Typ firmy
Wiele osb
2 Typ firmy
4 Typ firmy
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
29/72
29
o Funkcjonowanie w warunkach konkurencji doskonaej maksymalizacja zysku
przez wprowadzenie bardziej efektywnych procesw produkcyjnych oraz
lepsza organizacja. rdem zysku nie moe by niedoinformowanie klientw
w sprawie rodzaju, iloci, jakoci i ceny dbr proponowanych przezkonkurencje.
o Funkcjonowanie w warunkach konkurencji nie doskonaej rdem zysku jest
nierwny dostp do informacji wszystkich grup uczestniczcych w rynku.
2 Typ firmy jest wiele osb decyzyjnych w firmie, a jej gwnym celem jest maksymalizacja
zyskw. Forma spotykana na gruncie koncepcji zarzadzania uwzgldniajca odmienno
interesw wacicieli i menaderw. Waciciel dy do maksymalizacji zyskw, a menader
do maksymalizacji sprzeday lub wzrostu firmy (zapewniajcy pozycje albo status) lub wasna
wygoda oraz pozycja bez uwzgldniania interesw innych.
3 Typ firmy osob decyzyjn jest jedna osoba, ktra kieruje si w swoim dziaaniu:
o
Ograniczona skonno do ryzyka
o Skuteczne i/lub innowacyjne dziaanie
o Gotowo do ponoszenia odpowiedzialnoci
o Wybr konkretnych rezultatw
Denie do realizacji wyej wymienionych celw jest gwnym rdem dziaania. Zysk
jest jedynie miar sukcesu, a nie celem samym sobie.
4 Typ firmy wiele osb podejmuje decyzje w firmie oraz odrzuca si maksymalizacj zysku
jako cel dziaania. Behawiorystyczna koncepcja firmy w ktrej wiele osb prbuje zrealizowa
swoje indywidualne cele. Nie jedynie waciciel ale dynamika wzajemnych relacji decyduje o
rozwoju firmy, a organizacja jest instrumentem zwikszajcym skuteczno indywidualnych
dziaa.56
56Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 44-46
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
30/72
30
Bogdan Gregor proponuje kolejne klasyfikacje mikro, maych i rednich firm. Moemy
wyrni:
o Firmy rosnce zwizane z nowym rynkiem, a jedyn szans na ich przetrwanie jest
wzrost przedsibiorstwao Firmy stabilne znajdujce si w niszy w ktrej moliwoci wzrostu sprzeday s
ograniczone.
W zalenoci od cech osobowych waciciela, form stabiln wybior osoby o spokojnym
usposobieniu z nisk skonnoci do ryzyka. Wybior wic firm o zasigu lokalnym,
najczciej w formie usugowej. Osoby preferujce dynamiczne i ryzykowne ycie postawi
na stworzenie przedsibiorstwa rosncego wymagajcego wikszego nakadu kapitau czy
wykorzystujce bardziej skomplikowane techniki wytwarzania.
Kolejne typy firm charakteryzuj si krtkim cyklem ycia i wysok stabilnoci
o Firmy martwo urodzone nie osigaj fazy dojrzaoci w rozwoju produktu, co
skutkuje nie uzyskiwaniem wysokich dochodw. Tworzone przez osoby o wysokich
kwalifikacjach technicznych, ale nie przygotowanych do zarzdzania firm.
o
Firmy meteory bazuj na innowacyjnych pomysach. Te formy rozwijaj si bardzo
szybko, ale ze wzgldu na sabo rozwinite struktury organizacyjne szybko upadaj.
Ze wzgldu na procesy zaoycielskie wyrniamy
o Przedsiwzicia zastpujce prac zaoenie wasnej firmy w celu uniknicia
bezrobocia. Zakadane przez osoby zagroone utrat pracy lub ju zwolnione.
o Przedsiwzicie stylu ycia celowe porzucenie dotychczasowego zajcia w celu
osignicia niezalenoci i satysfakcji.
o Wysoko dochodowe stabilne mae przedsiwzicia
o Szybko rosnce zwizane z duym albo rozwijajcym si rynkiem, ktry umoliwia
ich gwatowny rozwj57
57Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 75-76
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
31/72
31
Charakterystyka rednich, maych i mikroprzedsibiorstw jest bardzo szeroka, dlatego nie
moemy jednoznacznie zdefiniowa i sklasyfikowa tego pojcia. Jednak akty prawne
narzucaj pewne kryteria ilociowe, ktre pomagaj podzieli mae formy prowadzonej
dziaalnoci oraz odrni je od przedsibiorstw duych.
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
32/72
32
1.4. Znaczenie maych przedsibiorstw w gospodarce narodowej
Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa bez wtpienia stanowi podstaw gospodarki
wszystkich krajw europejskich. Takie formy przedsibiorstw generuj nowe miejsca pracy,
wykazuj wiksz odporno na kryzysy gospodarcze, ze wzgldu na wysok elastyczno w
dostosowaniu do zmieniajcych si warunkw na rynku. Small business rozwijaj
gospodark gwnie w skali lokalnej, wykorzystuj lokalne surowce i produkty, zasoby
ludzkie, prowadz dziaalno w sektorach gdzie jest duy popyt co zwiksza ich szanse na
przetrwanie. Rozwj tych przedsibiorstw jest uznawany za miar wzrostu gospodarczego
oraz objaw zdrowej konkurencji.
