Post on 27-Feb-2019
OBSŁUGA KOMPUTERA – SYSTEM WINDOWS
MATERIAŁY SZKOLENIOWE dla słuchaczy
Michał Ciechowski
2
Komputer typu IBM PC
Komputer jest obecnie najpopularniejszą i często niezastąpioną maszyną elektroniczną.
Jest urządzeniem dość łatwym w obsłudze o wszechstronnych zastosowaniach. Jego zalety
docenia coraz większa rzesza użytkowników.
W Polsce, jak i na świecie, dominującą pozycję wyrobiły sobie maszyny klasy IBM PC i
zgodne. Są to tzw. popularnie pecety. Właśnie z nimi mamy najczęściej styczność. Dlatego
też niniejszy skrypt będzie omawiał system operacyjny przeznaczony na ten model
komputera, zaś zasady pracy można stosować dla każdego typu komputera osobistego.
Ogólne zasady pracy z komputerem
Pierwszym a zarazem podstawowym zagadnieniem, jakie postaram się przybliżyć jest
dobór odpowiedniego stanowiska pracy. Do najważniejszych cech bezpiecznego i
ergonomicznego miejsca pracy należą: wygoda, prawidłowe oświetlenie oraz czystość.
Ważne jest również abyśmy mogli pracować w pomieszczeniu cichym i dobrze wietrzonym.
Przestrzeganie powyższych zasad pozwala spędzić długie godziny przy komputerze bez
obawy o problemy zdrowotne i zmęczenie. Ponadto będziemy mogli pracować wydajnie.
Rysunek 1. Zalecane wymiary ergonomicznego stanowiska pracy.
Oto kilka najważniejszych zasad, do których powinno się stosować i których należy
przestrzegać:
Komputer nie gryzie i nie wolno się go bać – nie należy traktować komputera jako
czarnej, magicznej skrzynki, lub kolejnego mebla w domu. Jest to maszyna
wymyślona przez człowieka, aby służyła człowiekowi. Nie należy myśleć, że coś
zrobimy szybciej ręcznie. Po pewnym czasie i nabraniu wprawy dojdziemy do
3
wniosku, że praca z komputerem jest przyjemna i pozwala nam poszerzać nasze
horyzonty.
Nie da się zepsuć komputera z klawiatury – punkt ten jest ściśle związany z
poprzednim. Nie bójmy się używać komputera, gdyż nie będziemy w stanie zepsuć
go (fizycznie) siedząc przy klawiaturze. W najgorszym wypadku, możemy skasować
nasze dane lub uszkodzić system operacyjny. Ten ostatni bez przeszkód wgramy
ponownie, a ważne dane i tak powinny być zabezpieczone na nośnikach poza
komputerem. Ponadto twórcy komputerów przewidzieli taką ewentualność i system
operacyjny na pewno się nas spyta czy jesteśmy pewni, że chcemy wykonać daną
czynność.
Komputer się nie myli – nie obwiniajmy komputera za błędne działanie. Jest to
tylko dość złożona maszyna licząca. Dlatego jeżeli uważamy, że komputer popełnił
błąd, uderzmy się w piersi i poszukajmy niedoskonałości naszego rozumowania.
Istnieje jedynie kilka przypadków, gdy komputer (procesor) źle wykonywał
obliczenia – sławny błąd mnożenia procesora Pentium.
Nic nie kładź na komputerze, nie zasłaniaj otworów chłodzenia – komputer jak
każda część elektroniczna nie lubi gorąca. Aby układy elektroniczne pracowały
poprawnie, należy zapewnić im odpowiednie chłodzenie. Dlatego wiele
podzespołów jest chłodzonych wydajnymi wiatrakami i radiatorami. Ważne jest, aby
wiatraki tłoczyły do wnętrza komputera świeże powietrze przez otwory
wentylacyjne.
Nie narażaj komputera na wstrząsy – we wnętrzu komputera pracują bardzo
precyzyjne mechanizmy. Do przykładów możemy zaliczyć dyski twarde, w środku
których wirują z ogromną prędkością dyski magnetyczne, a nad nimi poruszają się
głowice odczytujące dane. Mocniejsze wstrząsy mogą spowodować, że głowica
uderzy w talerz dysku, a co za tym idzie stracimy nasze dane. Ponadto taki dysk
będzie ulegał samoistnie dalszym uszkodzeniom.
Nie stawiaj koło komputera magnesów i komórek – magnesy jak i telefony
komórkowe są silnym źródłem pola magnetycznego i elektromagnetycznego. W
komputerze jest wiele urządzeń wykorzystujących pole magnetyczne (np. dyski
twarde i stacje dyskietek do zapisu danych). Jeżeli umieścimy magnes w pobliżu
komputera możemy spowodować jego błędną pracę, utratę danych, a nawet
zniszczenie urządzeń elektronicznych. Dotyczy to również monitorów zarówno CRT
jak i wykonanych w technologii LCD. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że w
głośnikach wbudowane są bardzo silne magnesy i stawia je bardzo blisko lub nawet
na monitorze.
