Studiedag 14 maart 2014

‘Sociaal wetenschappelijk onderzoek in Gent: een gezonde kijk op Gent.’

Verwelkoming

Mevr. Katia Vandendriessche

Directeur van de Gezondheidsdienst Stad Gent

Uitgangspunt studiedag

Samenwerking met Stad Gent - UGent,

in het bijzonder met de vakgroep Huisartsengeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

Community Oriented Primary Care (COPC)

SWING- onderzoek naar determinanten sociaal kapitaal

Lokaal gezondheidsbeleid

Gezondheidsdienst

regisseur en actor lokaal gezondheidsbeleid

Gezondheidsraad

lokaal netwerk gezondheidspartners

spil gezondheidsbeleid

=> omgevingsanalyse gezondheid - visienota gezondheidsbeleid 2020 -meerjarenplanning 2014-2020

Alle Gentenaars gelijke kansen geven op een goede gezondheid

• Bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare groepen

• Vergt ook inzetten op armoedebestrijding en het creëren van

gelijke kansen op sociale netwerking, onderwijs, werk en

wonen

=> Strategieën sectoren actief op elkaar afstemmen

URBAN40-onderzoek NL

Positief effect op de gezondheid in wijken waar op grote schaal maatregelen doorgevoerd werden die meerdere thema’s – wonen, werken, onderwijs, veiligheid, integratie – tegelijk bestreken

In wijken waarin expliciet aandacht was besteed aan het thema gezondheid (onder de noemer ‘gezonde wijk’) verbeterde de gezondheid van bewoners

Doel studiedag

Inspireren en bruggen leggen

om gezondheidswinst bij de bevolking te boeken

in een diversiteit van wijken en

met een mix van organisaties.

Gent als stedelijk labo voor vernieuwend intersectoraal

denken rond gezondheid

Veel inspiratie gewenst !

Doel en verloop van de studiedag

Prof. Sara Willems

Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

UGent

10.00u-10.15u Verwelkoming door Mevr. Katia Vandendriessche, directeur van

de Gezondheidsdienst, Stad Gent 10.15u-10.30u Verwelkoming door Prof. Sara Willems (Vakgroep

Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, UGent). Doel en verloop van de studiedag

10.30u-11.30u Meet the researchers, met korte presentaties door de deelnemende vakgroepen.

11.30u-11.45u Evidence-based gezondheidsbeleid? Presentatie door Leen Van Zele, Gezondheidsdienst Stad Gent

11.45u-12.00u Prof. Sara Willems: Afronden voormiddag. Planning namiddag.

12.00u-13.00u Broodjeslunch 13.00u-14.00u Interactieve workshop 1 (zie onderstaand overzicht) 14.00u-14.30u Koffiepauze 14.30u-15.30u Interactieve workshop 2 (zie onderstaand overzicht) 15.30u-16.00u Panelgesprek over sociaal wetenschappelijk onderzoek in

functie van beleid. Moderator: Prof. Sara Willems

Enkele praktische mededelingen

× Wifi – Public Mobile, wachtwoord: WelkomInGent!

× Sanitair

× Workshops: 2de verdieping (linkergang)

× Handouts presentaties:

een aantal papieren exemplaren beschikbaar

ook beschikbaar via Gent Gezonde Stad

Meet the researchers

× Vakgroep Geografie

× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

× Vakgroep Criminologie

× Vakgroep Sociologie

× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

• http://www.youtube.com/watch?v=9bdAfVBCmXo

Meet the researchers

× Vakgroep Geografie

× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

× Vakgroep Criminologie

× Vakgroep Sociologie

× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

16 http://geoweb.ugent.be

Ghent University

Faculty of Sciences

Department of Geography

17

department of Geography > 100 staff 8 FT professors 15 PT professors 15 PT & PT assistants > 50 researches 8 administrative and technical staff members … facilities

18

department of Geography research units: - 3D acquisition - CartoGIS - landscape studies - SEG social-economic geography - physical geography

http://www.geoweb.ugent.be 19

• orgware

• humanware

• hardware

• software

• dataware

– dB digital

– map library analogue (> 30 000) and digital (> 8000)

– aerial images

– including actual but also historical map collection

20

department of Geography research units: - 3D acquisition - CartoGIS - landscape studies - SEG social-economic geography - physical geography

http://www.geoweb.ugent.be 23

CartoGIS research unit

CARTOGRAPHY AND GIS (GISYSTEMS and GISCIENCE)

currently, staff ≈ 25

prof. dr. Philippe De Maeyer

cartography

applications of GISystems

prof. dr. Nico Van de Weghe

GIScience

GITechnology

24

• quality of data and data visualisation

– perception analysis

25

How do map users

information on digital cartographic

products?