Okres transformacji po 1989 i wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej spowodowayupadek wielu zakadw przemysowych. Stopniowo postpowaa prywatyzacja zakadw, pod
koniec lat 90 sektor prywatny siga prawie 70% ogu zatrudnienia. Spadek produkcji
najsilniej odczu sektor hutnictwa elaza, grnictwa i przemysu wkienniczego. W
momencie przystpienia polski do Unie Europejskiej powstaa swoboda wymiany towarw,
usug i kapitaw. Dziki takiemu rozwizaniu przedsibiorcy uzyskali swobod w dostpie do
rynkw. Zmiany spoeczno gospodarcze przyczyniy si do rozwoju sektora mikro, maych i
rednich przedsibiorstw.58
Polityka gospodarcza wspiera rozwj tego sektora ze wzgldu na wzmocnienie
konkurencyjnoci na rynku, utrzymywanie cen na odpowiednio niskim poziomie, a co za tym
idzie umocnienie konkurencyjnoci na rynkach zagranicznych. Maj one rwnie znaczcy
wpyw na agodzenie rozmiarw i skutkw bezrobocia (ponad 2/3 zatrudnionych w Polsce
pracuje w mikro, maych i rednich przedsibiorstwach). 59 Jednak miejsca pracy w MSP s
mniej korzystne z punktu widzenia pracownikw ze wzgldu na nisze pace, gorsze warunki
BHP, ochrony cywilno-prawnej, dostpu do szkole i stabilizacji zatrudnia.
PKB to miernik poziomu i wzrostu gospodarczego dlatego udzia sektora w MSP w sposb
syntetyczny odzwierciedla jego znaczenie w gospodarce. Aktywno tego sektora przekada
si na wzrost gospodarczy. Dzieje si to gwnie przez tworzenie nowych miejsc pracy,
podnoszenie wydajnoci pracy w gospodarce, wprowadzanie na rynek innowacyjnych
58Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B. Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s.65
59Przedsibiorstwo XXI wieku. Szanse i zagroenia, pod red. B. Lubas, B. Piasny, KUL, Lublin 2012, s. 20
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
33/72
33
produktw i usug, podtrzymywanie konkurencji oraz tworzenie sieci wsppracy. 60
Rysunek 2Udzia w tworzeniu PKB grup przedsibiorstw wedug liczby pracujcych wPolsce 2011 61
Struktura branowa jest bardzo zrnicowana pod wzgldem prowadzonej dziaalnoci.
W 2011 najwicej maych i rednich przedsibiorstw 46,5% og funkcjonowao w usugach,
do wysokie udziay miay rwnie w handlu bo a 29,5%. W ostatnich latach
zaobserwowalimy wysoki wzrostu udziau dziaalnoci tego sektora wanie w usugach oraz
tendencj spadkow w sektorze przemysu. Drobna przedsibiorczo stanowi podstaw
wspomagajc funkcjonowanie duych przedsibiorstw i sektora publicznego.
Niejednokrotnie wsppracuj z duymi przedsibiorstwami, w tym take zagranicznymi,stanowic zaplecze, ktre wspiera ich funkcjonowanie.
Rysunek 3 Struktura MSP w Polsce wedug obszarw dziaalnoci 201162
60Dziaalno maych i rednich przedsibiorstw na rynkach zagranicznych, J. Bednarz, E. Gostomski,
wyd.Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2009,s.2661
Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja
Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 1662Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja
Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 20
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
34/72
34
Struktura geograficzna maych i rednich przedsibiorstw w Polsce nie jest
rwnomierna. Najwiksz liczb tych przedsibiorstw mamy w wojewdztwie Mazowiecki,
Wielkopolskim, Zachodniopomorskim i Pomorskim. Najmniej za mamy w Podkarpackim,
Lubelskim i Opolskim. Dokadne dane prezentuje mapa
63
Rysunek 4 Struktura geograficzna maych i rednich przedsibiorstw w Polsce
MSP stymuluj rozwj gospodarczy, zwaszcza na szczeblu lokalnym i regionalnym, a
take na obszarach wiejskich gdzie wskanik bezrobocia jest bardzo wysoki, a lokalizacja nie
jest atrakcyjna ekonomicznie dla rozwoju duych przedsibiorstw.
