เงนเฟอ เธอมนรายทำาใหเงนเดอนลด ของแพง

MARCH 2018

การปฏรประบบบำานาญองกฤษดวยเศรษฐศาสตรพฤตกรรม

ลงทนกบสขภาพ...งายแทบไมตองจายเงน

EDITOR’S NOTE

ดร.ศรกญญา ยาทพยรองเลขาธการกลมงานสมาชกสมพนธ

สวสดคะ สมาชก กบข. ทกทาน

แลวพบกนใหมฉบบหนาคะ

เสนอแนะไดทโทรศพท: 0-2636-1000 Email: member@gpf.or.thตองการรบขาวสาร กบข. ผาน SMS กรณาแจงชอ ทอย เบอรโทรศพทมอถอและ Email address ไดทฝายบรการขอมลสมาชก โทร. 1179

ทมงานบรรณาธการดร.ศรกญญา ยาทพย

กองบรรณาธการปรชฎา แพนสงหรววรรณ ทวาเจรญพรทศน ชยอภนนทมาจฬาลกษณ สหายฟาสเมธ จลมวงษอโนมา ปทมานนท

เขาสเดอนมนาคมกนแลว เวลาผานไปรวดเรวจรงๆแตดฉนเชอวาทกทานจะสามารถบรหารจดการงานตางๆ ไดอยางราบรน และเปนไปตามแผนงานทวางไวนะคะ....การเรมตนดมชยไปกวาครงคะ ทมงาน GPF Journal ยงคงมงมนในการทำาวารสาร กบข. ใหนาสนใจ เรมจากการปรบดไซนใหสวยงามทนสมยขนแลวเรายงสรรหาสาระดๆ มานำาเสนอเชนเคยนะคะCoverStoryฉบบนเปนเรอง“เงนเฟอ...เธอมนราย ทำาใหเงนเดอนลด ของแพง” หากทานอยากทราบความรายกาจของเงนเฟอ และวธบรหารจดการเงนเฟอใหมประสทธภาพ ตองอานเรองนนะคะ สวน Must Read นาสนใจไมนอย เพราะเปนเรอง“การปฏรประบบบำานาญองกฤษดวยเศรษฐศาสตรพฤตกรรม” ทนำาเอาแนวคดทวา หลกการทางจตวทยาสามารถทำางานรวมกบหลกการทางการเงนไดอยางกลมกลน ซงขอมลเหลานจะชวยใหกองทนสามารถนำามาใชในการออกแบบระบบหรอผลตภณฑใหสอดคลองกบพฤตกรรมตางๆ ของสมาชกได ซงจะชวยใหสมาชกไดรบประโยชนและทำาใหระบบมความยงยน พรอมสาระความรอนๆอกมากมายภายในเลมคะ

สำาหรบทานทยงไมไดยนภาษ เดอนนเปนเดอนสดทายสำาหรบการยนภาษแลวนะคะ หากทานยงไมมสำาเนาใบแจงยอดเงนสมาชก กบข. แนะนำาใหพมพจากบรการGPFWebService ไดเลยคะสะดวกรวดเรวเพยงเขาไปทเมนยอดเงน/ใบแจงยอดเงนสมาชกและสงพมพไดเลยคะสวนในปหนาอยาลมสมครe-Statementเพอใหใบแจงยอดสงตรงถงอเมลของทานเลยนะคะ สงทพลาดไมไดในเดอนนคอการเขาชมวดทศนชด GPF & i เปดใหชมครบทง 15 ตอน ชดเจน ตรงประเดน คลายขอสงสยในทกเรองสำาคญทสมาชกสนใจเพยงพมพคำาวา GPF & i ทาง Youtube Channelกบข. กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ แลวอยาลมรวมสนกตอบคำาถามในเลมคะ หวงวาสมาชกทกทานจะไดรบขอมลขาวสารททานสนใจ และโปรดตดตาม GPF Journal ฉบบตอๆไปดวยนะคะ

MARCH 2018

3

18

19

2123

การปฏรประบบบำานาญองกฤษดวยเศรษฐศาสตรพฤตกรรม

เงนเฟอ เธอมนรายทำาใหเงนเดอนลด ของแพง

Page 3 ถาม ตอบ

Activitiesกบข. รวมเสวนาการสงเสรมการเตรยมความพรอมกอนเขาสวยสงอาย

GPF & iพ.อ. วนชนะ สวสดขาราชการทหาร สำานกงานปลดกระทรวงกลาโหม

Hot News

Interviewเสยงจากสอสวนราชการ

4 16

10

ลงทนกบสขภาพ...งายแทบไมตองจายเงน

สวสดคะคอลมน“Page3ถามตอบ”ฉบบนไดรวบรวมคำาถามทนาสนใจของสมาชกได2เรองคอการเปลยนแผนการลงทนและกรณลาออกจากราชการและบรรจกลบเขารบราชการใหมซงเปนประเดนทสมาชกนาจะไดรบรไปพรอมๆกนคะ

ถาสนใจเปลยนแผนการลงทนตองไปทำาทไหน?

ระยะเวลาของการเปลยนแผนการลงทนหลงจากท กบข.ไดรบเรองเปนอยางไร?

เงนทงหมดในบญชสมาชกจะยายไปอยในแผนการลงทนทเราเลอกใชไหม?

สมาชกทลาออกจากราชการและบรรจเขารบราชการใหมไมประสงคขอรบเงนคนไดไหม?

คำาถามเรองการเปลยนแผนการลงทน

คำาถามเรองลาออกจากราชการและกลบเขาบรรจรบราชการใหม

สมาชกทลาออกจากราชการและบรรจกลบเขารบราชการใหมมการนบเวลาราชการตอเนองใหหรอไม?

