Post on 26-Jan-2021
03.06.2011 1ŞULE YILMAZ
+
+
+ + +
+
+
-
-
-
-
-_ -
-
-
-
-
MADDENİN SINIFLANDIRILMASI
SAF MADDE KARIŞIM
ELEMENT BİLEŞİK
HOMOJEN
KARIŞIM
HET.
KARIŞIM
MADDENİN SINIFLANDIRILMASI
MADDE
03.06.2011 2ŞULE YILMAZ
SAF MADDE:
Aynı cins atom yada moleküllerden oluşmuş maddelere
saf madde denir.
ÖR.
Elementler saf maddelerdir.
Çünkü; hepsi aynı cins atomlardan oluşmuşlardır.
Bileşikler saf maddelerdir.
Çünkü; hepsi aynı cins moleküllerden oluşmuşlardır.
element bileĢik
03.06.2011 3ŞULE YILMAZ
SAF MADDELERİN ÖZELLİKLERİ:1. Saftırlar.2. Aynı tür taneciklerden oluĢurlar.3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.4. Homojendir.5. Fiziksel yöntemlerle daha basit maddelere ayrıĢtırılmazlar.6.Belli koĢullarda belli öz kütleye sahiptirler.
element bileĢik
03.06.2011 4ŞULE YILMAZ
ELEMENT:Aynı cins atomlardan oluĢmuĢ saf maddelere denir.
ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ:1. Aynı tür atomlardan oluĢurlar.2. Saf ve homojendirler.3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.4. Fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrıĢtırılmazlar.5. Belli koĢullarda belli öz kütleye sahiptirler.6. Metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar olmak üzere 4 ana bölümde incelenirler.7. Sembollerle gösterilirler.
Altın elementi
Atomların durumu
03.06.2011 5ŞULE YILMAZ
BİLEŞİK:Ġki yada daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleĢmesi sonucu oluĢturduğu yeni saf maddeye bileĢik denir.
BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ:1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar.2. Belli oranda birleĢirler.3. Kimyasal olarak birleĢirler.4.Kendini oluĢturan elementlerin özelliklerini taĢımazlar.5.Kendini oluĢturan maddelere ancak kimyasal yöntemlerle ayrıĢtırıla bilirler.6. Saf ve homojendirler.7. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.8. Kendi özelliğini taĢıyan en küçük birimleri moleküllerdir.
03.06.2011 6ŞULE YILMAZ
KARIŞIM:Ġki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluĢturduğu maddeler topluluğuna denir.
KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ:1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar.2. Ġstenilen oranda karıĢtırılırlar.3. Fiziksel olarak karıĢırlar.4.Kendini oluĢturan maddelerin özelliklerini taĢırlar.5.Kendini oluĢturan maddelere fiziksel yöntemlerle ayrıĢtırıla bilirler 6. Saf değildirler.7. Belli erime ve kaynama noktaları yoktur.8.Yapı taĢları element yada moleküllerdir.9. Belli bir formülleri yoktur.
03.06.2011 7ŞULE YILMAZ
HOMOJEN KARIŞIM:Özellikleri kütlesinin her yerinde aynı olan karıĢımlara denir. ÖR: Çözeltiler homojen karıĢımlardır.
ÇÖZELTİ:Homojen karıĢımlara çözelti denir. Maddelerin katı-gaz halleri hariç diğer tüm halleri homojen olarak karıĢarak çözeltileri oluĢtururlar
03.06.2011 8ŞULE YILMAZ
SÜSPANSİYON:Katı-Sıvı heterojen karıĢımlara denir. ÖR: TebeĢir tozu - su
03.06.2011 9ŞULE YILMAZ
EMÜLSİYON:Sıvı-Sıvı heterojen karıĢımlara denir.ÖR: Zeytinyağı - su
03.06.2011 10ŞULE YILMAZ
KOLLOİDAL KARIŞIMLAR:
Çıplak gözle bakıldığında heterojen
olduğu anlaşılmayan katı-sıvı
karışımlara denir.
ÖRNEK:
Bulanık su, boya, süt..gibi.
03.06.2011 11ŞULE YILMAZ
AERESOLLER
Sıvı-gaz heterojen karışımlara denir.
ÖR: Deodorant …gibi.
gaz
sıvı
03.06.2011 12ŞULE YILMAZ
ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA :
Saç, pul biber…gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler
tarafından çekilirler.
DENEYİN YAPILIŞI:
Şekildeki gibi bir kaba, kuru yemek tuzu ve kuru
kırmızı biber konur.
Ebonit çubuk yünlü kumaşa sürtülür. Daha sonra
ebonit çubuğunun elektriklenmiş ucu tuz-biber
karışımının üzerinde tutulur.
