Post on 11-Mar-2016
description
Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Inhoud Voorwoord 1 1 Het kan duurzaam 3 Tax Justice Nederland 4 Secretariaat Nederlands Platform Millenniumdoelen / EEN 6 Sister2Sister 7 Werk aan de Wereld 8 Our Common Food 10 I like this – Let’s do it! 12
2 Het kan samen 13 Dialogue for Peaceful Change 14 Maatschappelijk Rendement 15 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling 16 Lobbyen voor Afrika 18 Peace Beyond Borders & International Sports Leaders Exchange 19 Vergelijking Verkiezings- programma’s 2012 20 Migratie en Ontwikkeling 21
3 Het kan anders 22 OikosXplore 23 Oikos organisatie 24 In Vogelvlucht: Oikos 2012 25 Kwaliteitsbeleid 26
4 Financiën en Organisatie 27 Balans per 31 december 2012 28 Rekening van lasten en baten 30 Financiers 32 Waarderingsgrondslagen 32 Accountantsverklaring 33 Begroting 34 Medewerkers 35 Bestuur 37 Colofon
Oikos – het kan anders
Een wereld waarin eerlijkheid en duurzaamheid voorop staan, dat is ons ideaal. Oikos zet zich in om in Nederland de omslag richting een duurzame samenleving te realiseren. Daarin wordt niet alleen rekening gehouden met de eigen belangen, maar ook gekeken naar de effecten van onze levensstijl voor mensen elders in de wereld én de generatie die na ons komt.
Oikos werkt aan dit doel door middel van concrete projecten en programma’s. Waar mogelijk worden de krachten gebundeld met andere organisaties. In verschillende netwerken vervult Oikos een centrale rol. Oikos zoekt naar de verbinding tussen lokale en (inter)nationale initiatieven die streven naar duurzame ontwikkeling.
Oikos gelooft in internationale samenwerking. Niet omdat mensen in ontwikkelingslanden niet zonder onze hulp zouden kunnen. Niet omdat we er zelf direct of indirect belang bij zouden hebben. Wel omdat internationale handelsverhoudingen en belastingverdragen structurele ontwikkeling in de weg kunnen zitten. Daarom bepleit Oikos veranderingen in het internationalefinanciële systeem met het oog op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd.
Oikos werkt samen met andere organisaties aan het vormgeven van een veerkrachtige toekomst. Daarnaast zet Oikos in diverse samenwerkingsverbanden haar ruime ervaring, kennis en methoden in bij het ondersteunen van mensen die vanuit hun eigen leefomgeving een bijdrage willen leveren aan de transitie naar een eerlijke, duurzame wereld.
Voorwoord
Het kan duurzaamIn Nederland ontluiken vele vernieuwende initiatieven van betrokken
mensen op velerlei maatschappelijke terreinen zoals zorg, energie en
voedsel. Deze krachtige trend wordt gelukkig steeds meer herkend
én erkend. Hoewel veel van deze initiatieven mede zijn geïnspireerd
door gevoelens van ongenoegen over bureaucratie, winstbejag,
vervuiling en verspilling, werken ze veelal aanstekelijk vanwege hun
enthousiasme, pragmatisme en idealisme. Belangrijk kenmerk van
deze trend van constructieve verontwaardiging is dat mensen vanuit
hun eigen leefomgeving zich inzetten voor een eerlijker, duurzamer
en vooral menselijker samenleving. Oikos steunt deze trend die “Van
huis uit” (Oikos Beleidplan 2011–2015) begint. Oikos heeft daarbij in
het bijzonder aandacht voor initiatieven van jongeren en migranten.
Oikos biedt deze doelgroepen letterlijk en figuurlijk ruimte om op
eigen(zinnige) wijze vorm te geven aan een betere wereld. Onze
aspiraties op dit terrein komen tot uiting in projecten als Our
Common Food, I Like This – Let’s do it, Africa in Motion, OikosXplore en de
ID-Challenge. Hoogtepunt van 2012 was naast een record aantal van
117 workshops door en voor jongeren, het project Our Common Food.
Met Our Common Food ondersteunde Oikos, samen met andere
organisaties, experts en bedrijven honderden jongeren bij hun
eigen initiatief op gebied van gezond, eerlijk en duurzaam voedsel.
Het geslaagde slotevenement in Rotterdam op Nederlands grootste
stadsboerderij trok 350 deelnemers.
Voor u ligt het jaarverslag 2012 van stichting Oikos. Oikos werkt aan verandering in Nederland gericht op een rechtvaardige en duurzame ontwikkeling
wereldwijd. Met andere woorden: Oikos richt zich primair op het huiswerk dat ons in Nederland te doen staat. Oikos gelooft dat het anders kan: eerlijker en duurzamer. Vanuit haar ervaring weet Oikos dat we dat alleen samen kunnen bereiken. Ook in 2012 hebben wij vanuit dit perspectief gewerkt.
Het kan eerlijkDe wereldwijde roep om een eerlijk en transparant inter-
nationaal belastingsysteem van organisaties zoals Tax Justice
NL, kreeg mede door de crisis steeds meer gehoor bij partijen
als de OESO, de Europese Commissie, de G8 en G20. Als
coördinatiepunt van Tax Justice Nederland heeft Oikos in 2012,
via lobby en onderzoek, samen met andere organisaties een
belangrijke bijdrage geleverd aan het op de agenda zetten van
de rol van Nederland als facilitator van belastingontwijking.
De uitdaging voor 2013 is de maatschappelijke druk te
verzilveren en de Nederlandse politiek ertoe te bewegen op
dit dossier niet langer slechts ‘mee-te-stribbelen’ maar zowel in
Nederlands als in internationaal verband concrete stappen
voorwaarts te zetten.
1
Het kan samenVeranderingen beklijven alleen als ze gedragen worden door
meerdere en verschillende partijen. Oikos faciliteerde daarom
ook in 2012 diverse samenwerkingverbanden van maatschappelijke
organisaties zoals het Nederlands Platform Millennium Doelen,
het Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling en het al genoemde
Tax Justice Netwerk. Via deze netwerken verbindt Oikos tientallen
maatschappelijke organisaties rond belangrijke thema’s van
internationale samenwerking.
Ook benutte Oikos diverse door haar zelf (verder) ontwikkelde
methoden die tot doel hebben om samenwerking tussen verschil-
lende maatschappelijke partijen te faciliteren. Zo bracht Oikos haar
ervaring met de conflictmanagementmethode DPC in bij een
langlopend geschil tussen oliemaatschappij Chevron en de lokale
gemeenschap in de stad Richmond in Californië (USA). Dichter bij
huis ondersteunde Oikos de gemeenteraad van Veldhoven bij het
zicht krijgen op het maatschappelijk rendement van ouderen-
organisaties in haar gemeente. Ook kan Oikos met tevredenheid
terugkijken op haar begeleidingstraject van lokale kerkelijke
groepen actief op gebied van duurzaamheid. Voor Oikos is het
faciliteren en bevorderen van onverwachte of hernieuwde samen-
werking tussen burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties,
kerken en overheid een belangrijk instrument bij het werken aan
onze gezamenlijke toekomst. Het kan alleen maar samen.
Het kan andersHet jaar 2012 stond ook in het teken van aanhoudende bezuini-
gingen. Bij diverse collega-organisaties waren gedwongen ontslagen
de laatste jaren helaas aan de orde van de dag. Oikos heeft ervoor
gekozen de budgettaire uitdaging van 2013 op andere wijze het
hoofd te bieden. Eind 2012 hebben de vaste medewerkers besloten
een deel van hun salaris in te leveren met als doel de kracht en
kwaliteit van het bestaande team te bewaren en zo het werk van
Oikos in 2013 veilig te stellen. Met deze maatregel gaven mede-
werkers direct uiting aan de voor Oikos belangrijke uitgangspunten
het kan eerlijk en het kan samen. Zij lieten hiermee op onconventionele
wijze zien dat het anders kan. Bestuur en directie zijn hen hier zeer
erkentelijk voor.
Tot slotNet als in voorgaande jaren zal Oikos ook het komende jaar vanuit
haar oecumenische inspiratie, ervoor kiezen om als organisatie niet
alleen op te roepen tot deelname aan haar programma maar zal
Oikos vanuit haar inspiratie dienstbaar zijn aan de niet-aflatende
energie en aspiraties van mensen en organisaties in Nederland,
mensen die weten dat het eerlijker en duurzamer kan en dat de
weg daar naartoe een weg is die we samen afleggen.
Jaarverslag 2011 Stichting Oikos2
‹‹ Mensen zetten zich vanuit hun eigen
leefomgeving in voor een eerlijker, duurzamer en
vooral menselijkersamenleving. ››
Janne Nijman, Voorzitter OikosGerhard Schuil, Directeur Oikos
3
Het kan duurzaam
1
4 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Tax Justice Nederland
Waar is het geld gebleven?
Ontwikkelingslanden zijn de dupe van internationalebelastingontwijking en -ontduiking doordat zij brood-nodige belastinginkomsten mislopen. Ook door Neder-
land stroomt jaarlijks ruim tienduizend miljard euro, waarover nauwelijks belasting wordt betaald. Mede dankzij Tax Justice Nederland is een eerlijk en transparant internationaal belas-tingsysteem steeds meer onderdeel van het maatschappelijke en politieke debat geworden. In 2012 droeg Tax Justice NL via onderzoek en publicaties er aan bij dat onrechtvaardige mondiale praktijken van belastingontwijking inzichtelijk werden gemaakt. Daarnaast was ook de rol van het bedrijfs-leven en de effecten die belastingpraktijken kunnen hebben op ontwikkelingslanden een speerpunt.
Ontwikkelingslanden lopen door praktijken van belastingontwijking
en –ontduiking naar schatting jaarlijks zo’n 160 miljard dollar mis.
Opbrengsten die zij hard nodig hebben voor investeringen in duur-
zame ontwikkeling en armoedebestrijding. Ook Nederlandse wet-
en regelgeving maakt internationale belastingontwijking op grote
schaal mogelijk. De Nederlandse overheid heeft met meer dan
90 landen verdragen gesloten om het betalen van dubbele belas-
tingen tegen te gaan. De schaduwzijde voor ontwikkelingslanden
wordt echter steeds duidelijker. Multinationals – mijnbouwbedrijven
bijvoorbeeld – die in ontwikkelingslanden actief zijn, krijgen via
deze verdragen de kans om met behulp van brievenbusfirma’s op een
legale manier veel minder of zelfs helemaal geen belasting te betalen
in de landen waar zij werken.
Tax Justice Nederland pleit al geruime tijd voor meer transparantie
door middel van country-by-country rapportages, waarin een multi-
national de inkomsten per land vermeldt. Daarnaast moeten zowel
bestaande als nieuwe belastingverdragen van Nederland kritisch
doorgelicht worden op mogelijke negatieve effecten voor ontwik-
kelingslanden. Ook moet Nederland meer rekening houden met
de ongelijkwaardige relatie tussen ontwikkelingslanden en alleen
nieuwe verdragen aangaan als er sprake is van een duidelijk econo-
misch en ontwikkelingsbelang voor ontwikkelingslanden.
In het najaar verscheen zowel in het vakblad voor de ontwikkelings-
sector Vice Versa als in Oikos Nieuws een interview met Willem
Lageweg (directeur MVO Nederland), Giuseppe van der Helm (direc-
teur VBDO) en Albert Hollander (voorzitter Tax Justice NL). Zij spraken
over belastingparadijzen, belastingontwijking en de rol van belasting
in MVO. Zij gaven aan dat het belangrijk is om bedrijven in het kader
van MVO aan te spreken op hun belastingbeleid. Het vergroten van
de kennis daarover is essentieel. Inzet kan zijn dat grote bedrijven
zich gaan realiseren dat een agressieve fiscale grensverkennerij, die
veel belastingvoordelen oplevert, reputatierisico’s met zich mee kan
brengen.
Veel succes had Tax Justice in 2012 met het aanspreken van de
Nederlandse politiek en overheid op het Nederlandse belastingbeleid
en de gevolgen daarvan voor ontwikkelingslanden. Regelmatig zijn
inhoudelijke gesprekken gevoerd met Tweede en Eerste Kamerleden
over het fiscaal (verdrags)beleid, illegitieme geldstromen wereldwijd
en het belang van belastingen voor ontwikkeling. Door de val van
het kabinet in het voorjaar van 2012 moesten de partijen aan de
slag met een nieuw verkiezingsprogramma. Een mooi moment voor
Tax Justice om inhoudelijke informatie aan te leveren over belasting-
verdragen en -beleid. In een aantal partijprogramma’s van met name
de linkse partijen is deze input overgenomen.
In februari is voorafgaand aan het Algemeen Overleg Fiscaal
Verdragsbeleid door Tax Justice lobby gevoerd en input geleverd aan
alle Tweede Kamerfracties. Verschillende parlementariërs hebben
punten uit de briefing van Tax Justice in Tweede Kamerdebatten
ingebracht. Duidelijk is dat het thema belastingen in 2012 prominent
op de politieke agenda is komen te staan
Ook het nieuwe kabinet laat blijken meer aandacht voor belastin-
gen te hebben. Een zichtbare stap in de goede richting gaf minister
Ploumen van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking
in december door aan te geven dat zij plannen gaat ontwikkelen om
arme landen te helpen met betere belastingheffing. Tax Justice was
vooral te spreken over de aankondiging dat zij samen met staats-
secretaris Weekers van financiën de nadelige effecten van belasting-
Titel: Tax Justice NL
Doelstelling: Een eerlijk en transparant internationaal
belastingsysteem dat bijdraagt aan internationale ontwikkeling
Looptijd: doorlopend
Partners en financiers: Both Ends, Cordaid, Evert Vermeerstichting,
Oxfam Novib, SOMO, ActionAid NL, Transnational Institute
Budget: € 97.211
Website: www.taxjustice.nl
Twitter.com@TaxJusticeNL
Succesvol: grote aandacht voor onderwerp in media gerealiseerd
Dilemma: balanceren tussen effectieve stake-holder dialoog en
waakhondfunctie.
Verbeterpunten: ontwikkeling handelingsperspectief voor burgers
in Nederland
5Het kan duurzaam
verdragen voor ontwikkelingslanden gaat onderzoeken.
Daarnaast heeft Tax Justice Nederland in 2012, net als in voor-
gaande jaren, deelgenomen aan rondetafelgesprekken met het
Ministerie van Financiën en vertegenwoordigers uit het bedrijfs-
leven. De grote media-aandacht heeft in 2012 een belangrijke
bijdrage geleverd aan het politieke en maatschappelijke debat.
Er zijn veel artikelen verschenen in met name het Financieele
Dagblad en de Volkskrant. Ook nrc.next en Trouw zijn geïnteres-
seerd geraakt in het thema belastingen. Een belangrijke eigen
publicatie van Tax Justice vormde de briefing paper ‘Verdrags-
paradijs Nederland’, die in het najaar is uitgebracht. Daarin
wordt op heldere wijze uitgelegd waarom Nederland een
verdragsparadijs is, wat de gevolgen daarvan zijn en wat eraan
gedaan kan worden. De media en politiek hebben regelmatig
gebruikt gemaakt van de inhoud van dit paper.
De afgelopen tien jaar is het internationale netwerk van Tax
Justice hard gegroeid. Daardoor was het gewenst de interne
organisatie aan die nieuwe dynamiek en realiteit aan te passen.
Namens de Europese leden van het Tax Justice Netwerk heeft Tax
Justice NL plaatsgenomen in de Global Board om mee te denken
over deze herstructurering. Begin 2013 zal dit proces afgerond
worden. Ook op Europees niveau is een aantal stappen gezet voor
een betere organisatiestructuur. Sinds september vervult Oikos
het secretariaat voor Tax Justice Europe.
