Post on 07-Jan-2017
Bogusław Nedoszytko
Zeszyt do ćwiczeń z histologii
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
2
© Copyright by Bogusław Nedoszytko Recenzenci: Prof. dr hab. n. med. Lidia Wenda-Różewicka Prof. dr hab. Jacek M. Witkowski ISBN 978-83-61611-40-0 Wydanie 1 Wydawca Wyższa Szkoła Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu Fotografie tkanek – dr n. med. Bogusław Nedoszytko Rysunki i schematy – Ewa Bartosińska, WSZUiE Wydział Zamiejscowy w Gdyni
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
3
Spis treści
1. Cytologia - budowa komórki 1.1. Komórka zwierzęca 1.2. Komórka roślinna 1.3. Komórka bakteryjna 1.4. Mitoza
2. Metody badań histologicznych 3. Histologia szczegółowa
3.1 Rodzaje tkanek 3.2. Tkanka nabłonkowa 3.2.1. Ćwiczenie 1 - sporządzanie preparatów cytologicznych z nabłonka pokrywającego wewnętrzną stronę policzka 3.3. Tkanka łączna 3.4. Krew i naczynia krwionośne 3.5. Tkanka mięśniowa 3.6. Tkanka nerwowa
4. Skóra i wytwory skóry 4.1. Ćwiczenie 2- wykonanie trichogramu
5. Budowa paznokcia 6. Układ pokarmowy
6.1. Przełyk 6.2. Żołądek 6.3. Dwunastnica 6.4. Wyrostek robaczkowy 6.5. Jelito grube
7. Układ rozrodczy żeński 7.1. Jajnik 7.2. Jajowód 7.3. Pochwa 7.4. Macica 7.5. Sutek
8. Układ rozrodczy męski 8.1. Jądro 8.2. Kanaliki nasienne 8.3. Najadrze
5-10 6 7 8 9-10 11-12 13-14 15-23 24 25-29 30-35 36-40 41-46 47-58 24 59 60-64 61 61-62 62 63 63-64 65-70 65-66 67-68 68 69-70 70 71-72 71 71 72
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
4
Nazwisko i Imię Grupa Tryb studiów Rok studiów Osoba prowadząca zajęcia Ocena
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
5
1. Cytologia - budowa komórki i rodzaje
Na podstawie obecności lub braku jądra komórkowego oraz występowania lub braku różnych organelli komórkowych wyróżnia się:
1. Komórki bez wyodrębnionego jądra, nie posiadające mitochondriów i
chloroplastów oraz organelli błoniastych (lizosomów, peroksysomów, aparatu Golgiego) organizmów prokariotycznych (Prokaryota) do których zaliczamy:
1.1. Archea – organizmy o archaicznej budowie, żyjące w skrajnych warunkach, takich jak np. gorące i kwaśne siarkowe źródła
1.2. Bakterie właściwe (Eubacteriae) , które dzielimy na: 1.2.1. Bakterie bez ściany komórkowej (mikoplazmy). 1.2.2. Otoczone ścianą komórkową:
1.2.2.1. Grubą polisacharydową z peptydoglikanu, barwiące się dodatnio metodą Grama, czyli bakterie Gram dodatnie; 1.1.2.2. Podwójną cienką, lipidowo-polisacharydową, nie barwiące się
metodą Grama, czyli bakterie Gram ujemne.
2. Komórki z wyodrębnionym jądrem komórkowym i organellami , organizmów eukariotycznych (Eukaryota), które na podstawie obecności lub braku poszczególnych organelli możemy podzielić na:
2.1. Komórki roślinne – z chloroplastami i celulozową ścianą komórkową, bez centrioli i lizosomów.
2.2. Komórki zwierzęce – bez chloroplastów i ściany komórkowej, posiadające centriole i lizosomy.
2.3. Komórki grzybów - z chitynową ścianą komórkową, czasami z podwójnym jądrem komórkowym (strzępki dikariotyczne) lub licznymi jadrami (komórczaki)
2.4. Komórki pierwotniaków – niekiedy z podwójnym aparatem jądrowym (orzęski – mikro- i makronukleus), z wapiennym lub krzemionkowym szkieletem, bez ściany komórkowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
6
Rysunek 1. Komórka zwierzęca. Nazwij zaznaczone elementy budowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
7
Rysunek 2. Komórka roślinna. Nazwij zaznaczone organelle.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
8
Rysunek 3. Komórka bakteryjna. Podpisz zaznaczone elementy budowy: genofor, pili płciowe, błonę komórkową, ścianę komórkową, rybosomy, wić, cytoplazmę.