Advice for design (syntax, semiotics)

of digital cartographic

products:

•Guidelines •Implement in online tools

•...

User studies with a

Mixed Method

Approach

•Eye Tracking

•Reaction Times

•Thinking Aloud

•Sketch Maps

•Questionnaires

•...

• quality of data and data visualisation

• GI production methods and management

27

• quality of data and data visualisation

• GI production methods and management

• risk analysis (floods, SIDS, …)

28

LATIS • GIS-based stand-alone software • Developped in C# • Software uses IDRISI (raster-GIS) functions via COM-technology • Data sets are managed by administrators and stored once > client applications connect with data server. • Software calculates damage (economic and human) and risk.

• quality of data and data visualisation

• GI production methods and management

• risk analysis (floods, SIDS, …)

• historical cartography (Middle Ages, Enlightment, production methods 20th C. cfr. EuroSDR)

29

• quality of data and data visualisation

• GI production methods and management

• risk analysis (floods, SIDS, …)

• historical cartography

• moving objects

30

• quality of data and data visualisation

• GI production methods and management

• risk analysis (floods, SIDS, …)

• historical cartography

• moving objects

• GI modelling data modelling and data analysis – in archeology and history

– for indoor navigation

– mobility , accessibility to …exitability

– …

31

• networks

+ devices

• service points

• persons / agents

32

output and outreach

• publications

• PhD

• ….

• presentations…

• geomobiel.be

• cartogis.ugent.be/weblectures

35

36

AF

GA

37 http://geoweb.ugent.be

Universiteit Gent

11 faculteiten

120 vakgroepen

Meet the researchers

× Vakgroep Geografie

× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

× Vakgroep Criminologie

× Vakgroep Sociologie

× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

Vakgroep Huisartsgeneeskunde

en Eerstelijnsgezondheidszorg

Faculteit Geneeskunde en

Gezondheidswetenschappen

Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

• Kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek

• Maatschappelijk engagement

• Interdisciplinaire samenwerking

Team

• Sara Willems, docent TT, master GVO

• Jan De Maeseneer, gewoon HL, huisarts

• * Veerle Vyncke, FWO mandaat, master GVO

• Wim Hardyns, post-doc FWO mandaat, master criminologie, ZAP

VUB en UA

• * Amélie Vanpottelberge, BOF starterskrediet, master sociologie

• * Lise Hanssens, AAP, master sociologie

• * Jens Detollenaere, beursaal, master Beheer en beleid

• Stijn Vandenberghe, PA, huisarts

• * Christine Leyns, Cochabamba/Bolivië, huisarts

• * Liz Ponnet, Joanapolis/Brazilië, huisarts

Samenwerking met

• … andere academische centra

Vakgroep Geografie, Vakgroep Criminologie

• … zorgvoorzieningen

Gentse wijkgezondheidscentra

Domus Medica

• … overheden

Werkgroep Baarmoederhalsscreenig

Stad Gent

Focus

• Equity dimensie in de evaluatie van

(eerstelijns)gezondheidszorg

• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen

SES en gezondheid

• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen

Equity dimensie in de evaluatie van

(eerstelijns)gezondheidszorg

Quality and Cost of Primary Care in Europe

• 34 landen, 6.830 huisartsen en 58.606 patiënten

Gezondheidszorggebruik ROMA

• Samenwerking met EFPC, Ljubljana University, Stedelijke

integratiedienst Stad Gent

Gezondheidszorggebruik in Brazilië/ Bolivië

Focus

• Equity dimensie in de evaluatie van

(eerstelijns)gezondheidszorg

• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen

SES en gezondheid

• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen

Sociaal kapitaal als buffer in de relatie

tussen SES en gezondheid

• Onderzoek bij 2.744 buurtbewoners en 1.383 sleutelfiguren

in Gent naar sociale processen en gezondheid

• Nauwe samenwerking met de VG Criminologie (prof.