In 2012 heeft Oikos ook zelf activiteiten op het gebied van Tax
Justice ontwikkeld. Samen met VBDO is op 24 november een
bijdrage geleverd aan de improvisatiestudio ‘Belasting Verantwoord’
tijden s de conferentie ‘De toekomst die WIJ willen’ (zie pagina
8 en 9). Centraal stond de vraag hoe verantwoorde belastingen
als MVO-thema op de agenda van bedrijven is te krijgen. De aanzet
vanuit deze studio heeft geresulteerd in een vervolg waarin Oikos
en VBDO in 2013 een transitiepodium gaan opzetten rond dit
thema.
‹‹ Ontwikkelingslandenlopen door praktijken van
belastingontwijking en –ontduiking naar schatting
jaarlijks zo’n 160 miljarddollar mis. ››
6 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Secretariaat Nederlands Platform Millenniumdoelen / EEN
Hoezo armoede?
Winkelroute in Utrecht onderzocht en is in Noord-Holland de
actie Koop een Koe van Oxfam Novib onder de loep genomen. De
bevindingen zijn vastgelegd in een video. Omdat deze opzet in de
praktijk niet helemaal werkte zoals verwacht, is de deze aangepast.
In een Combeat Poverty Hangout voeren jongeren een debat op straat
over bijvoorbeeld banken, mode of technologie. Zij bespreken het
thema vooraf met ontwikkelingsorganisaties, bedrijven en de over-
heid. Het doel hiervan is om nieuw licht te werpen op een onder-
werp en met ideeën te komen hoe het anders kan. Daarvoor zijn de
jongeren getraind in interviewtechnieken, visuele productie, camera
en geluid. Na een succesvolle try-out met 20 jongeren over de vraag
‘Wat doet de bank met jouw geld?’ zal in 2013 de eerste echte
Hangout over banken worden gehouden.
Hoezo armoede?In de Hoezo armoede-week eind november werd in 180 landen
aandacht besteed aan wereldwijde armoede. Belangrijkste doel was
mensen bewust te maken van de armoedeproblematiek en het debat
over armoedebestrijding te prikkelen. Meer dan 500 miljoen mensen
zijn bereikt via televisie, radio, internet en live events. In Nederland
deed EEN mee met verschillende samenwerkingspartners, waaronder
Edgie. Edgie is een internationale nieuwsservice, opgezet door EEN,
dat gericht is op positief en trendy nieuws uit ontwikkelende landen.
Journalisten krijgen de kans hun licht te laten schijnen op verhalen
die hoop, oplossingen en een nieuwe toekomst uitdragen. Omdat
media als (video)blogging en het genereren van nieuwswaardige
artikelen voor EEN steeds belangrijker zijn geworden zal in 2013
ingezet worden op het vergroten en versterken van het mediabereik
van EEN in combinatie met Edgie en My Style.
Armoede de Wereld uit! Dat is waar het bij de millennium-doelen om gaat. Nog even en het is 2015, het jaar dat millenniumdoelen gehaald moeten zijn. De afgelopen
jaren is veel bereikt op het gebied van het terugdringen van armoede, ziekte en honger, maar nog niet voldoende. Daarom zette EEN zich ook in 2012 met vereende krachten in voor een wereld zonder extreme armoede en honger. Daarnaast werkte EEN in de projecten Combeat Poverty en My Style samen met jongeren om duurzame producten te testen en onder de aan-dacht te brengen van andere jongeren.
EEN is het initiatief van het Nederlands Platform Millennium-
doelen, een samenwerkingsverband van ruim 40 maatschappelijke
en ontwikkelingsorganisaties. Ook Oikos is daarbij betrokken en
voert al vanaf het begin in 2007 het secretariaat. De campagne ‘EEN!
Armoede de wereld uit’ zet de millenniumdoelen in de schijnwerpers
om zo politici en andere besluitvormers ervan te doordringen dat het
bijna 2015 is. Daarnaast richt EEN zich op iedereen die wil bijdragen
aan het halen van de millenniumdoelen. EEN daagt vooral jongeren
uit door hen op een creatieve en aansprekende wijze via met name
social media te betrekken bij vraagstukken van armoedebestrijding
en eerlijke verhoudingen. Verrassend is dat dit steeds vaker jongeren
zijn van wie je dat helemaal niet verwacht.
My StyleMy Style is een gezamenlijk project van oikosXplore en EEN. Voor
My Style testen inmiddels ruim 40 jongeren trends, activiteiten en
producten op het gebied van duurzaamheid en schreven daarover
meer dan 150 reviews. Deze verspreiden zij via hun eigen sociale net-
werken en andere online media. Dat was erg succesvol. Maandelijks
lezen meer dan 800.000 jongeren deze reviews. Voor de reviewers
organiseerde EEN samen met oikosXplore trainingen in het schrijven
over eerlijke handel en het nut van duurzame en eerlijke producten.
Een ander aandachtspunt was het meten van wat deze reviews
teweeg brengen bij de jongeren die ze lezen. Daarvoor hebben EEN
en oikosXplore een methode ontwikkeld. Zie ook pagina 12.
Combeat PovertyCombeat Poverty is een initiatief van EEN en Combeat, het multi-
culturele jongerennetwerk van. De bedoeling is dat jongeren
onderzoeken of duurzame producten werkelijk bijdragen aan
armoedebestrijding. Zo is in 2012 bijvoorbeeld de Eerlijke
Succesvol: groot bereik van jongeren via sociale en online media
Dilemma: borging financiële continuïteit van Nederlands
Platform Milleniumdoelen in tijden van bezuinigingen
Verbeterpunten: Ook natuur- en milieuorganisaties betrekken
bij de samenwerking
Titel: Secretariaat Nederlands Platform Millenniumdoelen (NPM)
Doelstelling: bekendheid aangaande de millenniumdoelen vergroten
bij een publiek dat zich weinig verbonden weet met vragen rond
internationale samenwerking, binnen deze groep richt NPM / EEN
zich met name op jongeren
Looptijd: 2011–2013
Partners: ongeveer 40 verschillende ontwikkelingsorganisaties
Financiers: SBOS en de participanten van het NPM
Website: www.een.nl
7
Sister2Sister
Vrouwen maken het verschil
K leding en cosmetica zijn voor veel vrouwen belangrijk. Meer en meer zijn zij zich bewust van de vaak slechte omstandigheden waaronder hun favoriete producten in
ontwikkelingslanden worden gemaakt. Maar hoe weet je of je een eerlijk en duurzaam product koopt en hoe kun je zelf het verschil maken? Met de workshops Shop ’n Style en Chocolate Factory van Sister2Sister wil Oikos (jonge) vrouwen een leuke avond bieden en laten zien hoe ze bij kunnen dragen aan betere arbeidsomstandigheden voor de vrouwen die veelal hun producten maken.
Veel kleding wordt gemaakt in ontwikkelingslanden. Af en toe wordt
in de media bericht over de erbarmelijke omstandigheden in de
textielindustrie. Zo verschenen er schokkende verhalen over branden
in textielfabrieken waar de werknemers als ratten in de val zitten.
Maar ook wordt bericht over de lange werkdagen voor een schamel
loon en uitbuiting en intimidatie die vaak de arbeidsomstandighe-
den kenmerken. Vaak blijft onderbelicht dat het vooral vrouwen
zijn die in de kledingindustrie werken. Hivos vraagt aandacht voor
de grote rol die veel vrouwen in de kleding- en andere productie-
processen spelen en heeft oikosXplore gevraagd dit uit te werken
tot activiteiten voor (jonge) vrouwen. Onder de noemer Sister2Sister
is dit uitgewerkt in workshops die gekenmerkt worden door het
gezellig samen met andere vrouwen aan de slag gaan met aan-
sprekende producten als chocolade of kleding en cosmetica.
Centraal staat het idee dat vrouwen het verschil kunnen maken
voor vrouwen in arbeidsprocessen.
Shop ’n StyleIn de nieuw ontwikkelde workshop Shop ’n Style staat duurzame
kleding en cosmetica centraal. In deze workshop zijn verschillende
plekken ingericht waarbij de deelnemende meiden of vrouwen
kunnen ontdekken wat hun (koop)stijl is. In de Beauty Corner worden
vrouwen geadviseerd en opgemaakt door een visagist en kunnen ze
zelf verzorgingsproducten op natuurlijke basis testen. In de Fashion
Corner geeft een fashionista een persoonlijk kleur- en stijladvies en
helpt zij bij kledingruil. In de Fair Shopping Corner wordt aandacht
gevraagd voor de arbeidsomstandigheden van vrouwen in de kleding-
industrie. De manier waarop de workshop is ingericht, wordt door
de deelnemers zeer positief gewaardeerd. Zij vinden het een gezel-
lige, leuke en afwisselende activiteit, die ook nog eens inhoud biedt.
Daarnaast geven zij aan dat het vooral gezellig is om als vrouwen
onder elkaar bezig te zijn met kleding en make-up, dingen die voor
veel vrouwen belangrijk zijn.
Chocolate Factory Voor Sister2Sister is de succesvolle oikosXplore-workshop Chocolate
Factory aangepast aan de doelgroep vrouwen. In deze workshop
maken de deelnemers bonbons die aan het eind tijdens een gezel-
lige high tea geproefd worden. Tussendoor krijgen de vrouwen een
inkijkje in de wereld van de vrouwen die werkzaam zijn in de cacao-
industrie. Daarnaast worden concrete handelingsperspectieven
geboden om bij te dragen aan de verbetering van hun positie.
Een mooie combinatie van creativiteit, informatie en genieten!
In 2012 zijn er 23 workshops gegeven onder de noemer Sister2Sister.
Daarbij zijn in totaal 630 (jonge) vrouwen bereikt. Interessant was
de aanwezigheid met een aangepast concept van Shop ’n Style tijdens
de Margriet Winterfair. Veel vrouwen waren verrast over de moge-
lijkheden die zij hebben om zelf het verschil te maken. Bijvoorbeeld
door kleding te checken en de ruime keuze uit eerlijke en duurzame
producten.
Door verlenging van Sister2Sister tot eind 2012 kwam er ook een
mogelijkheid om te verkennen in hoeverre deze workshops tegen
betaling in de markt gezet kunnen worden. In 2013 zal dit verder
ontwikkeld worden.
Het kan duurzaam
Succesvol: verschil maken voor vrouwen door vrouwen
Dilemma: Hoe om te gaan met sponsoring door bedrijfsleven
Verbeterpunten: vermarkten workshops
Titel: Sister2Sister
Doelstelling: Jonge vrouwen bewust maken van de arbeidsomstandig-
heden in de kledingindustrie en de cacaoteelt en hen laten ontdekken
hoe zij zelf kunnen bijdragen aan betere arbeidsomstandigheden.
Looptijd: 2011–2012
Partner en financier: Hivos
Budget: € 22.798
Website: www.facebook.com/oikosXplores2s
8 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Werk aan de Wereld
Improviserend naar de toekomst die wij willen
samenwerking stagneerde, het leverde wel een veelbelovende
nieuwe visie en werkwijze op: samenwerking door improvisatie.
Deze improvisatie wordt gekenmerkt door openheid, diversiteit,
elkaar de ruimte geven, creatieve verbeelding, experimenteren
en afstemmen. Over improvisatie op een duurzame samenleving
schreef Oikos-onderzoeker Christiaan Hogenhuis het boek ‘De
Ceder en de Saxofoon’. Dit boek speelde een belangrijke rol bij de
opzet en werkwijze van de conferentie in november.
De toekomst die WIJ willenOm een beeld te geven van improvisatie en te laten ervaren hoe dit
werkt, organiseerde Oikos samen met een groot aantal organisaties
de conferentie ‘De toekomst die WIJ willen. Samen improviseren op
de doorbraak naar duurzaamheid’. Ongeveer 150 bezoekers kwamen
op 24 november naar de Rode Hoed in Amsterdam. Arjo Klamer
(Erasmus Universiteit) liet zien welke fundamentele veranderingen
in de economie moeten plaatsvinden. Hij benadrukte het belang
van de ‘oikos’, de relaties met mensen tot wie wij behoren, en het
aansluiten bij de menselijke verlangens en zorgen. Hans Boutellier
(Verwey-Jonker Instituut) en Annemarth Idenburg (WRR) wijdden
de aanwezigen in op het gebied van maatschappelijke improvisatie.
In zeven improvisatiestudio’s werden de bezoekers uitgedaagd mee
te improviseren op thema’s als voedsel en landbouw, het geldsysteem
of belastingen. De studio’s focusten zich op mogelijke nieuwe
Succesvol: nieuwe vormen van samenwerking ontwikkeld:
improvisatiemethode
Dilemma: effectieve samenwerking tussen organisaties op gang
brengen die ingepast kan worden in de eigen werkprogramma’s
en waarin ieder eigen profiel houdt
Verbeterpunten: spirituele/filosofische/theologische verdieping
en ondersteuning van de inzet voor duurzaamheid; beoogde
resultaten beter bespreken en beschrijven
Titel: Werk aan de Wereld
Doelstelling: Bijdragen aan de noodzakelijke omslag naar recht-
vaardige en duurzame welvaart.
Looptijd: 2009–2011/12
Partners: ICCO Kerk in Actie, Platform DSE, organisaties verbonden
met de Alliantie Fair & Green Deal
Financiers: Kerk en Wereld, ICCO Kerk in Actie
Budget: € 151.226 + € 22.483
Website: www.stichtingoikos.nl/werkaandewereld
H et borrelt van de duurzame initiatieven in de samen-leving. Bedrijven, kerken en burgers zetten hun beste beentje voor. Helaas lukt het nog niet om fundamentele
veranderingen tot stand te brengen, vanwege de versnippering van tijd, energie en middelen van de verschillende initiatieven. Oikos pleit daarom voor nieuwe vormen van samenwerking en versterking van al die initiatieven door middel van improvisatie. In 2012 stond Werk aan de Wereld grotendeels in het teken van improvisatie, met als hoogtepunt een conferentie waar dit in de praktijk werd gebracht. Daarnaast is het coachingstraject van lokale kerkelijke groepen afgerond. Ook daarin stond improvisatie centraal.
Bij de start van Werk aan de Wereld in 2009 werd ingezet op het
verbinden van verschillende landelijke initiatieven tot een landelijk
duurzaamheidsnetwerk. Het begin was veelbelovend door de opzet
van het platform Duurzame en Solidaire Economie (DSE) en de
Alliantie Fair & Green Deal. Toch is met name de Alliantie niet tot
volle wasdom gekomen. Deels kwam dit doordat er geen overeenstem-
ming was over hoe welvaart, groei en duurzaamheid zich tot elkaar
verhouden. Ook blijkt samenwerking vaak moeilijk omdat deze niet
volledig past binnen de eigen werkprogramma’s en het eigen profiel
van de organisatie. Duidelijk werd dat een nieuwe manier van samen-
werken nodig is. Ook al is het jammer dat de eens zo veelbelovende
9Het kan duurzaam
verbindingen tussen organisaties, bedrijven, burgers, burgerinitia-
tieven en overheden. Het werken in improvisatiestudio’s bewees zich
als een bruikbare methode waarbij iedereen, ongeacht kennisniveau,
ideeën en oplossingen kon inbrengen. Aan het eind van de dag
reflecteerde René Grotenhuis (Cordaid) aan de hand van de bevindin-
gen vanuit de diverse studio’s op de VN-conferentie over Duurzame
Ontwikkeling die in juni in Rio de Janeiro is gehouden. Deze dag gaf
een duidelijk beeld van de vernieuwende rol van Oikos in het zoeken
naar nieuwe vormen van samenwerking door middel van improvi-
satie. Komend jaar zal Oikos doorgaan op dit spoor door het verder
ontwikkelen van transitiepodia of toekomstateliers en te zoeken naar
nieuwe verbindingen en kansen voor een duurzame samenleving.