เลอกได3ชองทางคะ

แบงเปน2ชวงคะ

ไมใชคะเงนสวนทจะยายไปอยในแผนการลงทนทสมาชกเลอกคอเงนสะสมเงนสะสมสวนเพม(ถาม)เงนสมทบและผลประโยชนของเงนดงกลาวสวนเงนประเดม(ถาม)เงนชดเชยและผลประโยชนของเงนดงกลาวจะอยในแผนหลก

ไดคะกรณนสมาชกจะตองระบในแบบจก001/2551พรอมแนบสำาเนาคำาสงออกและคำาสงบรรจกลบเขารบราชการโดยทำาผานหนวยงานตนสงกดใหมสงมาทตปณ.12ปณ.สาทรกรงเทพฯ10341

นบเวลาราชการตอเนองใหคะโดยหนวยงานทดแลในการนบเวลาราชการคอกรมบญชกลางหรอคลงจงหวด

ทางไปรษณยโดยกรอกแบบแสดงความประสงคเลอกหรอเปลยนแปลงแผนการลงทนพรอมแนบสำาเนาบตรประชาชนหรอสำาเนาบตรขาราชการพรอมรบรองสำาเนาถกตองสงมาทตปณ.12ปณ.สาทรกรงเทพฯ10341ทางบรการGPFWebserviceเลอกเมน“การเลอกแผนการลงทน”ทางบรการGPFMobileAppเลอกเมน“เปลยนแผนการลงทน”

ชวงท 1กบข.ไดรบแบบแสดงความประสงคเลอกหรอเปลยนแปลงแผนการลงทนถกตองครบถวนตงแตวนท1–15ของเดอนจะดำาเนนการเปลยนแผนการลงทนในวนทำาการทหานบถดจากวนท15ของเดอนชวงท 2ในกรณทไดรบแบบแสดงความประสงคเลอกหรอเปลยนแปลงแผนการลงทนตงแตวนท16–สนเดอนกบข.จะดำาเนนการเปลยนแผนการลงทนในวนทำาการทหานบถดจากวนสดทายของเดอนนน

1.

2.3.

หวงวาทกทานจะไดรบประโยชนจากคำาถามเหลานนะคะสำาหรบสมาชกทตองการสอบถามขอมลกบข.สามารถสงคำาถามมาไดทางอเมลpr@gpf.or.thโดยคำาถามทไดรบการคดเลอกมาลงในคอลมนPage3ถาม-ตอบจะไดรบกระเปาผาทระลกจากกบข.คะ

PAGE 3 ถาม ตอบ

GPF JOURNAL3

GPF JOURNAL 4

COVER STORY

เงนเฟอ เธอมนรายทำาใหเงนเดอนลด ของแพง

ขอมลจากสำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) พบวา 12 ปทผานมามการปรบเงนเดอนขาราชการ 6 ครง

โครงสรางเงนเดอนขาราชการ (เฉพาะเงนเดอนไมรวมคาตอบแทนอน)

ป 2547มพระราชกฤษฎกาการปรบเงนเดอนของขาราชการ ซงเปนการปรบจากพระราชบญญตเงนเดอนและเงนประจำาตำาแหนง เปนการปรบเงนเดอนของขาราชการเขาสโครงสรางบญชเงนเดอนใหมจากของเดมป2538โดยปรบเพมในอตรา3%เทากนทกอตราสำาหรบขาราชการทกประเภท

ป 2548มพระราชกฤษฎกาการปรบอตราเงนเดอนของขาราชการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 เปนการปรบเพมเงนของระดบตำาแหนงในแตละประเภทโดยใหยกเลกบญชอตราเงนเดอนป 2547 เพอใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ โดยปรบเพมในอตรา 5% เทากนทกอตราสำาหรบขาราชการทกประเภท โดยเงนเดอนตำาสดอยท 4,450 บาทสงสดท64,950บาท

ป 2550มพระราชกฤษฎกาการปรบอตราเงนเดอนของขาราชการ(ฉบบท3)พ.ศ.2550เปนการปรบเพอใหเหมาะสมกบสภาวะเศรษฐกจและคาครองชพทเพมสงขนมาก โดยปรบเพมในอตรา 4%เทากนทกอตราจาก พ.ร.ก. ฉบบกอนสำาหรบขาราชการทกประเภท

ป 2554 มพระราชกฤษฎกาการปรบอตราเงนเดอนของขาราชการ (ฉบบท 4) พ.ศ. 2554 โดยมการปรบขน4%

ป 2551มการกำาหนดฐานเงนเดอนขนตำาขนสงตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551(ไมเกยวกบของขาราชการทหารตำารวจฯลฯ)จากแตเดมระบบการกำาหนดตำาแหนงงานใช “ซ”เปนตวแบง (common level) ในทกระดบเปนมาตรฐานกลางเดยวกนท งระบบขาราชการตงแตระดบ1–11

ในการเลอนเงนเดอนของขาราชการพลเรอนในระบบใหม (ระบบแทง) เปนการกำาหนดเงนเดอน“ขนตำา” และเงนเดอน “ขนสง” โดยหลกการของการขนเงนเดอนในระบบแทงน ใหมการเลอนเงนเดอนขาราชการพลเรอน โดยใหพจารณาตามผลการปฏบตราชการ และยดหลกการจายคาตอบแทนตามคางานและผลของงาน และใหเลอนเงนเดอนเปนอตรา “รอยละ” จากการพจารณาในองคกรเองถอเปนการใหเงนเดอนแบบยดหยนกวาระบบซ โดยมการปรบขน5%เทากนทกประเภท

GPF JOURNAL5

ทมา : สำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.)

ป2538254725492550255125542558

ตำาสด4,1004,2304,4504,6304,8704,8704,870

สงสด59,09061,85064,95067,55069,81069,81076,800

ปรบเพม (%) -- 3% 5% 4% 5% -- 4%

แต... อยาเพงสบายใจ

GPF JOURNAL 6

เพราะเงนเดอนท “จำานวนเงน” เพมขน แต“มลคา” อาจจะลดลงกได กเพราะเจา “เงนเฟอ”ตวราย ไมตองคดอะไรมากนกยอนไปเมอ20ปกอนกวยเตยวชามละ 20 บาท แตตอนนเจอชามละ 40บาทแบบใหเสนเยอะลกชนแยะกยากมากแลว แปลวาราคาสนคาทวๆไปใชเวลาประมาณ20ปจะเพมขนมาเทาตวพอลองเอาตวเลขไปคำานวณคราวๆ จะเทากบเงนเฟอปละประมาณ4%