Urządzenia podłączaj do wyłączonego komputera – urządzenia peryferyjne
podłączamy do komputera zawsze po jego wyłączeniu. Gdy nie zastosujemy się do
tej zasady między obudową naszego peceta a kablem, który podłączamy może
przeskoczyć iskra trwale niszcząc podzespoły elektroniczne.
Używaj programu antywirusowego i firewall’a – w dobie powszechnego dostępu
do internetu bardzo ważną rolę odgrywa zabezpieczenie komputera przed wirusami i
robakami internetowymi. Niewiele osób przykłada wagę do tego problemu. Niestety
4
poza oczywistymi konsekwencjami takiego postępowania jak utrata lub kradzież
naszych danych istnieją o wiele poważniejsze. Intruzi wykorzystują bowiem
niezabezpieczone komputery, podłączone do internetu, aby przeprowadzać ataki na
np. instytucje rządowe.
Zapisuj dane co kilka minut – najcenniejszą częścią komputera nie są wcale
podzespoły elektroniczne lecz dane, jakie są w nim zapisane. Często nie będziemy w
stanie ich odzyskać. Aby temu zapobiec powinniśmy wypracować sobie nawyk,
zapisywania co kilka minut dokumentów, nad którymi pracujemy. Jeżeli nie możemy
sobie pozwolić na utratę nawet najmniejszej części danych, powinniśmy się
zaopatrzyć w UPS. Jest to urządzenie podtrzymujące przez kilka minut napięcie, gdy
odcięte zostanie zasilanie. Te kilka minut pozwolą nam zapisać zmiany, które
wprowadziliśmy i prawidłowo zamknąć system operacyjny.
Rób kopie zapasowe – punkt ten łączy się bezpośrednio z poprzednim. Jeżeli zależy
nam na całkowitym bezpieczeństwie danych, powinniśmy wykonywać kopie
bezpieczeństwa najcenniejszych plików, lub chociaż zapisywać je na dodatkowym
nośniku (np. pamięci przenośnej).
Bądź w zgodzie z prawem, czytaj regulaminy – powinno się używać legalnego
oprogramowania i przestrzegać obowiązującego prawa telekomunikacyjnego. Nikt
nie chce, aby ktoś korzystał nielegalnie z naszej pracy. My również nie powinniśmy
tego robić. Ponadto powinniśmy przestrzegać regulaminów powszechnie
obowiązujących w internecie. Jeżeli robimy to w rzeczywistości to, czemu nie mamy
stosować się do zasad obowiązujących w rzeczywistości wirtualnej? Regulaminy są
po to, aby ich przestrzegać.
Czytaj instrukcje – instrukcja obsługi jest tworzona właśnie po to, abyśmy się
nauczyli korzystania z danego urządzenia. Powinniśmy przeczytać lub chociaż
przekartkować ją w pierwszej kolejności. Pozwoli to uniknąć wielu przykrych i
niepotrzebnych niespodzianek.
Czytaj komunikaty – komputery są tak zaprogramowane, aby komunikowały się z
użytkownikiem przez wyświetlanie komunikatów na ekranie. Należy je
bezwzględnie czytać, aby uniknąć wielu niepotrzebnych, często przykrych
niespodzianek i problemów.
5
Microsoft Windows 98 SE PL
System Microsoft Windows (w naszym przypadku Windows 98 Second Edition PL) jest
jednym z najbardziej popularnych systemów operacyjnych używanych na świecie, jak
również w naszym kraju. Mimo swoich wad posiada szereg pozytywnych cech, z których
najważniejszą jest dominująca pozycja na rynku oraz prostota obsługi.
Niniejszy skrypt ma na celu przybliżenie Państwu zasad pracy w środowisku Windows.
Poruszone w nim zastały podstawowe a zarazem najważniejsze zagadnienia, jakie każdy
użytkownik komputera powinien znać. Oczywiście nie jest to rozbudowany podręcznik i
wiele tematów zostało celowo pominiętych, jako nieistotnych, bądź też wykraczających poza
zagadnienia naszego kursu.
W przypadku braku odpowiedzi na Państwa pytania i problemy w niniejszej publikacji,
zachęcam do samodzielnych prób i poszukiwań rozwiązań oraz lektury wyspecjalizowanych
książek.
Podstawowa terminologia
W niniejszym skrypcie będę się posługiwał następującą ogólnie przyjętą terminologią:
kliknąć – nacisnąć i szybko zwolnić przycisk myszy
podwójnie kliknąć – dwa razy z kolei szybko nacisnąć i zwolnić klawisz myszy
przeciągnąć – najechać myszką na obiekt, nacisnąć lewy klawisz myszy, trzymając
przesunąć mysz w inne miejsce, puścić klawisz
wybrać opcję – kliknąć jej nazwę lub kropkę/kwadracik z jej lewej strony
LPM/PPM – lewy/prawy przycisk myszy
Uruchamianie środowiska Windows
System Windows 98 uruchamia się automatycznie po włączeniu zasilania komputera. Po
kilku sekundach pracy powinien ukazać się nam charakterystyczny obrazek błękitnego nieba
z napisem „Microsoft Windows 98” i logiem systemu. Po kolejnej chwili pojawi się pulpit
systemu lub okienko logowania.
