Post on 08-Jul-2020
OPLEIDING
DUURZAME GEBOUWEN
Jonathan FRONHOFFS
Opvolgen van een duurzaam gebouw
VERWARMING EN SANITAIR
WARM WATER: ONTWERP
HERFST 2018
2
Doelstellingen van de presentatie
● Overzicht van de wettelijke vereisten voor follow-
up van het verbruik
● Inleiding tot het materiaal dat nodig is voor de
monitoring
● Interpretatie van een meetcampagne
● Verklaring van slecht functionerende systemen
aan de hand van voorbeelden
3
Plan van de uiteenzetting
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Bron: Cenergie
Monitoring en
energiezorg
Optim
alis
atie r
egelin
gen
Effic
iënte
insta
llaties
Dreigende ontsparing
100%
90%
70%
Energiezorg – monitoring: waarom?
4
● Energiemonitoring:
► Maakt deel uit van een energiezorgbeleid
► Vermijdt “ontsparingen”
Bron: Cenergie
Energiezorg – monitoring: waarom?
5
0j 10j 20j 60j30j 40j 50j
MWh
Business-as-usualTrend energieverbruik
Preventief onderhoud
Optimalisatie
Investering
Curatief onderhoud
Investering Trapsgewijs op weg naar energieneutraliteit
Comfort
Investering
● Streven naar energieneutraliteit
Bron: Cenergie
Energiezorg – monitoring: waarom?
6
● Voorbeeld!
Consommations standards
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Evolution par année
Co
nso
mm
ati
on
en
m³/
an
7
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzetting
8
EPB verwarming/klimaatregeling
● Energiemeting – zonder aanleiding gevend element!
► Verwarming sinds 1/1/2011
► Koude sinds 1/09/2012
► Mogelijkheid van afstandmetingen verplicht behalve voor
verwarming indien:
› < 500 kW: meter Sibelga
› ≥ 500 kW: meter Sibelga indien alleen warmteproductiesysteem
wordt bediend
Koude Warmte Ventilatie
Verbruik P >12 kW P>100 kW ≥ 10.000 m³/h
Energie P ≥ 500 kWP ≥ 500 kW
en SWW na 2019-
9
EPB verwarming/klimaatregeling● Energieboekhouding – zonder aanleiding gevend
evenement
► Omvat
› Een overzicht van het maandelijks verbruik
› Een berekening van het jaarlijks verbruik
› Een jaarlijkse indicator kWh/m² of andere relevante indicator
› De jaarlijkse CO2-uitstoot
› De berekening van het jaarrendement van de warmte-/koude-
productie
› Een interpretatie en een vergelijking met het verleden en met
andere gebouwen
► Afwijking voor installaties van minder dan 500 kW
› Vereenvoudigde energieboekhouding op jaarbasis
Koude Warmte
Jaarlijks > 12 kW > 100 kW
Maandelijks ≥ 500 kW
10
EPB verwarming/klimaatregeling
› Meting van EPB-eenheden
› Nieuwe systemen: warmtemeting
› Bestaande systemen: warmte-kostenverdelers verdelers
toegestaan
› Energieboekhouding
› Evolutie van iedere eenheid over min. 3 jaar
› Vergelijking van het verbruik van de eenheid met het
gemiddelde van het gebouw.
11
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzetting
Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal:meetcampagne
● Materiaal
► Loggers
► Meetsondes
(HR, T, CO2)
► Uitlezen via pc of internet
● Kostprijs
► € 75 …€ 500 … € 8.000
12
Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal:Gebouwbeheersysteem (GBS)● Materiaal
► PC
► Netwerk
► Actoren
► Meetsondes
13
Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal:Gebouwbeheersysteem (GBS)● Visualisatie
► Raadplegen en wijzigen van parameters
► Loggen van parameters
► Foutmeldingen
14
Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal:Gebouwbeheersysteem (GBS)
15
● Kostprijs installatie
► Regeling = 20…30% technische installatie
► Visualisatie en integratie verschillende technieken =
10…100-en k€
● Kostprijs opvolging
► Onderhoudscontract
► Eigen gebouwverantwoordelijke
► Audit door een onafhankelijk studiebureau
Bron: Cenergie
Metering
● Pulscaptatie
► Pulsuitgang: mechanische of elektronisch uitgang op
de meter die kortstondig kortsluit bij verstrijken van
bepaald verbruik, bijv 1 puls per 0,1 kWh
► Verbonden met datalogger die pulsen telt en omzet
naar een verbruikshoeveelheid per tijdseenheid, bijv.
kwartier of uur
► Nadeel: Indien men pulsen mist, zal het verbruik niet
meer kloppen.