คณะกรรมการนโยบายการเงน (กนง.) และรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเหนชอบรวมกนโดยกำาหนดใหคงอตราเงนเฟอทวไปเฉลยทงปท 2.5%±1.5%เปนเปาหมายนโยบายการเงนสำาหรบระยะปานกลาง และสำาหรบป 2560 และ 2561เนองจากอตราเงนเฟอทวไปทระดบดงกลาวเออใหการเตบโตทางเศรษฐกจสอดคลองกบศกยภาพของระบบเศรษฐกจไทย นอกจากน สามารถยดเหนยวการคาดการณเงนเฟอของสาธารณชนไดดสะทอนจากการคาดการณเงนเฟอระยะยาวททรงตวอยในระดบใกลเคยงกบคากลางของเปาหมาย

แมวา “เปาหมายเงนเฟอ” ทธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.)กำาหนดไว ใน1-2ปจากน จะอยทประมาณ2.5%แตอยาลมวา ยงมความเปนไปไดหอยทายอยอกหนอย นนคอ ± 1.5% แปลวา มความเปนไปไดทเงนเฟอจะเพมนอยนดแค 1% แตกเปนไปไดทจะกระโดดขนไปถง4% และหลายครงทเราจะเหนวา ราคาสนคาทเรากน เราใชในชวตประจำาวน เวลาปรบราคาขนกไมคอยจะมาอางองอะไรกบตวเลขเงนเฟอของ ธปท.แตนกอยากจะขนเทาไรกขน

มาดภาพชดๆ วา เงนเฟอทำารายเงนเดอนของเราไดอยางไร คอรนเฟอรร เฮยกรป เผยผลสำารวจการเตบโตของ “อตราการขนเงนเดอนหลงหกอตราเงนเฟอ” หรอ Realwage ในหลายๆ ประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทยดวยนน จะเหนวา ในป 2561ประมาณการวามนษยเงนเดอนในประเทศไทยจะมอตราการปรบขนเงนเดอน 5.5% แตเมอหกดวยเงนเฟอทประเมนไว (ตำามาก) ท 1% เทากบวา ในความเปนจรงแลวเรามเงนเดอนเพมขนเพยง 4.5%เทานน

เหนแบบนกสบายใจ เพราะถา “รวมคาตอบแทนอน” และการเลอนเงนเดอนตามผลงานอกXX%แตละปมเงนเพมแนนอน เพราะจากทแอบไปสองมาไดยนวา “ระบบขนเงนเดอนประจำาปของขาราชการ ขนเงนเดอนเปนเปอรเซนตปกตจะขนประมาณ4%-8%ฐานในการคำานวณจะใชคากลางของครงบน-ครงลางของกระบอกเงนเดอนของแตละแทง แทงระดบปฏบตการอาจจะขนปละพนกวาๆ แทงบรหารอาจจะขนปละสหาพน” ถาเปนจรงตามน บางคนอาจจะไดเงนเดอนเพมมากกวาการปรบขนเงนเดอนของบรษทเอกชนอกดวย เพราะจากผลการสำารวจของ บรษท วลลสทาวเวอรสวทสนทปรกษาดานการบรหารทรพยากรบคคลระดบโลก คาดวา อตราเงนเดอนในประเทศไทยจะปรบขนท5.5%ในป2561

GPF JOURNAL7

แตนกยงดกวาอกหลายประเทศทเงนเฟอสงมากๆและสงกวาอตราการขนเงนเดอนทำาใหอตราการขนเงนเดอนตดลบ เชน เวเนซเอลา อยปต ไนจเรย นาสงสารมนษยเงนเดอนในประเทศเหลาน เพราะยงทำางานยงเหมอนเงนหดลงไปเรอยๆเงนทเคยซอของได2ชนในปทแลวปนอาจจะซอไดแค1ชนเทานน

ประมาณการอตราการขน

เงนเดอน ป 2561ภมภาค ประเทศ

ประมาณการอตราเงนเฟอ

ป 2561

อตราการขนเงนเดอนหลงหกอตราเงนเฟอ

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

Asia

North America

North America

Pacific

Pacific

West Europe

West Europe

West Europe

Middle East

Middle East

Latin America

Latin America

Africa

Africa

Africa

Indonesia

India

Vietnam

Malaysia

Hong Kong

Philippines

China

Korea

Singapore

Thailand

Taiwan

Japan

United States of America

Canada

Australia

New Zealand

United Kingdom

Germany

France

United Arab Emirates

Saudi Arabia

Venezuela

Argentina

Egypt

Nigeria

South Africa

8.00%

9.00%

8.60%

6.00%

4.00%

5.00%

6.00%

4.50%

3.70%

5.50%

4.00%

2.00%

3.00%

2.60%

2.50%

2.50%

2.00%

2.40%

2.00%

4.10%

3.20%

83.00%

21.90%

15.00%

10.80%

7.00%

4.60%

4.30%

4.00%

2.50%

2.30%

2.20%

1.80%

1.70%

1.40%

1.00%

0.70%

0.40%

2.00%

1.70%

2.10%

1.50%

2.50%

1.60%

1.30%

4.60%

3.10%

1104.20%

14.60%

18.80%

13.90%

5.40%

3.40%

4.70%

4.60%

3.50%

1.70%

2.80%

4.20%

2.80%

2.30%

4.50%

3.30%

1.60%

1.00%

0.90%

0.40%

1.00%

-0.50%

0.80%

0.70%

-0.50%

0.10%

-1021.20%

7.30%

-3.80%

-3.20%

1.60%

คอรนเฟอรร เฮยกรป สรปผลมาใหวา เมอพจารณาการปรบขนตามภาวะเงนเฟอ คาดการณวาลกจางทวโลกจะไดรบเงนเดอนทแทจรงเฉลยเพยง1.5% ซงลดลงจากทคาดการณป 2560 ท 2.3%และ2.5%ในป2559 ภมภาคเอเชย คาดการณวาอตราเงนเดอนจะเพมขนราว 5.4% ซงลดลงจากทคาดการณไววาจะเพมขน6.1%จากเมอปกอนโดยคาดวาการปรบขนของอตราการขนเงนเดอนหลงหกอตราเงนเฟอจะอยทประมาณ2.8%ลดลงจาก4.3%ของปกอนแตการเพมขน2.8%กถอวาเปนอตราสงทสดในโลกแลว “เนองจากภาวะเงนเฟอทพงสงขนในแตละประเทศ เราจงไดเหนถงการลดลงของอตราการขนเงนเดอนหลงหกอตราเงนเฟอ โดยการเพมหรอลดเงน เ ดอนจะแตกต า ง ไปตามตำ าแหน ง งานอตสาหกรรมประเทศและภมภาคแตประเดนสำาคญทเหนชดเจนคอในสวนของพนกงานนน คาตอบแทน