Rysunek 2. Okienko logowania
W polu Nazwa użytkownika powinniśmy wpisać nazwę użytkownika, na którego konto
chcemy się zalogować. W polu Hasło wpisujemy hasło, jakie zostało założone dla konta, bądź
pozostawiamy je puste, gdy hasło nie zostało ustawione. Warto zauważyć, że litery hasła są
zawsze zastępowane na ekranie znakiem *. Ma to na celu uniemożliwienie postronnym
6
osobom podejrzenia wpisywanego przez nas hasła. Ponadto umożliwia użytkownikowi
kontrolę ilości wpisanych znaków.
Hasło użytkownika może się składać z dowolnego ciągu liter, cyfr i znaków specjalnych.
Nie jest zalecane stosowanie znaków narodowych. Windows 98 nie rozróżnia w hasłach
wielkości liter. Ważne jest, aby nie polegać przesadnie na wbudowanym w ten system
zabezpieczeniu kont. Każdy użytkownik zaznajomiony z budową tego systemu bez przeszkód
złamie nasze hasło i zaloguje się na nasze konto.
Po udanym logowaniu nasz ekran powinien przedstawiać się następująco (lub bardzo
podobnie):
Rysunek 3. Główny ekran systemu Windows
Menu Start
Przy lewej krawędzi paska zadań znajduje się standardowo przycisk z napisem „Start”.
Kliknięcie tego przycisku wywołuje tzw. Menu Start. Zapewnia ono dostęp do programów i
najczęściej używanych dokumentów. Elementy menu oznaczone z prawej strony strzałką
pozwalają na otwarcie podmenu. W tym celu należy chwilę przytrzymać wskaźnik myszy nad
wybraną opcją. Elementy bez strzałki są skrótami do wybranych poleceń. Przykładowo
polecenie Pomoc, otworzy nam okienko pomocy systemu Windows, którym zajmiemy się w
dalszej części skryptu.
Skróty
Menu Start
Pasek szybkiego
uruchamiania
Pulpit
Pasek
zadao
Obszar
informacyjny
7
Rysunek 4. Menu Start
W menu Programy znajdują się skróty służące do uruchamiania zainstalowanych na
naszym komputerze aplikacji. Menu Ulubione zawiera linki do naszych ulubionych stron
WWW. Menu Dokumenty przechowuje listę ostatnio otwieranych dokumentów. Menu
Ustawienia pozwala na zmianę ustawień naszego systemu.
Zamykanie systemu Windows
Jak na ironię procedurę zamykania systemu Windows zaczyna się od kliknięcia przycisku
Start. Następnie należy wybrać polecenie Zamknij. Powinno ukazać się nam następujące
okienko:
Rysunek 5. Okienko zamykania systemu Windows
W powyższym okienku powinniśmy zobaczyć cztery (jak na rysunku) lub trzy opcje (bez
pierwszej). Poniżej wyjaśnię, do czego służy każda z nich:
Przełącz w stan oczekiwania – pozwala wprowadzić komputer w stan uśpienia.
Wszystkie dane z pamięci operacyjnej są zapisywane na dysk twardy. Po włączeniu
komputera nie musimy czekać na uruchomienie systemu, a jedynie na wgranie danych
z dysku twardego do pamięci operacyjnej. System zostanie przywrócony do takiego
8
stanu, w jakim go pozostawiliśmy. Opcja ta jest dostępna w nowoczesnych
komputerach zgodnych ze standardem ACPI 2.0.
Zamknij – całkowicie wyłącza komputer. W nowoczesnych komputerach zasilanie
wyłączane jest automatycznie, w starszych po wyświetleniu odpowiedniego ekranu,
musimy nacisnąć przycisk zasilania na obudowie.
Uruchom ponownie – zamyka system Windows i nie wyłącza komputera, lecz
ponownie go uruchamia (i zaczyna uruchamiać system Windows od nowa).
Uruchom ponownie w trybie MS-DOS – zamyka system Windows i nie wyłącza
komputera, lecz ponownie go uruchamia (i zaczyna uruchamiać system MS-DOS).
W systemie Windows istnieje jeszcze jedna możliwość zakończenia pracy. Otóż, gdy
kończymy pracę, ale ktoś inny chce skorzystać z naszego komputera mamy możliwość
przełączenia użytkownika. W tym celu z menu Start wybieramy przedostatnią opcję, czyli
Wyloguj. Gdy ją klikniemy zostaniemy poproszeni o potwierdzenie naszej decyzji i jeśli
klikniemy przycisk Tak, nasz profil zostanie zamknięty, a my zobaczymy ponownie okienko
logowania. Teraz nowy użytkownik musi wprowadzić swoją nazwę i hasło, aby zacząć pracę
na swoim koncie.