Kerkelijke groepenVanaf 2009 begeleidde Oikos tien kerkelijke groepen op het gebied
van duurzaamheid. Een spannend proces omdat er geen vastomlijnd
programma klaarlag. Op basis van dit coachingstraject werd een
begeleidingsmethodiek ontwikkeld, die ook in andere kerkelijke
groepen toegepast kan worden. In 2012 is dit coachingstraject
afgerond door met alle groepen terug te blikken en te vieren wat
er bereikt is. In iedere groep zijn nieuwe activiteiten van de grond
gekomen. Zo zijn in Joure verbindingen gelegd met Transition Towns
en de burgerlijke gemeente, in Hoogeveen zijn jongeren ingeschakeld
bij de Cascaderun om aandacht te vragen voor een betere wereld en
in Halle werd sociale cohesie een belangrijk aandachtspunt. De
groepen zelf waren verrast te ontdekken dat ze zich in korte tijd
hebben ontwikkeld tot een vitale en veerkrachtige groep binnen de
kerkelijke gemeente. Ook zagen zij dat het werken aan duurzaam-
heid meer en meer verankerd is geraakt. Terugblikkend kan worden
gesteld dat dankzij de begeleiding de groepen stappen hebben gezet
die anders niet (zo snel) gezet zouden zijn. Vrijwel alle groepen zagen
de meerwaarde in van het coachingstraject, al heeft elke groep het
traject anders ervaren. Uniek aan de methode zijn de luisterende
open houding en het maatwerk, die groepen uitnodigen en
motiveren om zelf aan de slag te gaan met duurzaamheid.
Nieuwe voedingIn februari waren in Dieren 38 deelnemers uit tien groepen aanwezig
tijdens de ontmoetingsdag ‘Kerken krijgen nieuwe voeding’. Centraal
stond de verbinding tussen groepen, verbeelding rond het thema
voeding en verdieping in de wereldvoedselsituatie en in voedsel en
spiritualiteit. De hoogtepunten en successen van de groepen werden
gevierd door deze eerst één op één met elkaar te delen. Vervolgens
werd in een aantal groepen gezocht naar de rode draad in de verschil-
lende verhalen. Deze vernieuwende manier van interactie en uitwis-
seling gaf de deelnemers veel energie. Een groep die enigszins was
vastgelopen, gaf na afloop aan dat zij dankzij deze dag weer vol
energie en inspiratie aan de slag zijn gegaan. Bij alle groepen bleek
er een duidelijke behoefte aan ontmoeting, uitwisseling van
inspirerende ideeën en verdieping in een actueel thema.
ECENIn augustus werd de Assemblee van het European Christian
Environmental Network (ECEN) in Elspeet gehouden. Oikos was
betrokken bij de organisatie en kreeg de ruimte om de vruchten
van het coachingstraject te delen met partners uit Nederland en
Europa via een korte plenaire presentatie en een drietal speeddates.
De Europese netwerkleden toonden veel belangstelling voor de
wijze waarop het coachingstraject is vormgegeven. Maar een
echte eye-opener was de excursie naar Dieren, die Oikos organis-
eerde. Het was één van de drie excursies in het programma.
Ongeveer twintig personen waren in Dieren te gast en zagen
dat hier de volle breedte van de gemeente betrokken wordt bij
duurzaamheid. Daarbij gaat het niet alleen om milieu en energie
(ecologische duurzaamheid), maar ook om betrokkenheid bij
elkaar en de ander (sociale duurzaamheid). In 2013 zal Oikos de
ontwikkelde methodiek verspreiden via een website zodat kerkelijke
groepen hiermee hun voordeel kunnen doen. Bovendien zal Oikos
begeleiding bij de methodiek aanbieden. Daarnaast staat het
creëren van een netwerk op de agenda waarbinnen aandacht is
voor de combinatie spiritualiteit en duurzaamheid.
10 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Our Common Food
Zaadbommen, stadstuinen en een WereldBurger
Gezond, duurzaam en eerlijk voedsel heeft de toekomst. Steeds vaker leveren consumenten daaraan een bij-drage door minder vlees te eten, producten bij de lokale
boer te kopen of eigen tomaten te kweken. Ook onder jongeren heeft duurzaam en eerlijk voedsel steeds vaker een hip imago. Oikos gelooft in de kracht van jongereninitiatieven op het gebied van voedsel. Our Common Food is in 2012 opgezet om deze initiatieven zichtbaar te maken én met elkaar verbinden om zo de impact daarvan te vergroten.
Oikos en Lokaalmondiaal boden in 2012 met Our Common Food een
platform voor jongeren en (young) professionals om samen op een
creatieve, vernieuwende en praktische manier innovatieve oplos-
singen te bedenken voor de voedselproblematiek. Deze oplossingen
werden gedeeld met beleidsmakers, wetenschappers en ondernemers
met als doel bij te dragen aan de transitie naar voedselveiligheid
en voedselzekerheid. Acht teams werkten rond een concrete onder-
steuningsvraag van een opkomend initiatief op gebied van gezond
en duurzaam voedsel. Zo formuleerden zij antwoorden op vragen als
‘Wat kunnen we doen om kantinehouders te stimuleren duurzaam
(echt) voedsel aan te bieden?’ en ‘Hoe krijgen we een echte prijs à de
werkelijke prijs van producten onder de aandacht van consumenten,
producenten en overheid?’
Kick-OffDe start van Our Common Food vond op 23 maart plaats tijdens de
Kick-Off in Amsterdam. Ongeveer 100 studenten, jongeren en (young)
professionals kwamen bijeen om zich in te gaan zetten voor duur-
zaam, eerlijk, gezond en lekker eten. Acht teamcaptains probeerden
in korte tijd zoveel mogelijk deelnemers te overtuigen zich bij zijn
of haar team te voegen. Vervolgens kozen de deelnemers op basis
van deze inspirerende pitches voor één van de teams. In een eerste
brainstorm borrelden al heel wat creatieve ideeën en innovatieve
oplossingen op rond de thema’s Globesity, Eerlijke Prijs, Duurzame
Kantine, Urban Gardening, Landgrabbing, Werelds Dieet, Lokaal- en
Seizoensgebonden en Flexitarian.
Als vervolg op de Kick-Off zijn er teambijeenkomsten gehouden onder
leiding van de teamcoach, een speciaal daarvoor door oikosXplore
opgeleide facilitator. De ideeën en oplossingen zijn met behulp van
experts, beleidsmakers en vertegenwoordigers van het initiatief
verder uitgewerkt, aangescherpt, geprofessionaliseerd en uitgevoerd.
Zo maakte het initiatief Pluk de Stad deel uit van het team ‘Lokaal
en Seizoensgebonden’, werkte het team ‘Werelds Dieet’ samen met
onder andere Wereldmaaltijd, Sous Catering en eetcafé EKKO, en was
het initiatief ‘Yes We Canteen’ nauw betrokken bij de activiteiten van
het team Duurzame Kantine. Teams werden gestimuleerd contact
op te nemen met professionals die werkzaam zijn op het thema van
hun interesse. Bijvoorbeeld met professionals vanuit de wetenschap
op het gebied van stadslandbouw en bodemkwaliteit, met bedrijven
als AHOLD, EkoPlaza en Horecatrends, en met maatschappelijke
organisaties als The Hunger Project en NCDO. Daarnaast zijn er
diverse ondersteunende bijeenkomsten en trainingen georganiseerd
met als doel elkaar te ontmoeten, te inspireren, feedback te geven.
Zo is tijdens een training ingegaan op het teamplan: hoe je dat
vormgeeft en op welke wijze je dat naar buiten breng. Ook zijn drie
campagnetrainingen georganiseerd over de wijze waarop je als team
je verhaal vertelt en hoe je die boodschap overbrengt. Daarnaast zijn
twee inspiratiesessies gehouden. Op de Floriade is het Huis van de
Smaak bezocht en in de Hof van Twello zijn workshops en feedback-
sessies gehouden.
Aan de teams waren door Lokaalmondiaal ook twaalf jonge jour-
nalisten gekoppeld. De journalisten werkten samen met de teams
aan journalistieke producties over de verschillende thema’s. In de
zomer zijn de journalisten in twee groepen op reis gegaan naar
Tanzania en Indonesië waar zij deze thema’s belichtten vanuit
Zuidelijk perspectief: bijvoorbeeld ‘De strijd voor dierenwelzijn in
slachthuizen in Indonesië’ en ‘De rol van landgrabbing in Tanzania’.
Deze artikelen zijn in uiteenlopende kranten en magazines gepubli-
ceerd, met een breed en divers lezerspubliek: in het Reformatorisch
Dagblad, op de website www.oneworld.nl, in KIJK magazine, ELLE
eten, in het magazine Santé en in de Groene Amsterdammer. Het
totale bereik van deze producties komt opruim 1 miljoen. Er is ook
Succesvol: faciliteren van verbinding en samenwerking
tussen geïnteresseerde jongeren en opkomende jongeren-
initiatieven maakt veel positieve energie los en levert een
belangrijke bijdrage aan de omslag in onze samenleving over
hoe wij denken over ‘ons’ voedsel.
Dilemma: het zo combineren van bottum-up en top-down
dat improvisatie en een vooraf gepland proces een optimale
samenwerking laten zien.
Verbeterpunten: meer tijd voor voorbereiding en planning,
waardoor de verschillende elementen beter op elkaar afgestemd
kunnen worden.
Titel: Our Common Food
Doelstelling: stimuleren van uitwisseling tussen jongeren en
professionals rondom diverse aspecten van duurzaam eten
Looptijd: 2011-2012
Partners: Lokaal Mondiaal, NCDO
Financiers: OxfamNovib, Lokaal Mondiaal, Particulier fonds
Budget: € 94.800
Website: facebook\ourcommonfood
Twitter.com/our_common_food
11
in verschillende andere media aandacht geweest voor Our Common
Food, zoals MyWorld en de websites van het NCDO en de Youth Food
Movement.
Succesvol, creatief en actiefDe teams en de journalisten zochten elk op hun eigen manier
antwoorden voor de verschillende kanten van het voedselprobleem
en voerden concrete acties uit. Zij maakten daarbij actief gebruik van
Facebook, Twitter, weblogs, video’s en reportages. Op de Facebook-
pagina, die door 306 personen werd gevolgd, werden nieuwtjes over
voedsel geplaatst, voedselgerelateerde evenementen aangekondigd
en discussies gevoerd.
Sommige teams bevorderden dialoog met bewoners, bedrijven
of overheid. Anderen deden onderzoek, voerden campagne of
ontwierpen juist concrete tools. Een leuk en succesvol initiatief
kwam van het team Werelds Dieet. Dit team ontwikkelde de
WereldBurger als duurzaam alternatief voor de bekende hamburger.
De samenstelling van deze burger bestaat uit ingrediënten die een
gezonde en duurzame bijdrage leveren aan de consument en de
wereld. Voor ieder seizoen is een recept uitgedacht waarbij rekening
wordt gehouden met een eerlijke voedselverdeling in de wereld en
met een gezond dieet. In de week van 16 oktober, Wereldvoedseldag,
heeft de WereldBurger op het menu van eetcafé Ekko in Utrecht
gestaan en zijn receptenkaarten uitgedeeld op verschillende plekken.
Opvallend is de leuke vormgeving van de receptenkaarten en de
positieve manier waarop dit gebracht werd.
Een andere creatieve bijdrage kwam van het team Urban Gardening
met de toolkit ‘Stadstuinen – Do it Yourself’. Daarmee kan iedereen
zelf een stadstuin opzetten. Bijzonder is dat tips worden gegeven
over hoe om te gaan met mogelijk vervuilde grond in (stads)gebieden.
Het team dat zich richtte op lokaal en seizoensgebonden voedsel
heeft de handen ineen geslagen met Pluk de Stad. Samen brachten ze
eetbare gewassen in de stad in kaart en hebben zij campagne gevoerd
richting de gemeenten om eetbare planten en struiken te plaatsen in
bijvoorbeeld parken. Ook zijn zaadbommen – balletjes aarde gevuld
met plantenzaden en compost, verpakt in een omhulsel van klei of
leem – gegooid op plekken die wel wat bloeiende natuur kunnen
gebruiken. Daarnaast zijn diverse andere (guerrilla) acties uitgevoerd,
die gericht zijn op meer eetbaar groen in de stad.
Food Guerilla EventSamen met NCDO en Lokaalmondiaal organiseerde Oikos op
9 november het Food Guerilla Event op stadslandbouwbedrijf
Uit je Eigen Stad in Rotterdam. Deze dag met 350 deelnemers die
tevens de afsluiting vormde van Our Common Food, stond in het
teken van voedsel en verandering. De dag werd geopend door
Maurits Groen (nummer 3 van duurzame top 100 Trouw). Ook andere
prominenten zoals Sywert van Lienden van de G500 droegen bij aan
de dag. Tijdens deze dag konden deelnemers verschillende inspire-
rende workshops, trainingen en sessies volgen. Twee teams van
Our Common Food organiseerden sessies over ‘landgrabbing’ en de
‘echte prijs’ van voedsel. Tijdens deze sessies werd op een dynamische
en interactieve wijze de dialoog gestart met deskundigen, studenten,
voedselactivisten en voedselondernemers. Het team Urban Gardening
presenteerde de toolkit ‘Stadstuinen – Do It Yourself’. Daarnaast
konden deelnemers zich laten inspireren door video’s over de
activiteiten van alle teams van Our Common Food. Een andere
inspiratiebron vormde de fototentoonstelling van het journalisten-
team over de rol van voedsel in Indonesië en Tanzania.
De afronding van Our Common Food betekent niet het einde van
dit succesvolle platform. Sommige teams zoals Werelds Dieet en
Globesity gaan door. Leden van andere teams houden contact, maar
zullen minder vaak bij elkaar komen. Het platform wordt met een
iets andere insteek voortgezet door FoodGuerilla, een initiatief van
NCDO. Voor Oikos leverde de werkwijze en insteek van Our Common
Food leerzame en waardevolle kennis op, die goed aansluit bij de
vernieuwingsslag van Oikos. Elementen als de inhoudelijke betrok-
kenheid van facilitators en het langdurig inzetten van facilitators als
coach bij een project, zullen in 2013 verder gebruikt en ontwikkeld
worden door oikosXplore.
Het kan duurzaam
Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
I like this – Let’s do it!
Duurzaam en eerlijk is de trend
H oe kun je jongeren stimuleren om in actie te komenvoor een betere wereld? Door aan te sluiten bij hun levensstijl en hen op een actieve manier te betrekken
bij de dingen die hen aanspreken. Het project I like this doet dit door haar activiteiten aan te laten sluiten op wat jongeren leuk vinden en stimuleert hen om in beweging te komen. OikosXplore draagt met I like this ideeën voor een duurzame lifestyle aan, zoekt jongeren op tijdens festivals en maakt steeds vaker gebruik van social media. In 2012 organiseerde I like this verschillende activiteiten, die elkaar versterken en aanvullen.
ChocodroppingOp 5 mei is samen met Stoere Vrouwen en klimvereniging IBEX
op ludieke wijze een coup gepleegd tijdens het bevrijdingsfestival in
Wageningen. Ongeveer 15.000 jongeren werden verrast door een stoet
aan ‘Stoere Vrouwen’ én mannen die abseilend en marcherend fair-
trade chocolaatjes uitdeelden. Via een groot scherm op het podium
werd aandacht gevraagd voor eerlijke handel. In lijn met het thema
van het bevrijdingsfestival ‘Vrijheid geef je door’, werden de speciaal
met deze boodschap verpakte chocolaatjes gedeeld door de aan-
wezigen met hun buurvrouw of buurman.