ทแทจรงจะไมเพมขน เมอเปรยบเทยบกบปทผานมา”บอบ เวสเซลเคมเปอร หวหนาฝายงานระหวางประเทศ Rewards and Benefits Solutionsของคอรนเฟอรรเฮยกรปกลาว

ทนาเจบใจกวา เงนเดอนเพมเลกนอย คอเงนทเกบใสกระปกไวเฉยๆนอกจากไมไดทำางานใหงอกเงยแลว มลคายงลดลงอกดวย โดยเฉพาะเงนทตงใจจะเกบไวใชยาวๆในวยเกษยณยงนาเปนหวง เพราะยงเวลาผานไป เงนเฟอจะยงใจรายมากขน ลองมาดตวอยางนกนอกท ทอตราเงนเฟอปละ3%สามารถทำาใหเงนมลคา50,000ในวนนใหเหลอเพยง23,880ในอก25ปขางหนาหรออาจจะแยกวานนถาเงนเฟอขนไปถง4%ตอปมลคาจะยงหดลดไปอกเหลอแค18,756เทานน

GPF JOURNAL 8

อำานาจซอหลงหกเงนเฟอ มลคาเรมตน 50,000 25 ปผานไป

เงนเฟอ 2% มลคาลดเหลอ 30,477 เงนเฟอ 3% มลคาลดเหลอ 23,880 เงนเฟอ 4% มลคาลดเหลอ 18,755

เงนไมเพมแลวยงหดลงดวย

GPF JOURNAL9

ถาราคากวยเตยวเมอ20ปทแลวยงราคาเพมขนเทาตวในวนนแลวทำาไมในอก20ปขางหนากวยเตยวชามละ40บาททวาแพงแลวทำาไมจะเพมอกเทาตวไมไดและวนนนกวยเตยวขางทางจะราคา80บาท ไมใชแคอาหารจานเดยวเทานน แตสนคาทกอยาง บรการทกประเภท ราคาจะถบขนไปไดเปนเทาตว ไมเชอลองดตวอยางราคาสนคาในอก20ปขางหนาวามโอกาสจะกระโดดไปไดไกลแคไหนเมอเทยบกบป2559

เพราะฉะนนถาไมอยากใหเงนเดอนในวนนลดลงและอยากจะเพมคาของเงนออมในอนาคตสงเดยวททำาได คอ ทำาใหเงนงอกเงยขนมาไดมากกวาอตราเงนเฟอแมจะเกษยณอายไปแลวกยงหยดไมไดอยางนอยๆ กตองทำาใหเพมขนพอๆ กบเงนเฟอ จะไดรกษามลคาของเงนและอำานาจซอของเราเอาไวใหไดเทาเดม และลมการฝากออมทรพยไปไดเลย เพราะแทบจะเปนไปไมไดเลยทดอกเบยเงนฝากจะเอาชนะเงนเฟอได

ถาเปนพนธบตรหรอตราสารหน ยงพอสสแมวาผลตอบแทนจะไมมากเทาไร แตกนาจะพอบรรเทาความรายแรงของเงนเฟอได

ถาหวงวาจะ“ชนะใสๆ”นอคเงนเฟอใหไดตองใจกลาขนมาอกหนอย เพมสดสวนการลงทนหนไปอกนด รบรองวา ในระยะยาวจะไมใชแคชนะเงนเฟอแตจะไดผลตอบแทนทดเงนออมทมงอกเงยไมรจกเหนดเหนอยอกดวย

คาดแลผสงอาย

รถเขนผสงอาย

ผาออมผใหญ

อาหารจานเดยว

ราคาสนคา (อตราเงนเฟอเฉลย 3%)รายการ

ปจจบน อก 20 ป

เดอนละ 15,000 บาท

คนละ 3,000 บาท

ตวละ 50 บาท

จานละ 40 บาท

เดอนละ 27,100 บาท

คนละ 5,400 บาท

ตวละ 90 บาท

จานละ 72 บาท

ปจจบน อนาคต

40.- 80.-

การปฏรประบบบำานาญองกฤษดวยเศรษฐศาสตรพฤตกรรม

MUST READ

GPF JOURNAL 10

เศรษฐศาสตรพฤตกรรม เปนศาสตรใหมทใชออกแบบนโยบายสาธารณะหลายๆ เรอง รวมถงนโยบายดานการออมเพอการเกษยณจตใตสำานกของมวลชน มความสำาคญตอขนตอนการเสนอขายผลตภณฑ ขนตอนการพจารณา และขนตอนการตดสนใจซอสนคาทกอยางรวมถงผลตภณฑดานการออมการปฏรประบบบำานาญองกฤษไดใชศาสตรนสอดแทรกในทกขนตอนตงแตการสมครเขาสระบบฯ จนถงขนตอนการถอนกองทนกบข. ไดใชศาสตรนในการเสนอใหแผนสมดลตามอาย เปนแผนหลกอกแผนหนงสำาหรบสมาชกเขาใหม แตยงมประเดนอนๆ ทประยกตใชเพมไดอกมาก

ในรอบระยะเวลา 15 ปทผานมา มผไดรบรางวลโนเบลในหวเรอง ‘เศรษฐศาสตรพฤตกรรม’ 2 ทาน คอ ดร. รชารด ธาเลอร (Richard Thaler) เจาของรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตรประจำาป 2017 และ ดร. แดเนยล คาหนมาน (Daniel Kahneman) ผเคยไดรบรางวลโนเบลในป 2002 การทมนกวชาการทคนควาวจยเรองดงกลาวจนไดรบรางวลโนเบลสองครงสองคราในรอบระยะเวลาดงกลาว ยอมเปนการยนยนการมอยจรงและแนวโนมใหญของศาสตรใหมทเรยกวา ‘เศรษฐศาสตรพฤตกรรม’ (BehavioralEconomics) ศาสตรใหมนสำาคญอยางไร จนมผไดรบรางวลถงสองทานและสำาคญขนาดทประเทศสหราชอาณาจกรไดนำาหลกการไปปฏรประบบบำานาญของประเทศจนประสบความสำาเรจ เปนสงทนาสนใจอยางยง และทสำาคญ กบข. จะนำาหลกการอะไรมาประยกตใชเพอเตมเตมความเพยงพอของเงนออมใหแกสมาชกไดบาง