Obsługa okien
Obsługa systemu Windows, jak sama nazwa wskazuje, bazuje na oknach. Każdy program
uruchamia się w swoim oknie. Okno przykładowego programu pokazane jest na poniższym
rysunku:
Rysunek 6. Przykładowe okno aplikacji systemu Windows
Jest ono złożone z następujących części:
pasek tytułu – na nim wyświetlana jest nazwa programu, a także w większości
wypadków nazwa edytowanego dokumentu. Klikając i trzymając lewy przycisk
myszy na pasku tytułu, a następnie przesuwając myszką, możemy przemieszczać
wybrane okienko.
Menu
sterowania
Pasek
menu
Pasek
narzędzi
Pasek
tytułu
Przyciski
sterujące
Obszar
roboczy
Krawędzie Róg okna
Paski
przewijania
9
menu sterowania – zawiera polecenia wymiarowania, przesuwania i zamykania okna.
W obecnych systemach praktycznie niewykorzystywane.
krawędzie – przesuwając krawędzie okna (łapiąc je lewym przyciskiem myszy i
przesuwając kursor) możemy zmieniać wymiary okna
dolny, lewy róg okna – pozwala zmieniać rozmiar okna równocześnie w dwóch
wymiarach
przyciski sterujące – trzy przyciski u góry każdego okna. Pierwszy z lewej służy do
minimalizacji okna programu (czyli zrzucenia okna do paska zadań). Środkowy
przycisk przyjmuje dwie postacie. Gdy okno jest małe służy do jego maksymalizacji
(dopasowania do całego ekranu). Gdy okno jest już zmaksymalizowanie, kliknięcie
tego przycisku spowoduje przywrócenie okna do poprzedniego rozmiaru. Ostatni
przycisk (z krzyżykiem) służy do zamykania danego okna, programu.
pasek menu – zawiera menu tekstowe. Znajdują się w nim wszystkie polecenia
obsługi danego programu.
pasek narzędzi – zawiera ikony, czyli skróty do niektórych poleceń. Najczęściej
pasek narzędzi dubluje funkcjonalność paska menu. Jednakże posługiwanie się
prostymi ikonami jest o wiele szybsze i prostsze niż przedzieranie się przez, często
rozbudowane, menu tekstowe.
paski przewijania – gdy nie widzimy całego obszaru roboczego, paski przewijania
pozwalają nam przesunąć ekran w interesujące nas miejsce.
obszar roboczy – na nim pracujemy.
System Windows jest wielozadaniowy. Oznacza to, że możemy jednocześnie uruchomić
kilka programów jednocześnie, a każdy z nich będzie mógł niezależnie wykonywać
powierzone mu zadania.
Rysunek 7. Praca z wieloma oknami
10
Po uruchomieniu wielu programów na pulpicie widzieć będziemy kilka okienek. Przykład
takiego zachowania systemu operacyjnego widzimy na rysunku powyżej. W takim
przypadku, gdy zaczniemy pisać na klawiaturze, litery zaczną się pojawiać w okienku
znajdującym się na samym wierzchu. Okno takie nazywamy oknem aktywnym (lub
sterującym).
Okno aktywne ma najczęściej kolorowy pasek tytułu, gdy pozostałe okna mają go w
kolorze szarym. Aby przełączyć się pomiędzy oknami należy wykonać którąś z poniższych
czynności:
kliknąć dowolny punkt okna, które chce się uaktywnić,
kliknąć pasek tytułu okna,
kliknąć przycisk na pasku zadań odpowiadający oknu,
używając kombinacji klawiszy Alt + Tab, wybrać aplikację, do której chcemy się
przenieść.
Niektóre z okien znajdują się zawsze na wierzchu i nie możemy się z nich przełączyć, dopóki
ich nie zamkniemy. W ten sposób działają najczęściej okna dialogowe, zawierające ważne dla
systemu pytania kierowane do użytkownika.
Gdy coś nie działa…
System Windows 98 przeszedł do historii jako jeden z bardziej zawodnych. W internecie
krąży wiele prześmiewczych dowcipów o tej niechlubnej cesze okienek. Także w trakcie
naszej pracy zapewne zetkniemy się z sytuacją, gdy coś nie będzie chciało działać, komputer
przestanie reagować na nasze polecenia, na ekranie pojawią się dziwne efekty, lub po prostu
pojawi się niebieski ekran symbolizujący jakiś błąd. Co powinniśmy w takiej sytuacji zrobić?