Rysunek 4. Epiderma cebuli. Na fotografii zaznacz jądra komórkowe, cytoplazmę, ścianę komórkową.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
9
Mitoza
Rysunek 5. Mitoza. Zaznacz kolejne stadia podziału: interfazę, profazę, prometafazę, metafazę, anafazę i telofazę, chromatydy siostrzane, centromer, kinetochor, biegun wrzeciona kariokinetycznego, nici wrzeciona, centrosom, jądro komórkowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
10
Rysunek 6. Metafaza i kariotyp mężczyzny: 46,XY.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
11
3. Metody badań histologicznych
Pobieranie materiału do badań histologicznych
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
12
Barwienie preparatów histologicznych W barwieniu preparatów histologicznych stosuje się rutynowo dwa barwniki: eozynę i hematoksylinę. Eozyna to barwnik kwaśny – barwi tkanki na czerwono. Ponadto:
• reaguje z grupami kationowymi białek, związki i tkanki barwiące się eozyną wykazują kwasochłonność (acidofilię);
• szczególnie intensywnie barwi się eozyną cytoplazma komórek. Hematoksylina to barwnik zasadowy – barwi tkanki na niebiesko. Ponadto:
• reaguje z grupami anionowymi: fosforanowymi, siarczanowymi, karboksylowymi;
• szczególnie intensywnie barwią się jądra komórkowe (reagują reszty fosforanowe kwasów nukleinowych);
• związki i tkanki barwiące się hematoksyliną wykazują zasadochłonność (bazofilię).
Rysunek 7. Preparat histologiczny z widocznymi naczyniami krwionośnymi. Na fotografii zaznacz jądra komórkowe barwiące się hematoksyliną na niebiesko i erytrocyty barwiące się eozyną na czerwono.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
13
3. Histologia szczegółowa 3.1. Rodzaje tkanek
W ogólnym podziale wyróżniamy 4 podstawowe typy tkanek:
Nabłonkową Łączną Mięśniową Nerwową
Rysunek 8. Nazwij widoczne na fotografiach rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
14
Podział tkanek Tkanka nabłonkowa
tkanka nabłonkowa płaska jednowarstwowa, tkanka nabłonkowa płaska wielowarstwowa:
- rogowaciejąca (naskórek), - nierogowaciejąca;
tkanka nabłonkowa sześcienna jednowarstwowa, tkanka nabłonkowa sześcienna wielowarstwowa, tkanka nabłonkowa walcowata jednowarstwowa, tkanka nabłonkowa walcowata wielowarstwowa, tkanka nabłonkowa walcowata wielorzędowa, tkanka nabłonkowa przejściowa.
Tkanka łączna właściwa tkanka łączna właściwa o utkaniu luźnym, tkanka łączna właściwa o utkaniu zbitym:
tkanka łączna właściwa zbita regularna (o utkaniu regularnym), tkanka łączna właściwa zbita nieregularna (o utkaniu nieregularnym).
Tkanka tłuszczowa tkanka tłuszczowa żółta, tkanka tłuszczowa brunatna.
Tkanka chrzęstna tkanka chrzęstna szklista, tkanka chrzęstna sprężysta, tkanka chrzęstna włóknista.
Tkanka kostna tkanka kostna grubowłóknista, tkanka kostna drobnowłóknista:
tkanka kostna drobnowłóknista gąbczasta, tkanka kostna drobnowłóknista zbita.
Krew, limfa i szpik kostny Tkanka mięśniowa
tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa, tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana swoista serca (sercowa),
tkanka mięśniowa gładka. Tkanka nerwowa
Komentarz [ks1]: dwukropki i kropki wycięte z wyjątkiem miejsc zaznaczonych na różowo
Komentarz [ks2]: były dwie wielkosciczcionki
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
15
3.2. Tkanka nabłonkowa Nabłonki są spolaryzowane i leżą na błonie podstawnej
Rysunek 9. Nabłonek - zaznacz błonę podstawną, jądra komórkowe, obwódkę zamykającą tkankę łączną.