Pauwels) en de VG Sociale Geografie (post-doc Neutens)

• Equity dimensie in de evaluatie van

(eerstelijns)gezondheidszorg

• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen

SES en gezondheid

• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen

Focus

Preventie in de huisartspraktijk

• Project in opdracht van Domus Medica i.k.v. het Vlaamse

preventiedecreet

• Ondersteuning andere partners

• Ontwikkeling LOK pakket huisartsen, E-tool, suggesties

aanpassing EMD, richtlijnontwikkeling

• Differentieel gebruik van de spoedopname

en huisartsenwachtpost

• Gezondheidszorggebruik bij Roma in Gent

• Project ‘Wijk-In-zicht’: wijkgericht werken vanuit een

wijkgezondheidscentrum (UGC Nieuw Gent)

• Sociaal kapitaal, onveiligheid en ongelijkheid in

gezondheid: voorstelling SWING-studie

W

S

2

W

S

3

Meet the researchers

×Vakgroep Geografie

×Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

×Vakgroep Criminologie

×Vakgroep Sociologie

×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

Voorstelling Vakgroep Strafrecht

en Criminologie - UGent

Prof. Dr. Lieven Pauwels

Dr. Wim Hardyns

Overzicht onderzoeksprojecten

Neighbourhoods and the well-being of human beings. The

interaction between social cohesion and individual social capital

in the explanation of subjective well-being.

Onderzoeker: Dr. Wim Hardyns

Promotoren: Prof. Dr. Lieven Pauwels & Prof. Dr. Sara Willems

Opdrachtgever: FWO Vlaanderen

Looptijd: 01/10/2013 – 30/09/2016

Overzicht onderzoeksprojecten

Collective efficacy and fear of crime: a multilevel perspective

Promotoren: Prof. Dr. Lieven Pauwels en Prof. Dr. Paul Ponsaers

Onderzoeker: Wim Hardyns

SPAN: Study of Peers, Activities and Neighbourhoods

Promotoren: Prof. dr. Gerben Bruinsma, Dr. Frank Weerman, Prof. Dr.

Wim Bernasco, Prof. Dr. Lieven Pauwels

Opdrachtgever: NWO

What’s neighbourhood got to do with it?

Onderzoeker: Caroline Mellgren (Malmö University)

Promotoren: Prof. dr. Marie Torstensson-Levenader en Prof. Dr. Lieven

Pauwels

Overzicht onderzoeksprojecten

De ene buurt is de andere niet. Een onderzoek naar de

contextualisering van politioneel geregistreerde criminaliteit

Promotor: Prof. Dr. Paul Ponsaers

Onderzoeker: Lieven Pauwels

Opdrachtgever: Belspo (DWTC)

Buurtkenmerken en jeugddelinquentie: een toets van de sociale

desorganisatietheorie

Onderzoeker: Lieven Pauwels

Promotor: Prof. Dr. Paul Ponsaers

Overzicht onderzoeksprojecten

Mobility principles and offending patterns of mobile offenders.

Onderzoeker: Drs. Christophe Vandeviver

Promotoren: Prof. Dr. Tom Vander Beken & Dr. Stijn Van Daele

Opdrachtgever: BOF (Bijzonder Onderzoeksfonds, Universiteit Gent)

Looptijd: 01/10/2011 – 30/09/2015

Burglary: Suitable targets in a broader context.

Onderzoeker: Drs. Marlijn Wouters-Peeters

Promotoren: Prof. Dr. Tom Vander Beken & Dr. Stijn Van Daele

Opdrachtgever: FWO Vlaanderen

Looptijd: 01/12/2011 – 31/12/2015

Meet the researchers

×Vakgroep Geografie

×Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

×Vakgroep Criminologie

×Vakgroep Sociologie

×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

Vakgroep Sociologie Health and Demographic Research

Studiedag

‘Sociaal wetenschappelijk onderzoek in Gent: een gezonde kijk op Gent.’

14/3/2014

Department of Sociology, Ghent University, Belgium Onderzoeksgroep HeDeRa Contact: Bart Van de Putte, Korte Meer 5, 9000 Ghent (Belgium) – bart.vandeputte@UGent.be

Emancipatie etnische

minderheden

Religie, waarden,

familie/gender

Opleiding, sociaal kapitaal

Discriminatie

Sociale controle

• Emilien Dupont, Klaartje Van Kerckem, Koen Van der Bracht

• Jonge Turkse Belgen willen geen afhankelijke partner uit Turkije

Transnationale huwelijken

• Mieke Eeckhaut

• Transnationale huwelijken grotere kans op echtscheiding Echtscheiding

• Pieter-Paul Verhaeghe

• Scholieren met arbeidersvrienden minder naar hoger onderwijs Tewerkstelling

• Koen Van der Bracht, Ad Coenen

• Discriminatie Huisvesting

• Ad Coenen, Pieter-Paul Verhaeghe, Koen Van der Bracht

• Turkse Gentenaars verhuizen uit 19de eeuwse gordel

Ruimtelijke Segregatie

• Koen Van der Bracht

• Scholen hoog % moslims moslims EN niet-moslims religieuzer Religie

• Klaartje Van Kerckem

• Subtiele uitsluiting, ‘allochtoon’ identiteit: Belg ZIJN, niet VOELEN Identiteit