Otóż pierwszym krokiem, jaki powinniśmy wykonać jest wciśnięcie kombinacji trzech
klawiszy, a mianowicie Ctrl + Alt + Del. Jeżeli system zachował resztki sprawności powinno
pojawić się nam poniższe okno:
Rysunek 8. Okno zamykania programu
11
Program sprawiający problemy, zostanie wyświetlony w tym oknie z napisem „brak
odpowiedzi” lub podobnym. Należy wybrać ten program, klikając jego nazwę a następnie
nacisnąć przycisk Zakończ zadanie.
UWAGA!!! Wykonanie powyższych czynności spowoduje utratę niezapisanych danych w
zamykanym programie!
Po pewnej chwili system powinien wrócić do normalnej pracy. Jeżeli nic nie udało się nam
naprawić, możemy spróbować powtórzyć kroki.
W przypadku, gdy system nie jest w stanie wyświetlić okna zamykania zadania, możemy
użyć klawisza Reset na obudowie komputera. Wymusza on restart całego systemu. Jest to
czynność ostateczna i nie powinna być często wykonywana, gdyż jest swojego rodzaju
„szokiem” dla komputera. Ponadto, po użyciu przycisku Reset tracimy wszystkie niezapisane
dane ze wszystkich programów, jakich używaliśmy w danym momencie.
Co mają jednak zrobić użytkownicy, którzy nie mogą znaleźć na obudowie przełącznika
Reset? Otóż w markowych komputerach często nie umieszcza się tego pożytecznego
przycisku zakładając, że są one tak niezawodne, iż owy klawisz jest zbędny. Wyjście z
sytuacji jest bardzo proste. Należy nacisnąć i przytrzymać przez ok. 4 sekundy przycisk
włączania komputera. W ten sposób wymusimy bezwzględne wyłączenie komputera.
Najważniejsze programy systemu Windows 98
Razem z systemem Windows dostajemy kilka prostych i małych, lecz niezwykle
przydatnych programów. Znajdują się one w menu Start, w podmenu Programy, a następnie
Akcesoria.
Pierwszym z nich jest Kalkulator. Po uruchomieniu tego programu ukazuje nam się okno
prostego kalkulatora. Niestety aplikacja ta ma jedną wadę, gdyż w widoku prostym nie
obsługuje obliczeń na procentach. Aby temu zaradzić, musimy z menu Widok wybrać opcję
Profesjonalny. Nasz prosty kalkulatorek zmienia się po wybraniu tej opcji w duży i
rozbudowany kalkulator naukowy.
Kolejnym, wartym zainteresowania, programem jest Notatnik. Jak nazwa wskazuje, służy
on do pisania krótkich notatek i prostych dokumentów. Nie istnieje w nim możliwość zmiany
kroju czcionki, jej wielkości, wstawienia obrazka itp.
Bardziej zaawansowanym programem po pisania tekstu jest WordPad. Aplikację tą
możemy zaliczyć do bardzo prymitywnych edytorów tekstu. Umożliwia ona zmianę kroju,
koloru i wielkości czcionki, a także np. jej wyrównania. Ponadto umożliwia wstawienie
rysunków i innych obiektów.
Ostatnim przydatnym programem jest Paint, czyli prosty program do rysowania. Paint w
opisywanej wersji Windows pozawala na stworzenie, edycję i zapisanie prostych obrazów w
postaci bitmap.
12
Pomoc systemu Windows
Najczęściej, gdy nie potrafimy czegoś zrobić na komputerze uciekamy się do pomocy
literatury fachowej, lub znajomych. Tymczasem wiele przydatnych informacji znajduje się w
pomocy do systemu. Aby ją uruchomić należy wybrać z menu Start opcję Pomoc. Po chwili
powinno pojawić się na naszych ekranach następujące okno:
Rysunek 9. Pomoc systemu Windows
Zakładki umożliwiają nam wybór metody wyszukiwania interesujących nas informacji:
spis treści – na zakładce tej mamy dostęp do pomocy w formie podręcznika. Możemy
wybrać interesujące nas rozdziały i podrozdziały, a w prawej części okna pojawi się
szukany tekst pomocy.
indeks – tutaj dostajemy możliwość wyszukiwania haseł pomocy według słów –
kluczy
wyszukaj – moim zdaniem jest to najbardziej przydatna opcja wyszukiwania pomocy.
W polu tekstowym wpisujemy szukane przez nas słowo, a następnie klikamy przycisk
Lista tematów. Po krótkiej chwili powinniśmy otrzymać, w znajdującym się poniżej
okienku, listę tematów odpowiadających zadanemu przez nas pytaniu. Po wybraniu
któregoś z nich, w prawej części okna wyświetlona zostanie interesująca nas pomoc.
Treść aktywna służy do szybkiego przechodzenia do innych tematów pomocy.
Charakteryzuje się niebieskim kolorem liter. Po jej kliknięciu zostaniemy przeniesieni do
odpowiadającego tekstu.