Rysunek 10. Tkanka nabłonkowa - zaznacz nabłonek, błonę podstawną, tkankę łączną i jej elementy: fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne, włókna kolagenowe i elastyczne, macierz pozakomórkową i naczynie krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
16
Tkanka nabłonkowa – klasyfikacja Ze względu na liczbę warstw komórek dzielimy nabłonki na jednowarstwowe i wielowarstwowe.
Ze względu na kształt komórek dzielimy nabłonki na:
• płaskie
• sześcienne
• walcowate
Szczególny typ nabłonka to nabłonek wieloszeregowy (wielorzędowy). Jest to odmiana nabłonka jednowarstwowego walcowatego, w którym podstawy komórek leżą na tym samym poziomie, jednak jądra komórkowe są na różnej wysokości.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
17
Nabłonki jednowarstwowe
Rysunek 11. Naczynia krwionośne. Zaznacz: śródbłonek, mięśniówkę gładką, tkankę łączną.
Rysunek 12. Nabłonek jednowarstwowy płaski w torebce Bowmana w nefronie -zaznacz torebkę Bowmana, kłębuszek Malpighiego, nabłonek jednowarstwowy płaski, erytrocyty.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
18
Rysunek 13. Kanalik nerkowy -zaznacz nabłonek jednowarstwowy sześcienny, błonę podstawną.
Rysunek 14. Nazwij widoczny na fotografii rodzaj nablonka.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
19
Rysunek 2. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rzęskami -zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz.
Rysunek 16. Nabłonek jelita - nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórkę kubkową wydzielającą śluz.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
20
Rysunek 17. Tchawica – nazwij rodzaj nabłonka, zaznacz komórki w nim występujące.
Rysunek 3. Nabłonek nosa – nabłonek walcowaty z migawkami. Zaznacz błonę podstawną, rąbek szczoteczkowy, komórki kubkowe, gruczoł surowiczy, tętniczkę, żyłę, naczynia włosowate fenestrowate (okienkowe), splot jamisty małżowin.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
21
Nabłonki wielowarstwowe
Rysunek 19. Przełyk - nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę podstawną, warstwę rozrodczą, komórki nabłonka i tkankę łączną.
Rysunek 20. Pochwa – nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Zaznacz błonę podstawną, komórki nabłonka i tkankę łączną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
22
Rysunek 21. Nabłonek przejściowy z pęcherza moczowego -zaznacz błonę podstawną, komórki baldaszkowate nabłonka, zgrubienia błony komórkowej, jądra komórkowe i tkankę łączną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
23
Rysunek 22. Nazwij narysowane na rysunku nabłonki i podaj miejsce ich występowania.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
24
3.2.1. Ćwiczenie 1. Sporządzanie preparatów cytologicz-nych z nabłonka wewnętrznej strony policzka. Wewnętrzną stronę policzka pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski, którego zewnętrzne komórki bardzo łatwo oddzielić. Wykonanie ćwiczenia:
Na szkiełko podstawowe nanieś pobrane z wewnętrznej części policzka przy pomocy plastikowej jednorazowej szpatułki komórki nabłonka. Wykonaj rozmaz pobranego materiału. Wysusz materiał na powietrzu.
Preparaty wybarwiamy w 3% roztworze barwnika Giemsy przez 15-20 minut. Nadmiar barwnika odpłucz w wodzie bieżącej.
Oglądaj preparat w mikroskopie w powiększeniu 200-400x, narysuj widoczne komórki.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
25
3.3.Tkanka łączna. 1. Tkanka łączna właściwa
• tkanka łączna włóknista: – luźna (wiotka), – zbita o utkaniu:
• regularnym, • nieregularnym;
• tkanka łączna wyspecjalizowana: – siateczkowata, – tłuszczowa żółta i brunatna.
2. Tkanka łączna szkieletowa – tkanka chrzęstna, – tkanka kostna.
3. Krew
Rysunek 23. Nazwij zaznaczone elementy budujące tkankę łączną.
Komentarz [ks3]: bez dwókropka
Komentarz [ks4]: bez dwókropka
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
26
Rysunek 24. Na fotografii skóry zaznacz naskórek i warstwy skóry właściwej: brodawkowatą i siateczkowatą. Zaznacz elementy tkanki łącznej budujące skórę właściwą: włókna kolagenowe i elastyczne.
