Pediyatrik Nefroloji ve Ürogenital Sistem Semiyolojisi

Prof. Dr. Emin Ünüvar Genel Pediatri Bilim Dalı eminu@istanbul.edu.tr

9/24/2014 1

Ana başlıklar

Gelişim basamakları

Temel fizyolojisi

Öykünün özellikleri

Fizik muayene esasları

Laboratuvar testler

Sorular

9/24/2014 2

Üriner sistem

Böbrekler (R: T12-L2, L: L1-L3)

Üreterler

Mesane

Üretra

9/24/2014 3

Böbrekler

Lokalizasyonu Arterleri Kapsülü Hilusu Medulla Piramid Kalisksler Toplayıcı kanallar

9/24/2014 4

Fetal dönem: Pronefroz, Mezonefroz, Metanefroz

9/24/2014 5

Fizyolojisi

Kanın artık maddelerden temizlenmesi

Vücudun sıvı ve elektrolit dengesinin korunması

Kan basıncının dengede tutulması

Bazı hormonların sentezlenmesi

(Eritopoietin, D vitamini, vb)

Üreter, mesane ve üretra > idrarın boşaltılması

9/24/2014 6

9/24/2014 7

KREATİNİN KLİRENSİ 3 YAŞTA ERİŞKİN DEĞERİNE ULAŞIR

Önemi

Kronik sorunlarında tanı genelde geç konulabilmekte, iki böbreğimiz olduğu için biri diğerini maskeler.

Dünyada sorun olan en sık kronik hastalık diabet iken, bunu kronik böbrek yetersizliği izler

Antenatal USG giderek yaygınlaşması bazı konjenital anomalileri erken tanımamızı sağlamakta

9/24/2014 8

Öykü

Antenatal dönemde diürez başlar 18.hafta

Oligohidramnios önemli

Doğumda veya doğumdan sonraki ilk 48 saat içinde ilk idrar yapılır

Anne sütü alan bir bebek günde en az 6-8 kez idrarlı bez yapar

İdrarın rengi ( kırmızı idrar, ürat kristalleri)

9/24/2014 9

Öykü

Yakınması nedir? Ne zamandan beridir?

Üriner sistem enfeksiyonu öyküsü?

Ailede böbrek hastalığı? Sağırlık? (Alport send)

İdrar miktarı? Sıklığı?

Günde alınan sıvı, su miktarı?

Doğum öyküsü

Alınan ilaçlar?

Kronik bir hastalık olup olmadığı?

9/24/2014 10

Öykü

Böbrek taşı öyküsü?

İşeme paterni nasıl?

Ağrı olup olmadığı? varsa karakteri

Böbrek taşlarında kolik tarzında

İdrar kontrolü olup olmaması

Hemoptizi ? (Goodpasture sendromu)

9/24/2014 11

Öykü

Bebeğin yeterince tartı alıp almadığı

Kusma

Ateş

İştahsızlık

Karın ağrısı

Solukluk

9/24/2014 12

Fizik muayene

Tartı, boy ( B.Ç.)

Kan basıncı ölçümü

İnspeksiyon

Palpasyon

Perküsyon

Oskültasyon

9/24/2014 13

Kan basıncı persantilleri

9/24/2014 14

<90p : Normal 95-99p: Evre-1 Hipertansiyon

90-95p: Yüksek-normal >99p : Evre-2 Hipertansiyon

İnspeksiyon

Yüz yapısı (potter yüzü)

Batının gözlenmesi, asimetri olup olmaması,

Assit ? Bufissür var mı?

Dehidrate olup olmadığı

Deri rengi, soluk mu? Üremi rengi, anemi

Vaskülitik döküntüler

Koku ? Üremik koku

İdrarın rengi nasıl?

Tırnakların değerlendirilmesi

9/24/2014 15

9/24/2014 16

POTTER YÜZÜ RENAL AGENEZİ

9/24/2014 17

PRUNE-BELLY SENDROMU

Assit

9/24/2014 18

Bufissur ödem

9/24/2014 19

Dehidrate çocuk

9/24/2014 20

Vaskülitik döküntüler

9/24/2014 21

İdrar renkleri

9/24/2014 22

Palpasyon

Böbrekler retroperitoneal organlar

Solunumla hareket etmezler

Ele gelip gelmediği ?

Hassas olan noktalar

Kostovertebral açı bölgesi

Suprapubik alan

Üreter noktaları

Mesanenin dolu olup olmaması, Glop vezikal?

9/24/2014 23

Böbreğin palpasyonu

9/24/2014 24

Oskültasyon

Karın mutlaka oskülte edilmelidir

Böbrekte renal arter stenozları

Kan basıncı ölçümü

Çocuklarda sekonder hipertansiyon daha sıktır

Renal kaynaklıdır

9/24/2014 25

Dış genital yapı

Özellikle erkeklerde önemli

Sünnet derisinin değerlendirilmesi

Fimosis var mı?