Mikro, mae i rednie przedsibiorstwa w duym stopniu ksztatuj gospodark
narodow, tworz nowe miejsca pracy i wpywaj tym na poziom rozwoju gospodarczego
kraju i dobrobyt spoeczestwa. Czym wicej firm na rynku z sektora MSP tym wiksza
konkurencja, a to z kolei wpywa na popraw efektywnoci funkcjonowania przedsibiorstw
oraz doskonalsze zaspokajanie potrzeb. Ten sektor kreuje przedsibiorczo w
spoeczestwie, otwiera drog do samozatrudnienia i daje ludziom szanse na rozwj. W celu
uwidocznienia znaczenia tych przedsibiorstw dla polskiej gospodarki warto przytoczy kilkainformacji. W 2011 liczba aktywnych przedsibiorstw wynosia 1,78 mln firm. Mikro, mae i
rednie firmy stanowiy 99,8% oglnej liczby dziaajcych przedsibiorstw w Polsce. Sektor
MSP jest zdominowany przez mikroprzedsibiorstwa, ktre stanowi 95,2%. Przedsibiorstwa
w Polsce generuj (71,8%)PKB, udzia sektora MSP w jego tworzeniu to 47,3%. Z czego
29,4% generuj mikroprzedsibiorstwa, 7,8% mae przedsibiorstwa, a rednie 10,1%.64
63
Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska AgencjaRozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 8064
Raport o stanie sektora maych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 2011-2012, Polska Agencja
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
35/72
35
Fortma organizacyjno prawna
Osoby prawne
Osoby fizyczne prowadzcedziaalno gospodarcz
jednoosobowo lub w formiespki osb fizycznych
Opodatkowanie podatkiem dochodowym
Podatek dochodowy od osb prawnych
Jeeli ich przychody zapoprzedni rokobrotowy nieprzekroczyy
rwnowartoci wwalucie polskiej1 200 000 euro
Jeeli ich przychody zapoprzedni rok
obrotowy przekroczyyrwnowarto wwalucie polskiej1 200 000 euro
Karta podatkwa
Ryczat ewidencjonowany
zasady oglne
zasady oglne
Opodatkowanie
podatkiem dochodowym
Ksigi rachunkowe
Brak obowizkuewidencji podatkowej
Ewidencja przychodw
Podatkowa ksigaprzychodw i rozchodw
Ksigi rachunkowe
II. Rachunkowo przedsibiorstwa
2.1
Formy opodatkowania maych przedsibiorstw
Wszystkie przedsibiorstwa funkcjonujce na rynku krajowy maj obowizek
wybrania formy organizacyjno-prawnej, a to wie si z wyborem okrelonej formy
opodatkowania oraz prowadzeniem ewidencji ksigowej.65
Tabela 6 Formy organizacyjno-prawne przedsibiorstw
Podatki wpywaj na sytuacj finansow przedsibiorstw, dotyczy si to zarwno
maych jak i duych przedsibiorstw. Obcienia fiskalne bez wtpienia maj ogromny wpyw
na funkcjonowanie i egzystencj maego przedsibiorstwa. Polskie ustawodawstwo o
podatku dochodowym od osb fizycznych okrela formy opodatkowania. W naszym kraju
przedsibiorca moe wybiera z pord:
o Ksigi rachunkowe - przychody powyej 5059560 z zobowizuj do
prowadzenia ksig rachunkowych (handlowych). Podatek dochodowy oblicza si
na zasadach oglnych wedug obowizujcej skali podatkowej.
Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2013, s. 12-2065Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
Katowice 2012, s. 13
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
36/72
36
o Ksika przychodw i rozchodw - w przypadku gdy przychody mieszcz si w
przedziale 633450 z 5059560 z moemy wybra KPiR. Podatek dochodowy
opacany jest na zasadach oglnych wedug obowizujcej skali podatkowej.
o
ryczat od przychodw ewidencjonowanych - do 633450 z przychodu zesprzeday towarw i usug, osignitego w 2013 roku i bez ogranicze dla firm
nowo otwartych w tym roku, podatek dochodowy opacany jest jak ryczat od
przychodw ewidencjonowanych. Limit stosuje si dla wszystkich prowadzonych
przez jednostk dziaalnoci oraz odrbnie dla kadej ze spek w ktrych jest si
wacicielem.
o karta podatkowa - podatek dochodowy opacany jest staym miesicznym
ryczatem, ustalanym wedug Stawki podatku dochodowego opacanego w formie
karty podatkowej. Prawo do takiej formy opodatkowania maj jedynie niektre
zawody.66
Na 2014 rok obowizuje nastpujca skala podatkowa
Tabela 7 Skala podatkowa na 2014 rok
Kwota wolna od podatku na rok 2014 wynosi 3091 zotych.