► Toepassing
› Oudere elektriciteitsmeters
› Klassieke gas- en watermeters
› Caloriemeters
Bron: Cenergie
Metering
● Bus-systeem
► Meter heeft busuitgang (M-bus, Modbus, KNX-bus) en
beschikt intern over registers die via bus kunnen
uitgelezen worden
► Verbonden met datalogger/gateway (via buskabel) die
registers uitleest volgens tijdsinterval (bijv. kwartier).
► Registerwaarden kunnen verbruiken of meterstanden
zijn (aanbevolen)
► Voordeel (meterstanden): Indien men een uitlezing
mist, zal het totaalverbruik blijven kloppen.
► Toepassing
› Elektriciteitsmeters
› Bepaalde recente gas- en watermeters
› Caloriemeters
Bron: Cenergie
Datalogging
● Onafhankelijk
► PLC of industriële PC verwerkt data tot CSV
► Stuurt data op geregelde tijdstippen door via GPRS,
3G, TCP/IP, PSTN
► Al dan niet met lokaal geheugen
► Al dan niet van op afstand configureerbaar
► Datakoppeling meestal aan te maken
● GBS
► Meters in GBS toegankelijk
► Trends te programmeren en saven
► GBS creëert CSV-files
► Datakoppelingen beschikbaar
► GBS verstuurt via TCP/IP (evt. programmaatje te
voorzien
19
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzetting
Bron: Cenergie
NAC Herent – concept
20
LG
Pulsie
Extractie
Grondbuis: zorgt voor de voorverwarming van de verse buitenlucht met behulp van bodemwarmte
LGLuchtgroep met warmterecuperatie via warmtewiel
Radiatoren
Principe winter
Bron: Cenergie
NAC Herent – concept
21
LG
Pulsie
Extractie
De grondbuis zorgt voor de afkoeling van de verse buitenlucht met behulp van de koele bodem
LG Luchtgroep
Koude gebouwmassa: het gebouw koelt ‘s nachts af enabsorbeert overdag de warmte
Automatische buitenzonwering beschermt tegen invallende zonnestralen tijdens een warme zomerdag
Principe zomer: dag
Bron: Cenergie
Principe zomer: nacht
NAC Herent – concept
22
Frisse buitenlucht via de geautomatiseerde ramen
Opgewarmde gebouwmassa: het gebouw warmt overdag op enkoelt ‘s nachts met behulp van frisse buitenlucht af
Dakextractor
Extractie van warme lucht
Bron: Cenergie
NAC Herent – zomercomfort
0
5
10
15
20
25
30vrijd
ag 0
6/j
ul/12 0
:00
vrijd
ag 0
6/j
ul/12 1
2:0
0
zate
rdag 0
7/j
ul/12 0
:00
zate
rdag 0
7/j
ul/12 1
2:0
0
zondag 0
8/j
ul/12 0
:00
zondag 0
8/j
ul/12 1
2:0
0
maandag 0
9/j
ul/12 0
:00
maandag 0
9/j
ul/12 1
2:0
0
din
sdag 1
0/j
ul/12 0
:00
din
sdag 1
0/j
ul/12 1
2:0
0
woensd
ag 1
1/j
ul/12 0
:00
woensd
ag 1
1/j
ul/12 1
2:0
0
donderd
ag 1
2/j
ul/12 0
:00
donderd
ag 1
2/j
ul/12 1
2:0
0
Tem
pé
ratu
re e
n °
C
Moment
Luchtgroep 1 Week 1
Buitentemp. Aanzuig LG1 Temp.
