Post on 01-Mar-2019
Przygotowała: Joanna Wieczorek
Rozdział I: Polska i świat w XII–XIV wieku
Zadanie
Dopisz przydomki do imion synów Bolesława Krzywoustego :
1. Władysław .............................Wygnaniec
2. Bolesław ……………………Kędzierzawy
3. Mieszko...................................Stary
4. Henryk.................................... Sandomierski
5. Kazimierz.................................Sprawiedliwy
Władysław Herman pod koniec swojego panowania podzielił Polskę między siebie i swoich synów
Zbigniewa oraz Bolesława. Dopisz nazwy dzielnic, które otrzymał każdy z nich.
a) Władysław Herman: ................................. Mazowsze
b) Zbigniew: ....................................................Wielkopolska, Kujawy
c) Bolesław: ........................................................Małopolska, Śląsk
Podaj nazwy trzech grup społecznych, na które ze względu na posiadany majątek i prawa,
dzieliła się ludność miast w Polsce Piastów.
a) ...................................................................... patrycjat
b) ....................................................................pospólstwo
c) ......................................................................plebs
Na podstawie poniższej informacji zapisanej przez Jana Długosza oraz posiadanych wiadomości
odpowiedz na pytania.
„W ten sposób zatem przywrócono Polsce z Bożą pomocą berło królewskie i zaszczytną godność króla,
których była pozbawiona niemal przez 200 lat.”
a) O czyjej koronacji informuje przytoczona wypowiedź?
koronacja Przemysła II
b) Gdzie ( podaj nazwę miasta) i kiedy (podaj datę roczną) ona nastąpiła?
Gniezno, 1295 r.
c) Podaj imię i nazwisko arcybiskupa, który dokonał koronacji?
Jakub Świnka
*Podaj imiona biskupów prowadzących misje chrystianizacyjne na Pomorzu za panowania
Bolesława Krzywoustego.
a) ..................................................................... a) Bernard (Hiszpan)
b) .................................................................... b) Otto lub Otton (z Bambergu)
*Polska zjednoczona przez Władysława Łokietka pod koniec jego panowania składała się tylko
z dwóch dużych, luźno ze sobą związanych dzielnic. Podkreśl je.
Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Śląsk, Mazowsze, Małopolska, Pomorze Zachodnie
* Do każdego z podanych zabytków kultury, sztuki i architektury dopisz wiek, w którym
powstały.
a) płyta wiślicka - ..................................................................................XII wiek
b) księga henrykowska - .......................................................................XIII wiek
c) Bogurodzica - .....................................................................................XIII wiek
d) kolumny kościoła norbertanek w Strzelnie - .....................................XII wiek
e) „Kronika polska” Wincentego Kadłubka - .........................................XIII wiek
f) Drzwi Gnieźnieńskie - .......................................................................... XII wiek
Przeczytaj dokładnie tekst a następnie na jego podstawie odpowiedz na poniższe pytania.
„W XIII wieku w życiu religijnym Polski wystąpił nowy czynnik, potężnie podkreślający
nierozdzielność ziem dawnego królestwa. Czynnikiem tym był kult św. Stanisława. Stracony biskup
za życia odegrał ujemną rolę polityczną . W paręset lat później legenda o nim walnie dopomogła
krajowi. Poszły w zapomnienie i nikogo już nie obchodziły stare spory Śmiałego z możnowładztwem.
Wielki talent literacki Wincentego Kadłubka stworzył i narzucił umysłom wizję ofiary, poniesionej
przez biskupa za cały kraj, nadał sprawie zupełnie nowe znaczenie, uczynił z niej ideę. Stała się ona
samodzielną wartością i tak tylko powinna być traktowana. Stanisław ze Szczepanowa żywy,
rzeczywisty - ten, który działał w stuleciu XI - i wyobrażenie o nim powszechnie przyjęte w wieku
XIII to dwa odrębne tematy naszej historii. Wskutek gorliwych zabiegów duchowieństwa polskiego
papież Innocenty IV ogłosił biskupa Stanisława świętym, w dekrecie kanonizacyjnym przytaczając
wiadomości zaczerpnięte z kroniki Kadłubka. Stało się to 17 września 1253 r. Na uroczystości
zjechali do Krakowa wszyscy polscy książęta i biskupi. Kościołowi polskiemu przybył jeden dla
całego kraju patron, będący w dodatku rdzennym Polakiem.”
Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa 1985, s. 163.
a) Jaki czynnik w XIII wieku wspierał dążenia do zjednoczenia Polski?
a) Był nim kult św. Stanisława
b) Kto (podaj funkcję oraz imię tej osoby) i kiedy (podaj dzień, miesiąc, rok) dokonał kanonizacji
biskupa Stanisława?
b) Papież Innocenty IV 17 września 1253 roku
c) Jakie znaczenie dla polskiego Kościoła miała kanonizacja biskupa Stanisława?
c) Kościołowi polskiemu przybył jeden dla całego kraju patron, będący rdzennym Polakiem
*Podaj nazwę urzędników posiadających następujące uprawnienia w monarchii
wczesnopiastowskiej X - XII wieku.
a) dowodził wojami - ....................... .............................................. wojewoda
b) rządził dużym, ważnym grodem - ............................................. kasztelan (komes)
c) przygotowywał pisma w imieniu władcy - ............................... kanclerz
d) zarządzał piwnicą władcy z trunkami - ..................................... cześnik
e) dbał o zaopatrzenie stołu władcy w żywność- .......................... stolnik
f) nosił przed władcą miecz podczas uroczystości - ...................... miecznik
g) zajmował się stajnią i stadniną władcy - .................................. koniuszy
Uzupełnij tabelę przedstawiającą postanowienia testamentu Bolesława Krzywoustego.
Nazwa dzielnicy Książę, do którego należała dzielnica
(imię i przydomek)
Dzielnica senioralna oraz Śląsk Władysław II Wygnaniec
Mazowsze z częścią Kujaw
Bolesław Kędzierzawy
Wielkopolska Mieszko III Stary
Ziemia sandomierska Henryk Sandomierski
Nie uwzględniony w testamencie
Kazimierz Sprawiedliwy
Uzupełnij daty roczne koronacji lub imiona i przydomki królów z dynastii Piastów.
a) 1333 r. - .............................................. Kazimierz Wielki
b) 1295 r. ........ - Przemysł II
c) 1076 r. - ............................................... Bolesław Śmiały (Szczodry)
d) Władysław Łokietek 1320 r.
Uzupełnij poniższą tabelę dotyczącą stosunków polsko-krzyżackich w XIII i XIV w.
Data Wydarzenie Piast związany z
wydarzeniem (imię
i przydomek)
1226 Sprowadzenie Krzyżaków do
Polski
Konrad Mazowiecki
1309
(1308)
zajęcie Pomorza Gdańskiego przez
Krzyżaków
Władysław Łokietek
1320 -
1321
Pierwszy sąd papieski nad
Krzyżakami
Władysław Łokietek
1331 Bitwa pod Płowcami Władysław Łokietek
1339 Drugi sąd papieski nad
Krzyżakami
Kazimierz Wielki
1343 Pokój w Kaliszu Kazimierz Wielki
Połącz terminy z ich objaśnieniami wpisując odpowiednią cyfrę w wykropkowane miejsca.
a) statuty - (.....) zbiory norm prawa zwyczajowego wydawane przez władcę
b) prawo składu - (.....) średniowieczny przywilej gwarantujący, że towar przewożony przez
miasto będzie wystawiony na sprzedaż dla miejscowych kupców
c) monarchia patrymonialna - (.....) forma ustrojowa polegająca na uznaniu państwa za
prywatną własność panującego
d) przymus drogowy - (...) obowiązek korzystania przez kupców ze ściśle określonych
szlaków bez możliwości ominięcia danego miasta
Polska Kazimierza Wielkiego jest określana monarchią stanową, w skład której wchodziły
cztery stany. Podaj ich nazwy.
duchowieństwo
rycerstwo (szlachta)
mieszczaństwo
chłopi (kmiecie)
*Uzupełnij tabelę dopisują c do przytoczonych opisów ciężarów prawa książęcego nazwę
daniny lub posługi.
Rodzaj ciężaru
prawa
książęcego
Opis Nazwa
Daniny Danina w zbożu od
jednostki gruntowej
czyli określającej
powierzchnię
poradlne
Daniny Danina od gospodarstwa podymne
(podworowe,
narzaz)
Daniny Danina od sprzężaju czyli
wołu
powołowe
Posługi
Obowiązek ugoszczenia
przejeżdżającego
wraz z drużyną księcia
Stan, stancja
Posługi Obowiązek udostępniania
koni i wozów księciu i
jego urzędnikom
podwoda
Posługi Służba wartownicza w
grodach
stróża
*
Najazdy tatarskie
na
Polskę
w XIII wieku
Nazwiska wodzów
tatarskich
dowodzących
najazdem
Daty roczne
najazdów
I najazd Tatarów na
Polskę
Ordu 1241
II najazd Tatarów na
Polskę
Bajdar 1259 - 1260
III najazd Tatarów na
Polskę
Teleboga/Nogaj 1287 - 1288
* Podaj datę(miesiąc, rok) zjazdu monarchów w Krakowie oraz władców pięciu państw
biorących w nim udział.