Wysoko kosztw uzyskania przychodw ze stosunku pracy na rok 2013 i
2014 wynosi:
o Z jednego stosunku subowego, pracy, spdzielczego oraz pracy nakadczej
111,25 z (na miesic), rocznie 1335 z
66Przegld Podatku Dochodowego nr 24 (360) z dnia 20.12.2013
Podstawa obliczenia podatku
ponad
85 528 z
podatek
do
85 528 z
liniowy
Podatek wynosi
18 % minus kwotazmniejszajca podatek
556,02 z
14 839,02 + 32% nadwykiponad 85 528 z
19%
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
37/72
37
o Rwnoczenie z kilku stosunkw subowych, pracy, spdzielczych oraz pracy
nakadczej rocznie nie moe przekroczy 2002,25 z
o Z jednego stosunku gdy miejsce zamieszkania znajduje si poza miejscem zakadu
pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozk 139,06 z miesicznie, rocznienie wicej ni 1668,72 z
o Rwnoczenie z kilku stosunkw gdy miejsce zamieszkania znajduje si poza
miejscem zakadu pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozk , rocznie nie
wicej ni 2502,56 z67
Skadki na ubezpieczenie spoeczne dla przedsibiorcw opacajcych na zasadach
oglnych. Najnisza podstawa wymiaru skadek wynosi 2247,60 z68, skadki na
ubezpieczenie od podanej stawki wynosz:
Tabela 8 Wysoko skadek na ubezpieczenie
Skadki na ubezpieczenie zdrowotne wyliczane na postawie przecitnego
miesicznego wynagrodzenia, wcznie z wypatami z zysku za IV kwarta 2013 wyniosy
4005,97 z.69Minimalna podstawa i kwoty skadek ksztatuj si nastpujco :
67Ustawa z dn. 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osb fizycznych, Dz. U. z 2012, poz. 36168
Monitor Polski z dn. 13 grudnia 2013 w sprawie ograniczenia rocznej podstawy wymiaru skadek, Mon. Pol. Z
2013, poz. 102869Monitor Polski z dn. 28 stycznia 2014 w sprawie przecitnego wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw,Mon. Pol. Z 2014, poz. 95
Rodzaj ubezpieczenia
emerytalne
rentowe
chrobowe
wypadkowe
Stawka %,
19,52
8,00
2,45
Wysokoci stp procentowych skadkiwypadkowej
01.01.2014-31.12.2014 w z
438,73
179,81
55,07
X
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
38/72
38
Tabela 9 Skadki na ubezpieczenie zdrowotne
Skadki na Fundusz Pracy ustalane od podstawy wymiaru skadek na ubezpieczenie
emerytalne i rentowe. W roku 2014 stawka to 2,45% kwotowo wynosi 55,07 z.70
Przedsibiorcy rozpoczynajcy oraz prowadzcy dziaalno gospodarcz w Polsce
mog wybra nastpujc form opodatkowania: zasady oglne w formie progresywnej,
zasady oglne w formie liniowej, ryczat od przychodw ewidencjonowanych oraz kart
podatkow. Decyzj dotyczc wyboru oraz zmiany formy opodatkowania przedsibiorca ma
obowizek dostarczy do waciwego urzdu skarbowego w terminie do 20 stycznia roku
podatkowego. Wybr odpowiedniej formy ma znaczenie przy obowizku prowadzenia
okrelonej ewidencji do celw podatkowych.
70http://www.wskazniki.gofin.pl
Okres
kwota 75% przecitnego miesicznegowynagrodzenia
Stawka %
Kwota w z
Stawka % do odliczenia od podatku
Kwota w z
01.01.2014-31.12.2014
3004,48 z
9
270,40
7,75
232,85
http://www.wskazniki.gofin.pl/http://www.wskazniki.gofin.pl/7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
39/72
39
2.2. Karta podatkowa
Karta podatkowa jest przykadem podatku ryczatowego, charakteryzujcym si
znacznymi ograniczeniami w prowadzeniu ewidencji podatkowej oraz nieskomplikowan
form rozliczenia z urzdem skarbowym. Podatnicy korzystajcy z tej formy rozlicze s
zwolnieni z obowizku prowadzenia ksig, skadania zezna podatkowych i wpacania zaliczek
na podatek dochodowy. Maj oni obowizek wydawania rachunku lub faktury stwierdzajcy
sprzeda wyrobw, towarw lub wykonania usugi oraz przechowywania ich w kolejnoci
chronologicznej przez okres piciu lat.71 Ponadto niektrzy s zobowizaniu w przypadku
zatrudnienia pracownikw do prowadzenia ewidencji zatrudnienia oraz kart przychodw
pracownikw. Ta forma podatkowa nie zwalnia z podatku VAT oraz innych podatkw i opat
fiskalnych.
Podatnicy ktrzy mog korzysta z tej formy rozlicze stanowi katalog zamknity,
ktry okrelony jest w ustawie o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych
przychodw osiganych przez osoby fizyczne w artykule 23.
Ustawa okrela rwnie dodatkowe wymagania ktre musi spenia przedsibiorca aby
prowadzi rozliczenie w formie karty podatkowej.
o Zakres prowadzonej dziaalnoci wymienione w art. 23
o Zatrudnienie na poziomie od 0 do 5 pracownikw
o Inne wymogi zoenie wniosku o zastosowanie tej formy podatkowej (Pit-16),
podatnik moe prowadzi tylko jeden rodzaj dziaalnoci, maonek nie moe
rozlicza si w formie karty z tej samej dziaalnoci, przedmiotem dziaalnoci
nie s towary akcyzowe, usugi wiadczone s dla ludnoci, dziaalno
wykonywana jest na terytorium RP.72
Podatek dochodowy jest ustalany kwotowo, stawka uzaleniona jest od rodzajuprowadzonej dziaalnoci, liczby zatrudnionych osb oraz liczby mieszkacw miejscowoci w
ktrej dziaa przedsibiorca. Wysoko skadek zostaa cile okrelona w zaczniku 3 do
ustawy o zryczatowanym podatku dochodowym. W formie tabeli zostaa zaprezentowana
wysoko miesicznych skadek. Przykadowa wysoko podatku do zapacenia w 2013 roku
71Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw
osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art. 24ust. 172Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
Katowice 2012, s. 101
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
40/72
40
dla lusarza i Kowala przedstawia tabela poniej73.