นกวชาการทวโลกรสกแปลกใจกบพฤตกรรมของคนสวนใหญมานานแลววา ทำาไมประชาชนจงมพฤตกรรมทางการเงนทไรเหตผล ขาดตรรกะ และอธบายไมไดเชนซอหวยใตดนทงทมโอกาสถกรางวลเพยงนอยนด ทำาไมนกลงทนจงมพฤตกรรมซอหนเมอตลาดขนและขายหนเมอตลาดลง ทงทมกจะทำาใหขาดทนทงสน หรอทำาไมประชาชนจำานวนมากไมยอมออมเงนขณะมงานทำา ทงทเขาใจถงความยากลำาบากในวยชราหากไมมเงนใช ขอแปลกใจเหลานนำามาซงการคนควา วจย และกอกำาเนดศาสตรใหมทเรยกวา ‘เศรษฐศาสตรพฤตกรรม’ (BehavioralEconomics) ศาสตรใหมนคอศาสตรททำาการศกษาผลขององคประกอบตางๆ ทางจตวทยา ทางสงคมทางมวลชน และทางอารมณ ตอการตดสนใจทางเศรษฐกจของทงระดบบคคลและระดบสถาบนการศกษาและเขาใจถง ‘จตใตสำานก’ (UnconsciousMind) ของมนษย จงเสมอนหนงเปนการแกะ‘กลองดำา’ ทปดอยและอาจเปดทางไปสการออกแบบแผนงานกลยทธหรอนโยบายได เพอใหเปาหมายทวางไวบรรลผล

หากผ ใหบรการทางการเงนจะออกแบบผลตภณฑทางการเงนสกชนหนงเพอเสนอขายแกลกคา โดยมไดนำาพากบเรอง ‘จตใตสำานก’(UnconsciousMind)ของลกคาเปาหมายแลวยอมเปนขอผดพลาดอยางยง ซงในเรองน นกวชาการของสถาบนนโยบายบำานาญของประเทศองกฤษ(Pensions Policy Institute) ไดสรปวา ‘จตใตสำานก’ (UnconsciousMind) ของมวลชนมความสำาคญมาก และอาจสรางผลกระทบตอทงกระบวนการของการสรางความเขมแขงระบบการออม นบตงแตขนตอนการเสนอขายผลตภณฑ ขนตอนการพจารณา และขนตอนการตดสนใจซอเลยทเดยว ทางสถาบนฯ ไดนำาเสนอโมเดลเพออธบายเรองความสมพนธระหวางเศรษฐศาสตรพฤตกรรมและการออมเพอการเกษยณไวดงน

GPF JOURNAL11

นยามและตวอยางของเศรษฐศาสตรพฤตกรรม

จากภาพเราจะเหนไดวา จตใตสำานกสงผลกระทบตอทงกระบวนการของการออมเพอการเกษยณ ดงน

Choice & Information Overloadมขอสรปทางวชาการวาบคคล ยอมเรยกรองใหมขอมลและทางเลอกมากๆ แตเมอตองตดสนใจ กลบใชขอมลนอยชนและเลอกจากทางเลอกเพยงไมกทางเลอกเทานน เหตผลสวนหนง เนองจากบคคลสวนใหญมทกษะและความอดทนในการประมวลผลทจำากดกอปรกบบคคลกลวความเสยงไมอยากเลอกผดการทไดรบทางเลอกมากๆโอกาสทจะเลอกผดพลาดกยอมสงขนตามไปดวย ดงนน เมอถงขนตดสนใจบคคลมกตดสนใจงายๆ ดวยหลกเกณฑทางลด

(Heuristic) คอจากประสบการณในอดตหรอจากการคาดคะเน โดยทมไดใชขอมลหรอทางเลอกทนำาเสนอมาใหอยางมากมายเลย มการทดลองเชงพฤตกรรมศาสตรและพบวาหากเราวางแยมตวอยางไว 6 แบบในซปเปอรมารเกต คนทตดสนใจซอแยมอยางใดอยางหนงมรอยละ 30 แตหากเสนอแยมใหเลอกถง 24แบบแลว อตราการตดสนใจเลอกซอจะลดลงเหลอเพยงรอยละ3เทานน

ขนตอนการเสนอขายผลตภณฑ

GPF JOURNAL 12

1

GPF JOURNAL13

Framing Effects รปแบบการเสนอขาย การจดลำาดบการนำาเสนอ มสวนสำาคญตอการตดสนใจอยางมาก การออกแบบใบสงซอทยดยาวกรอกรายละเอยดมาก ยอมมประสทธภาพทตำากวาการออกแบบใบสงซอทใหลกคา tick หรอ clickเทาน น แมจะเสนอใหเปอรเซนตการออมเพมมตงแต 1 – 20% ของเงนเดอน เรายอมคาดการณไดวา ลกคาทเลอกอตรา 1 หรอ 20 คงจะนอยมากสวนใหญจะเลอกคาทเปนรอยละ 5 หรอ 10 ซงเปนตวเลขทถกกรอบ (Framed) ไวในจตใตสำานกขอสมมตฐานนตรงกบขอเทจจรงเชงประจกษทวาสมาชก กบข. เลอกออมเพมในอตราสวนทเกยวของกบตวเลขรอยละ5,10หรอ15กวาสองในสามของคนทสมครใจออมเพมทงหมด

Heuristic Biases ดงทไดกลาวไปกอนหนาบคคลมทกษะและความอดทนในการประมวลผลทจำากด และมกตดสนใจงายๆ ดวยเกณฑทางลด (Heuristic) เชน ยดตดกบอดต ซอหนเฉพาะตวทเคยไดกำาไร หลกหนตวทขาดทน หรอหากออมในระบบการออมภาคบงคบ มกจะยดตดกบแผนหลกไมเลอกแผนทางเลอก เพราะคดวาแผนหลกมคนกลนกรองมาใหอยางดแลว หากเลอกเองจะผดพลาดไดเปนตน

Present Bias & Time Inconsistency บคคลมบญชในใจ (Mental Accounting) ของปจจบนทชดเจนกวาของอนาคต เชน มองเมดเงนเพอการจบจายในปจจบนไดชดเจนกวาเมดเงนทตองมเพอการเกษยณเปนตน