Obsługa plików i folderów
Plik i folder są podstawowymi pojęciami stosowanymi w trakcie obsługi systemu z rodziny
Windows. Plik możemy porównać z kartką papieru , na której zapisujemy informacje. Tak
samo w pliku komputery zapisują nasze dane. Tymczasem folder (zwany też katalogiem) jest
Zakładki
wyboru
Treśd
aktywna
13
komputerowi zupełnie niepotrzebny. Foldery zostały wprowadzone dla wygody
użytkowników. Katalog można porównać do teczki na dokumenty . W katalogu mogą
znajdować się pliki lub inne katalogi. Jako katalogi traktowane są także dyski twarde.
Najwyższym katalogiem w systemach Windows jest Pulpit.
W Windows katalog użytkownika nosi nazwę Moje dokumenty. Folder ten odnajdziemy na
pulpicie. W nim powinniśmy trzymać wszystkie istotne dla nas dane. Ważne jest, aby zmienić
jego domyślną lokalizację. Aby to zrobić należy dysponować drugim dyskiem twardym, lub
chociaż drugą partycją. W celu zmiany położenia dokumentów klikamy prawym przyciskiem
myszy na ten folder i wybieramy z menu opcję Właściwości. Pojawi się nam okienko, w
którym naciskamy przycisk Przeglądaj. W okienku wybieramy katalog, który ma
przechowywać nasze dokumenty i klikamy OK. Zamykamy także okienko właściwości
ponownie klikając OK.
Powyższą operację musimy przeprowadzić dla każdego użytkownika systemu. Jej celem
jest odizolowanie naszych danych od systemu. W przypadku poważnej awarii, gdy musimy
od nowa zainstalować system, nie będziemy musieli zgrywać danych, gdyż będą się
znajdowały w innym, bezpiecznym miejscu.
Przyjęte zostało, iż nazwy plików składają się z nazwy właściwej (do 255 znaków) oraz
tzw. rozszerzenia, czyli zwykle 3 liter umieszczanych po nazwie właściwej i po kropce.
Przykładowa nawa pliku może wyglądać następująco: dokument.txt. Rozszerzenie służy do
rozróżniania typów pliku. W tym przypadku jest to dokument czysto tekstowy, który możemy
edytować np. Notatnikiem. W nazwach plików nie możemy stosować następujących znaków:
/ \ : * ? ” < > |.
Do obsługi plików i katalogów służy specjalny program, nazwany Eksploratorem
Windows. Możemy go znaleźć w menu Start, w podmenu Programy. Jego okno wygląda
następująco (lub bardzo podobnie):
Rysunek 10. Eksplorator Windows
Plik Katalog
Drzewo
katalogów
Nazwa
katalogu
14
Ikony folderów, jeżeli nie zmieniliśmy ich właściwości, są wyświetlane jako żółte teczki.
Tymczasem ikony plików mogą przyjmować najróżniejsze formy (charakterystyczne dla
danego programu).
Drzewo katalogów służy do nawigacji po folderach utworzonych w systemie. Znaczek + z
lewej strony nazwy oznacza, że w danym katalogu znajdują się inne katalogi, lecz są
aktualnie niewyświetlane w oknie drzewa. Znak – oznacza, że w katalogu są inne foldery i są
one wyświetlane. Aby rozwinąć lub zwinąć listę katalogów należy nacisnąć wyżej
wymienione znaki. Jeżeli koło nazwy katalogu nie znajdziemy żadnego znaczka oznacza to,
że w danym folderze nie znajdują się żadne podfoldery. Jednakże mogą się w nim znajdować
pliki, które powinny się wyświetlić w oknie z prawej strony. W drzewie katalogów, jak sama
nazwa wskazuje, wyświetlane są zawsze tylko foldery.
Aby przejść z jednego katalogu do innego, wystarczy rozwinąć odpowiednie gałęzie
drzewa i kliknąć nazwę odpowiadającego nam folderu. W ten sam sposób zmienimy bieżący
dysk, np. na dyskietkę.
W Windows standardowo ukryte są rozszerzenia plików (są niewidoczne dla
użytkowników). Jest to moim zdaniem niepotrzebne „ułatwienie”, często powodujące
niechciane trudności i problemy. Aby włączyć wyświetlanie rozszerzeń należy w oknie
eksploratora wybrać menu Narzędzia, a następnie opcję Opcje folderów. W oknie, które nam
się pojawi przechodzimy (klikając) na zakładkę Widok i odznaczamy opcję Ukrywaj
rozszerzenia plików znanych typów.
Podobną funkcjonalność jak Eksplorator Windows oferuje nam Mój komputer. Jego ikonę
znajdziemy na pulpicie. Niestety program ten pozbawiony jest udogodnienia w postaci
drzewa katalogów. Aby poruszać się w nim po folderach należy używać ikon katalogów z
okna głównego programu i przycisku W górę z paska zadań. Przyciśnięcie tego przycisku
powoduje wejście do katalogu nadrzędnego do tego, w którym się znajdowaliśmy. Ikona ta
jest nie aktywna na Pulpicie, gdyż jest to główny katalog systemu i nie ma żadnego
nadrzędnego.