Van de mensen die de actie gezien hebben vond driekwart de actie
‘leuk’ of ‘fantastisch’. Meer dan de helft gaf aan in de toekomst
producten met een positief verhaal te willen kopen. De overgebleven
chocolaatjes zijn met hetzelfde doel ook elders uitgedeeld. Bijvoor-
beeld in Utrecht tijdens de Slavernijroute en in Amsterdam onder het
motto ‘Tourists save the world’ waarbij jongeren chocolaatjes deelden
met onbekenden.
My StyleIn 2012 groeide het My Style-panel dat reviews over duurzame
producten schrijft uit van 23 naar meer dan 40 jongeren. Inmiddels
lezen maandelijks meer dan 800.000 jongeren deze reviews Inmiddels
zijn al meer dan 150 reviews geschreven over zeer uiteenlopende
producten als beautychocolade, een elektrische auto, Strawberry
Body Butter en een riem van brandweerslangen. Al deze duurzame
producten zijn getest op hun (h)eerlijkheid, gebruiksvriendelijkheid,
prijs en kwaliteit. De testers gaven ieder op eigen wijze hun mening
weer over het product. Vaak geïllustreerd met foto’s en videoclips
zijn de testresultaten vooral verspreid via de weblogs en facebook-
pagina’s van de jongeren én natuurlijk op de My Style Facebook-
pagina, die als centrale spil fungeerde. Daarnaast zijn reviews door-
geplaatst in diverse online en papieren magazines als Girlscene.nl,
Good2b.nl, Xookazine.nl en Viva. In totaal is het bereik vele malen
meer dan vooraf was beoogd.
Make Room!De producten met een positief verhaal en de reviews daarvan zijn ook
gebruikt tijdens de festivaltour Make Room! In 2012 zijn vijf festivals
bezocht waar per festival gemiddeld 500 jongeren tussen de 15 en
25 jaar zijn benaderd om net als de MyStylers hun mening te geven
over de producten in de stand, die ingericht was als jongerenkamer.
In 2012 zijn onder Make Room! ook 55 workshops gegeven die met
internationale handelsverhoudingen, eerlijke prijzen en producten
als koffie, cocktails en chocolade te maken hebben. Op een laagdrem-
pelige manier worden jongeren uitgedaagd na te denken over een
duurzame levensstijl zonder dat hen een keuze wordt opgedrongen.
Uit de evaluaties en nametingen blijkt dat de workshops een effectief
middel zijn om jongeren te inspireren tot duurzamer gedrag. Zo geeft
bijna tweederde van de workshopdeelnemers na afloop van de activi-
teit aan bewuster te willen consumeren en vaker producten met een
positief verhaal te kopen. Uit de nametingen die twee tot vier weken
na de workshops zijn gedaan, geeft 69 procent van de deelnemers aan
bewuster te zijn gaan consumeren.
Hoewel I Like This in 2012 is afgerond, zullen diverse onderdelen
zoals de workshops en My Style voortgezet worden onder oikos-
Xplore (zie pagina 23). De (product)kennis die opgedaan is door
My Style zal gebruikt worden in andere projecten, zoals de kleding
workshop Shop ’n Style (zie pagina 7). De kwaliteitsslag die gemaakt
is door vernieuwingen en verbeteringen en de duidelijkere hande-
lingsperspectieven in de workshops, zal door oikosXplore worden
overgenomen en voortgezet.
Succesvol: Impact gedragsverandering boven verwachting
Dilemma: Groot bereik via diverse kanalen koppelen aan
impactmeting. Sponsoring van bedrijven accepteren
Verbeterpunten –
Titel: I like this – Let’s do it!
Doelstelling: Jongeren stimuleren tot een duurzame lifestyle
Looptijd: 2011–2012
Partners: EEN
Subsidiegevers: SBOS
Budget: € 142.806
Website: www.oikosxplore.nl
facebook.com/MyStylenl
12
13
Het kan samen
2
14 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Dialogue for Peaceful Change
Internationale methodiektoepassen bij conflictsituaties in Nederland
Conflicten komen overal voor, ook in Nederland. Om tevoorkomen dat conflicten uit de hand lopen is de methode Dialogue for Peaceful Change (DPC) door
Oikos en het Noord-Ierse Tides ontwikkeld. Deze methode wordt inmiddels wereldwijd toegepast. In 2012 verkende Oikos een mogelijke rol bij een meer specifieke toepassing van DPC in de Nederlandse context. Daarnaast ondersteunde Oikos wereldwijd DPC-activiteiten en zijn nieuwe trainers en coaches opgeleid.
Het afgelopen jaar is de methode Dialogue for Peaceful Change (DPC)
tijdens drie trainingen in Nederland ingebracht. Een voorbeeld van
de toepassing van DPC op een specifieke vraag en context was de
studiemiddag die in oktober is verzorgd voor de Vrienden van Sabeel,
een organisatie gericht op recht, vrede en verzoening in Palestina en
Israël. De vraag stond centraal met welke rol zij vanuit Nederland het
meeste kunnen bereiken voor de mensen daar. De deelnemers kregen
zicht op hun eigen positie door de analyse van de mogelijke rollen en
de vraag hoe zij zich verhouden tot andere groepen.
In november kwamen twaalf deelnemers bijeen in Huissen voor een
training met onder andere Colin Craig uit Noord-Ierland, één van de
grondleggers van het mondiale DPC-project. De deelnemers gaven na
afloop unaniem aan dat de training hen veel handvatten voor zelf-
ontplooiing en groei in werk- en leven had geboden. Tegelijkertijd gaf
de training ook inzicht in de eigen rol en positie in conflicten. Naast
de training in Huissen zijn in 2012 in verschillende landen nog zes
trainingen gegeven. Daarbij zijn in totaal 136 facilitators getraind.
Facilitators hebben een training van vijf dagen gedaan en hebben
geleerd een conflict te begrijpen en ermee om te gaan. Wereldwijd
zijn er nu 843 facilitators. Daarnaast zijn er trainers die de Training
of Trainers hebben gevolg. In 2012 zijn in Canada 3 nieuwe trainers
gecertificeerd. In totaal zijn er nu 32 trainers.
In de Californische stad Antioch (VS) wordt al een aantal jaar suc-
cesvol gewerkt met de conflictmethode DPC in combinatie met het
concept van de High Performing Community (HPC). Daarin wordt de
gehele gemeenschap betrokken bij het terugdringen van jeugdbendes
door aan preventie te doen en door jongeren te stimuleren weer naar
school te gaan. Er is aangetoond dat in deze stad ruim twintig jonge
levens per jaar worden gered. Daarnaast besparen ze bijvoorbeeld
30.000 dollar omdat de politie nog maar twee keer per maand in
plaats van elke dag hoeft uit te rukken voor de jongeren die oorspron-
kelijk in de jeugdbendes zaten. Dit succes is niet onopgemerkt geble-
ven in de naburige stad Richmond. Door geweld tussen jeugdbendes
vallen in deze stad per jaar rond de tachtig doden. Oliemaatschappij
Chevron heeft een raffinaderij in deze gewelddadige stad en wil de
komende tien jaar plannen financieren om de jeugdbendeproblema-
tiek tegen te gaan. In augustus 2012 is een succesvolle training met
tweeëntwintig sleutelfiguren uitgevoerd als start van een groot en
langdurig project waarin een combinatie van DPC en HPC wordt
toegepast.
In opdracht van Oikos heeft onderzoeksbureau Noorda & Co onder-
zoek gedaan naar de mogelijkheden om de succesvol gecombineerde
methodieken HPC en DPC toe te passen in Nederland. In 2012 is het
rapport daarover uitgebracht. Daarin wordt de conclusie getrokken
dat DPC in combinatie met HPC in Nederland zeker toepasbaar is
en van meerwaarde kan zijn. Zij raden aan om enkele experimenten
op buurt of wijkniveau aan te gaan. Inmiddels zijn er verkenningen
gestart rond de toepassing in de Nederlandse context.
Oikos zal ook in 2013 als belangrijke partner betrokken blijven bij de
internationale DPC-activiteiten. Daarnaast zal verder ingezet worden
op de toepassing van DPC in de Nederlands context, al dan niet in
combinatie met HPC.
Succesvol: nieuwe (inter)nationale toepassingen zijn ontwikkeld
Dilemma:
– Woordkeuze (bijvoorbeeld ‘dialoog’ en ‘conflict’) werkt soms
belemmerend bij aanspreken van nieuwe doelgroepen
– Onder welke voorwaarden wil Oikos haar kennis op het gebied
van omgaan met conflicten beschikbaar stellen aan of delen
met controversiële maatschappelijke actoren.
Verbeterpunten: methodiek en presentatie aanpassen aan
nieuwe doelgroepen
Titel: Dialogue for Peaceful Change
Doelstelling: De ontwikkeling en verspreiding van een methode
waarbij dialoog wordt toegepast als instrument om vrede te bewaren
of tot stand te brengen
Looptijd: 2012
Partners: TIDES – Noord-Ierland; Different Tracks Global; Emerald HPC
– Antioch, USA
Budget: € 43.464
website: www.dialogueforpeacefulchange.net
15Het kan samen
Maatschappelijk Rendement
Vrijwilligerswerk: Gezien en gewaardeerd
Veel vrijwilligers zetten zich vanuit kerken, moskeeën, jongeren- en ouderenorganisaties in voor hun mede-mens. Deze zorg en aandacht voor de ander is vaak van
onschatbare waarde. Maar wat levert dit de samenleving op en kun je dat in geld uitdrukken? Om inzicht te krijgen in de waarde en het belang van vrijwilligerswerk heeft Oikos enige jaren terug de methode Maatschappelijk Rendement ontwikkeld. In 2012 heeft Oikos het maatschappelijk rendement van het werk van zes ouderenorganisaties in de Gemeente Veldhoven onder-zocht en gepresenteerd in het rapport Gezien en gewaardeerd.
In de gemeente Veldhoven zijn zes ouderenorganisaties actief, waar
veel vrijwilligers zich inzetten om een scala aan activiteiten voor hun
leden te organiseren. Het gaat om activiteiten als kaarten, biljarten,
wandel- en fietstochten, het organiseren van busreizen, (gezondheids)-
voorlichting en huisbezoeken als uiting van sociale zorg en betrok-
kenheid op elkaar. Daarnaast doen deze organisaties aan belangen-
behartiging richting de gemeente en andere partijen die bij ouderen in
Veldhoven betrokken zijn. Voor dat werk stelt de gemeente Veldhoven
jaarlijks geld beschikbaar. In reactie op de voorgenomen bezuini-
gingen van de gemeente, heeft de Seniorenraad Veldhoven het
initiatief genomen om onderzoek te laten doen naar het maatschap-
pelijk rendement van het ouderenwerk. Dit vonden zij van belang
om de juiste waardering voor hun activiteiten te kunnen krijgen.
De gemeenteraad heeft dit initiatief overgenomen en selecteerde
Oikos uit een zestal organisaties om dit onderzoek uit te voeren.
Aan het begin van het onderzoek is aan de vertegenwoordigers van de
te onderzoeken groepen gevraagd zo duidelijk en consistent mogelijk
alle activiteiten van de vrijwilligers op een rijtje te zetten. Vervolgens
heeft Oikos op basis van deze gegevens interviews gehouden met
vertegenwoordigers van de betreffende groepen. Er werden vragen
gesteld over alle activiteiten die in of vanuit de organisatie ontplooid
zijn om zo precies mogelijk de eraan bestede uren in kaart te brengen.
De door vrijwilligers gewerkte uren zijn omgerekend in een geld-
waarde. Daarbij is gerekend met tarieven zoals die in de thuiszorg
gelden. Dat uitgespaarde bedrag wordt maatschappelijk rendement
genoemd. Op deze wijze heeft Oikos berekend dat de waarde van
het vrijwilligerswerk van deze zes ouderenorganisaties omgerekend
€ 822.000 is. Daarmee leveren deze vrijwilligers niet alleen een grote
bijdrage aan het welzijn van vele ouderen in deze gemeente, maar
ook een aanzienlijke besparing voor de gemeenschap als totaal.
Het onderzoek en de presentatie van de resultaten droeg eraan bij
dat de vrijwilligers in Veldhoven trots zijn op het resultaat dat ze met
elkaar realiseren. Hun zelfbewustzijn en zelfvertrouwen is versterkt
en zij kunnen nu krachtiger zeggen: ‘We doen dingen die er toe
doen’. Ook de Seniorenraad is blij dat het belang van het werk van de
vrijwilligers zo duidelijk is aangetoond. De gemeenteraad sprak haar
waardering uit voor het onderzoek en gaf aan dat zij meer inzicht
heeft gekregen in het brede scala aan activiteiten voor ouderen dat
de vrijwilligers uitvoeren. Als gevolg van het onderzoek heeft zij
besloten om de voorgestelde bezuinigingen in een rustiger tempo te
realiseren. Hierdoor hebben de ouderenorganisaties meer tijd om in
te spelen op mogelijk komende extra bezuinigingen.
Naar aanleiding van dit onderzoek heeft de Seniorenraad om een
aanvullend onderzoek gevraagd. Daarin stond de vraag centraal in
hoeverre de activiteiten van de ouderenorganisaties betaalde werk-
zaamheden in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning
(WMO) vervangen. Het onderscheid in al dan niet WMO-gerelateerde
activiteiten zorgde voor een relevante aanscherping van de methode.
Eind 2012 zijn gesprekken gestart voor een vervolgonderzoek in
andere delen van Noord-Brabant.
Succesvol: maatschappelijke organisaties zijn positief over
uitgevoerd onderzoek en geven aan dat methodiek hen
ondersteunt in hun dialoog met politiek en beleidsmakers.
Dilemma: de methodiek levert belangrijke indicatie van de
financiële meerwaarde van vrijwilligerswerk voor de samen-
leving. Bij gebruik van de methode moet echter altijd oog zijn
voor de immateriële meerwaarde van het vrijwilligerswerk.
Verbeterpunten: methodiek heeft naast zijn kracht ook
beperkingen. Deze moeten proactief worden geformuleerd en
gecommuniceerd naar belanghebbende.
Titel: Maatschappelijk rendement ouderenwerk Veldhoven
Doelstelling: Vaststellen van maatschappelijk rendement van
vrijwilligers in zes ouderenorganisaties in de Gemeente Veldhoven
berekenen.
Looptijd: 2012
Partner: Seniorenraad Veldhoven
Financier: Gemeente Veldhoven
Budget: €11.021
Website: www.stichtingoikos.nl/maatschappelijk-rendement
16 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling
W elke rol speelt religie in ontwikkelingsprocessen?Aan deze vraag lijken veel ontwikkelingsorganisa-ties voorbij te gaan. Komt dat doordat religie niet
langer vanzelfsprekend is in de Nederlandse samenleving? Duidelijkis dat de ruimte voor afwijkende meningen vanuit de eigen religieuze waarden steeds verder onder druk komen te staan. Ook roepen religieuze uitingen vaak heftige reacties op vanuit de seculiere samenleving. Het Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling laat een duidelijk tegengeluid horen. Vanuit de praktijk van zorg voor medemensen, natuur en milieu kan reli-gie juist een meerwaarde bieden bij ontwikkelingsprojecten of ter verlichting van de economische crisis. Het Kenniscentrum bevordert een open houding met betrekking tot religie en draagt bij aan het debat daarover.
Economische crisis en religieWelke mogelijkheden hebben religies om de crisis te verlichten?