Rysunek 254 . Tkanka łączna włóknista - ścięgno. Zaznacz fibroblasty i włókna kolagenowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
27
Rysunek 26. Tkanka tłuszczowa żółta -zaznacz jądra komórkowe, krople tłuszczowe, naczynie krwionośne.
Rysunek 27. Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna -wymień różnice pomiędzy komórkami budującymi te tkanki.
Rysunek 28 . Tkanka chrzęstna szklista. Na rysunku zaznacz chondrocyty i jamki chrzęstne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
28
Rysunek 29. Tchawica – zaznacz widoczne na rysunku rodzaje tkanek.
Rysunek 30. Budowa kości -zaznacz okostną, kość gąbczastą i zbitą, naczynia krwionośne, blaszki kostne, osteon, kanały Havers’a i Volkman’a.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
29
Rysunek 31. Tkanka kostna. Na rysunku zaznacz: osteon, kanał Haversa, osteocyty, kanaliki kostne, blaszki kostne.
Rysunek 32. Szpik kostny - zaznacz fragment kości, powstające komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
30
3.4. Krew i naczynia krwionośne
Rysunek 33. Nazwij oznaczone na rysunku elementy. Podaj podstawowe różnice w budowie tętnicy i żyły.
Rysunek 34. Tętnica - zaznacz elementy budowy naczyń krwionośnych: śródbłonek, błonę podstawną, mięśnie gładkie, błonę zewnętrzną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
31
Rysunek 35. Zaznacz: żyłę, tętniczkę, naczynie włosowate. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
Rysunek 5. Naczynie włosowate zaznacz komórki śródbłonka i pericyty.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
32
Rysunek 37. Tętnica typu mięśniowego: zaznacz śródbłonek, blaszkę sprężystą wewnętrzną i zewnętrzną, mięśnie gładkie i przydankę.
Rysunek 38. Tętnica typu sprężystego. Zaznacz: śródbłonek, błony sprężystą, mięśniówkę i przydankę.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
33
Komórki krwi.
Rysunek 39. Erytrocyty i retikulocyt. Zaznacz wymienione komórki krwi.
Rysunek 40. Erytrocyty i trombocyty, zaznacz wymienione komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
34
Monocyt Limfocyt
• Neutrofil
• Eozynofil
• Bazofil
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
35
Rysunek 41. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi.
Rysunek 42. Nazwij widoczne na fotografii komórki krwi.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
36
3.5.Tkanka mięśniowa Wyróżniamy cztery typy komórek kurczliwych:
1.Komórki mięśniowe: – mięśni gładkich, – mięsni poprzecznie prążkowanych, – mięśnia sercowego.
2. Komórki myoepitelialne – występujące w gruczołach nabłonkowych, umożliwiają np. wydzielanie wydzieliny. 3. Miofibroblasty – to komórki tkanki łącznej, wytwarzają kolagen, a ich własności kurczliwe przyczyniają się do obkurczenia blizny w czasie regeneracji tkanki.
4. Perycyty – otaczają naczynia krwionośne włosowate. Rodzaje tkanki mięśniowej:
Mięśnie szkieletowe – prążkowane, przytwierdzone do kości, budują także język, krtań, przeponę, przełyk, skurcze zależne od woli.
Mięsień sercowy –prążkowany, buduje serce, skurcz niezależny od woli. Mięśnie gładkie –budują przewód pokarmowy, oskrzela, naczynia krwionośne,
układ moczowy i płciowy, skurcz niezależny od woli.
Rysunek 43. Nazwij przedstawione na fotografii rodzaje mięśni.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
37
Rysunek 44. Jelito. Zaznacz: nabłonek jelita, tkankę, łączną, fibroblasty, włókna kolagenowe, warstwę mięśni gładkich, mięśnie okrężne i podłużne.
Rysunek 45. Mięśnie gładkie jelita. Zaznacz widoczne warstwy mięśni podłużnych, okrężnych, mięśnie naczynia krwionośnego.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
38
Rysunek 46. Budowa mięśnia sercowego.
Rysunek 47. Mięsień sercowy. Zaznacz komórkę mięśnia sercowego, jądra komórkowe, wstawki, prążki izotropowe i anizotropowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
39
Rysunek 48. Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego. Zaznacz sarkomer, linię Z, włókno aktynowe i miozynowe, prążek jasny (izotropowy) i ciemny (anizotropowy).