Przenoszenie lub kopiowanie plików i folderów
Przenoszenie plików polega na zmianie miejsca ich zapisania. Tymczasem kopiowanie jak
sama nazwa wskazuje, jest operacją powielającą plik w miejscu docelowym.
Aby przenieść pliki lub katalogi, należy przede wszystkim je zaznaczyć. Najłatwiej to
zrobić używając myszki. Klikamy na pierwszy plik, który chcemy przenieść, a następnie
trzymając klawisz Ctrl zaznaczamy kolejne. Jeżeli chcemy zaznaczyć pewien ciągły obszar,
klikamy pierwszy plik, trzymamy klawisz Shift, a następnie ostatni. Powinny zaznaczyć się
wszystkie pliki (i katalogi) od początkowego aż do końcowego. Inną metodą zaznaczania, jest
klikanie poza ikonami. W tym celu klikamy w pobliżu ikon plików, które chcemy zaznaczyć,
a następnie trzymając klawisz myszy przesuwamy kursor nad inne ikony. W ten sposób
zaznaczamy jedynie prostokątne obszary. Jeżeli chcemy zaznaczyć wszystkie pliki i katalogi
w danym folderze, wystarczy użyć kombinacji klawiszy Ctrl + A. Po zaznaczeniu plików
musimy nacisnąć ikonę z nożyczkami lub wybrać z menu Edycja opcję Wytnij. Następnie
zmieniamy katalog na docelowy (klikając jego nazwę w oknie drzewa katalogów). Teraz
15
wystarczy już kliknąć ikonę z walizką, lub Wybrać z menu Edycja opcję Wklej. Nasze pliki i
katalogi powinny zostać przeniesione. W zależności od rozmiaru plików może to trwać
pewną chwilę.
Aby skopiować pliki należy wykonać bardzo podobne czynności do powyższych.
Zaczynamy od zaznaczenia plików. Następnie klikamy Ikonę z dwoma dokumentami (lub
wybieramy z menu Edycja opcję Kopiuj) i przechodzimy do katalogu docelowego. Tam
klikamy ikonę z walizką lub z menu Edycja wybieramy opcję Wklej. Dane powinny zostać
skopiowane.
Usuwanie oraz odzyskiwanie plików i folderów
Czasem istnieje konieczność skasowania niepotrzebnego już pliku lub katalogu. W tym
celu musimy go zaznaczyć, a następnie nacisnąć na klawiaturze przycisk Delete. System
wyświetli okno z prośbą o potwierdzenie chęci usunięcia danych i jeżeli klikniemy Tak, nasze
dokumenty zostaną usunięte.
Niestety czasem zdarza się, że usuniemy istotne i potrzebne dokumenty. Wtedy z pomocą
przychodzi nam Kosz systemu Windows. Do niego trafiają wszystkie usunięte dokumenty.
Ikonę Kosza znajdziemy na Pulpicie. Po dwukrotnym jej kliknięciu otworzy nam się okno z
listą wszystkich skasowanych dokumentów.
Aby przywrócić potrzebne nam pliki zaczynamy od zaznaczenia ich. Następnie z menu
Plik wybieramy opcję Przywróć. W tym momencie plik powinien pojawić się w swoim
dawnym miejscu.
Niestety usuwanie do kosza ma swoje konsekwencje, a mianowicie pliki nie są wcale
kasowane z dysku, lecz przenoszone do specjalnego folderu, więc nadal zajmują miejsce na
dysku. Aby je zwolnić należy, co jakiś czas, opróżniać kosz klikając jego ikonę prawym
klawiszem myszy i wybierając opcję Opróżnij Kosz. Wtedy pliki zostaną fizycznie usunięte z
dysku i już w łatwy sposób ich nie przywrócimy.
Istnieje sposób bezwzględnego kasowania danych, czyli bez przenoszenia ich do kosza. W
tym celu należy przed naciśnięciem klawisza Delete wcisnąć i trzymać przycisk Shift na
klawiaturze. W ten sposób od razu skasujemy pliki fizycznie z dysku.
Korzystanie z dyskietek
Dyskietki w systemie Windows są traktowane jak każdy inny dysk. Napędy dysków
twardych oznaczane są zwykle literami zaczynającymi się od C. Tymczasem napędy
dyskietek oznaczane są literkami A oraz B (jeżeli są dwa napędy).