In 2012 stond deze vraag centraal in verschillende bijeenkomsten
rond het thema ‘Economische crisis en religie’. Deze bijeenkomsten
waren vooral gericht op islamitisch bankieren omdat eigenlijk
alleen binnen de islam religieuze richtlijnen gekoppeld zijn aan het
economisch-financiële systeem. In samenwerking met Islamic Relief
Nederland en het Institute of Social Studies (ISS) organiseerde het
Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling in februari de bijeenkomst
Islamic Development Finance. Ongeveer tachtig mensen bezochten
deze interessante bijeenkomst die een aanzet gaf tot het denken
over islamitisch bankieren in Nederland. Twee Britse islamitische
deskundigen gingen nader in op islamitisch bankieren en islami-
tische microfinanciering, die beide aansluiten bij de religieuze
voorschriften. Daarnaast zijn er raakvlakken met duurzaam en
ethisch verant-woord bankieren. Het voorbeeld van rentevrij
islamitisch bankieren werd ook ingebracht in een improvisatie-
workshop over een verantwoord geldstelsel tijdens de conferentie
‘De toekomst die WIJ willen’ (zie pagina 8 en 9).
Complexe verhoudingenIn het nieuws wordt al snel een eenzijdig beeld geschetst over de
verhoudingen tussen politiek en religie in een seculiere staat als
India, Indonesië, maar ook Nederland. Dat de realiteit veel complexer
is, blijkt wanneer geprobeerd wordt de situatie te analyseren vanuit
etnische, religieuze, seculiere en machtsverhoudingen. Dat het zinvol
is aandacht te besteden aan dergelijke complexe verhoudingen om
zo een bijdrage te leveren aan een genuanceerde meningsvorming,
bleek uit de bijeenkomst ‘Syrië. Mozaïek van religieuze en etnische
groepen’. Deze bijeenkomst, bezocht door ruim zeventig personen en
geleid door arabiste Petra Stienen, organiseerde het Kenniscentrum
in december in Den Haag. Professor Dr. Jakob Skovgaard-Petersen van
de Universiteit van Kopenhagen gaf in zijn lezing een analyse van
de complexe religieuze en etnische werkelijkheid in Syrië. Zowel in
de media als in de politiek domineren sterk versimpelde beelden,
als ‘christenen steunen het regime’ en ‘de oppositie streeft naar een
islamitische staat zonder godsdienstvrijheid’. Deze beelden schep-
pen een eigen werkelijkheid, die geen recht doen aan het mozaïek
van religieuze en etnische groepen in Syrië. In een forum gaven
Alaa Abdelfatah en Iba Abdo (beiden afkomstig uit Syrië), Tammam
Aloudat (Artsen zonder Grenzen) en Feije Duim (ICCO Kerk in Actie)
vanuit hun persoonlijke ervaringen hun visie op de dynamiek binnen
de Syrische samenleving. Ook zij benadrukten dat de media teveel
aandacht heeft voor de extremen en te weinig voor de mensen die
zich inzetten voor democratie.
Samenleving op zoek…naar religie?In november organiseerde het Kenniscentrum samen met de Tilburg
University de jaarlijkse publiekslezing. Pieter van Os (journalist NRC)
sprak over het ongemak van de seculiere samenleving met religie.
Als het gaat om ritueel slachten, besnijdenis of homoseksualiteit
roept dat keer op keer heftige reacties op. Zozeer dat juist de men-
sen die het hardst roepen dat ze voor een scheiding van kerk en
staat zijn, de neiging hebben om de staatsinmenging in religieuze
zaken steeds groter te maken. In een paneldebat vertelde Edward de
Kam (Youth for Christ) over zijn ervaringen met het stopzetten van
subsidie voor een succesvol jongerenproject in Amsterdam wegens
vermeende evangelisatie. Ook Tamarah Benima (rabbijn) gaf aan
dat zij moeite heeft met de wijze waarop het maatschappelijk debat
verloopt, maar benadrukte anderzijds ook de zegeningen van de
secularisatie. Duidelijk is dat religie niet kan en mag geweerd worden
Werken aan begrip voor religie
Titel: Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling
Doelstelling: Het bijeenbrengen en uitdragen van kennis en inzichten
met betrekking tot de rol van religie bij internationale samenwerking
Looptijd: 2011–2013 of doorlopend
Participanten en Subsidiegevers: Cordaid, Dutch Consortium of
Migrant Organisations (DCMO), Edukans, ICCO Kerk in Actie, Islamic
Relief Nederland, Mensen met een Missie, Seva Network Foundation
Budget: € 201.665
Website: www.religie-en-ontwikkeling.nl
twittercom/RelDev
Succesvol: intensivering van samenwerking tussen
ontwikkelingsorganisaties, wetenschap en media
Dilemma: prioriteitstelling in breed, vluchtig en gepolariseerd
debat
Verbeterpunten: afstemming met participanten
17Het kan samen
uit het publieke domein. Maar dat houdt wel in dat vanuit religies
het gesprek moet worden aangegaan met die seculiere omgeving.
Vanwege de zaalcapaciteit konden maar vijftig deelnemers aan-
wezig zijn. In christelijke media als VolZin, Christelijke Weekblad,
Het Goede Leven en Reformatorisch Dagblad werd verslag gedaan
van de bijeenkomst.
Seksualiteit en religieEr is moed voor nodig om vanuit een religieuze overtuiging de
discussie over seksualiteit aan te gaan In 2012 is ‘Seksualiteit en
religie’ als nieuw thema op de agenda van het Kenniscentrum
Religie & Ontwikkeling gezet. Een heikel punt is en blijft Aids-
preventie. Over dilemma’s aangaande HIV/Aids preventie vanuit
islamitisch perspectief organiseerden het Kenniscentrum Religie &
Ontwikkeling en Islamic Relief Nederland in december een seminar.
Dr. Hany el Banna, oprichter van Islamic Relief Worldwide, gaf in
een helder een eerlijk verhaal aan dat HIV/Aids en seksualiteit uit de
taboesfeer gehaald moet worden. Faghmeda Miller, medeoprichtster
van Positive Muslims, gaf vanuit haar eigen ervaringen een helder
inzicht in de realiteit van HIV/Aids in Zuid-Afrika. Een paar maanden
nadat haar man was overleden ontdekte zij dat zij met HIV besmet
was. Zij zocht naar ondersteuning, maar niemand wilde die geven.
Zij realiseerde zich dat als het taboe op HIV/Aids en de omgang met
HIV-positieve mensen niet doorbroken zouden worden, er meer
mensen door onwetendheid besmet zouden raken. Daarom doorbrak
zij de stilte en werd daarmee het moedige gezicht van moslims
met HIV.
TrainingenNet als in voorgaande jaren gaf het Kenniscentrum ook dit jaar
cursussen, trainingen en presentaties naar aanleiding van het
Praktijkboek Religie & Ontwikkeling of over deelonderwerpen vanuit
de verschillende thema’s. In totaal zijn er acht trainingen gegeven.
Zo is in juni aan 15 medewerkers van Cordaid de tweedaagse training
‘Zin in Religie’ gegeven aan met name jonge medewerkers. Een deel
van de training bestond uit kennisoverdracht over religie. Daarnaast
was er een rollenspel over hoe je bijvoorbeeld omgaat met een
religieuze leider in een ontwikkelingsland. Boeiend was dat de
deelnemers aangaven blij te zijn met de ruimte die zij kregen om
hun eigen ervaringen met religie uit te wisselen. Daarin werd
ingegaan op de eigen geloofsgeschiedenis en wat heilig is voor
jezelf en de ander.
Kennis delenNaast bijeenkomsten en trainingen spelen ook de website, Twitter
en de nieuwsbrieven een belangrijke rol in het vragen van aandacht
voor religie en ontwikkeling. In 2012 is gewerkt aan de intensivering
van de aanwezigheid op social media. De website telde gemiddeld
750 unieke bezoekers per maand. Afhankelijk van wat er speelt
worden enkele tientallen tweets maand verstuurd.
In 2013 richt het Kenniscentrum zich opnieuw op het thema
‘Economische crisis en religie’ en zal het thema ‘Seksualiteit en
religie’ verder uitgediept worden. Daarnaast zal de rol van religie
bij rampen en noodhulp worden onderzocht evenals het thema
voedsel, cultuur en religie.
18 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Lobbyen voor Afrika
Afrika heeft de toekomst!
Afrika is rijk! Met die boodschap wil Africa in Motiontegenwicht bieden aan het vaak stereotype en negatieve beeld van Afrika. Afrika heeft veel te bieden,
maar moet de kans krijgen zich economisch te ontwikkelen en haar economische stagnatie te doorbreken. Voor ondersteuning van de economische emancipatie van Afrika zetten Afrikaanse Nederlanders zich via dit netwerk in voor draagvlak onder de Nederlandse bevolking en politiek te krijgen voor een verande-ring in de handelspolitiek. In 2012 heeft het netwerk zich verder versterkt en is een start gemaakt met de bewustwordingscam-pagne ‘Afrika is Rijk’ en het nieuwe initiatief ‘Africa 25’.
In 2011 heeft Oikos samen met Kerk in Actie en verschillende
migrantenorganisaties de lobbygroep Africa in Motion opgezet.
De lobbygroep heeft als doel een breed draagvlak onder Afrikaanse
migranten te verkrijgen voor steun aan de economische ontwikkeling
van Afrika. In 2012 is dit netwerk verder versterkt door studenten,
politici en politieke partijen, NGO’s, bedrijven en particuliere initia-
tieven bij de lobby en actie voor Afrika te betrekken. Belangrijk daar-
bij is de omslag in het denken van Afrika als continent van armoede
en schaarste naar Afrika als continent van overvloed en creativiteit.
Afrika is rijk!In de campagne ‘Afrika is rijk!’ laat Africa in Motion zien dat Afrika
rijk is aan delfstoffen als goud, platina, bauxiet en coltan, en aan
grondstoffen als hout, cacao, rubber en koffie. Het probleem is dat
deze grondstoffen niet in Afrika zelf verwerkt worden, maar worden
geëxporteerd. Volgens Africa in Motion kan de Afrikaanse bevolking
zich alleen ontworstelen aan structurele werkloosheid en armoede,
als het de overstap maakt van buitenlandse hulp naar duurzame
ontwikkeling van het continent. Bewerking van de ruwe grond-
stoffen zou dan gewoon in Afrika zelf moeten plaatsvinden.
Een andere belangrijke stap is dat er hervormingen in de handels-
politiek doorgevoerd moeten worden. Hiervoor is de online petitie
Nieuw Afrikabeleid opgesteld in de hoop op een breed draagvlak
waarmee de Nederlandse politiek en bedrijven tot verandering uit-
gedaagd worden. Teleurstellend was dat er slechts enkele honderden
handtekeningen onder deze petitie zijn gezet. Vooral deelname
van Afrikanen zelf was zeer gering. De reden hiervoor is dat veel
Afrikanen de boodschap als politiek activisme zagen. Zij ervoeren
dit als bedreigend en durfden daarvoor hun nek niet uit te steken.
Belangrijk leerpunt is dat de boodschap van Africa in Motion meer
verfijnd en op de verschillende doelgroepen toegespitst moet zijn.
Africa 25Africa 25 is een veelbelovend nieuw initiatief dat in 2012 is gestart.
Africa 25 is gericht op uitwisseling en samenwerking van studenten
aan Nederlandse en Afrikaanse universiteiten in een platform. In
interdisciplinaire teams werken zij samen aan plannen voor een
duurzame economische ontwikkeling in Afrika waarvan zowel Afrika
als Nederland de vruchten kunnen plukken. De teams helpen Africa
in Motion haar boodschap wetenschappelijk te onderbouwen en van
daaruit het Nederlandse beleid rond grondstoffen te beïnvloeden of
kritische vragen te stellen aan politieke partijen. In 2012 is contact
gelegd met universiteiten in Ghana en Kenia. In Zambia is met het
werven van studenten gestart.
Van horen zeggen naar zienIn oktober 2012 is de workshop ‘Afrika van horen zeggen naar
zien’ voor het eerst aan pabo-studenten gegeven. Deze workshop
was meteen een succes en is in het najaar al acht keer gegeven.
De workshop is erop gericht dat de studenten anders leren kijken
naar Afrika. Vervolgens gaan zij lesmateriaal ontwikkelen waarin
zij basisschoolkinderen laten ontdekken dat Afrika rijk is. In 2013
zullen de beste lessen in een boek gebundeld worden. Veel studenten
zijn erg enthousiast over deze workshop en geven aan dat zij
inhoudelijk iets nieuws over Afrika hebben geleerd. Ook waren
zij verrast over de vele mogelijkheden en kansen die er voor
Afrika zijn.
Succesvol: het mobiliseren van Afrikaanse en Nederlandse
studenten om in interdisciplinaire teams samen te werken aan
een plan voor het aanpakken van de behoeften en omstandig-
heden van de Afrikaanse bevolking.
Dilemma: het bedreigende van politiek activisme voor Afrikaanse
migranten versus actieve participatie en lobby richting de
Nederlandse politiek.
Verbeterpunten: verfijning van communicatie in petities richting
doelgroepen, in het bijzonder de Afrikaanse, waarbij rekening
wordt gehouden met politieke gevoeligheden.
Titel: Lobbyen voor Afrika
Doelstelling: het creëren van een grote coalitie om de economische
empowerment en ontwikkeling van Afrika te ondersteunen
Looptijd: 2012
Partners: Kerk in Actie, Africa in Motion
Subsidiegever: Kerk in Actie
Budget: € 45.000
Website: www.africainmotion.nl
facebook.com/africainmotion
@AfricainMotion1
19
Peace Beyond Borders & International Sports Leaders Exchange
Sport: katalysator voor vrede?
W apens neerleggen en sportschoenen aan! Was hetmaar zo eenvoudig om vrede tot stand te brengen. Toch is sport een goede en laagdrempelige manier
om bij conflicten mensen (weer) bij elkaar te brengen en met elkaar in gesprek te komen. Ook in Nederland. In 2012 heeft Oikos zich in twee projecten ingezet om ervaringen rond sport en vrede vanuit de Afrikaanse context toe te passen in Neder-land. In Peace Beyond Borders gaat het om de rol van sport bij het zoeken naar openingen en aanknopingspunten in vredes-processen. International Sports Leaders Exchange is een vervolg hierop, waarin uitwisseling van de expertise rond conflict en vrede centraal staat.
Peace Beyond BordersOm de vicieuze cirkel van geweld in het grensgebied tussen Kenia,
Oeganda en Zuid-Soedan te doorbreken nam de Keniaan Ambrose
Ongwen het initiatief voor het Peace and Sports Programme. Onder het
motto ‘niet schieten, maar scoren’ organiseerde hij sportactiviteiten
om zo jonge nomadische krijgers met elkaar in contact te brengen.
Door ook de gemeenschap erbij te betrekken is gezocht naar vreed-
zame alternatieven voor het steeds gewelddadiger roven van elkaars
vee dat het gebied teistert.
De ervaringen vanuit het Peace and Sports Programme stonden
centraal in het project Peace Beyond Borders, waarin Oikos en de
Nederlandse Sport Alliantie samen werken. Dit project is in februari
2012 afgesloten met het mede door Oikos georganiseerde symposium
It’s all in the game. Ongeveer negentig studenten, beleidsmakers,
professionals op het gebied van sport en ontwikkelingssamenwerking
waren aanwezig tijdens deze dag van denken en doen rondom sport
en conflict. Ambrose Ongwen maakte veel enthousiasme los onder
de aanwezigen door hen bewust te maken van de positieve rol die
zij zelf kunnen spelen om mensen door middel van sport bij elkaar
te brengen. Tijdens de twee workshops over de mede door Oikos
ontwikkelde methode Dialogue for Peaceful Change, (zie pagina 14)
bood Oikos de deelnemers nieuwe mogelijkheden om naar
conflicten in Neder-land te kijken. In 2012 won Ambrose Ongwen
de Compassieprijs (een initiatief van ondermeer de Doopsgezinden,
Remonstranten en de Nederlandse Protestanten Bond).
International Sports Leaders ExchangeDe afsluiting van Peace Beyond Borders was ook een doorstart naar
een verdere toepassing in de Nederlandse context: de International
Sports Leaders Exchange. Want ook in de Nederlandse context kan
sport mensen met elkaar in contact brengen en de sociale cohesie
bevorderen. Centraal daarin staat de uitwisseling van ervaringen
en het leren van elkaar.