Not-1: Biber kuru olmalıdır. Yoksa elektriklenmiş
nesneleri çekmez.
Not-2: Tuzun büyük tanecikli olması tercih edilmelidir.Not-3: Ebonit çubuk karıĢıma dokundurulmaz. Ebonit çubuk tarafından çekilen madde bir baĢka kâğıt parçasına üzerine alınır ve gözlemler yazılır
GÖZLEM: Saç, kuru biber, küçük kağıtparçaları gibi çok hafif maddeler, elektriklenmeyöntemiyle diğer maddelerden ayrılırlar.
03.06.2011 13ŞULE YILMAZ
MIKNATISLA AYIRMA :
Demir, Kobalt, Nikel… gibi mıknatısla çekile bilen
maddeler için yapılan ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Demir tozu - Kükürt tozunun karışımından, demir
tozunun ayrılması gibi.
DENEYİN YAPILIŞI:Deney masasının üzerine, bir kaba bir miktar demir talaşı ve bir
miktar kükürt tozu konur. Karıştırma çubuğu ile demir
parçacıkları ve kükürt tozu iyice karıştırılır ve karışım çıplak
gözle incelenir.
Mıknatıs karışımın üzerine yaklaştırılarak tutulur. Karışımı
oluşturan bileşenlerden biri mıknatıs ile toplanarak başka bir
tarafa alınır.
Maddelerin karışım öncesi ve karışımdan ayrıldıktan sonraki
özellikleri incelenir ve gözlemler not edilir.
NOT: Demir parçacıklarını mıknatıstan rahatlıkla uzaklaştırmak
için, mıknatıs üzerindeki demir talaşları kağıtla temizlenir.
GÖZLEM: Demir, Kobalt, Nikel…gibi mıknatısla çekile bilen
maddeler, mıknatısla çekilmeyen diğer maddelerden, mıknatısla
çekilerek kolaylıkla ayrılırlar.
03.06.2011 14ŞULE YILMAZ
ÖZKÜTLE FARKIYLA AYIRMA :Katı-katı heterojen karıĢımlarda katılardan birinin üstten toplanarak ayrılması iĢlemine denir.ÖRNEK: Kükürt tozu-demir tozu karıĢımının ayrılması gibi. DENEYĠN YAPILIġI : Kükürt tozu ile demir tozu karıĢtırılıp, içi su dolu behere dökülür . Yoğunluğu az olan kükürt tozları üstte kalır demir tozu ise dibe çöker.GÖZLEM : Katı-katı hetrojen karıĢımları, her iki katınında çözünmediği ve yoğunluğu katıların yoğunluğunun arasıda olan bir sıvı içerisinde ayrılabilir.
Kükürt tozu
Su
Demir tozu
03.06.2011 15ŞULE YILMAZ
ÇÖZÜNÜRLÜK FARKIYLA AYIRMA :
Katı-katı heterojen karışımlardan, suda çözünmeyen katılardan birinin süzülerek ayrılması
işlemine denir.
ÖRNEK: Tuz - kum karışımından kumun süzülerek ayrılması gibi…
DENEYİN YAPILIŞI: Spatülün ucu ile yemektuzu ve önceden yıkanmış kum alınarak bir kâğıt
parçasına üzerine konur ve iyice karıştırılır. Sonra
içinde su bulunan beher glasta iyice karıştırılır.
Katlanmış süzme kağıdı huniye yerleştirilir. Şekilde
görüldüğü gibi huni de erlenmayere yerleştirilir. Karışım
huniye yavaş-yavaş dökülür. Süzgeç kâğıdı üzerinde
kalan kum, bir kâğıt parçasının üzerine alınır.
Erlenmayerde kalan çözelti alınarak porselen kapsüle
konulur.Porselen kapsül tel kafesin ortasına yerleştirilir
ve dikkatlice düşük ısıtıcı aleviyle ısıtılır.
GÖZLEM: Katı-katı hetrojen karışımlarından birisi
suda çözünüyorsa, diğer madde süzülerek ayrılır.
Suda çözünen ise kristallendirme yöntemiyle diğer
maddeden ayrılır.
03.06.2011 16ŞULE YILMAZ
ERİME NOKTASI FARKI İLE AYIRMA:Katı-katı karışımları, katıların erime
noktalarının farklı olmasından
yararlanılarak ayrıştırılır.
DENEYİN YAPILIŞI: Demir-KurĢun karıĢımı bir potaya alınarak ısıtılır. Sıcaklık 327,5 0C ye geldiğinde kurĢun (Pb) erir. KurĢun süzülerek erime noktası 1540 0C olan demirden kolaylıkla ayrılır.
Not-1: Eritilerek yapılacak ayırma iĢleminde katımaddelerin erime noktalarının, bir birinden çok farklı olması ayırma iĢlemini kolaylaĢtırır.