Rysunek 49. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój podłużny. Zaznacz jądra komórkowe, prążki izotropowe i anizotropowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
40
Rysunek 50. Mięsień poprzecznie prążkowany - przekrój poprzeczny. Zaznacz jądra komórkowe, miofibrylle.
Rysunek 51. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje mięśni.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
41
3.6. Tkanka nerwowa
Rysunek 52. Neuron ruchowy. Zaznacz perikarion, neuryt, dendryty, komórki Schwanna, oligodendrocyty, osłonkę mielinową, centralny i obwodowy system nerwowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
42
Rysunek 53. Nazwij przedstawione na rysunku neurony.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
43
Rysunek 54. Astrocyt włóknisty. Zaznacz naczynie krwionośne, stopę astrocyta.
Rysunek 55. Budowa mózgu. Zaznacz astrocyty włókniste, naczynia krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
44
Rysunek 56. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson, osłonkę mielinową, osłonkę łącznotkankową nerwu, naczynie krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
45
Rysunek 57. Nerw przekrój poprzeczny. Zaznacz akson i osłonkę mielinową.
Rysunek 58. Rdzeń kręgowy istota biała i szara. Zaznacz ciała komórek nerwowych, aksony.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
46
Rysunek 59. Rdzeń kręgowy - zaznacz i nazwij widoczne opony rdzenia.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
47
4. Skóra i wytwory skóry
Rysunek 60. Skóra. Zaznacz naskórek, skórę właściwą i tkankę podskórną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
48
Rysunek 61. Na fotografii naskórka zaznacz 5 jego kolejnych warstw.
Rysunek 62. Budowa naskórka. Nazwij kolejne jego warstwy, zaznacz widoczne elementy budowy: błonę podstawną, hemidesmosomy i desmosomy, jądra komórkowe, włókna cytokeratynowe, keratynę, fosfolipidy, ziarna keratohialiny, ciałka Odlanda.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
49
Rysunek 63. Skóra pigmentowana. Zaznacz melanocyty.
Rysunek 64. Układ naczyniowy skóry. Zaznacz poszczególne elementy budowy tętnice i żyły, naczynia włosowate, układ naczyń powierzchownych i głębokich.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
50
Rysunek 65. Skóra. Zaznacz warstwę brodawkową i siateczkową skóry właściwej oraz sople naskórkowe.
Rysunek 66. Na rysunku zaznacz widoczne receptory skórne: ciałka Merkela i Meissnera, receptory mieszków włosowych, receptory bólu, ciałka Ruffiniego, ciałka Pacciniego.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
51
Rysunek 67. Na fotografii naskórka zaznacz widoczne ciałka Meisnera.
Rysunek 68. Nazwij widoczny na fotografii receptor i określ jego funkcję.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
52
Rysunek 69 . Włos. Zaznacz widoczne elementy budowy.
Rysunek 70 . Zaznacz widoczne na fotografii elementy budowy włosa.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
53
Rysunek 71. Skóra - zaznacz brodawkę włosa, cebulkę włosa, mięsień przywłośny, gruczoł łojowy.
Rysunek 72. Przekrój poprzeczny włosa. Zaznacz gruczoł łojowy, mięsień przywłośny.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
54
Rysunek 736. Przekrój poprzeczny włosa - zaznacz elementy jego budowy.
Rysunek 74. Rosnący włos. Zaznacz elementy jego budowy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
55
Fazy wzrostu włosa
Rysunek 75. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa.
Rysunek 76. Nazwij widoczne fazy wzrostu włosa.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
56
Rysunek 77. Nazwij widoczną fazę wzrostu włosa.
4.1. Ćwiczenie 2. Wykonanie trichogramu.
Na szkiełko podstawowe nanieś kilka wyrwanych z głowy przy pomocy pincety włosów. Przytnij końce przy pomocy nożyczek, zachowując cebulki. Nanieś kroplę soli fizjologicznej, przykryj włosy szkiełkiem nakrywkowym. Obserwuj końce włosów pod mikroskopem (obiektyw 5x i 10x). Określ liczbę włosów w fazie anagenu, katagenu i telogenu. Narysuj obserwowane włosy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
57
Rysunek 78. Skóra - zaznacz przewód wyprowadzający gruczołu potowego.