In september 2012 was Ambrose Ongwen opnieuw in Nederland.
Samen met twee collega´s liep hij mee met Jongerenwerk Utrecht
(JoU). Zij wisselden ervaringen, tips en gedachten uit, gaven work-
shops en kwamen in contact met de Utrechtse jeugd. Daarnaast werd
een ‘inspiratiebijeenkomst’ georganiseerd waarbij buurtwerkers,
beleidsmakers en sportleiders uit verschillende Nederlandse steden
aanwezig waren. Er vond een uitwisseling plaats van methoden om
buurten en wijken te ontwikkelen tot plaatsen waar jongeren én
ouderen zich veilig voelen. Ambrose Ongwen deelde zijn ervaringen
vanuit de Oost-Afrikaanse context. Daarnaast was Jim Hyde, oud-
politiechef van Antioch (VS), aanwezig. Hij gaf inzicht in de wijze
waarop de gemeenschap in Antioch werkt met High Performing
Community. Door inzet van honderden vrijwilligers vanuit de
gemeenschap in Antioch wordt geprobeerd jongeren uit jeugdbendes
te halen en hen weer terug naar school te laten gaan. In deze aanpak
is gebruik gemaakt van Dialogue for Peaceful Change.
De deelnemers ontdekten veel overeenkomsten in de gedeelde
ervaringen, zoals het betrekken van de gemeenschap bij het zoeken
naar oplossingen in een conflictsituatie. Daarnaast waren zij zich
ook bewust van de verschillen in de context en de wijze waarop de
gemeenschap werkt. Het is interessant om die diepere context te
analyseren zodat de verschillende aanpakken beter met elkaar
vergeleken kunnen worden. De komende tijd wordt onderzocht wat
de mogelijkheden daarvoor zijn. Daarnaast zal er een vervolg komen
op dit uitwisselingstraject, maar dan uitgebreid naar andere steden.
Succesvol: erkenning door Nederlandse stakeholders van Afrikaanse
expertise op gebied van sport en samenlevings-vraagstukken.
Dilemma: hoe kunnen we de meerwaarde van expertise uit
ontwikkelingslanden voor Nederland op dit beleidsterrein
duurzaam ontsluiten?
Verbeterpunten: leerervaringen borgen
Titel: Peace Beyond Borders l International Sports Leaders Exchange
Doelstelling: Meerwaarde van sport voor vrede aan de orde stellen bij
beleidsmakers, filmhuispubliek, scholieren en studenten. Uitwisseling
realiseren tussen sportleiders uit Utrecht en Kenia/Soedan
Looptijd: 2011–2012
Partners: Nederlandse Sport Alliantie, IKV/Pax Christi, Upact, JoU,
Mozeshuis
Financiers: E-Motive, JoU
Budget: € 750/ € 5.540
Website: www.peacebeyondborders.nl
Het kan samen
20 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
N a de val van het kabinet Rutte zijn er in 2012 vervroegde Tweede Kamerverkiezingen gehouden. In de aanloop naar deze verkiezingen heeft Kerk in Actie aan Oikos
gevraagd om een vergelijking uit te voeren van de verkiezings-programma’s van elf politieke partijen. De vergelijking vond plaats op diaconale thema’s als armoedebestrijding, vluchte-lingen, duurzaamheid, zorg en mondiale verantwoordelijkheid. Daarmee wordt de kiezer voor wie deze thema’s belangrijk zijn een mogelijkheid geboden om kennis te nemen van de verschil-lende politieke opvattingen op die thema’s.
De tijd is voorbij dat kerkgangers automatisch op een christelijke
partij stemmen of daartoe zelfs opgeroepen worden vanaf de kansel.
Wie wil weten op welke partij hij of zij moet stemmen, wordt tegen-
woordig op zijn wenken bediend met Kieskompas, Stemwijzer en
allerlei andere meer of minder serieuze kieswijzers. Deze kieswijzers
geven een stemadvies, gebaseerd op wat jouw positie als kiezer is in
relatie tot de voornemens van de verschillende politieke partijen.
Sommige gelovigen willen zich bij hun keuze ook laten leiden door
Bijbelse waarden als gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeester-
schap. Maar deze begrippen laten zich niet direct vertalen in concrete
politieke voornemens. Het is wel mogelijk te kijken hoe de politieke
partijen die kernwaarden in hun partijprogramma invullen. Dat is de
reden dat Kerk in Actie Oikos heeft gevraagd een diaconale kieshulp
te maken. Het gaat daarbij om een overzicht van vijf thema’s waar
het diaconaat binnen de kerken zich nauw bij betrokken voelt.
Om te komen tot een diaconale kieshulp zijn de beleidsvoornemens
van elf politieke partijen per thema geïnterpreteerd met een diaco-
nale bril. Daarvoor zijn de kernwaarden barmhartigheid, gerechtig-
heid en rentmeesterschap naast de verkiezingsprogramma’s gelegd.
Er is gekeken in hoeverre de partij op specifieke thema’s al dan niet
aansluit bij de visie en de plaatselijke, landelijke en internationale
ervaringen van het diaconale werk. Wat zeggen de partijen bijvoor-
beeld over de rechten van vluchtelingen en migranten? Zijn sociale
en ecologische grenzen in acht genomen? Is er oog voor kwetsbare
mensen? Ook werd bekeken in hoeverre partijen voorkomen dat
mensen buitengesloten worden. De interpretatie van de verkiezings-
programma’s is daardoor niet meer neutraal, maar gekleurd door
(christelijke) waarden en ervaringen van diakenen, vrijwilligers en
de werknemers van Kerk in Actie op specifieke terreinen. De kieshulp
beoogt daarom geen stemadvies te geven, maar wil de kiezer
informeren om zelf tot een weloverwogen keuze te komen.
Verkiezingen vormen voor politieke partijen het moment bij uitstek
om hun visie op de toekomst van Nederland en de manier om daar-
aan te werken naar voren te brengen. Ook allerlei groepen en orga-
nisaties geven hun wensen vanuit de eigen waarden en visie op de
samenleving weer. Door de realiteit van de economische crisis
zullen er keuzes gemaakt moeten worden die verstrekkende gevolgen
kunnen hebben. Sommige politieke partijen kiezen bijvoorbeeld
voor vergaande hervormingen van de arbeidsmarkt of het zorg-
stelsel, met het risico dat ze de belangen van mensen die nu kwets-
baar zijn schaden. Andere partijen werpen zich juist op als hoeders
van bepaalde kwetsbare groepen, maar nemen het risico dat ze de
kosten doorschuiven naar komende generaties. Hier doen zich niet
alleen voor de politiek, maar bijvoorbeeld ook voor het diaconale
werk lastige dilemma’s voor. In een vergelijking van verkiezings-
programma’s kan dit niet weergegeven worden. Pas na de verkiezin-
gen blijkt in de politieke praktijk wat de stem van de kiezer waard is.
Kerk in Actie heeft kans gezien om met de diaconale kieswijzer
publiciteit in onder andere Trouw en de Telegraaf te bereiken.
Zowel bij Oikos als bij Kerk in Actie kwam de overweging op om
bij een volgende gelegenheid meer aandacht te besteden aan de
vormgeving van de uitkomsten.
Vergelijking Verkiezingsprogramma’s 2012
Stemmen met een diaconale bril
Succesvol: project in korte tijd succesvol afgerond met onder
andere aandacht in landelijke media
Dilemma: hoe val je op tussen de vele andere stemwijzers
Verbeterpunten: vormgeving uitkomsten
Titel: Vergelijking verkiezingsprogramma’s 2012
Doelstelling: inhoudelijke vergelijking van verkiezingsprogramma’s op
thema’s van Kerk in Actie
Looptijd: 2012
Partner en financier: Kerk in Actie
Budget: € 13.130
21
Actieve betrokkenheid van migranten bij ontwikkelings-projecten levert een belangrijke bijdrage aan de ontwik-keling van hun thuisland. Het Sociaal Cultureel Plan-
bureau stelt in haar rapport ‘Particuliere Initiatieven in ontwik-kelingssamenwerking’ uit 2012 dat initiatieven van migranten dat initiatieven van migranten ook een belangrijke bijdrage leveren aan de integratie in de Nederlandse samenleving. Vanuit deze gedachten zet Oikos zich al vele jaren in ommigranten te steunen bij het verwezenlijken van hun initiatief of idee. In 2012 is in het kader van Internationale Migrantendag een conferentie georganiseerd en is de balans opgemaakt van 10 jaar Ideeënwedstrijd.
Hoewel er veel succesvolle, innovatieve en creatieve initiatieven van
migranten zijn, is de zichtbaarheid daarvan in de samenleving en
politiek vaak gering. Een belangrijke reden is dat initiatieven en
organisaties op het gebied van migratie en ontwikkeling elkaar niet
altijd weten te vinden. Oikos zet zich actief in om verbindingen te
leggen en samenwerking te stimuleren door gebruik te maken van
elkaars kennis, netwerk en ontwikkelingsmogelijkheden, zowel van
migranten, studenten, het bedrijfsleven en young professionals.
JUSTice do it: The Next Step!Samen met Cordaid en vier andere organisaties op het gebied van
migratie en ontwikkeling organiseerde Oikos op 15 december de
conferentie JUSTice do it: The Next Step! Meer dan 70 personen
vanuit diverse achtergronden en organisaties bezochten deze dag
in het sfeervolle Humanity House in Den Haag.
Een belangrijk deel van de dag bestond uit workshops omdat die de
mogelijkheid bieden met elkaar in contact te komen, te discussiëren
en om kennis en ervaringen te delen. Tijdens de ochtend stond het
Nederlandse en internationale politieke beleid centraal, met
speciale aandacht voor de invloed die hierop uitgeoefend wordt
door onder andere het Global Forum on Migration and Development
en het World Social Forum on Migration. Het middagprogramma
stond in het teken van leren voor de toekomst. Er vond een uitwis-
seling plaats over de meerwaarde van het ondernemen van lobby-
activiteiten. Daarnaast was er ruimte om successen en leerpunten
van de Ideeënwedstrijd te delen. De kennis en uitwisseling vanuit de
workshops leverden vragen en stellingen op voor het politiek debat
aan het einde van de dag, waaraan onder meer Marit Maij (PvdA)
deelnam. Het leverde een boeiend debat op waaruit naar voren kwam
dat de politiek zeker open staat voor geluiden vanuit de migranten-
organisaties. Voor beleidsbeïnvloeding is het zelfs van belang dat de
politiek die geluiden hoort en dat migrantenorganisaties zichtbaar-
der zijn. Daarvoor moeten zij wel gezamenlijk en meer met één stem
spreken richting de politiek.
Na 10 jaar IdeeënwedstrijdIn 2012 is er geen ID-Challenge georganiseerd, maar is er wel grondig
teruggeblikt op 10 jaar Ideeënwedstrijd. Daarbij is gekeken naar hoe
de projectideeën zich de afgelopen jaren ontwikkeld hebben, wat de
leerpunten en succesfactoren zijn en hoe dit inspireert voor initia-
tieven in 2013. Duidelijk is dat de Ideeënwedstrijd een ontwikkeling
heeft doorgemaakt en mee is gegaan met de tendensen in de samen-
leving. Zo zijn migrantenideeën tegenwoordig in toenemende mate
gericht op sociaal ondernemerschap. Ook duurzaamheid, samen-
werking, creativiteit en innovatie zijn veel belangrijker geworden.
Dat biedt toekomstperspectief.
Bij toekomstige edities van de ID-Challenge zal sociaal ondernemer-
schap een grotere rol gaan spelen. Oikos zal zich ook in 2013 blijven
inzetten voor migratie en ontwikkeling door een verbindende rol
te spelen door verschillende organisaties op dit gebied samen te
brengen.
Migratie en Ontwikkeling
Een nieuwe stap voormigranteninitiatieven!
Succesvol: debat tussen migrantenorganisaties verdiept
Dilemma: eigenheid versus ‘met één stem spreken’
Verbeterpunten: zichtbaarheid van de meerwaarde van
migranten in samenleving
Titel: Migratie en Ontwikkeling
Doelstelling: Samenwerking tussen migranten en ontwikkelingsorgani-
saties stimuleren met inspirerende voorbeelden van initiatieven die
ondernemend en duurzaam werken aan internationale samenwerking.
Looptijd: 2012
Partners: Cordaid, Dutch Consortium of Migrant Organisations,
Diaspora Forum, OxfamNovib
Financier: Cordaid
Budget: € 22.691
Website: www.id-challenge.nl
Het kan samen
Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Het kan anders
3
22
23Het kan anders
oikosXplore
Jongerennetwerk
Jongeren actief betrekken bij (internationale) maat-schappelijke vraagstukken en hen uitdagen stappen voor een betere wereld te zetten. Dat is de uitdaging waar
oikosXplore ook in 2012 voor stond. Net als in voorgaande jaren werd de werkwijze van oikosXplore gekenmerkt door een aanpak op maat en ervaringsgericht leren. Met als basis-gedachte: jongeren enthousiasmeren jongeren. Het afgelopen jaar is extra ingezet op het waarborgen van de kwaliteit van de workshops, de dienstverlening en de inzet van facilitators.
De 25 facilitators, jongeren die Oikos zelf heeft opgeleid voor het
geven van workshops, spelen een cruciale rol binnen de activiteiten
van oikosXplore. Naast het geven van workshops, denken zij ook mee
over de ontwikkeling van workshops en andere activiteiten. Ook
zetten ze zich voor oikosXplore in bij diverse festivals. De coaching
van facilitators is in 2012 structureIer opgezet. Door middel van
training, coaching en intervisie wordt vorm gegeven aan de leer-
cyclus van facilitators. De facilitatortrainingen zijn ge-evalueerd en
op grond daarvan uitdagender gemaakt. Interessant is dat in 2012
facilitators voor het eerst ook buiten de activiteiten van oikosXplore
zijn ingezet. Zo zijn facilitators ingezet tijdens de conferentie ‘De
Toekomst die WIJ willen’ (zie bladzijden 8 en 9) en als coaches bij Our
Common Food (zie bladzijde 10 en 11). Oikos zet in op het meer en
vaker inzetten van deze enthousiaste en kundige groep jonge men-
sen in haar werk. Dat biedt interessante doorgroeimogelijkheden en
een nieuwe uitdaging voor facilitators. Voor oikosXplore biedt dit de
mogelijkheid een breed netwerk van betrokken jongeren te creëren.
WorkshopsHet aantal workshops dat in 2012 is georganiseerd overtreft de
verwachtingen. Nog nooit waren het er zoveel. In totaal zijn er
117 workshops gegeven, waarvan er 40 direct onder oikosXplore
vallen. Ook werden er specifieke workshops ontwikkeld en
verzorgd voor specifieke projecten zoals I like this (zie pagina 12)
en Sister2Sister (zie pagina 7). De meeste workshops zijn gegeven
aan studenten en scholieren, maar er zijn ook workshops verzorgd
voor jongerengroepen met verschillende religieuze achtergronden
en migrantenjongeren. Aan deze ‘workshops op maat’ hebben in
totaal 3125 jongeren deelgenomen. Een kwaliteitsslag is gemaakt in
de evaluatie van workshops. Door vooraf, direct na afloop én na twee
tot vier weken de deelnemers aan de workshop vragen te stellen,
valt meer te zeggen over de invloed op gedrag, houding en kennis.
Speciaal voor een mannelijke doelgroep is de workshop Treasure
Hunt ontwikkeld. In deze workshop wordt ingegaan op de arbeids-
omstandigheden rond de winning van mineralen als coltan, een
onmisbare grondstof voor veel gadgets en mobiele telefoons. In een
actieve outdoor-simulatie kruipen de deelnemers in de huid van
een Congolese mijnwerker om iets van de zware arbeidsomstandig-
heden bij de winning van coltan te ervaren. De deelnemers worden
zo geprikkeld om na te denken over de bijdrage die zij kunnen
leveren aan de verduurzaming van de gadgetindustrie.