• Sarah Missine

• Discriminatie, SES Etnische minderheden depressiever Welbevinden

• Karen Van der Linden

• Arme Belgische moeders minder borstvoeding, arme migranten NIET Borstvoeding

Koen Van der Bracht

Pieter-Paul Verhaeghe

Meet the researchers

×Vakgroep Geografie

× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en

Eerstelijnsgezondheidszorg

×Vakgroep Criminologie

×Vakgroep Sociologie

×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen

Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen

Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen

Meerdere onderzoeksgroepen

Inspanningsfysiologie

Trainings- en bewegingsleer (motorische ontwikkeling)

Biomechanica

Sportpedagogie

Fysieke activiteit, fitheid en gezondheid

Sportmanagement

Onderzoeksgroep

Fysieke activiteit, Fitheid en Gezondheid

Hier foto invoegen van onderzoeksdag?

Prof. Ilse De Bourdeaudhuij

100% ZAP

Prof. Greet Cardon

100% ZAP

Prof. Benedicte Deforche

20% Gastprof Onderzoek

Onderzoeksgroep

Fysieke activiteit, Fitheid en Gezondheid

Fysieke activiteit

Sedentair gedrag

Voeding

CVD

Obesitas/Diabetes

Kanker

Onderzoeksdomeinen:

Preventie en Gezondheidspromotie

GEDRAG GEZONDHEID

Fysieke activiteit

Sedentair gedrag

Voeding

CVD

Obesitas/Diabetes

Kanker

Persoonlijke

Sociale

Omgeving

Onderzoeksdomeinen:

Preventie en Gezondheidspromotie

DETERMINANTEN

GEDRAG GEZONDHEID

Fysieke activiteit

Sedentair gedrag

Voeding

CVD

Obesitas/Diabetes

Kanker

Persoonlijke

Sociale

Omgeving

Peuters/kleuters

Lager & Sec onderwijs

Volwassenen & senioren

Obesen

Diabetes

Cardiale revalidatie

Ex-borstkanker

Onderzoeksdomeinen:

Preventie en Gezondheidspromotie

INTERVENTIES

Ontwikkeling & evaluatie

DETERMINANTEN

GEDRAG GEZONDHEID

Fysieke activiteit

Sedentair gedrag

Voeding

CVD

Obesitas/Diabetes

Kanker

Persoonlijke

Sociale

Omgeving

Peuters/kleuters

Lager & Sec onderwijs

Volwassenen & senioren

Obesen

Diabetes

Cardiale revalidatie

Ex-borstkanker

Vlaanderen

Internationaal

Scholen

Bedrijven

Gemeenten/steden

Onderzoeksdomeinen:

Preventie en Gezondheidspromotie

IMPLEMENTATIE

INTERVENTIES

Ontwikkeling & evaluatie

DETERMINANTEN

GEDRAG GEZONDHEID

Fysieke activiteit

Sedentair gedrag

Voeding

CVD

Obesitas/Diabetes

Kanker

Persoonlijke

Sociale

Omgeving

Peuters/kleuters

Lager & Sec onderwijs

Volwassenen & senioren

Obesen

Diabetes

Cardiale revalidatie

Ex-borstkanker

Vlaanderen

Internationaal

Scholen

Bedrijven

Gemeenten/steden

Onderzoeksdomeinen:

Preventie en Gezondheidspromotie

IMPLEMENTATIE

INTERVENTIES

Ontwikkeling & evaluatie

DETERMINANTEN

GEDRAG GEZONDHEID

DETERMINANTEN : OMGEVING

WALKABILITY-STUDIES

FOTO-EXPERIMENTEN

MACRO MICRO

KINDEREN

ADOLESCENTEN

VOLWASSENEN

OUDEREN

Lage walkability

-Lage residentiële dichtheid

-Lage landgebruiksdiversiteit

-Lage connectiviteit

Hoge walkability

-Hoge residentiële dichtheid

-Hoge landgebruiksdiversiteit

-Hoge connectiviteit

Evidence-based gezondheidsbeleid?