Effect
grondbuis
23
Bron: Cenergie
NAC Herent – zomercomfort
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
maandag 1
3/a
ug/1
2 0
:00
maandag 1
3/a
ug/1
2 1
2:0
0
din
sdag 1
4/a
ug/1
2 0
:00
din
sdag 1
4/a
ug/1
2 1
2:0
0
woensd
ag 1
5/a
ug/1
2 0
:00
woensd
ag 1
5/a
ug/1
2 1
2:0
0
donderd
ag 1
6/a
ug/1
2 0
:00
donderd
ag 1
6/a
ug/1
2 1
2:0
0
vrijd
ag 1
7/a
ug/1
2 0
:00
vrijd
ag 1
7/a
ug/1
2 1
2:0
0
zate
rdag 1
8/a
ug/1
2 0
:00
zate
rdag 1
8/a
ug/1
2 1
2:0
0
zondag 1
9/a
ug/1
2 0
:00
zondag 1
9/a
ug/1
2 1
2:0
0
Te
mp
era
tuu
rin
°C
Tijdstip
GA 4 Week 2
Buitentemp. LG4 extractie Technische Dienst Kleedkamer Heren Kantoor Interventie LG4 pulsie T
26°C28°C
Effect
grondbuis
Effect inertie en
nachtventilatie
24
Bron: Cenergie
NAC Herent – CO2-meetcampagne
25
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
0
200
400
600
800
1000
1200
donder
dag
27/
sep/1
2 0:0
0
donder
dag
27/
sep/1
2 12:
00
vrijdag
28/s
ep/1
2 0
:00
vrijdag
28/s
ep/1
2 1
2:0
0
zate
rdag 2
9/s
ep/1
2 0
:00
zate
rdag 2
9/s
ep/1
2 1
2:0
0
zond
ag 3
0/s
ep/1
2 0
:00
zond
ag 3
0/s
ep/1
2 1
2:0
0
maan
dag
01/
okt/
12 0
:00
maan
dag
01/
okt/
12 1
2:0
0
din
sdag
02/
okt/
12 0
:00
din
sdag
02/
okt/
12 1
2:0
0
woen
sdag
03/
okt/
12 0
:00
woen
sdag
03/
okt/
12 1
2:0
0
Tijdstip
metingen CO2 week 2
CO2 kantoor secretaris CO2 onthaal politie CO2 technische dienst
CO2 (ppm)
IDA 1
IDA 2
Bezetting
Bron: Cenergie
NAC Herent – wintermeetcampagne
26
Aquastatisch
gedrag
Luchtgroep
inactief
Retour hoger
dan aanvoer
Bron: Cenergie
NAC Herent – RV-meetcampagne
27
Zeer lage RV
Bron: Cenergie
NAC Herent – RV-meetcampagne
28
Stabiele RV
Bron: Cenergie
NAC Herent – Doorlichting GBS
29
● Klep nachtventilatie geblokkeerd
● Aquastatische regeling ketels
● Fout in zonering nachtventilatie
● Foute klokinstelling voor weekendregime
● Te weinig klokken
● Fout in meting buitentemperatuur
30
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Monitoring: waarom?
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzetting
Bron: Cenergie
Politiehuis Sint-Niklaas – concept
31
● Houtskeletbouw (passiefschil qua isolatie)
● Verwarming via gasketel en radiatoren
● Topkoeling
Bron: Cenergie
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0
10
20
30
40
50
60
70
din
sdag 2
9/n
ov/1
1 0
:00
din
sdag 2
9/n
ov/1
1 1
2:0
0
woensd
ag 3
0/n
ov/1
1 0
:00
woensd
ag 3
0/n
ov/1
1 1
2:0
0
donderd
ag 0
1/d
ec/
11 0
:00
donderd
ag 0
1/d
ec/
11 1
2:0
0
vrijd
ag 0
2/d
ec/
11 0
:00
vrijd
ag 0
2/d
ec/
11 1
2:0
0
zate
rdag 0
3/d
ec/
11 0
:00
zate
rdag 0
3/d
ec/
11 1
2:0
0
zondag 0
4/d
ec/
11 0
:00
zondag 0
4/d
ec/
11 1
2:0
0
maandag 0
5/d
ec/
11 0
:00
maandag 0
5/d
ec/
11 1
2:0
0
Re
lati
eve
Vo
ch
tig
he
id in
%
Te
mp
era
tuu
r in
°C
TijdstipAanvoer luchtgroepen Retour luchtgroepen Aanvoer verwarmingsbatterij Retour verwarmingsbatterij Temp Extractie AHU cellen
Temp -1 EHBO Kuis Berging Temp Pulsie AHU cellen RV Pulsie AHU cellen Buitentemp.
Politiehuis – wintermeetcampagne
32
Permanente
warmteafgifte
verwarmingsbatterij
Permanente
aanvoertemperatuur
Bron: Cenergie
Politiehuis – wintermeetcampagne
33
0
10
20
30
40
50
60
70din
sdag 2
2/n
ov/1
1 0
:00
din
sdag 2
2/n
ov/1
1 1
2:0
0
woensd
ag 2
3/n
ov/1
1 0
:00
woensd
ag 2
3/n
ov/1
1 1
2:0
0
donderd
ag 2
4/n
ov/1
1 0
:00
donderd
ag 2
4/n
ov/1
1 1
2:0
0
vrijd
ag 2
5/n
ov/1
1 0
:00
vrijd
ag 2
5/n
ov/1
1 1
2:0
0
zate
rdag 2
6/n
ov/1
1 0
:00
zate
rdag 2
6/n
ov/1
1 1
2:0
0
zondag 2
7/n
ov/1
1 0
:00
zondag 2
7/n
ov/1
1 1
2:0
0
maandag 2
8/n
ov/1
1 0
:00
maandag 2
8/n
ov/1
1 1
2:0
0
Tem
pera
tuu
r in
°C
TijdstipAanvoer rad. Niv.+1 24H Retour rad. Niv.+1 24H Aanvoer primair Retour primair Temp niv.+1 Recherche Buitentemp.