Rysunek 79.. Skóra - zaznacz gruczoły potowe, tkankę tłuszczową i włókna kolagenowe.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
58
Rysunek 80. Skóra - zaznacz gruczoł łojowy, naskórek, skórę właściwą.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
59
5. Budowa paznokcia
Rysunek 81. Na rysunku nazwij zaznaczone elementy budowy paznokcia i palca.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
60
6.Układ pokarmowy
Rysunek 82. Układ pokarmowy. Nazwij zaznaczone elementy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
61
Rysunek 83. Przełyk -zaznacz błonę podstawną, nabłonek wielowarstwowy nierogowaciejący.
Rysunek 84. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
62
Rysunek 85. Żołądek - część odźwiernikowa. Zaznacz dołeczek żołądkowy, błonę podstawną, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe.
Rysunek 86. Jelito cienkie - dwunastnica. Zaznacz kosmek jelitowy, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, błonę podstawną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
63
Rysunek 7. Wyrostek robaczkowy - zaznacz błonę śluzową, grudki chłonne, błonę mięśniową.
Rysunek 88. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę właściwą błony śluzowej, gruczoły jelitowe (krypty Lieberkuhna), blaszkę mięśniową.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
64
błony śluzowej.
Rysunek 89. Jelito grube. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, komórki kubkowe, blaszkę właściwą błony śluzowej, krypty Lieberkuhna, blaszkę mięśniową błony śluzowej.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
65
7. Układ rozrodczy żeński Pęcherzyki jajnikowe dzielimy na:
• Pierwotne – leżą obwodowo w jajniku, są oocytami I rzędu zatrzymanymi w profazie I podziału mejotycznego. Powstają w życiu płodowym (400 000 w momencie narodzin), większość ulega degeneracji (atrezji) pozostaje tylko około 400. Po osiągnieciu dojrzałości płciowej każdego miesiąca dojrzewa jeden pęcherzyk uwalniając komórkę jajową.
• Wtórne: • Wzrastające – powstaje błona przejrzysta i warstwa ziarnista • Dojrzewające – powstaje jama pęcherzyka, tworzy się dwuwarstwowa
osłonka (theca) • Dojrzałe (1cm, trzeciorzędowe, pęcherzyki Graafa)
Rysunek 90. Jajnik. Zaznacz pęcherzyki pierwotne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
66
Rysunek 91. Pęcherzyk wtórny - zaznacz warstwę ziarnistą, jądro i cytoplazmę oocyta, błonę przejrzystą, komórki osłonki.
Rysunek 92. Pęcherzyk Graafa - nazwij oznaczony strzałką element.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
67
Rysunek 93. Jajowód. Zaznacz błonę śluzową, nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę właściwą błony śluzowej, błonę mięśniową, błonę surowiczą.
Rysunek 94. Błona śluzowa jajowodu i zarodek (morula). Zaznacz widoczne elementy budowy jajowodu.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
68
Rysunek 95. Jajowód. Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, blaszkę właściwą, rzęski.
Rysunek 96. Pochwa – zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski, błonę podstawną, mięśniówkę.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
69
Rysunek 97. Macica. Zaznacz błonę śluzową (endometrium), mięśniową (myometrium), błonę surowiczą (perimetrium).
Rysunek 98. Część pochwowa szyjki macicy. Zaznacz nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący, błonę podstawną.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
70
Rysunek 99. Macica - błona śluzowa (endometrium). Zaznacz nabłonek jednowarstwowy walcowaty, błonę podstawną, komórki śluzowe.
Rysunek 100. Sutek. Zaznacz gruczoły, tkankę łączną, naczynia krwionośne.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
71
8.Układ rozrodczy męski.
Rysunek 101. Jądro. Zaznacz widoczne elementy budowy.
Rysunek 102. Kanalik nasienny.
kanalik nasienny
Spermatogonium
Spermatyda
Komórka Sertoliego
Komórka Leydiga
Spermatocyt
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
72
Rysunek 103. Najądrze. Nazwij rodzaj nabłonka i widoczne w świetle przewodu elementy.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
73
Rysunek 104. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
74
Rysunek 105. Nazwij widoczne na fotografii rodzaje tkanek.
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
75
Notatki
B. Nedoszytko - Zeszyt do ćwiczeń z histologii
76
Notatki