GÖZLEM: Demir-Kurşun gibi erime noktaları birbirinden farklı olan katılar eritilerek birbirinden ayrılırlar.
03.06.2011 17ŞULE YILMAZ
SÜZME YOLUYLA AYIRMA :
Katı-sıvı hetrojen karışımlarda, katı madde
süzülerek sıvı maddeden ayrışırlar.
ÖRNEK:
Kum - su karışımından kum süzülerek ayrılır .
DENEYİN YAPILIŞI:
Bir miktar kumlu su, şekildeki gibi daha
önceden hazırlanmış süzgeç kağıdına dökülür.
Kum süzgeç kağıdının üzerinde kalırken su alta
konulan kapta toplanır.
Not:
Süzgeç kağıdı kuralına uygun yerleştirilmişse,
Huninin ucunun çapı küçük olursa,
Karışım homojenliğe yakın değilse… süzme
işleminden iyi verim alınmış olur.
03.06.2011 18ŞULE YILMAZ
KRİSTALLENDİRME YOLUYLA AYIRMA :Bir sıvıda çözünmüş olan katının
çökmesine kristallenme denir.
ÖRNEK:
Tuzlu sudan tuzun eldesi.
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su yavaş-yavaş ısıtılarak
suyu buharlaştırılır. Su
tamamen buharlaşınca geriye
sadece tuz kalır.
Böylece yemek tuzu, sudan
ayrışmış olur.
Tuz gölünde tuzun oluĢumuda aynı yöntemle olur.
03.06.2011 19ŞULE YILMAZ
BUHARLAŞTIRMA
(damıtma) YOLUYLA
AYIRMA :
Bir sıvıda çözünmüş olan
katının çökmesine
kristallenme, sıvısının
buharlaştırılarak
ayrılmasına da
buharlaştırma denir.
ÖRNEK:
Deniz suyundan - su eldesi.
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su yavaş-yavaş
ısıtılarak suyu
buharlaştırılır. Buharlan su
geri soğutucuyla
yoğunlaştırılarak ayrılır.
Böylece suyu ayırmış
oluruz.
Tuz-su
03.06.2011 20ŞULE YILMAZ
KNO3
Cs2 SO4
AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME YOLUYLA AYIRMA :Bir çözeltide bulunan birden fazla tuzun, farklı sıcaklıklarda, katı halde çöktürülmesiyle (Sıcaklıkla çözünürlüğü önemli ölçüde bir birinden ayrılan) yapılan ayırma iĢlemine denir.
ÖRNEK: KNO3 ve Cs2 SO4 x 8 H2O karıĢımının ayrılması. (Sıcaklık artırıldığında Potasyum Nitratın sudaki çözünürlüğü artarken, sezyum sülfatın sudaki çözünürlüğü azalır.)
NOT: Ayrımsal kristallendirme iĢleminde tuzların çözünürlükleri arasındaki farkın oldukçabelirgin ve farklı olması gerekmektedir.
03.06.2011 21ŞULE YILMAZ
AYIRMA HUNİSİ İLE AYIRMA :
Sıvı-sıvı heterojen karışımlarında
(emülsiyon) sıvıların yoğunlukları farkından
yararlanarak yapılan ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Zeytinyağı-su karışımının ayrılması.
DENEYİN YAPILIŞI: Zeytinyağı-su karışımı ayırma hunisine koyulduğunda iki ayrı
faz, görünüme sahip olur. Yoğunluğu büyük olan altta kalırken
yoğunluğu küçük olan yukarıda kalır. Musluk açılırsa önce
yoğunluğu büyük olan akar (su) . Sıra ikinci maddeye
gelince(Zeytin yağı) musluk kapatılır, sıvılar birbirlerinden
ayrıştırılmış olur.
Not: Sıvıların yoğunlukları arasındaki fark fazla olursa,
Ayırma hunisinin çapı küçük olursa,
Musluk az açılarak sıvının yavaş akması sağlanırsa, ayırma işlemi
hassas olur03.06.2011 22ŞULE YILMAZ
DAMITMA YOLUYLA AYIRMA:
Katı-sıvı homojen karışımlarının
kaynama noktalarından
yararlanarak, önce
buharlaştırılıp sonra
yoğunlaştırılarak yapılan ayırma
işlemine denir.
ÖRNEK:
Tuzlu-su dan suyun eldesi.
(Buharlaşmaişlemine bak)
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su ısıtılırsa su buharlaşır,
tuz çöker (kristalleşir). Su
buharı soğutulduğunda
(damıtıldığında) tekrar sıvı hale
geçer ve karışımı oluşturan
maddeler birbirlerinden
ayrışmış olur.
