Post on 15-Jul-2020
2‐4‐2015
1
Wat kun je als schoolpsycholoogmet kennis over het brein?
Dr. Sanne Dekker
Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam & Het ABC
Schoolpsychologencongres, 13 maart 2015
Test je kennis van het brein!
Over het brein
Onderzoek naar het brein Magnetic Resonance Imaging
2‐4‐2015
2
Bouwstenen van het brein
Neuron (zenuwcel)
Signaaloverdracht
Wat is leren?
Versterken of verzwakken van contact tussen cellen
Maar uiteindelijk gaat het om het begrijpen van het gedrag
De hersenen zijn het orgaan dat de mens in staat stelt om
‐ Informatie te verwerken
‐ Zich aan te passen aan een veranderende omgeving
Ervaringen bepalen hoe het brein eruit ziet Hersenontwikkeling
• Veranderingen in het aantal cellen en verbindingen
• De hersenen zijn plastisch
• Opbouwen, snoeien(pruning) en versterkenvan verbindingen
2‐4‐2015
3
Het brein wordt steeds efficiënter
Levenslang leren!
opbouwen snoeien versterken
De hersenen ontwikkelen zich tot na het 20e levensjaar
Gogtay et al., 2004
Niet alle gebieden ontwikkelen even snel!
Cognitieve functies ontwikkelen mee
Anderson, 2002
• Niet alle functies ontwikkelen even snel
• Doorlopende ontwikkeling tot late adolescentie
Met name executieve functies ontwikkelen laat
Plannen en organiseren
Weerstand bieden tegen afleiding
Impulscontrole
Overzien van consequenties
Zelf‐evaluatie
Doelgericht gedrag
Verschillende systemen in het brein
• Cognitieve controle systeem: bevindt zich in de prefrontale cortex, betrokken bij inhibitie, regulatie van emotie
• Sociaal‐emotionele systeem: bevindt zich in limbische/ subcorticale gebieden, rol in emoties, motivatie en gevoeligheid voor beloning
Crone & Dahl, 2012
Meisjes ontwikkelen zich sneller dan jongens
Totaal hersenvolume
Blauw: Jongens
Rood: Meisjes
Lenroot & Giedd, 2010
Leeftijd
2‐4‐2015
4
Oefenen breinontwikkeling De kracht van gedachten
Fixedmindset Growth
mindset
“Intelligentie staat vast” versus “Intelligentie is veranderbaar”
Antwoorden
1. Waar
2. Waar
3. Onwaar
4. Waar
5. Onwaar
6. Onwaar
7. Waar
8. Onwaar
Wat kan een schoolpsycholoog met deze kennis?
• Verwachtingen – Ontwikkeling: aandacht, inhibitie, planning
– Individuele verschillen
– Voorwaarden voor leren: slaap, stress, voeding
– ….
• Mindset– Accepteren vs stimuleren
– Zet in op doorzettingsvermogen
– Het ligt niet vast: groeimogelijkheden
– ….
Wat kan een schoolpsycholoog met deze kennis?
• Aanpak– Geef psychoeducatie aan leerkracht en leerlingen
– Geef vertrouwen en verantwoordelijkheid
– Geef sturing, doe voor
– Stimuleer verschillende manieren van leren
– Breng afwisseling in werkvorm, gebruik energizers
– Leer omgaan met afleiding
– …..
• …..
2‐4‐2015
5
Definitie neuromythe
“Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in
de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd
interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van
wetenschappelijke feiten”
Definitie neuromythe
“Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in
de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd
interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van
wetenschappelijke feiten”
Definitie neuromythe
“Een misvatting over de toepassing van hersenonderzoek in
de onderwijspraktijk, die ontstaat door het verkeerd
interpreteren, verkeerd lezen of verkeerd citeren van
wetenschappelijke feiten”
We gebruiken slechts 10%
van ons brein
We gebruiken slechts 10%
van ons brein
Leerlingen met een dominante linkerhersenhelft zijn sterk in logica en taal
Leerlingen met een dominante rechterhersenhelft zijn creatief
2‐4‐2015
6
Leerlingen met een dominante linkerhersenhelft zijn sterk in logica en taal
Leerlingen met een dominante rechterhersenhelft zijn creatief
Ruim 85% gelooft in links/rechts brein denken
WAAR: Er is een functionele indeling
MAAR: Dit is geen geïsoleerdeactiviteit: het hele brein is actief!