Tabela 10 Przykadowa wysoko skadek karty podatkowej
Lp. Zakres dziaalnoci Oznaczeniestawek
W miejscowoci o liczbie mieszkacwDo 5 000 5000 50 000 Powyej
50 000
1 Usugi lusarskie 0 225 262 2871 386 418 481
2 492 566 6423 616 704 784
8 Usugi Kowalskie 0 114 128 137
1 225 262 287
2 308 333 355
3 340 371 402
Naczelnik urzdu skarbowego uwzgldniajc wniosek przedsibiorcy wydaje decyzj,
ktra okrela wysoko podatku dochodowego, odrbnie na kady rok podatkowy. Stay
wymiar skadki moe by dla przedsibiorcy pozytywny gdy oczekuje wzgldnej stabilnoci
jak i negatywny bo bez wzgldu na efektywno prowadzonej dziaalnoci obcienie
podatkowe istnieje. Wybierajc t form opodatkowania podatnik ma mniejszy wpyw na
wysoko skadek, nie ma moliwoci ksztatowania go przez przychody i koszty, znacznie
ograniczone jest korzystanie z ulg podatkowych.74 Podatnik moe ubiega si o dodatkowe
ulgi, obnienia systemowe oraz uznaniowe w wysokoci 10%, 20% lub 80%. Zgodnie z
przepisami o wiadczeniach opieki zdrowotnej podatnik moe obniy kwot podatku o
wysoko skadki odprowadzanej na ubezpieczenie zdrowotne. 75 Jedynym obowizkiem
ewidencyjnym spoczywajcym na podatniku jest zoenie PIT-16A o wysokoci skadki na
ubezpieczenie zdrowotne zapaconego i odliczonego od karty podatkowej w kolejnych
miesicach. Dokument ten skadany jest do waciwego urzdu skarbowego po upywie roku
podatkowego do 31 stycznia. W przypadku zawieszenia dziaalnoci w danym roku
podatkowym nie pobiera si opat za cay okres przerwy trwajcy minimum 10 dni. Podatnik
musi zawiadomi urzd najpniej w dniu rozpoczcia przerwy i w dniu poprzedzajcym jej
73Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw
osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art. Zacznik nr 374
Ekonomika i zarzdzanie ma firm, pod red. B.Piasecki, PWN, Warszawa-d 2001, s. 45375Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art.31
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
41/72
41
zakoczenie.76
Karta podatkowa ze wzgldu na swoj przystpno i prostot powinna sta si
narzdziem sprzyjajcym rozwojowi maych firm. Jak widzimy w tabeli poniej od lat panuje
tendencja malejca uytkownikw tej formy rozliczenia.
77
Tabela 11 Tempo zmian maych firm na przestrzeni lat
Rok Liczba podatnikw Tempo zmian (wg. Bazy zmiennej w %)
2004 154 968 -
2005 145 171 -6,3
2006 136 242 -6,2
2007 130 190 -4,4
2008 127 299 -2,2
2009 126 562 -0,6
2010 122 883 -2,9
2011 117 911 -4,0
2012 112 975 -4,2
W badanym okresie liczba podatnikw zmniejszya si o . Moe to wynika z faktu, e
od 2002 podatnicy korzystajcy z karty podatkowej po przekroczeniu 150 tys z. s
zobowizani do rozliczania si z podatku od towarw i usug, a tym samym prowadzenia
penej ewidencji na potrzeby tego podatku.
76
Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.33-3477
Studia BAS, Biura analiz sejmowych kancelarii sejmu, ISSN 2082-0658, nr 1(37)2014, s.116
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
42/72
42
2.3. Ryczat od przychodw ewidencjonowanych
Ryczat od przychodw ewidencjonowanych jest kolejn form uproszczonego
podatku dochodowego osb fizycznych. W przypadku tej formy rozliczenia podstaw
opodatkowania jest przychd, a nie dochd. Podatnik aby rozliczy si z urzdem skarbowym
musi prowadzi ewidencj przychodw, wykaz rodkw trwaych i wartoci niematerialnych i
prawnych o wartoci przekraczajcej 3,5 tys. Z oraz ewidencj wyposarzenia o wartoci
przekraczajcej 1,5 tys. z. W ewidencji przychodw podatnik wykazuje wszystkie dokumenty
potwierdzajce przychd w firmie. Wysoko podatku stanowi procent od wartoci tych
przychodw.78 Szczegowe zasady stosowania ryczatu reguluje ustawa o zryczatowanym
podatku dochodowym od niektrych przychodw osiganych przez osoby fizyczne.