a) data zjazdu (miesiąc, rok) - ................................ wrzesień 1364 r.
b) władcy (imię, przydomek lub nazwisko):
- król Polski - ................................................... Kazimierz Wielki,
- cesarz niemiecki i król czeski - .................... Karol IV Luksemburg
- król Węgier - .............................................. Ludwik Andegaweński (Wielki lub Węgierski)
- król Cypru - .... Piotr Lusignan
*Ważnym wydarzeniem w walce o tron krakowski w okresie rozbicia dzielnicowego była
„zbrodnia gąsawska”. Podaj datę roczną tego wydarzenia, książąt biorących w nim udział
oraz podkreśl księcia krakowskiego, który został w wyniku tego wydarzenia zamordowany.
a) data wydarzenia (rok) - ............................................. 1227 r.
b) książęta (imięi przydomek) biorący udział
w wydarzeniu:
Leszek Biały,
Henryk Brodaty,
Konrad Mazowiecki,
Władysław Odonic
*Handel solą był źródłem znacznych dochodów Polski za panowania Kazimierza
Wielkiego. Z wymienionych miast podkreśl pięć, w których znajdowały się składy solne.
Olkusz, Chęciny, Kraków, Chrzanów, Oświęcim, Wiślica, Trzebinia, Sandomierz, Opatów,
Sławków, Tarnów, Nowy Sącz
*Uzupełnij tabelę dotyczącą udziału synów Bolesława Krzywoustego w krucjatach
przeciwko plemionom pogańskim w Europie Środkowo-Wschodniej.
Data roczna
krucjaty
Imię
i przydomek Piasta
biorącego udział
w krucjacie
Nazwa plemienia,
przeciwko
któremu była
krucjata
1147 Mieszko Stary Słowianie połabscy
1148 Bolesław
Kędzierzawy
Prusy
1166 Henryk Sandomierski Prusy
Zapisz, które z państw-sąsiadów Polski za panowania Władysława Łokietka były naszymi
sojusznikami , a które wrogami.
Czechy, Litwa , Węgry, Brandenburgia, Państwo Zakonu Krzyżackiego
a) sojusznicy Polski: Litwa, Węgry
b) wrogowie Polski: Czechy, Brandenburgia, Państwo Zakonu Krzyżackiego
a. b. c
a. Bolesław Krzywousty
b. Władysław Łokietek
c. Kazimierz Wielki
Wydarzenia za panowania: Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego
Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie wykonaj zamieszczone pod nim polecenia.
Prawo składu miasta Krakowa
My, Władysław, z bożej łaski książę krakowski [...], wiadomym czynimy wszystkim, którzy
niniejszy list oglądać będą, że starając się o pożytki i korzyści miasta naszego Krakowa, dajemy
prawo] i pozwalamy naszym mieszczanom krakowskim, aby skład wszelkich towarów i rzeczy
sprzedażnych w wymienionym mieście posiadali, tak jak najlepiej i najpożyteczniej dla dobra
miasta będą [go] mogli ogłosić. Chcemy także i obiecujemy, aby wszyscy kupcy z jakichkolwiek
rejonów i krajów z towarami do rzeczonego miasta przybywający wszystkie ich przedmioty
handlu lub towary mogli gościom obcym lub jakimkolwiek innym kupującym sprzedawać,
wyjąwszy tylko miedź, która jeśli byłaby sprowadzona z Węgier lub ze Sącza, lub jakichkolwiek
innych rejonów, krajów lub miejsc, nie żadnemu obcemu, lecz tylko naszym mieszczanom
krakowskim powinna być sprzedawana, a rzeczeni kupcy w żaden sposób, jak tylko rzeczy i
towary sprzedawszy, przez wspomniane nasze miasto Kraków niech się przejeżdżać nie
ośmielają. Następnie dodajemy,
aby wyżej wymienieni kupcy z Węgier lub ze Sącza, lub z jakichkolwiek innych miast z miedzią
i innymi towarami ku Toruniowi pływać po wodach ani ich w kraju rozprowadzać nie śmieli,
jeśli przedtem wymieniona miedź i towary do Krakowa sprowadzone nie zostały złożone na
składzie i tamże naszym mieszczanom krakowskim sprzedane, jak wyżej zostało to wyrażone.
[...]
Sobańsk-Bondaruk Melania, Lenard S., Ćwiczenia źródłowe dla gimnazjum, Warszawa
2002, str. 119-120
Osiągnięcia Kazimierza Wielkiego:
np. reforma podatkowa – wprowadzenie tzw. poradlnego, bicie jednej monety – grosza,
ujednolicenie praw – dwa kodeksy dla Wielkopolski i dla Małopolski, założenie Akademii
Krakowskiej, wspieranie handlu.
Zadania na ocenę celującą.