Geen implicaties voor het onderwijs!
Het overslaan van ontbijt heeft gevolgen voor schoolprestaties
Het overslaan van ontbijt heeft gevolgen voor schoolprestaties
Effect op schoolcijfers, weliswaar klein effect
Intensieve lichamelijke inspanning kan het mentaal functioneren bevorderen
Intensieve lichamelijke inspanning kan het mentaal functioneren bevorderen
2‐4‐2015
7
Kinderen hebben vaak een voorkeursleerstijl waarin zij willen onderwezen worden (bv door te horen, te zien, of te doen)
Kinderen hebben vaak een voorkeursleerstijl waarin zij willen onderwezen worden (bv door te horen, te zien, of te doen)
Kinderen leren beter wanneer zij les krijgen op een manier die past bij de leerstijl die hun voorkeur heeft (bijvoorbeeld visueel, auditief)
Kinderen leren beter wanneer zij les krijgen op een manier die past bij de leerstijl die hun voorkeur heeft (bijvoorbeeld visueel, auditief)
Ruim 90% gelooft in verschillende leerstijlen
WAAR: Verschillende soorten informatie wordt in verschillende hersengebieden verwerkt
MAAR: er is interconnectiviteit
en hersengebieden voor hogere orde wordt op zelfde manier actief bij verschillende soorten informatie
Lesgeven in voorkeursstijl leidt niettot betere schoolprestaties!
Als leerlingen onvoldoende water drinken (= minder dan 6‐8 glazen per dag), krimpen hun hersenen
2‐4‐2015
8
Als leerlingen onvoldoende water drinken (= minder dan 6‐8 glazen per dag), krimpen hun hersenen
Docenten geloofden gemiddeld
50% van de mythen
Voorspellers van geloof in mythen?
KENNIS!
Voorspeller van kennis?
Lezen van populair wetenschappelijke tijdschriften
Dekker et al., 2012
Brein in de media
• Gebrek aan kritische blik en gedetailleerde beschrijving onderzoek
• Kwaliteitskranten meest kritisch en nauwkeurig
• Over belang van hersenonderzoek voor onderwijs werd optimistischer geschreven dan voor rechtspraak of beveiliging
Van Atteveldt, Van Aalderen‐Smeets, Jacobi & Ruigrok, 2014
Neuroscience onderzoek is geloofwaardig
Weisberg et al., 2007
Hype‐hope curve
Gartner’s hype‐hope curve
Bespreek met degene naast je:
Wat kun jij als schoolpsycholoog ondernemen om neuromythen te voorkomen?
2‐4‐2015
9
Samenwerking en dialoog is essentieel
SCHOOLPSYCHOLOOG?
Wees je ervan bewust dat er vele neuromythen actief in omloop zijn
Wees je bewust van de (valse) overtuigingskracht die neurowetenschappelijke
verklaringen en afbeeldingen kunnen hebben
Selecteer informatiebronnen zorgvuldig
Wees alert op oversimplificatie en overgeneralisatie: zoek de originele bron
Laat je bij nieuwe onderwijsmethodes niet direct overtuigen door het label ‘brain‐
based’
Pas op voor de zgn. confirmation bias
Wees je ervan bewust dat wetenschappelijke kennis altijd in ontwikkeling is. Feiten van
vandaag zijn mogelijk de mythen van morgen! Onderzoek!
What to do?
Sanne Dekker s.j.dekker@vu.nl