Symposium Doe-het-zelfrevolutieOp 9 oktober organiseerde oikosXplore samen met Studium Generale
en SIB Utrecht in het kader van de Universitaire Vredesdagen in
Utrecht het symposium ‘Doe-het-zelfrevolutie’. Tijdens het sympo-
sium stonden burgerinitiatieven voor een betere wereld centraal.
Anna Chojnacka (oprichter 1%CLUB) gaf aan dat de opkomst van
internet ervoor zorgt dat individuen en groepen zich veel makke-
lijker kunnen verenigen en hun stem kunnen laten horen. Dit heeft
ondermeer bijgedragen aan nieuwe vormen van ontwikkelingssamen-
werking. Prof. dr. Pieter Winsemius (Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid) ging vooral in op de ‘doe-democratie’ die bloeit door
en gekenmerkt wordt door burgerinitiatieven. Naast lezingen bestond
het programma uit workshops waarin lokale initiatieven die verschil
kunnen maken de toon aangaven.
PromotieVoor de promotie van activiteiten is gewerkt aan een nieuwe website.
Ook is Facebook actiever en strategischer ingezet in de promotie door
bijvoorbeeld iedere maand een workshop en facilitator centraal te
laten staan en door zogeheten ‘win-acties’ te organiseren.
In 2012 is een verkenning gestart of een deel van de workshops ook
tegen betaling aangeboden kan worden. Zo zijn ondermeer de moge-
lijkheden van ‘waardebepaling achteraf’ of ‘betaling met gesloten
beurs’ in deze verkenning meegenomen. In 2013 wordt de marketing-
en promotiestrategie van oikosXplore verder uitgewerkt om de work-
shops nog beter in de markt te zetten.
Succesvol: er is een record aantal positief gewaardeerde
workshops gegeven. OikosXplore facilitators zijn voor het eerst
ook ingezet bij reguliere Oikos-activiteiten.
Dilemma: het tijd maken voor coaching facilitators
Verbeterpunten: inkomsten workshops van deelnemers
Titel: oikosXplore
Doelstelling: jongeren op diverse manieren betrekken bij
(internationale) maatschappelijke vraagstukken
Looptijd: 2012
Financiers: Stichting Woudschoten, Stichting Dialoog,
Stichting Vrienden van Oikos en particuliere bijdrage
Budget: € 81.455
Website: www.oikosxplore.nl
facebook.com/oikosXplore
24 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
2012 betrof het tweede jaar van het beleidsplan Van huisuit! 2011–2015. Oikos en haar partners hebben in het afgelopen jaar, evenals voorgaande jaren, te maken
gehad met de gevolgen met bezuinigingen op het beleids-terrein van ontwikkelingssamenwerking. De forse uitdagingen van Oikos en collega-organisaties zijn niet uniek en deelsvergelijkbaar met die van maatschappelijke organisaties in de cultuur- en milieusector. Oikos heeft daarom in 2012, parallel aan de uitwerking van de eind 2011 ingezette vernieuwing, gezocht naar wegen om te anticiperen op verder teruglopende inkomsten voor de organisatie.
Vernieuwing: beleid en organisatie De grondgedachte van de vernieuwingsslag waaraan de staf van
Oikos afgelopen jaar heeft gewerkt, was en is: een planmatige
transitie van een projectgeoriënteerde organisatie naar een
programma-gedreven organisatie waarbinnen opbouw van
expertise én ontwikkeling van innovatieve projecten en producten
centraal staat. In het kader van de vernieuwing van haar werk heeft
Oikos in 2012 gewerkt aan de ontwikkeling van een programmatische
ordening van haar werk. Met de keuze voor programmatisch werken
wil Oikos komen tot meer synergie tussen de afzonderlijke projecten
en betere positionering en profilering van Oikos.
In 2012 zijn twee conceptprogramma’s ontwikkeld. Het programma
“Het kan duurzaam” is gericht op de transitie naar een leefbare,
veerkrachtige en toekomstbestendige samenleving. Het programma
“Het Kan Samen” is gericht op het respectvol en constructief omgaan
met verschillen in de samenleving. In dit jaarverslag presenteren we
onze projecten dan ook onder deze beide noemers. Met ontwikkeling
van de programma’s is de organisatorische indeling van Oikos in
twee vakgroepen: onderzoek en educatie achterhaald. In 2013
zullen deze vakgroepen daarom worden opgeheven en wordt het
organogram aangepast aan de nieuwe situatie.
Parallel aan de inhoudelijke programmaontwikkeling heeft Oikos
in 2012 middelen en mankracht vrijgemaakt met als doel het
professionaliseren en opschalen van de afzet van enkele kern-
producten tegen kostendekkende of waar mogelijk marktconforme
tarieven. Het betrof hier diensten rondom de conflictmanagement-
methode DPC (zie pagina 14), de workshops ontwikkeld binnen
oikosXplore (zie pagina 23) en ons onderzoek op het gebied van
het bepalen van maatschappelijk rendement van vrijwilligerswerk
(zie pagina 15). Ook in de 2013 zal Oikos investeren in het verder ont-
wikkelen van deze producten voor bestaande en nieuwe doelgroepen.
Genomen bezuinigingsmaatregel met oog op 2013Gelet op de budgettaire uitdaging hebben directie en werknemers
in 2012 in onderling overleg afspraken gemaakt, gericht op kosten-
reductie met betrekking tot het kalenderjaar 2013. In de tweede helft
van 2012 hebben alle vaste medewerkers individueel besloten een
deel van hun salaris in te leveren met als doel de kracht en kwaliteit
van het bestaande team te bewaren en zo het werk van Oikos in 2013
veilig te stellen.
Concreet hebben medewerkers in vaste dienst en de directie besloten
tot een teruggang van 10% in de deeltijdaanstelling en verlaging van
de eindejaarsuitkering van 8,3 naar 2%. De afspraken zijn per mede-
werker vastgelegd in een tijdelijke aanvulling op de arbeidsovereen-
komst. Deze aanvulling op arbeidsovereenkomst is stand is gekomen
in nauw overleg tussen directie en personeelsvertegenwoordiging
van Oikos. Naast bovengenoemde maatregelen zijn in de aan-
vullingen op de overeenkomsten ook maatregelen vastgelegd met als
doel werknemers te vrijwaren van nadelige consequenties in geval
van ziekte of ontslag. Mede dankzij deze maatregelen ziet Oikos,
ondanks de uitdagingen die er ook zijn, het komende jaar met
vertrouwen tegemoet.
CommunicatieOikos heeft in 2012 gewerkt aan een verschuiving van communicatie
op papier naar digitale kanalen. De papieren versie van Oikos Nieuws
ging van vier naar twee edities per jaar. Ook startte Oikos afgelopen
jaar met een e-nieuwsbrief. In 2012 is een begin gemaakt om het
informerend organisatieblad Oikos Nieuws om te vormen naar een
doelgroepmagazine. Ondanks het minder frequent verschijnen van
Oikos Nieuws, stegen de vrijwillige bijdrages van abonnees in 2012
met 10%. In 2012 lanceerde Oikos haar nieuwe website, en inten-
sifieerde Oikos als organisatie haar aanwezigheid op en gebruik van
sociale media kanalen zoals twitter en facebook. Het bereik van de
nieuwe website lag 25% procent hoger dan van in 2011 en het aantal
volgers van Oikos via sociale media verdubbelde.
Medewerkers
In 2012 werkte Oikos voor het eerst met een gesprekcyclus tussen
medewerkers en directie. In de praktijk betekende dit dat er, naast
de al bestaande functioneringsgesprekken, vanaf 2012 werd gewerkt
met planningsgesprekken en persoonlijke ontwikkelingsplannen.
Het doel van de gesprekcyslus is gerichte individuele competentie-
ontwikkeling en Oikos-brede versterking van resultaatgericht
werken. Voorafgaand aan de start van de gesprekcyclus heeft Oikos
de bestaande competenties van het team van Oikos in kaart gebracht
via een nulmeting.
Bestuur en directie De bestuursleden van stichting Oikos ontvangen geen financiële
vergoeding voor hun werkzaamheden in het bestuur. Stichting
Oikos volgt – enkele uitzonderingen daargelaten – de arbeids-
voorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland.
De functie van directeur valt in schaal 13 van deze regeling. Het
directiesalaris bedroeg € 58.405 euro (bruto-jaarsalaris, vakantiegeld,
eindejaarsuitkering en variabele beloning) voor 32 uur in de week
(aanstellingspercentage van 88,89 op basis van werkweek van 36 uur).
In 2012 nam Oikos na ruim vier jaar afscheid van Hein Pieper als
bestuursvoorzitter. Pieper werd opgevolgd door Janne Nijman.
Nijman is voor Oikos geen onbekende, sinds 2007 heeft zij namens
de Remonstrantse Broederschap zitting in het stichtingsbestuur
van Oikos en vanaf 2008 in het Dagelijks Bestuur. Zie voor de
samenstelling van het bestuur pagina 36.
De Oikos organisatie
25Het kan anders
Wereldwijde roep om transparant
internationaal belastingsysteem vindt
steeds meer gehoor bij OESO, EU, G8 en G20
Oikos verbindt tientallenmaatschappelijke organisaties
rond duurzame ontwikkeling
De verantwoordelijke ministeries gaan
de nadelige effecten van belastingverdragen voor
ontwikkelingssamenwerking
onderzoeken
800.000 jongeren kregen de
My Style-reviews onder ogen
136 nieuweDPC-facilitators voor
conflictbeheersing
wereldwijd
117 workshops door en
voor jongeren over ontwikkelings-
samenwerking, fairtrade,
interculturele communicatie
en meer
Vaste Oikos-medewerkers leverden
10% van salaris en 75% eindejaarsuitkering in om
werk van Oikos veilig te stellen
Oikos vervult het
secretariaat voor Tax Justice Europe
Oikos gaf duurzaam
cosmetica-en kledingadvies
tijdens de MargrietWinterfair
Oikos berekende maatschappelijk
rendement van 6 ouderen-organisaties in Veldhoven
De facilitators van oikosXpore zijn
voor het eerst betrokken bij activitei-
ten van reguliere Oikos-projecten.
Dit biedt hen interessante doorgroeimogelijkheden
Slotevent Our Common Food
trok 350 foodies
Rechtvaardigebelastingen prominent
op politieke agenda
Ruim 40 jongeren testten
namens My Style trends, activiteiten
en producten op duurzaamheid
en schreven daarover
150 reviews
12 jonge journalisten
deden verslag uit Tanzania en
Indonesië voor diverse media
Keniase sportleider Ambrose Ongwen
en 2 Afrikaanse collega’s wisselden
ervaringen uit met Utrechtse jongerenwerkers
3125 jongeren namen
deel aan de workshops van
oikosXplore.
25 jongeren (facilitators)
organiseren landelijk workshops over
duurzame ontwikkeling
In Vogelvlucht: Oikos 2012
Het kan duurzaam
Het kan samen
Het kan anders
26 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Kwaliteitsbeleid
Stichting Oikos heeft sinds 9 december 2010 het ISO 9001certificaat. De jaarlijkse externe beoordeling in novem-ber leidde andermaal tot het advies om het certificaat
te continueren. In 2013 zal een herbeoordeling plaatsvinden. Binnen de systematiek van ISO 9001 en Certiked – onze certifi-ceringsorganisatie – vindt eens per drie jaar een herbeoordeling plaats. Deze herbeoordeling is doorgaans omvangrijker dan de jaarlijkse beoordelingen.
Certiked toonde zich in zijn beoordeling enthousiast over de
ingezette vernieuwing van Oikos, binnen de kaders van het beleid-
plan 2011–2015. Ook de PR- en communicatiestrategie en het zoge-
noemde Oikos-Lab werden in positieve zin opgemerkt. Het Oikos-
Lab is een poging om een beter zicht te krijgen op de wenselijke en
beschikbare vaardigheden van de Oikos medewerkers, veelal gevolgd
door een training. Ook de in 2012 geïntroduceerde gesprekscyclus
past binnen de verdere professionalisering. In 2013 zal de groeiende
samenwerking met ZZP-ers nog wel een plaats moeten krijgen in het
kwaliteitsbeleid.
Het algemene oordeel en deze positieve toonzetting laten echter
onverlet dat Certiked ook nog een vijftal aanmerkingen (verbeter-
punten) signaleerde. Deze hebben o.a. betrekking op het documen-
tenbeheer, de projectdossiers, de positie van ZZP-ers en de taak-
verdeling tussen directeur en kwaliteitsmanager. Terugkijkend op
het jaar 2012 stellen we vast dat de noodzakelijke vernieuwing van
de organisatie, het werven van nieuwe fondsen en de uitvoering van
lopende projecten veel tijd en aandacht vroegen. Hierdoor kreeg
het kwaliteitsbeleid niet altijd voldoende prioriteit van directie
en medewerkers. De veranderingen die Oikos de laatste jaren heeft
ondergaan, zijn nog niet volledig doorgevoerd in de procedures en
structuren. Zo gaat het organogram van Oikos bijvoorbeeld nog
uit van het bestaan van vakgroepen (onderzoek en educatie), terwijl
deze vakgroepen ten dele zijn vervangen door projectgroepen en
programma’s. Een geactualiseerd organogram, gepland voor 2013
zal het eenvoudiger maken om de interacties tussen de verschillende
processen goed in beeld te krijgen, inclusief de daarmee verbonden
monitoring en registraties.
Kwaliteitsbeleid heeft primair betrekking op de producten
en diensten van Oikos, de bijdragen van Oikos aan sociale en
ecologische transitie en aan omgang met verscheidenheid. Juist
in dit primaire proces is het zaak om signalen van onze ‘klanten’
op te vangen, vast te leggen en te vertalen in verbeteringen (lessons
learned). We willen wat dit betreft een slag maken waar het gaat
om het gebruik van het projectformat en de projectrapportages,
zowel op niveaus van de afzonderlijke projecten, partner-
organisaties en het integrale programma van Oikos.
Een effectief kwaliteitsbeleid kan een aanwinst zijn voor een
organisatie als Oikos. Een neveneffect van de goede beschrijving
van essentiële processen, is dat kwaliteitsbeleid soms wordt beleefd
als administratieve overlast. Daarom streven we ernaar om het
kwaliteitshandboek in 2013 en 2014 bondiger en gebruiksvriende-
lijker te maken. De eisen m.b.t. documentenbeheer – inclusief de
projectdossiers – zullen ook in 2013 veel aandacht vragen.
De verantwoordelijkheid voor het kwaliteitsbeleid ligt bij de
directeur en de kwaliteitsmanager. De drie auditors verzorgen de
periodieke interne audits. We zullen de verantwoordelijkheden
in 2013 scherper onderscheiden. Hierbij zal ook bekeken worden
in hoeverre enkele uitvoerende taken bij de ondersteunende
diensten kunnen worden neergelegd.
Kwaliteitsbeleid is werk in voering, gericht op aantoonbare
verbeteringen. Stichting Oikos heeft destijds bewust gekozen voor
Certiked, een certificeerder voor kennisintensieve organisaties.
Stichting Oikos zal in 2013 een aantal belangrijke verbeteringen
doorvoeren. Ons eerste doel is daarbij om al lerend de kwaliteit
van ons werk te verbeteren. Een nieuw ISO 9001 certificaat is
daarbij een belangrijk effect.