Overconfidence บคคลปกตมกมนใจในตนเองเกนจรง เชอมนในโชคชะตาของตนดเกนจรง ซงสามารถอธบายไดจากปรากฏการณทวา สลากกนแบงรฐบาลขายไดดมากในชวงวนปใหมหรอตรษจนทงทโอกาสในการถกรางวลไมไดเปลยนแปลงไปจากงวดอนๆ เลย และอธบายไดวาทำาไมคนไมออมเพอการเกษยณ เพราะเชอวาเมอถงเวลากจดการไดเองหรอมคนมาชวย

Risk Aversion & Lack of Trust บคคลทวไปกลวความเสยง อยากไดแตกกลวเสยในความคดของคนทวไปการออมคอการเสยเพราะจบจายไดนอยลง แมจะเปนการออมเพอแลกกบผลประโยชนในอนาคตหลงเกษยณ แตกเปนผลประโยชนทไมแนนอนไกลตว เกดความกลวทจะเสยเงนตนไป นอกจากนนบคคลโดยปกตไมยอมเชอใจใครงายๆ แมจะเปนผเชยวชาญ และมกตดสนใจดวยแหลงขอมลจากคนใกลตว เพอนฝงมากกวา แมเขาเหลานนอาจจะไมใชผรจรงกตาม

Self Control บคคลอยากมสวนรวมตดสนใจและลงมอทำาดวยตนเองเมอมความพรอมแตโดยปกตแลวบคคลจะมภารกจมากมายหลายอยางในทกขณะดงนนบคคลจะไมยอมรบการตดสนใจทตองลงมอทำาในทนท แตมแนวโนมจะยอมรบการผกพนสำาหรบอนาคตมากกวา เนองจากเปนขอผกมดทยงไมเกดยงมชองทางทสามารถเปลยนแปลงได

Procrastination & Inertia บคคลมกเฉอยชาในการตดสนใจ ผดวนประกนพรง ชอบอยกบสภาวะปจจบนมากกวา (Present Bias) และแมจะเหนประโยชนของสงใดสงหนง แตกมกผดผอนการลงมอทำาไปในอนาคต เชน เหนวาการออมมความจำาเปนและเปนประโยชน แตคนสวนใหญกยงมกผดผอนไปกอน เพราะยงตองจดการกบคาใชจายเฉพาะหนา จนในหลายกรณสายเกนกวาทจะออมเงนไดทน

ขนตอนการพจารณา

ขนตอนการตดสนใจ

2

3

GPF JOURNAL 14

Economic Barriers การออมเพอการเกษยณเปนขอผกพนทกนระยะเวลายาวนาน และตองใชความมงมนอยางมากจงจะดำาเนนการไดสำาเรจ มความเปนไปไดวา ตลอดระยะเวลา 30-40ปของการออมนน อาจมปจจยทาทายทางเศรษฐกจและปญหาเงนตงตวเกดขนเปนระยะ ดงนน หากปราศจากซงความมงมนและวนยการออมอยางสงแลว โครงการการออมเพอการเกษยณคงไมประสบความสำาเรจ

ในการปฏรประบบบำานาญครงใหญป 2012รฐบาลองกฤษไดใช ‘เศรษฐศาสตรพฤตกรรม’ มาชวยในการออกแบบระบบฯจนสามารถทำาใหแรงงานกวา9 ลานคนเขาระบบกองทนสำารองเลยงชพไดอยางราบรน กระบวนการเขาสระบบการออมของคนหลายลานคนในครงน มการสอดแทรกกลไกขนตอนการตอบสนองและบรหารจดการ ‘จตใตสำานก’(Unconscious Mind) ของมนษย ไดอยางแนบเนยน ดงน

ขนตอนการสมครเขาสระบบฯ ประเทศองกฤษใชระบบทเรยกวา Auto Enrollment คอใหแรงงานทมอายและรายไดตามเกณฑทกำาหนด เขาสระบบโดยอตโนมต (แทนทจะใหแรงงานเหลานนสมครเอง)แตเปดสทธใหวาเมอไดเขาไปแลวสามารถลาออกเองไดดวยระบบ Opt Out ผลปรากฏวา มแรงงานเขาระบบกวา 9 ลานคน และมคนสมครใจลาออกเพยงรอยละ9เทานนเราจะเหนไดวาAuto Enrollmentบรหารจดการภาวะการผดวนประกนพรงของคน (Procrastination) และใชประโยชนจากความเฉอย(Inertia) ของคนในการเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ สดทายคงเหลอคนทยงคงอยในระบบฯมากกวารอยละ90

อตราการออม (Contribution Rate)เพอใหเกดการยอมรบจากสาธารณชนในวงกวาง รฐบาลองกฤษไดกำาหนดอตราการนำาสงเงนเขากองทนทระดบตำา คอ ลกจางและนายจางรวมกนนำาสงเพยงรอยละ 2 ของเงนเดอนใน 6 ปแรก แตจะเพมเปนอตราเงนนำาสงรวมรอยละ5และ8ในป2018และ2019ตามลำาดบเราจะเหนไดวาการผกพนลวงหนา (Auto Escalation) เปนการกาวขามขอจำากดเรอง Self Control และตอบโจทยในเรอง Loss Aversion ไดด เพราะอยางนอยอตราเงนนำาสงทเพมกมาจากอตราการขนเงนเดอนประจำาปททอดยาวตงแตป2012ถง2017นนเองในทางจตวทยา บคคลไมไดเสย เพยงแตเจยดเงนทไดมากขนสวนหนงไปออมเขาระบบกองทนฯ

นโยบายลงทน (Asset Allocation) รฐบาลองกฤษตระหนกดวา Choice & Information Overload ไมมประโยชน เนองจากบคคลมทกษะและความอดทนในการประมวลผลทจำากด และบคคลสวนใหญยงคงใช Heuristic Short Cut เมอตองตดสนใจ ซงคาดการณไดวาแผนหลกคอคำาตอบสดทาย ประเดนสำาคญกคอวา แผนหลกนนจะตองเปนแผนลงทนทดพอ สามารถใหหลกประกนเรองความเพยงพอของเงนเพอการเกษยณได ซงทางรฐบาลองกฤษไดจดใหแผนสมดลตามอายเปนแผนหลกนอกเหนอจากแผนทางเลอกทมกวา5แผน