Naszą pracę z dyskietkami powinniśmy zacząć od ich sformatowania. W tym celu klikamy
ikonę napędu dyskietek prawym przyciskiem myszy i wybieramy opcję Formatuj. Pojawi
nam się następujące okno:
16
Rysunek 11. Okno formatowania dysku
Ważne jest, aby nowe, dopiero co kupione dyskietki formatować w trybie pełnym. Aby to
zrobić musimy zaznaczyć opcję Pełne w polu Typ formatowania. W polu etykieta możemy
nadać nazwę naszej dyskietce (do 11 znaków). Po wykonaniu tych czynności klikamy
przycisk Rozpocznij. Po pewnym czasie pojawi się okno podsumowujące operację, które
zamykamy klikając OK. Teraz możemy już zamknąć okno formatowania naciskając przycisk
Zamknij. Dyskietka jest już gotowa do pracy, a obsługujemy ją jak każdy inny folder na
dysku.
Warto wspomnieć, że dyskietki są nośnikami strasznie wolnymi i delikatnymi. Dlatego też
nie zaleca się pracy na nich, a także zapisywania jedynej kopii ważnych danych. Jeżeli
musimy przenieść dokumenty, skopiujmy je z dyskietki na dysk twardy. Znacznie
zwiększymy w ten sposób komfort pracy. Po zakończeniu wszystkich operacji i zamknięci
programu możemy z powrotem skopiować pliki na dyskietkę.
Odnajdywanie zgubionych plików i folderów
Czasami zdarza się sytuacja, że zapisujemy plik i zapominamy, w jakim folderze to
zrobiliśmy. W celu odnalezienia zgubionych plików i folderów przychodzi nam z pomocą
narzędzie wyszukiwania. Odnajdziemy je w menu Start. Wybieramy z menu Znajdź opcję
Pliki lub foldery. Po kliknięciu, pojawia nam się następujące okno:
17
Rysunek 12. Narzędzie Znajdź
W polu nazwa wpisujemy fragment nazwy pliku, który chcemy wyszukać. Możemy tutaj
używać znaków specjalnych takich, jak ? i *. Znak zapytania (?) odpowiada jednemu
dowolnemu znakowi, zaś gwiazdka (*) dowolnej ilości dowolnych znaków. W ten sposób
wpisując w to pole wyrażenie „m*a.txt” wyszukamy pliki o nazwach zaczynających się na
„m”, a kończących na „a”, których rozszerzenie będzie miało postać „txt”. Wpisując „*.doc”
wyszukamy wszystkie pliki o rozszerzeniu „doc”. Podobnie wpisując „nazwa.*” wyszukamy
pliki nazwie „nazwa” i dowolnym rozszerzeniu. Zaś po wpisaniu wyrażenia „ab?.txt”,
komputer znajdzie (o ile istnieją) pliki: „aba.txt”, „abb.txt”, „abc.txt”, … , „ab4.txt” itd.
W polu Szukaj w określamy gdzie komputer ma szukać naszych plików. Najczęściej
korzystamy z opcji przedstawionej na rysunku, czyli Lokalne dyski twarde. Dzięki niej
komputer przeszuka wszystkie dyski twarde, znajdujące się w komputerze. Ważne jest, aby
opcja Uwzględniaj podfoldery była zaznaczona. Powoduje ona, że Windows szuka plików nie
tylko w folderze, który wybraliśmy, lecz także we wszystkich katalogach znajdujących się
wewnątrz przez nas wybranego.
18
Spis treści
Komputer typu IBM PC ..........................................................................................................2
Ogólne zasady pracy z komputerem ................................................................................................2
Microsoft Windows 98 SE PL ..................................................................................................5
Podstawowa terminologia...............................................................................................................5
Uruchamianie środowiska Windows................................................................................................5
Menu Start ......................................................................................................................................6
Zamykanie systemu Windows .........................................................................................................7
Obsługa okien .................................................................................................................................8
Gdy coś nie działa… ....................................................................................................................... 10
Najważniejsze programy systemu Windows 98 ............................................................................. 11
Pomoc systemu Windows ............................................................................................................. 12
Obsługa plików i folderów ............................................................................................................. 12
Przenoszenie lub kopiowanie plików i folderów ............................................................................ 14
Usuwanie oraz odzyskiwanie plików i folderów ............................................................................. 15
Korzystanie z dyskietek ................................................................................................................. 15
Odnajdywanie zgubionych plików i folderów ................................................................................. 16
19
Spis rysunków
Rysunek 1. Zalecane wymiary ergonomicznego stanowiska pracy. ......................................................2
Rysunek 2. Okienko logowania ...........................................................................................................5
Rysunek 3. Główny ekran systemu Windows ......................................................................................6
Rysunek 4. Menu Start .......................................................................................................................7
Rysunek 5. Okienko zamykania systemu Windows ..............................................................................7
Rysunek 6. Przykładowe okno aplikacji systemu Windows ..................................................................8
Rysunek 7. Praca z wieloma oknami ...................................................................................................9
Rysunek 8. Okno zamykania programu ............................................................................................. 10
Rysunek 9. Pomoc systemu Windows ............................................................................................... 12
Rysunek 10. Eksplorator Windows .................................................................................................... 13
Rysunek 11. Okno formatowania dysku ............................................................................................ 16
Rysunek 12. Narzędzie Znajdź ........................................................................................................... 17