Leen Van Zele

Gezondheidsdienst Stad Gent

Vragen als beleidsmaker:

Zijn onze beleidskeuzes de juiste? Werpt ons beleid ook echt vruchten af?

On the road:

Welke knelpunten rond data/onderzoek komen we onderweg tegen?

Hoe komen wij tot onze beleidskeuzes? Zijn onze beleidskeuzes de juiste?

Gezondheidsbeleid op basis van signalen

• Gedeelde signalen vanuit veldwerkers is een belangrijke bron van kwalitatieve data die het gezondheidsbeleid onderbouwen (keuze thema’s, aanpak etc)

Als een gezin prioritair aandacht geeft aan een zoektocht naar een gezonde woning, is het bvb. moeilijk om hen op dat moment te motiveren tot het eten van gezondere voeding.

Gezondheidsbeleid op basis van Gentse data - Gezondheidsmonitor

• Gentse periodieke data rond de gezondheidstoestand van de Gentenaars om evoluties te monitoren en beleid daarop af te stemmen.

Een cijfer is niet altijd duidelijk genoeg om beleidsactie te ondernemen, meestal is langdurige monitoring of verfijnd onderzoek nodig om de juiste interventie te kunnen opzetten.

Gezondheidsbeleid op basis van Vlaamse data

• De Belgische Gezondheidsenquête: cijfers op basis van 4-jaarlijks grootschalig onderzoek over de leefstijl en gezondheidstoestand van de Belgen, met aandacht voor de socio-economische gradiënt.

• Het Agentschap van Zorg en Gezondheid: cijfers van de Vlaamse overheid over bvb. het BMI van de Vlamingen en nog zoveel meer.

• De IMA-atlas: cijfers van het Intermutualistisch Agentschap zoals het GMD en het voorkeurstarief dat tot op statistische sector-niveau kan bekeken worden.

Gezondheidsbeleid op basis van onderzoek

• Vb. Niets aan de tand (2001): 18% van de Gentse kleuters tonen tandbederf en niemand is daarvoor naar de tandarts geweest.

• Vb. KANS-onderzoek (2008-2009): +/- 70% van OCMW- en CAW-cliënteel bevestigt psychisch onwelbevinden.

• Vb. Onderzoek deelname borstkanker-screening (2011): lage deelname door vrouwen met laag SES, Turks Maghrebijnen en in kwetsbare wijken.

Werpt ons beleid ook echt vruchten af? Hoe doen wij aan gezondheidsbeleidsevaluatie?

Beleidsindicatoren binnen BBC

• Het aantal GMD’s en jaarlijkse tandartsconsulten toont aan of we meer Gentenaars hebben toegeleid naar een vaste huisarts/tandarts.

• Het aantal leden van de Gezondheidsraad en middelveldorganisaties gericht op kwetsbare doelgroepen die meewerken aan het uitdragen van gezamenlijke leefstijlcampagnes moet onze impact meten.

Een cijfer geeft nooit alleen ónze beleidsimpact weer. Er moet voorzichtig omgegaan worden met interpretaties ervan.

Gezondheidsbeleidsevaluatie

• Procesevaluatie: Hoeveel organisaties werken mee? Hoeveel mensen hebben we bereikt?

• Methodiekevaluatie: is onze aanpak de juiste?

• Impactevaluatie: Eten Gentenaars gezonder? Vinden Gentenaars de weg naar de eerstelijnspsycholoog?

Jarenlange enthousiaste inzet van tijd en middelen vraagt naar een impact-analyse. Om resultaat aan te tonen is soms duur grootschalig onderzoek nodig.

Verloop workshops & afsluitend debat

Prof. dr. Sara Willems

Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

UGent

Workshop 1: Lokaal 2.26 (voor pauze)

Geografische analyse van gezondheidszorgvoorzieningen

Workshop 2: Lokaal 2.28

Sociale verschillen in gezondheidszorggebruik

Workshop 3 : Lokaal 2.29

Sociaal kapitaal, gezondheid en criminaliteit

Workshop 4: Lokaal 2.26 (na pauze)

Duurzame ruimtelijke planning

Workshop 5: Lokaal 2.27

Etnische diversiteit

Verloop afsluitend debat

Naar een vruchtbare verdere samenwerking!

Uitdagingen?

Tips en suggesties!

Samenwerking

Financiële haalbaarheid

Relevantie

Te abstract

× Tijdens middagpauze

× 2 flappen: uitdagingen & tips

Afsluiting

Dhr. Resul Tapmaz

Schepen van Welzijn, Gelijke kansen, Gezondheid en Sport

Stad Gent