1

2

3

การปฏรประบบบำานาญองกฤษ - เครองมอเลกทเหมาะสำาหรบงานใหญ

การถอนกองทน (Decumulation)การเปดเสรใหเบกเงนกอนกองทนบำานาญ (PensionFreedom) ไดทำาใหอตสาหกรรมจดการกองทนเพอการเกษยณตองปรบตวครงใหญ เพอตอบรบความตองการของลกคามากขน เนองจากในการเปดเสรเบกเงนบำานาญครงแรก มคนไถถอนเงนกอนกวารอยละ76และมคนสนใจซอผลตภณฑบำานาญจำานวนไมมากนก แสดงใหเหนวาผลตภณฑทมอยในตลาดปจจบนอาจยงไมตอบสนองตอความตองการทแทจรงของลกคาจงเปนความทาทายของอตสาหกรรมฯอยางมากวาจะสามารถเรยกความเชอมนศรทธาจากลกคากลบมาไดหรอไมและอยางไร

ผลการศกษาจากประเทศองกฤษเปนการยนยนขอเทจจรงทวา ‘จตใตสำานก’ (UnconsciousMind) ของมนษยเปนเรองสากล และเกดขนไดทกหนแหงในโลกแมแตในประเทศไทย จากบทเรยนในประเทศองกฤษ กบข. กนาจะนำาเอาแนวทาง ‘เศรษฐศาสตรพฤตกรรม’ (Behavioral Economics)มาปรบใชกบสมาชกไดในหลากหลายมม ทผานมากบข. ไดเสนอใหแก พ.ร.บ. กบข. เพอใหแผนสมดลตามอาย เปนแผนหลกอกแผนหนงสำาหรบสมาชกเขาใหม ซงนาจะทำาใหมสมาชกเขาสแผนสมดลตามอายแบบอตโนมตหลายหมนคนตอป และจะมความเพยงพอของเมดเงนเพอการเกษยณมากขน เปนการใชประโยชนจากเรอง inertia ใหเกดประโยชนแกสมาชกแตยงมประเดนอนๆ ท กบข. อาจนำามาประยกตใชได เชน การใหสมาชกแสดงความยนยอมออมเพมลวงหนาเมอเขาเงอนไขทกำาหนด เชน ออมเพมรอยละ 1 ทกครงทเงนเดอนขนสองขน เปนตน หรอการปรบแบบฟอรมแสดงเจตนาออมเพม ใหมอตราออมเพมมาตรฐานนอยตวเลอก เพอใชประโยชนจากเรอง Framing เปนตนทงหมดนเปนการยนยนกบแนวคดทวา หลกการทางจตวทยาสามารถทำางานรวมกบหลกการเงนไดอยางกลมกลนนนเอง

4

GPF JOURNAL15

นยตอ กบข.

Consumer Engagement :Barriers and Biases , Pension Policy Institute, Feb 2017Heuristics and Biases in Retirement Savings Behavior, Shlomo Benartzi and Richard Thaler, Journal of Economic Perspectives 2007

ทมา1.

2.

หองนอนของทานควรอยในพนทโปรง มลมพดโกรกพอ

เยนสบาย มแสงแดดสาดสองโดยเฉพาะในชวงเชา เพอใหหองไม

อบชนเกนไป เวลานอนไมควรเปดพดลมโดนตว หรอ เปดแอรท

อณหภมตำากวาอณหภมปกตมากเกนไปนกเพราะจะทำาใหอากาศ

ในหองแหงเกนไป ทำาใหระบบทางเดนหายใจอกเสบ เปนหวดได

งาย ควรทำาความสะอาดหองนอนและเครองนอนอยางสมำาเสมอ

เพอปองกนไรฝนและแมลงตางๆ

GPF JOURNAL 16

ลงทนกบสขภาพ...งายแทบไมตองจายเงน

wow

ทผานมาเราอาจจะเคยลงทนหลากหลายรปแบบในหลายประเภทสนทรพยไมวาจะเปนการเลนหนซอ

ทดนคาขายทำาธรกจผลสำาเรจในการลงทนเหลานนอาจตอบแทนเราทงในเรองของตวเงนหรอความสข

อยางไรกตาม เงนหรอความสขทเกดขนนนอาจไมเพยงพอ หากสขภาพของเรายำาแย เหมอนทหลายๆ

คนเปรยวา“หาเงนไวมากเพอมาจายคารกษาตวเองในภายหลง”

WOWฉบบนจงขอนำาเสนอเรอง“ลงทนกบสขภาพ...งายแทบไมตองจายเงน”บอกเคลดลบการดแลเอาใจ

ใสสขภาพของทานเพยงสละเวลาเลกนอยในแตละวนทานกจะมสขภาพทดมเวลาใชเงนแบบยาวๆกนเลยทเดยวคะ