4Financiën
en Organisatie
27
28 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Balans per 31 december 2012
2012 2011
ACTIVA € €
Vaste Activa Inventaris 6.612 8.289Aandelen Oikocredit 50.540 50.284
Vlottende ActivaVorderingen op korte termijn en vooruitbetaalde kosten 258.656 276.567Liquide middelen 917.584 1.059.390
TOTAAL ACTIVA 1.233.392 1.394.530
Vanwege een directe koppeling aan het grootboek kunnen er afrondingsverschillen zijn in de tellingen.
Inventaris
Aandelen Oikocredit
Vorderingen op korte termijn envooruitbetaalde kosten
Liquide middelen
Act
iva
Financiën en Organisatie 29
2012 2011
PASSIVA € €
Eigen vermogenContinuïteitsreserve – Algemene reserve 316.057 316.057– Reserve personeelskosten/reorganisatie 336.984 336.579
Vooruitontvangen projectbijdragen e.d. en overige schulden op korte termijnVooruitontvangen projectbijdragen, subsidies e.d. 333.701 549.414Overige schulden op korte termijn 246.650 192.480
TOTAAL PASSIVA 1.233.392 1.394.530
Toelichting
Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Oikos huurt de kantoorruimte aan de Mariahoek te Utrecht van de Oude R.K. Aalmoezenierskamer. De huurprijs wordt jaarlijks per 1 januari geindexeerd, op basis van de index Consumenten-laag. De huur is voor 1e kwartaal 2013 € 9.323. De opzegtermijn is zes maanden. Oikos heeft een lease contract bij Ricoh inzake een kopieer, scanner annex print-machine. De resterende looptijd van het contract is ultimo 2012 36 maanden. De leasekosten per maand bedragen € 735 inclusief BTW. Stichting Oikos heeft met het oog op de begrotingstaakstelling met het vaste personeel voor 2013 specifieke salarisafspraken gemaakt. De daaruit mogelijk voortvloeiende financiele gevolgen in de periode tot 1 januari 2016 als gevolg van ontslag op initiatief van de werkgever, zullen voor rekening van Oikos zijn. De berekening van het maximale risico bedraagt per ultimo 2012 circa € 140.000. Dit is exclusief het laag geachte risico
van aanvulling op de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Ten tijde van het opstellen van de jaarrekening 2012 waren er geen concrete aanwijzingen voor het opnemen van een extra last vanwege deze eenmalige bezuinigingsafspraak. Eigen vermogenPer eind 2012 is de omvang van de continuïteitsreserve beneden de norm van de VFI-richtlijn (reserves goede doelen).Volgens de VFI-richtlijn mag de continuïteitsreserve maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie zijn.
Bestemming saldo 2012 Het resultaat van de rekening van baten en lasten van Oikos over 2012 bedraagt € 405. Het Dagelijks Bestuur stelt het Algemeen Bestuur voor dit resultaat geheel toe te voegen aan de ‘Reserve personeels-kosten/reorganisatie’. Controleverklaring Deze treft u separaat aan op pagina 33.
Algemene reserve
Reserve personeelskosten/reorganisatie
Vooruitontvangen projectbijdragen, subsidies e.d.
Overige schulden op korte termijnPass
iva
30 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Rekening van lasten en batenLa
sten
2012 2011
LASTEN € €
Personeel (salarissen, premies e.d.) 774.060 701.309Overige personeelskosten 35.034 44.420Huisvesting 65.845 63.760Afschrijving inventaris 3.457 3.456Documentatie 2.704 3.668Kantoor 36.164 40.486Administratie, stichtingskosten en juridische kosten 19.796 16.996Bestuurskosten, contributies en bijdragen 11.232 8.178Publiciteit en publicaties 26.522 32.991Aanvullende projectkosten (campagnes, manifestaties) 283.778 198.100
TOTAAL LASTEN 1.258.593 1.113.363
Vanwege een directe koppeling met het grootboek kunnnen er afrondingsverschillen zijn in de tellingen
Toelichting Na het redelijk forse tekort van 2011, en gegeven de onzekerheid voor de toekomst is het verheugend dat het exploitatie resultaat 2012 licht positief is. Diverse kostenposten zijn lager uitgevallen dan begroot voor 2012 of gerealiseerd in 2011. En in veel gevallen is het gelukt projecten kostendekkend gefinancierd te krijgen. Dat Oikos 2012 met een positief saldo heeft kunnen afsluiten, is vooral ook te danken aan een redelijk hoge productiviteit. De kosten voor de personele formatie zijn zo goed als gelijk aan de begroting (€ 772.000), maar er kon meer tijd aan projecten worden besteed dan was begroot. Dit ondanks dat in 2012 ook veel tijd en energie is gestoken in beleid en plannen vanaf 2013.
LastenDe belangrijkste afwijkingen worden hieronder toegelicht:
Overige personeelskostenOnder de overige personeelskosten vallen ondermeer ‘deskundig-heidsbevordering’, ‘extern personeel’ en ‘reserveringen inzake niet opgenomen vakantiedagen’. Per saldo vallen deze kosten € 7.000 lager uit dan begroot.
AfschrijvingenDe afschrijvingen op inventaris (meubilair, investeringen in pand en ICT) waren voor 2012 aanzienlijk hoger begroot dan is gerealiseerd. Voor 2012 was een grote vernieuwing van het netwerk (Server, soft-ware en computers) bedacht. Deze vernieuwing is uitgesteld en zal nu in mei 2013 plaatsvinden. De investering die hiermee is gemoeid zal rond € 32.000 bedragen, waarop in 4 jaar wordt afgeschre-ven. Vanaf 2013 rekent Oikos dan ook met afschrijvingskosten ten bedrage van € 12.500. De boekwaarde van alle inventaris bedraagt eind 2012 € 6.612, met een aanschafwaarde van wat nog in gebruik is van € 184.976.
PubliciteitIn de post publiciteit is tot en met 2012 een bedrag ad € 25.000 begroot voor algemene publiciteit van Oikos. De kosten voor alge-mene publiciteit dalen al een aantal jaar achtereen. Dit komt met name doordat Oikos zich door de projecten die zij uitvoert (en de publiciteit die daarvoor wordt gemaakt) zich al voldoende profileert. De post algemene publiciteit wordt voor komende jaren begroot op € 15.000. Onder deze kosten vallen onder meer het jaarverslag.
Personeel (salarissen, premies e.d.)
Overige personeelskosten
Huisvesting
Afschrijving inventaris
Documentatie
Kantoor
Administratie, stichtingskosten enjuridische kosten
Bestuurskosten, contributies en bijdragen
Publiciteit en publicaties
Aanvullende projectkosten (campagnes,manifestaties)
31Financiën en Organisatie
2012 2011
BATEN € €
Subsidies, financële bijdragen en werkzaamhedenvoor derdena. subsidies 462.973 326.176b. bijdragen lidkerken algemeen 38.100 44.590c. bijdragen samenwerkingspartners projecten 508.578 452.219d. dienstverlening 64.666 51.394e. Vrienden van Oikos en overig 133.954 143.500
1.208.272 1.017.878
Bijdragen inzake workshops, cursussen, trainingen 19.769 12.322Diverse doorberekeningen 1.081 3.582Rente en overige baten 29.877 32.895
TOTAAL BATEN 1.258.998 1.066.677
Resultaat 405 -46.686
Het resultaat is als volgt onttrokken/toegevoegd aan de reserves:Onttrokken aan algemene reserve -46.686Toegevoegd aan reserve personeelskosten/reorganisatie 405
BatenDe baten zijn aanzienlijk hoger uitgevallen dan begroot. Het meerdere is grotendeels opgegaan aan ‘aanvullende projectkosten’.
SubsidiesIn 2012 had Oikos twee projecten die gefinancierd werden door SBOS (Subsidiefaciliteit voor Burgerschap en Ontwikkelings-samenwerking, een programma van het Ministerie van Buiten-landse Zaken). Deze projecten zijn in 2011 gestart, maar het grootste deel van de actviteiten hebben in 2012 plaatsgevonden (en daarmee zijn ook de baten voor het grootste deel in 2012 opgenomen). SBOS als subsidiënt zal naar alle waarschijnlijk vervallen, in ieder geval in 2013.
Subsidies
Bijdragen lidkerken algemeen
Bijdragen samenwerkingspartners projecten
Dienstverlening
Vrienden van Oikos en overig
Overige bijdragen, giften bijdragen projecten
Bijdragen inzake workshops, cursussen, trainingen
Rente en diverse baten
Bat
en
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0Overheid (SBOS) Fondsen Mede-
financierings-organisatie
Verdeling subsidies
2012 links 2011 rechts
32 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Financiers
› Algemene Doopsgezinde Sociëteit
› Both Ends
› Cordaid
› DCMO
› Edukans
› Emerald Consulting Training Centre
› Evert Vermeer Stichting
› Fonds 1818
› Gemeente Veldhoven
› Hivos
› ICCO
› Mensen met een Missie
› Nederlandse Sport Alliantie
› NIZA
› Oxfam Novib
› Particuliere subsidie
› Pekoenja
› Protestantse Kerk in Nederland/Kerk in Actie
› Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers)
› Remonstrantse Broederschap
› SBOS
› SOMO
› Stichting Dialoog
› Stichting Kerk en Wereld
› Stichting Vrienden van Oikos
› Stichting Woudschoten
› Trans National Institute
› VSB
Waarderingsgrondslagen
AlgemeenBij het opstellen van het jaarverslag 2012 is voldaan aan de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor Organisaties zonder winststreven.
Materiële vaste activaDe materiële vaste activa zijn gewaardeerd op aanschafwaarde verminderd met een jaarlijkse afschrijving van 10 (meubilair) tot 25% (ICT). Investeringen worden geactiveerd vanaf € 1.000. Financiële vaste activaDeze zijn gewaardeerd op aanschafwaarde. Vorderingen Vorderingen worden opgenomen tegen de nominale waarde. Indien hiertoe aanleiding bestaat is rekening gehouden met een voorziening voor oninbaarheid.
Overige activa en passivaDeze wordt gewaardeerd op de nominale waarde, tenzij in de toelichting een andere waarderings-grondslag is vermeld.
Grondslagen voor de resultaatbepalingLasten en baten worden verantwoord in het jaar waarop ze betrekking hebben, rekeninghoudend met de toegepaste waarderingsgrondslagen.
33Financiën en Organisatie
Controleverklaring
34 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Begroting 2013
2013
LASTEN €
Personeel (salarissen, premies e.d.) 643.175Overige personeelskosten 40.985Huisvesting 71.792Afschrijving inventaris 12.500Documentatie 3.500Kantoor 44.325Administratie, stichtingskosten en juridische kosten 17.523Bestuurskosten, contributies en bijdragen 8.700Publiciteit en publicaties 27.500Aanvullende projectkosten (campagnes, manifestaties, uitbesteed werd e.d.) 170.000
TOTAAL LASTEN 1.040.000
BATEN
Subsidies, financiële bijdragen en werkzaamheden voor derden a. subsidies 343.900 b. bijdragen lidkerken algemeen 35.600c. bijdragen samenwerkingspartners projecten 458.500 d. dienstverlening 53.000e. Vrienden van Oikos en overig 110.000
1.001.000 Bijdragen workshops, trainingen en cursussen 20.000 Diverse doorberekeningen, diverse baten en rente 19.000
TOTAAL BATEN 1.040.000
Op vrijwillige basis hebben de medewerkers met een contract voor onbepaalde tijd zich akkoord verklaard met een arbeidstijd-verkorting van 10% in 2013. Tevens zijn deze medewerkers akkoord gegaan met een eventuele reductie van de eindejaarsuitkering van 8,3% tot minimaal 2%. Bij de personeelskosten 2012 is begroot dat Stichting Oikos circa € 35.000 vanuit haar formatie zal doorbelasten aan het Nederlands Platform Millenniumdoelen, annex EEN Campagne.
Financiën en Organisatie 35
Medewerkers
Medewerkers in dienst van Stichting Oikos in 2012
Gerhard Schuil / Directeur
Kees Brussel / Beheer en financiënRogier van der Weijden / Communicatie & PRAnnemarie van Ede / SecretariaatAnnelies Hartman-Deuling / SecretariaatGreet Frankhuisen-van de Baan / Secretariaat
Brenda Bartelink / OnderzoekDavid Renkema / Onderzoek (coördinator) en plv. directeurKoos de Bruijn / OnderzoekEsther Dwarswaard / OnderzoekChristiaan Hogenhuis / Onderzoek
Jaap van der Sar / Mondiale educatie (coördinator)Caroline Doelman-de Graaf / Mondiale educatieIrene Karssiens-Tom / Mondiale educatieGeke Kieft / Mondiale educatieMax Koffi / Mondiale educatieRoos Lombo-Visser / Mondiale educatieJacqueline van Rooijen / Mondiale educatieCarlijn Savelkouls / Mondiale Educatie Ingeberte Uitslag / Mondiale educatie
Marijke Boessenkool / oikosXplore Kathrine van den Bogert / oikosXploreLisa Hilderink / oikosXploreAnne Kemps / oikosXploreTamara van der Sar / oikosXploreEline van Westering / oikosXploreAfke van der Woude / oikosXplore
EEN-campagneteamIlse ChangPieter-Jos van KampenAnne van Schaik (coördinator tot 15 juli)Jessica ScheperBastiaan Verberne (coördinator)Erik Visser
Facilitators oikosXploreAnouk BoomCynthia BoomJantine ClausJorg DamenDaniel DaudeyTjerk DestombesKevin KarsMallika de Kramer-WerkhovenJasper de LangeWouke OprelLisanne OverwegMarjolein PijnappelsMirjam PruisMarijt RegtsWalli Sadat Tamara van der SarRebecca ScholtenCoendert SlendebroekMeike SlooverMerit SnoeijerMartijn SpaanHarriët TienstraBenjamin van VianenMarieke VloemansMagali de WalickMargriet Westers
Facilitators – overigeSamater GeddiMartin Oostenbrink
36 Jaarverslag 2012 Stichting Oikos
Bestuur
Bestuur van Stichting Oikos op 31 december 2012
Namens het Rooms-Katholiek KerkgenootschapDrs. I. van de Bunt – KosterZr. M. A. KrasDr. J. Castillo Guerra
Namens de Protestanse Kerk in NederlandJ. MolenaarDrs. V. RoozeVacature (secretaris)
Namens de Remonstrantse Broederschap,de Algemene Doopsgezinde Sociëteit,het Religieus Genootschap der Vrienden,de Oud-Katholieke Kerk van Nederland en deEvangelische Broedergemeente in NederlandDr. J. E. Nijman, voorzitterDr. C. L. MaasDrs. L. J. Wagenaar
Vanuit de Raad van Kerken in NederlandIr. K. Nieuwerth
Voorgedragen door de werknemersDrs. J.E. Kanis
Op vrije zetelsDr. M. BavinckDrs. J.W.M. Hardon, penningmeester
Met waardering voor hun inzet nam Oikos in 2012 afscheid van voorzitter Drs. H.Th.M. Pieper, secretaris H. Bruning en bestuurslid H. Bos.
ColofonSamenstellingRogier van der WeijdenGerhard Schuil
TekstenCaroline Doelman Foto’s › David Incoll (p.1)› Patrick van der Sande (p.2)› Marc Prequin (p.6)› McKlin (p.7)› Carlijn Savelkouls (p.9)› Maartje Strijbis (p.11)› Armelle van Helden (p.12)› Bart Muhl/Hollandse Hoogte (p.15)› ksrfoto (p.17)› Esther Dwarswaard (p.17)› Jacobien Nagel (p.19)› Charles Roffey (p.21). Ontwerp en vormgevingIn Ontwerp bv, Assen ProductieNilsson, Goes
Dit is een extra editie van Oikos Nieuws.
www.stichtingoikos.nl
Stichting OikosPostbus 191703501 DD UtrechtT (030) 236 15 00F (030) 236 49 03oikos@stichtingoikos.nlwww.stichtingoikos.nl