Tak form opodatkowania mog wybra osoby fizyczne i ich spki cywilne
bd jawne, ktre osigny przychody z pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej. Za przychd
uznaje si nalene kwoty, pomniejszone o zwrcone towary, udzielone bonifikaty i skonta. W
przypadku sprzeday towarw objtych podatkiem VAT przychd pomniejsza si o naleny
podatek. Opodatkowaniu ryczatem mog podlega take przychody z tytuu najmu,
podnajmu, dzierawy, poddzierawy lub innych umw o podobnym charakterze oraz osoby
fizyczne bdce osobami duchownymi. 79 Kolejnym warunkiem, ktry naley speni aby
skorzysta z tej formy opodatkowania to wysoko przychodw nie przekraczajca 150000
euro w roku poprzedzajcym rok podatkowy. Kurs euro oblicza si z dat 1. padziernika roku,
ktry poprzedza rok podatkowy. Dla podatnika prowadzcego samodzielnie dziaalno jest
to ta kwota a w przypadku wsplnikw to suma ich przychodw nie moe przekracza tej
kwoty. Podatnik rozpoczynajcy dziaalno w roku podatkowym i nie korzystajcy z
opodatkowania w formie karty podatkowej rwnie moe skorzysta z takiej formy
rozliczenia.
Z opodatkowania w formie zryczatowanej od przychodw ewidencjonowanych mog
skorzysta:80
78Jednoosobowa firma , D. Modzikowska i B. Lunden, BL Info Polska, Gdask 2006, s.135-136
79Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw
osiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.14
80Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
Katowice 2012, s. 82
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
43/72
43
Dziaalnopodatnika w
poprzednim roku
wycznie samodzielnie
wycznie w formiespki
jednoczenie:- samodzielnie i
- w formie splki
Przychody
podatnika wpoprzenim roku
nie przekracza wyznczonego limitu
powyej wyznaczonego limitu
nie przekracza wyznczonego limitu
powyej wyznaczonego limitu
nie przekracza wyznczonego limitupowyej wyznaczonego limitu
nie przekracza wyznczonego limitupowyej wyznaczonego limitu
Opodatkowanie
ryczatemewidencjonowanym
podlega
nie podlega
podlega
nie podlega
podlega
nie podlega
Tabela 12 Warunki skorzystania z form zryczatowanych
Podatnicy, ktrzy chc rozlicza si w tej formie lub z niej zrezygnowa s zobowizani
zoy pisemne owiadczenie do naczelnika urzdu skarbowego waciwego wedug miejsca
zamieszkania podatnika do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Osoby rozpoczynajce swoj
dziaalno takie owiadczenie skadaj do dnia poprzedzajcego dzie rozpoczcia
dziaalno, nie pniej jednak ni w dniu uzyskania pierwszego przychodu. W przypadku
dziaalnoci prowadzonej w formie spki, kady z wsplnikw skada owiadczenie we
wasnym imieniu do waciwego urzdu skarbowego. 81
Z opodatkowania w formie ryczatu od przychodw ewidencjonowanych nie mog
skorzysta podatnicy ktrzy:
o Opacaj podatek w formie karty podatkowej
o Korzystaj z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego
o Osigaj w caoci lub w czci przychody z tytuu: prowadzenia apteki,
lombardw, kupna i sprzeday wartoci dewizowych, dziaalno gospodarcza
w formie wolnych zawodw, wiadczenie usug architektonicznych i
inynierskich, dziaalno w zakresie handlu czci i akcesoriw do pojazdw
mechanicznych
81Dylematy ksztatowania struktury kapitau w przedsibiorstwie, pod red. J. Ostaszewski, wyd. SGH,
Warszawa 2009,s. 120
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
44/72
44
o Wytwarzaj wyroby objte podatkiem akcyzowym (z wyjtkiem energii
elektrycznej)
o Podejmuj wykonywanie dziaalnoci, po zmianie dziaalnoci:
Samodzielnie na dziaalno prowadzon w formie spki zmaonkiem
W formie spki z maonkiem na dziaalno jednoosobow
Samodzielnie przez jednego maonka na dziaalno
prowadzon samodzielnie przez drugiego maonka
o Rozpoczyna dziaalno samodzielnie lub w formie spki, jeeli podatnik lub
co najmniej jeden ze wsplnikw (w roku podatkowym lub poprzedzajcym
rok podatkowy), wykonywa w zakresie stosunku pracy lub spdzielczego
stosunku pracy czynnoci, ktre wchodz w zakres dziaalnoci prowadzonej
przez podatnika lub jego wsplnika.82
Rysunek 5 Przykadowe owiadczenie o wyborze formy opodatkowania
82
Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930art.8
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
45/72
45
Przepisy ustawy o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodw
osiganych przez osoby fizyczne okrela stawki ryczatu, ktre zale od rodzaju prowadzonej
dziaalnoci. Poszczeglne stawki prezentuj si w sposb nastpujcy:
o
20% przychodw osiganych w zakresie wolnych zawodw zdefiniowanych
w ustawie o zryczatowanych podatkach
o 17% przychody ze wiadczenia okrelonych, wskazanych przez
ustawodawc np. reprodukcja komputerowych nonikw informacji,
porednictwo w sprzeday pojazdw mechanicznych, porednictwo w
handlu hurtowym, hotelarstwo, agencje pracy tymczasowej, pomocy
spoecznej, usug fotograficznych.
