Post on 04-Jun-2015
Open Monumentendag 2010
De vier elementen
In den beginne….bij de Grieken
“alle stoffen zijn
opgebouwd uit
vier elementen” en “de krachten van
haat en liefde”
Open Monumentendag 2010
Verder gezet door alchemisten en natuurfilosofen
Wetenschap bewees enkele stellingen binnen dit wereldbeeld, o.a.
dat de aarde rond is
Lavoissier (18de eeuw) “een element is een stof die niet verder opdeelbaar
is… Ze zijn de bouwstenen van de scheikunde en alle materie”
Open Monumentendag 2010
Rode draad = interactie door aantrekking en afstoting
Een liefde-haat polariteit:►De liefde: of de behoefte aan de vier elementen
- leven van de vier elementen- ingrijpen op de vier elementen- genieten van de vier elementen
►De haat: of de verdediging tegen de vier elementen- leven met de vier elementen- erfgoed beschermen tegen de vier elementen
Samenhang tussen relaties in tijd en ruimteDikwijls een spel van verschillende elementen
Open Monumentendag 2010
wateR
- geeft leven, doet rotten
- geeft leven, overstromingen zijn vernietigend
- geeft rust, is ontspannend
Open Monumentendag 2010
- nabijheid van water = cruciaal voor nederzetting
natuurlijke waterlopen vruchtbare gronden, verdediging voedsel (visvangst) haveninfrastructuur boten (soms specifiek)
kanalen verdediging (grachten, militair) beheersen van water (landbouw) transport (industrie)
Open Monumentendag 2010
Visserij: verdwenen haventjes
Boekhoute
Open Monumentendag 2010
verdedigingsgrachten
Ertvelde, Hoge Wal
Open Monumentendag 2010
Hoeves met walgrachten
Zomergem, Rostraat
Open Monumentendag 2010Leopoldkanaal
Schipdonkkanaal
Kanaal Gent-TerneuzenLieve
Kanaal Gent-Brugge
Open Monumentendag 2010
…met infrastructuren…
NeveleSint-Laureins
duiker
Adegem Maldegem
Open Monumentendag 2010
Water om te drinken
waterputten pompen
waterdistributie
Open Monumentendag 2010
Knesselare, boomstamwaterput
Aalter, vierkante waterput in hout
Waterputten
Open Monumentendag 2010
waterpompen
Open Monumentendag 2010
Eeklo 1937
Zelzate 1952
Sint-Jan-in-Eremo 1983
Eeklo 1989
watertorens
Open Monumentendag 2010
Waterdistributiecentra
Eeklo 1937
Kluizen 1974
Open Monumentendag 2010
Water als krachtbron: watermolens, hoosmolens, poldermolens
Verdwenen?!
Beschermen tegen water?
Overstromingsgebieden, bemalen,
bedijken
Typische dijkhuisjes
Open Monumentendag 2010
Water
hygiëne: badkamer, toilet
Maldegem Eeklo
Open Monumentendag 2010
- recreatie: zwembad, kreken, waterpartijen in tuinen, vijvers,
bruggetjes, ijskelders
Open Monumentendag 2010
- ‘brandend’ water: jeneverstokerijen, brouwerijen,…
- ‘zuiverend’ water (religieus)
Open Monumentendag 2010
- warmte, gezelligheid, voedsel
- kan huizen platbranden
- meest verraderlijke van de elementen
vuur
Open Monumentendag 2010
Vuur in huis: haard
bakovens
Open Monumentendag 2010
Vuur bij landbouw: smidsen
Open Monumentendag 2010
Vuur bij industrie: stoom(machines, ketelhuizen, schoorstenen)
Waarschoot
▼Eeklo
Open Monumentendag 2010
Vuur bij transport: (stoom)trein en tram
Open Monumentendag 2010
Beschermen tegen vuur- verordeningen
- brandbestrijding: versteningsproces- brandweer
-onderscheid: stedelijke context, platteland
Open Monumentendag 2010
Bodemgesteldheid: vruchtbare gronden
Ontginnen van aarde: turf, zand, leem
Gebruiken van de vruchten van de aarde
aarde
Open Monumentendag 2010
Gebruikmaken van aarde voor transport: wegen
Kasseiwegen, trage wegen (kerkwegels)
Open Monumentendag 2010
Genieten van de aarde
Tuinen en parken
Oranjerieën, moestuinen
Open Monumentendag 2010
-alom aanwezig- is krachtbron
- plant geluid voort- te veel = storm !
lucht
Open Monumentendag 2010
Lucht (wind)
doet de wieken draaien
Enkele kaartjes
Open Monumentendag 2010
Oost-Vlaamse watermolens Oost-Vlaamse staakmolens
Open Monumentendag 2010
Oost-Vlaamse bovenkruiers Oost-Vlaamse rompen en restanten
Open Monumentendag 2010
Knesselare Lembeke Ertvelde
Open Monumentendag 2010
Doornzele
Zelzate
Maldegem
Open Monumentendag 2010
Beschermen tegen windbv. bos, aanplant
inplanting bewoning
vorm bedaking
Het Leen
Open Monumentendag 2010
Lucht in combinatie met
vuur = luchtverwarming
o.a. kasteel van Poeke
= gevaarlijk !
(grote branden)
Gezonde lucht cf. thema 2009 Zorg
Open Monumentendag 2010
Orgels
vraag aan organist om
werking van orgel
uit te leggen
GENIETEN van “lucht”
Open Monumentendag 2010
De vier elementen als leeswijzer voor het erfgoed
- De vier elementen als bouwstenen met eigen specifieke eigenschappen- Kader met leesregels
- begin bij een object (constructie of site): oorspronkelijke functie?- staat niet alleen: de plaats ?- kijk naar de omgeving: het landschap ?- plaats het in de streek: uniek of karakterbepalend?
Vertel het verhaal: waarom hier? waarom zo? hoe kwam dit tot stand? wanneer? door wie?
Open Monumentendag 2010
Voorbeeld: Huysmanhoeve, Eeklo
Open Monumentendag 2010
1. Bekijken in tijdskader
Oorsprong: ontginningshoeve
Functies doorheen de tijd (leprozerie, voedselopbrengst, landbouw)
Gebouwen: uit diverse periodes
Poortgebouw = oudste
Woning : 17-18de eeuw
Bijgebouwen: 18de, 19de, 20ste eeuw
Open Monumentendag 2010
2. Bekijken in het landschap
Ontginningslandschap (ook oude kaarten bekijken)
Open Monumentendag 2010
3. Bekijken in de directe omgeving
Open Monumentendag 2010
Open Monumentendag 2010
Open Monumentendag 2010
Contactpersonen:Martine Pieteraerens, provinciaal
OMD-coördinatorLuc Bauters, consulent archeologieIgnace Van Driessche, consulent
geschiedenisJan Lescruwaet, coördinator Trage
WegenRegionaal Landschap Meetjesland
Comeet
Open Monumentendag 2010
Dank voor uw aandacht
en veel succes !