– ilk 6 ay fizyolojik, idrar yaparken sorun yoksa izlenir

Hipospadias, epispadias değişik düzeylerde saptanabilir

Dış genital anomaliler böbrek anomalileri ile de beraber olabilir

9/24/2014 26

9/24/2014 27

FİMOZİS

9/24/2014 28

HİDROSEL

9/24/2014 29

HİPOSPADİAS

9/24/2014 30

VAGİNAL ADHEZYON (YAPIŞIKLIK)

9/24/2014 31

SAKRAL BÖLGE ÖNEMLİ SAKRAL ANOMALİLER

ÖDEM

Vücutta su birikimi

1. Böbreklerden

2. Kardiyojenik

3. Sindirim sistemi, malnutrisyon

4. Karaciğer hastalıkları

5. Allerjik

6. Endokrin (hipotiroidi)

9/24/2014 32

Ödem

Böbrek hastalıklarında proteinüriye veya sıvı tutulmasına bağlı

Onkotik basınç düşer ve ödem gelişir

Gode bırakan bir ödemdir

Nefrotik sendromda pretibial gode bırakan ödem

Asit oluşması

Bufissür olması

9/24/2014 33

Bufissur ödem

9/24/2014 34

Pretibial ödem

9/24/2014 35

Ödem

Hasta tartı ile takip edilir

Böbrek hastası diürez, tartı ile izlenir.

Aldığı ve çıkardığı günlük takip edilir

24 saatlik idrar:

Sabah ilk idrar atılır, diğerleri toplanır, ertesi sabah ilk idrar eklenir.

Bazen porsiyone idrar izlenmelidir

9/24/2014 36

İDRAR

Oligüri (< 0,5 ml/kg/saat, <300 ml/m²/gün)

Anüri

Poliüri (>2 ml/kg/saat, > 2 L/m²/gün)

Pollakiüri

Dizüri

Hematüri

Proteinüri

9/24/2014 37

Kırmızı idrar

Yiyeceklere bağlı olabilir (pancar, kırmızı turp vb)

İlaçlara bağlı olabilir (azo boyaları, rifampin vb)

Miyoglobinüri (HEM e bağlı olarak)

Rabdomiyoliz, Crush sendromu

Hemoglobinüri (HEM e bağlı olarak)

Intravasküler hemolitik anemiler

HEMATÜRİ

9/24/2014 38

Kırmızı idrar

9/24/2014 39

HEMATÜRİ

İdrarda büyük büyütme alanında >5 eritrosit

Makroskopik, mikroskopik

Ağrılı hematüri > ÜSE, nefrolitiasis

Proteinüri eşlik ediyorsa > glomerulopati

Bazen hematüri tek başına Willms tm bulgusu olabilir !

Mikroskopik hematüri yüksek protein diyeti, ağır ekzersiz, vb.

9/24/2014 40

Hematüri

9/24/2014 41

PROTEİNÜRİ Proteinüri idrarda renk değişimi yapmaz Normalde 24 saatlik idrarda protein <150 mg’dır • Daha spesifik olarak

– 4mg/m2/saat= normal protein atılımı – 4-10 mg/m2/saat= yüksek protein atılımı – 40 mg/m2/saat= nefrotik protein atılımı

Masif proteinüri 1 gr/m²/gün Nefrotik sendrom > Minimal hastalık

Akut glomerulonefrit, masif olmayan proteinüri (nefritik sendrom)

9/24/2014 42

Ultrasonografi

Günümüzde tıbbın en önemli yardımcı tanı yöntemi

Böbrekler antenatal dönemden itibaren değerlendirilebilir

Birçok konjenital anomali tanısı erken konulabilmekte

Doppler ile kan akımı da değerlendirilebilmekte

9/24/2014 43

9/24/2014 44

AGENEZİ APLAZİ HİPOPLAZİ

9/24/2014 45

KONJENİTAL POLİKİSTİK BÖBREK

Üriner sistem enfeksiyonları

Bu sistemin çocuklarda en sık görülen hastalığıdır

Ateşli çocukların %20 nedenidir.

Kız çocuklarında alt temizliği yöntemi önemli

Tekrarlayan ÜSE kronik böbrek yetersizliğine neden olabilir (kronik piyelonefrit)

Tekrarlayan ÜSE > VUR araştırılmalıdır

9/24/2014 46

9/24/2014 47

VEZİKOÜRETERAL REFLÜ

9/24/2014 48

AĞIR VEZİKO ÜRETERAL

REFLÜ

9/24/2014 49

BÖBREK SİNTİGRAFİSİ GLOMERULER YAPININ DEĞERLENDİRİLMESİ