Tuz-su
03.06.2011 23ŞULE YILMAZ
AYRIMSAL DAMITMA YOLUYLA AYIRMA :Sıvı-sıvı homojen karıĢımlarınnın kaynama noktası farkından yararlanarak yapılan ayırma iĢlemine denir.ÖRNEK:Alkol su karıĢımından alkol ve suyun ayrılması.
DENEYİN YAPILIŞI: Alkol-su karıĢımı Ģekildeki gibi hazırlanmıĢ düzeneğe koyulur ve ısıtılır. Alkolün kaynama noktası daha düĢük olduğundan önce ve büyük bir oranda alkol buharlaĢır. Geri soğutucuyla soğutularak alkol tekrar sıvılaĢtırılarak ayrılır. Bu iĢlemle sıvılar birbirlerinden tam olarak ayrıĢamaz. Çünkü her sıvı, sıvı halde bulunduğu bulunduğu her sıcaklıkta buharlaĢır. Kaynama noktası küçük olan sıvı daha uçucu olacağı için ondan daha fazla buharlaĢır ve toplama kabında o sıvıdan daha fazla bulunur. ĠĢlem ne kadar çok yapılırsa %100’e o kadar çok yaklaĢılır. Fakat hiçbir zaman tam ayrıĢma olamaz.
NOT:Çözeltiyi meydana getiren maddelerin kaynama noktaları arasındaki fark ne kadar fazla olursa ayrıĢma %100 e yakın olur.
03.06.2011 24ŞULE YILMAZ
YOĞUNLAġMA NOKTASI FARKIYLA AYIRMA:Bir biri içersinde karıĢmıĢ gaz maddeleri yoğunlaĢma noktalarından yararlanarak, yapılan ayırma iĢlemine denir.Gaz karıĢımının sıcaklıkları düĢürüldüğünde kaynama noktası yüksek olandan baĢlayarak gazlar sıvılaĢır. Bu Ģekilde gazlar bir birinden ayrılmıĢ olur.
ÖRNEK:NO2 ve O2 gazlarının ayrıĢtırılması.
O2NO2
DENEYİN YAPILIŞI: NO2 ve O2 gazları içeren kap buzlu su içersine konulur. Zamanla gazlardan bir kısmının sıvılaĢtığı gözlenir. SıvılaĢan gaz kaynama noktası 21 0C olan NO2 dir. Oksijen gazı bu sıcaklıkta sıvılaĢmaz çünkü O2 ninkaynama noktası -183 0C dir.NOT: Gazların yoğunlaĢma noktaları arasındaki fark fazla olursa, ayırma iĢlemi daha kolay ve sağlıklı olur.
03.06.2011 25ŞULE YILMAZ
ELEKTRİK ENERJİSİ İLE AYIRMA:Bazı maddeler ne kadar ısıtılıra ısıtılsın bileĢenlerine ayrıĢtırılmazlar. Bu tür maddeler elektrik enerjisiyle bileĢenlerine ayrıĢtırılırlar. Bu iĢleme ELEKTROLİZ denir.
Elektroliz edilecek madde sıvı ya da çözelti konumunda olmalı ve en önemlisi elektrik akımını iletmelidir. Bu tür çözeltilere ELEKTROLİT denir. Elektrik akımını iletmesi için çözeltiye daldırılan maddeye ELEKTROT denir. Güç kaynağının (+) ucuna bağlı olan elektroda ANOT, (-) ucuna bağlı elektroda ise KATOTdenir.
AnotANOT
KATOT
su
03.06.2011 26ŞULE YILMAZ
ISI ENRJİSİ İLE AYIRMA:
Zayıf bağlı bazı bileşikler ısı enerjisi yöntemiyle ayrıştırılabilir.
ÖRNEK:
CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g)Kireç taĢı ısıtıldığında tepkime gereği iki farklı maddeye parçalanırlar.
KClO3(k) KCl(k) + 3/2 O2(g)Potasyum Kloratısıtıldığında tepkime gereği O2 gazı elde edilir.
03.06.2011 27ŞULE YILMAZ
DENEYİN YAPILIŞI:
Düzenekte olduğu gibi saf su elektrolit kabına konulur. Saf
su elektrik akımını çok az iletse de, iletkenliğini biraz daha
artırmak için bir miktar Sodyum Karbonat (Çamaşır Sodası)
eklenerek çözülür.Devreden akım geçmeye başladığında
su, H2 ve O2 ye parçalanarak ayrışır.Bu olayı denklemle
göstermek istersek:
H2O H2 +1/2 O2 Denklemden de anlaĢılacağı gibi elde edilen H2 nin hacmi, O2 nin hacminin iki katı olacaktır
AnotANOT
KATOT
su
03.06.2011 28ŞULE YILMAZ