o 8,5% przychody z dziaalnoci usugowej i gastronomicznej (przy sprzeday
napojw alkoholowych powyej 1,5%), usugi wychowania przedszkolnego,
przychody z dziaalnoci ogrodw botanicznych i zoologicznych, prowizje
uzyskane przez komisanta, prowizje uzyskane przez kolportera prasy.
o 5,5% przychody z dziaalnoci wytwrczej, robt budowlanych, prowizje ze
sprzeday biletw jednorazowych, znaczkw pocztowych, etonw itp.
o
3% przychody z dziaalnoci handlowej, gastronomicznej (z wyjtkiemsprzeday napojw alkoholowych powyej 1,5%), ze wiadczenia usug
zwizanych z produkcj zwierzc, z dziaalnoci rybakw morskich i
zalewowych.
W wyjtkowych sytuacja podatnik musi zastosowa stawk 10% dotyczy odpatnego
zbycia: rodka trwaego, skadnika majtku (warto pocztkowa nie przekracza 3500
ale nie jest nisza ni 1500 z), wartoci niematerialne i prawne.83
Podstaw opodatkowania ryczatu jest przychd, ktrego nie mona pomniejszy o
koszty uzyskania przychodw. Korzystajc z opodatkowania w tej formie nie ustala si
dochodu, ale mona dokonywa odlicze od przychodw. Podatnik, ktry zdecyduje si na
rozliczenie w formie ryczatu moe korzysta z ulg i odlicze przewidzianych w Ustawie o
podatku dochodowym od osb fizycznych oraz ma prawo uwzgldni skadki na
83
Ustawa z dn. 20 listopada 1998, o zryczatowanym podatku dochodowym od niektrych przychodwosiganych przez osoby fizyczne, Dz. U. z 1998 Nr 144 poz. 930 art.10
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
46/72
46
ubezpieczenie spoeczne.84 Podstawowym odliczeniem jest skadka na ubezpieczenie
zdrowotne w wysokoci 7,75% podstawy wymiaru skadki.
Tabela 13 Schemat obliczania ryczatu od przychodw ewidencjonowanych
Podatnik ma obowizek prowadzenia ewidencji przychodw, na podstawie ktrego
ustala co miesic kwot podatku podlegajcego wpacie na rachunek waciwego urzdu
skarbowego do 20 dnia nastpnego miesica. Natomiast za grudzie do 31 stycznia, na ktry
to przypada termin rozliczenia rocznego wykazywanego w PIT -28.85Podatni moe rozlicza
si rwnie kwartalnie pod warunkiem osignitych dochodw w roku poprzedzajcym
poniej 25000 euro. Wybierajc t form nie moemy rozlicza si wsplnie z maonkiem
albo w sposb przewidziany dla osb samotnie wychowujcych dzieci.
84Ustawa z dn. 13 padziernika 1998, o systemie ubezpiecze spoecznych, Dz. U. z 1998 Nr 137 poz.887, z
pniejszymi zmianami.
85Rachunkowo maych przedsibiorstw, pod red. J. Pfaffa, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
Katowice 2012, s. 91
Przychody
- odliczenia od przychodw
= podstawa opodatkowania
x stopa podatku
= kwota ryczatu od przychodw ewidencjonowanych
- odliczenia od ryczatu
= ryczat do zapaty w Urzdzie Skarbowym
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
47/72
47
2.4. Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw
Obowizek prowadzenia podatkowej ksigi przychodw i rozchodw wynika
bezporednio z przepisw prawnych zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osbfizycznych. Szczegowe informacje na temat prowadzenia PKPiR zawarte si w
rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia
podatkowej ksigi przychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.).
Rozporzdzenie to okrela nie tylko obowizki jakie musi spenia podatki ale reguluje
rwnie wymogi formalne dotyczce, jakie ksiga powinna spenia.
Rysunek 6 Wzr ksigi przedstawia rysunek
WZR
Strona tytuowa podatkowej ksigi przychodw i rozchodw
PODATKOWA KSIGA PRZYCHODW I ROZCHODW
..
Imi i nazwisko (firma)
Adres
Rodzaj dziaalnoci
Lp.Data zdarzenia
gospodarczego
Nr dowodu
ksigowego
Kontrahent
Opis zdarzenia
gospodarczego
Przychd
Imi i
nazwisko
(firma)
adres
Warto
sprzedanych
towarw i
usug
Pozostae
przychody
Razem
przychd (7+8)
z gr z gr z gr
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Suma strony
Przeniesieniez poprzedniej
strony
Razem odpocztku roku
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
48/72
48
Zakup towarw
handlowych i
materiaw wg
cen zakupu
Koszty
uboczne
zakupu
Wydatki
(koszty)
Uwagi
Wynagrodzenia
w gotwce i w
naturze
Pozostae
wydatki
Razem wydatki
(12+13)
Z Gr z gr z gr z gr z gr z gr
10 11 12 13 14 15 16
rdo: Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia
podatkowej ksigi przychodw i rozchodw, op. cit., zacznik nr 186
Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw moe by prowadzona samodzielnie przez
podatnika, zlecone do biura rachunkowego lub zlecone pracownikowi rozporzdzenie nie
obliguje do zatrudnienia osb o okrelonych kwalifikacjach. PKPiR jest ewidencj, na
podstawie ktrej podatnik okrela wysoko uzyskanych zyskw lub strat. Ksiga ta musi by
prowadzona w sposb rzetelny czyli musi odzwierciedla stan faktyczny.