ในแตละวน ทานควรดมนำาใหเพยงพอ โดยเฉพาะในหนา

รอนทรางกายสญเสยเหงอมากเปนพเศษ ทงน ควรดมนำาทม

อณหภมปกต หลกเลยงนำาเยนจด นำาแขง ควรดมนำาเปลาท

สกแลว หากทานเปนคนชอบอะไรไมจำาเจ อาจปรงรสนำาดมดวย

เกลอแร หรอสมนไพรอนๆ ขออยางเดยวใหระวงเรองปรมาณ

นำาตาลเพอหลกเลยงโรคเบาหวานนะคะ

ดมนำาใหเพยงพอ

ดแลหองนอนเสมอ

GPF JOURNAL17

รบประทานอาหารปรงสก สด ใหม ใหครบทกมอ ใน

ปรมาณทพอเหมาะ ควรเลอกทานอาหารทมสารอาหารครบถวน

ไมทานอาหารเดมซำาๆ ตดตอกน การรบประทานผกและผลไมจะ

ชวยใหทานมกากใยอาหาร ทำาใหระบบขบถายไดผลด หลกเลยง

อาหารทมสวนผสมของแปงขดขาว ของทอดของมน และอาหาร

รสจด

การออกกำาลงกายเปนหวขอยอดฮตมาก คอ พดกนอยาง

กวางขวางแตคนทลงมอปฏบตจรงมไมถงครงการออกกำาลงกาย

ทำาไดหลายวธ แคเพยงไปเดนเรวในสวนสาธารณะใกลททำางาน

วนละครงชวโมง ทานกสามารถมสขภาพทแขงแรงได เพราะม

ผลวจยระบวา การเดนชวยเพมสารเอนดอรฟนซงเปนฮอรโมน

ทชวยลดความตงเครยด ความโกรธ ความเหนอยลา และความ

วตกกงวล นอกจากนยงชวยเสรมสรางกระดก ทำาใหขาแขงแรง

การเดนอยางตอเนองยงชวยกระตนระบบไหลเวยนโลหตไดอกดวย

จะเหนไดวา การลงทนในสขภาพไมตองใชเงนทองมากมาย แตตองอาศยเวลาและความตงใจจรง ไมตอง

หกโหมแตทำาทกวนอยางสมำาเสมอสขภาพเปนของทานไมมใครทำาแทนทานไดเมอทานลงทนแลวยอมจะไดรบ

ผลตอบแทนทคมคาอยางแนนอนคะ

พบกนใหมฉบบหนานะคะ

ไมวาทานจะเปนชายหรอหญง การดแลสขภาพผวเปน

เรองสำาคญเทาๆกนสำาหรบคนผวแหงควรทาครมสวนคนผวมน

ควรทาโลชนหรอเซรมเพอชวยปรบสภาพผวใหมความชมชนโดย

เฉพาะครม/โลชนกนแดด ทชวยปองกนผวหนงจากการเผาไหม

ลดการเกดสผวหมองคลำาและรวรอย แสงแดดอาจเปนปจจยท

เพมความเสยงของการเปนมะเรงผวหนง แมใสเสอแขนยาว ไมได

ออกจากบานกควรทาครม/โลชนกนแดดปองกนไวดทสด

ทานอาหารอยางถกวธ

บำารงผวอยางตอเนอง

ออกกำาลงกาย

กบข.รวมกบกองทนการออมแหงชาตสถาบนพฒนาองคกรชมชนบรษทขอมลบตรเครดตแหงชาตจำากดและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยเสวนาเรอง“การสงเสรมการเตรยมความพรอมกอนเขาสวยสงอาย”พรอมทงเปดบธใหบรการแกสมาชกกบข.วนท26กมภาพนธ2561ณหอประชมศาสตราจารยสงเวยนอนทรวชยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

งานเสวนา “สรางวนยการออม ชวตพรอมเมอสงวย”

ACTIVITIES

GPF JOURNAL 18

GPF JOURNAL19

ไทยรฐ 27 กมภาพนธ 2561 หนา 12 (ซาย)

HOT NEWS

GPF JOURNAL21

โพสตทเดย 3 มนาคม 2561 หนา A1 (บนขวา)

GPF JOURNAL 22

INTERVIEW

GPF JOURNAL23

กบข. ไดเขาพบกบพนธมตรสอสวนราชการเพอขอบคณทไดใหความรวมมอในการประชาสมพนธขาวสารกบข. ใหกบสมาชกในหนวยงานตลอดป 2560 และแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบการประชาสมพนธขาวสารในหนวยงาน คอลมน Interview ฉบบนไดรวบรวมความคดเหนเกยวกบการประชาสมพนธขาวสาร กบข. ของพนธมตรสอสวนราชการแตละหนวยงานมาฝากคะ

ทางกรมประชาสมพนธยนดทจะใหความรวมมอในการประชาสมพนธขอมลขาวสารของ กบข. ผานชองทางตางๆ เพราะเปนขอมลทสมาชกทกคนควรทราบและหากกบข.จดกจกรรมสญจรกอยากรวมกจกรรมสญจรดวยเพอประชาสมพนธขาวสารของหนวยงาน

หนวยงานไดประชาสมพนธขาวสารของ กบข. ผานชองทางตางๆอาทบอรดประชาสมพนธเฟซบกอเมลภายในหนวยงานและประชาสมพนธตอนเขาแถวหลงเคารพธงชาต เปนตน ซงสมาชกจะไดรบขอมลขาวสารของกบข.เปนประจำา ทางหนวยงานอยากใหกบข.จดสงเอกสารประชาสมพนธเกยวกบบรการตางๆ มาทหนวยงาน เพอจะไดแจกใหกบสมาชกทสนใจไดศกษารายละเอยดเพมเตม และหนวยงานจะไดฝากประชาสมพนธในกรมตางๆในสงกดกองทพอากาศได

หนวยงานเนนการประชาสมพนธขาวสารผานออนไลน และไดประชาสมพนธขาวสารกบข.ผานเฟซบกและเวบไซตเพอใหสมาชกไดรบทราบขอมลอยางทวถง เพราะสมาชกในหนวยงานสวนใหญอยตามจงหวดตางๆ และถามการจดกจกรรมอบรมสมาชกในสงกดประจำาป หนวยงานสนใจเชญวทยากร กบข. มารวมบรรยายใหความรเรองเหตและสทธ รวมทงเชญออกบธใหบรการกบข.กบสมาชกในหนวยงาน

สำานกการพยาบาลไดประชาสมพนธขาวสาร กบข. อยางตอเนองเพราะเปนขอมลทมความสำาคญสำาหรบสมาชกกบข. ในหนวยงานเพอใหสามารถวางแผนบรหารเงนออมของ กบข. ใหเพยงพอสำาหรบวยเกษยณนอกจากน กบข. ยงไดจดสวสดการตางๆ ทนาสนใจ และเปนประโยชนสำาหรบสมาชก

สมาชกกบข.ตดตามขาวสารและสวสดการทนาสนใจไดทเวบไซตกบข.www.gpf.or.thและเฟซบกโดยสแกนQRCodeและกด“ถกใจ(Like)”แฟนเพจ

กรมประชาสมพนธ

กรมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทหารอากาศ

กรมการแพทย

สำานกการพยาบาล

เสยงจากสอสวนราชการ

ลนรางวล!! จาก กบข.

พ.อ.วนชนะ สวสด ผแทนสมาชกทแสดงในวดทศนชด GPF & i มมมมองเรองการลงทนวาอยางไร

(การตดสนของ กบข. ถอเปนทสนสด)

สงคำาตอบมาท E-mail : pr@gpf.or.th

ภายในวนท 20 มนาคม 2561

ทมงานจะสมจบรายชอผทตอบถก 10 รางวล

โดยจะไดรบสมดโนต กบข. 1 เลม

GPF JOURNAL 24

QUESTION

ตอบคำาถาม