Te kleine deltaT
Weersafhankelijke
regeling
Bron: Cenergie
● Luchtgroepen in storing
● Circulatiepompen actief
Politiehuis – zomermeetcampagne
34
Bron: Cenergie
Politiehuis – zomermeetcampagne
35
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
vrijdag
27/j
ul/
12 0
:00
vrijdag
27/j
ul/
12 1
2:0
0
zate
rdag 2
8/j
ul/12 0
:00
zate
rdag 2
8/j
ul/12 1
2:0
0
zond
ag 2
9/j
ul/12 0
:00
zond
ag 2
9/j
ul/12 1
2:0
0
maan
dag
30/
jul/12 0
:00
maan
dag
30/
jul/12 1
2:0
0
din
sdag
31/
jul/
12 0
:00
din
sdag
31/
jul/
12 1
2:0
0
Re
lati
eve
Vo
ch
tig
heid
in %
Te
mp
era
tuu
r in
°C
Tijdstip
Luchtgroep Kantoor Week 3
Buitentemp. koelbatterij retour koelbatterij aanvoer terugname verse lucht Pulsie temp. RV buiten Pulsie RV
Te kleine deltaT
Effect koelbatterij
36
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzetting
● Gewestelijke administratie
● 55.000 m²
● Elektriciteit: 71 kWh/m²
● Gas: 61 kWh/m²
● Warmte-Koude: Ventilatorconvectoren 4 buizen
● Hygiënische lucht op PG
koude/warmte/bevochtiging
37
Administratie – Noordwijk
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
38
● Gasverbruik
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
39
● Elektriciteitsverbruik
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
40
● Elektriciteitsverbruik
► Effect van de buitentemperatuur
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
41
● Gasverbruik
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
42
● Gasverbruik
► Energiehandtekening
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
43
● Warmteproductie en -distributie
► Hydraulische schema’s
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
44
● Warmteproductie en -distributie
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
45
● Koude productie en -distributie
► Hydraulische schema’s
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
46
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
47
● Meetcampagne warmteproductie en -distributie
Ketel 1
Ketels 2-4
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
48
● Meetcampagne warmteproductie en -distributie
Primair en secundair
op dezelfde
temperatuur
Lage
warmtebehoefte
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
49
● Meetcampagne: Circuits ventilatorconvectoren
Lage
warmtebehoefte
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
50
● Werking van het GBS
► Kloksturing
► Niet optimaal, maar het bestaat toch al: 6-22 uur
Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
51
● Werking van het GBS?
► Maar?! Werking van 2 uur tot 8 uur!
52
Administratie – Noordwijk
Lage
warmtebehoefte
● Koelbatterijen
► De beheerder kondigt aan dat de koudeproductie zal
worden uitgeschakeld
Vakantie:
koudeproductie,
geen ventilatie
53
Administratie – Noordwijk
● Analyse van het gasverbruik
► 250 kW “stand-by”
54
Administratie – Noordwijk
● Analyse van het gasverbruik
► 250 kW “stand-by”
55
● Monitoring: waarom?
● Overzicht van de wettelijke verplichtingen
● Monitoringmateriaal
● Voorbeeld: NAC Herent
● Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
● Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
● Follow-up op basis van het verbruik:
energieboekhouding
Plan van de uiteenzettting
Energiehandtekening
56
Energiehandtekening
57
Energiehandtekening
58
Regressie van het gas na meting
‹#›
59
Bepaling van de besparingen via CUSUM
‹#›
60
61
● http://www.leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-epb/de-
technische-installaties-chauffage-en-klimaatregeling/epb-
reglementering-1
● EPB-eisen verwarming
Interessante tools, websites, enz.:
62
Referenties Gids Duurzame Gebouwen:
Gids Duurzame Gebouwen
www.gidsduurzamegebouwen.brussels
Thema ENERGIE
Intro I Het energieverbruik van gebouwen beperken
Dossier I De regeling van verwarming en sanitair warm water
installaties optimaliseren
63
Te onthouden uit de uiteenzetting
● Wettelijke verplichtingen -> energieboekhouding
● Duurzaam ontwerp -> goede follow-up/regeling
● GBS biedt geen garantie van een goede regeling
in het gebouw
● Meten is weten …
64
Contact
Jonathan FRONHOFFS
Projectleider
Cenergie
: +32 2 513 96 13
E-mail : info@cenergie.be