Zgodnie z obowizujcym prawem, podatkow ksig przychodw
i rozchodw, wedug artykuu 24a ust.1, mog prowadzi: osoby fizyczne, spki cywilne
osb fizycznych, spki jawne osb fizycznych oraz spki partnerskie wykonujce dziaalno
gospodarcz87, ktre:
W poprzednim roku podatkowym, nie przekroczyy 1.200.000 euro przychodu
ze sprzeday, wedug kursu z dnia 30 wrzenia tego roku,
a prowadz pozarolnicz dziaalno gospodarcz
Przychody z gospodarstwa rolnego prowadzonego osobicie lub z udziaem
czonkw rodziny (pozostajcych we wsplnym gospodarstwie domowym)
nie przekroczyy przychodw w wysokoci 10.000 z. Nie mona zatrudnia
86Rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej ksigi
przychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.)87Ustawa o podatku dochodowym od osb fizycznychz dnia 26 lipca 1991 r., Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350, ze zm.,art. 24a ust. 1
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
49/72
49
w gospodarstwie rolnym pracownikw oraz czonkw rolniczych spdzielni
produkcyjnych.88
Podatkow ksig przychodw i rozchodw maj obowizek prowadzi rwnie osoby,
ktre wykonuj dziaalno na podstawie umw agencyjnych, umw na warunkach zlecenia,
osoby, ktre prowadz dziay specjalne produkcji rolnej oraz duchowni, ktrzy zrzekli si
rozliczania za pomoc zryczatowanego podatku dochodowego.89 Rozporzdzenie90
przewiduje moliwo uzyskania zwolnienia z obowizku prowadzenia PKPiR w
uzasadnionych przypadkach jak stan zdrowia, wiek, rodzaj i rozmiar wykonywanej
dziaalnoci.
Zaoenie podatkowej ksigi przychodw i rozchodw rozpoczyna si z dniem 1.stycznia
roku podatkowego lub w dniu rozpoczcia dziaalnoci gospodarczej. Podatnicy powinni
zawiadomi naczelnika urzdu skarbowego waciwego ze wzgldu na miejsce zamieszkania
w formie pisemnej, w cigu 20 dni od dnia zaoenia ksigi.
Podatnik jest zobowizany przechowywa ksigi do czasu przedawnienia zobowizania
podatkowego91, czyli z upywem piciu lat liczc od koca roku podatkowego
w ktrym upyn termin patnoci podatku.92Na przykad ksig prowadzon w 2014 roku,
podatnik powinien przechowywa do koca 2020 roku.
Dowodami ksigowymi, na podstawie ktrych mona dokonywa zapisw
w podatkowej ksidze przychodw i rozchodw s midzy innymi:93
1. Faktury VAT, faktury VAT RR
2. Rachunki
3. Dokumenty celne
88Rachunkowo maych przedsibiorstw, T. Kiziukiewicz, K. Sawicki, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2012, str. 6489
Ustawa o podatku dochodowym od osb fizycznychz dnia 26 lipca 1991 r, op. cit., art. 24a ust. 290
Rozporzdzeniu Ministra Finansw z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej ksigiprzychodw i rozchodw (Dz. U. nr 152, poz. 1475, ze zm.)91
Ordynacja podatkowaz dnia 29 sierpnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 137 poz. 926, ze zm., art. 86 ust. 192
Tame, art. 70 ust. 193S. Dziudzik,Podatkowa ksiga przychodw i rozchodw leksykon, Wydawnictwo PRESSHOUSE, Wrocaw
2009 r., str. 88
7/25/2019 Rachunkowo maych przedsibiorstw.
50/72
50
4. Noty i Faktury korygujce
5. Raporty fiskalne
6. Dzienne zestawienia sprzeday
7.
Listy pac8. Rachunki za umow zlecenie czy umow o dzieo
9. Paragony
10.Dowody wewntrzne
Ewidencja przychodw w podatkowej ksice przychodw i rozchodw.Przychodem
z dziaalnoci gospodarczej zgodnie z ustaw o podatku dochodowym od osb fizycznych to
kwoty nalene, nawet jeli nie zostay faktycznie otrzymane pomniejszone o warto
zwrconych towarw, udzielonych bonifikat oraz otrzymanych skont. Dla przedsibiorcw
objtych podatkiem VAT przychodem bdzie kwota ze sprzeday pomniejszona o naleny
podatek VAT.94 Dat powstania przychodu jest dzi