Post on 11-Jan-2017
Limburgs miLieu
De Mergellandcorporatie maakt doorstart
Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo
Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië
Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL
Samen aan de slag voor duurzame energie
Prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht
Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen bij de Raad van State
Schaliegas blijft de gemoederen bezig houden
4
STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG
E e n u i t g a v e v a n S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g - j a a r g a n g 2 7 - d e c e m b e r / j a n u a r i 2 0 1 4
De Nationale Postcode Loterij is medefi nancier van
diverse projecten van de Milieufederatie Limburg.
Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede
mogelijk gemaakt door een fi nanciële bijdrage
van de Provincie Limburg.
NieuWsbrieF
De Milieufederatie Limburg heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief
bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld
eenmaal per maand verstuurd. Je kunt je voor deze nieuwsbrief opgeven via:
WWW.milieuFeDerATielimburg.Nl
Je vindt de milieufederatie limburg op:
Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafi media onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafi media getoetst door de SCGM, Certifi caatnummer SCGM-MZ:2011.01.01
C O L O F O Nlimburgs milieu is een uitgave van stichting milieufederatie limburgDe Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij.
Hoofdredactie en eindredactie:Monique Demarteau
Aan dit nummer werkten mee:Bart Cobben, Gert-Jan van Elk, Hans Heijnen, Olaf op den Kamp, Wim Kuipers, Sandi Mackowiak, Lily van Onna, Wim van Opbergen, Marije van der Park, Roy Renneberg, Hub Slangen, Jelle Vegt, Amber Verbunt, Frank Vermeij
Vormgeving & drukwerk:SHD Grafimedia, Swalmen
Abonnementen en adreswijzigingen:Limburgs Milieu verschijnt vier maal per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso. Natuur- en milieuorganisaties die bij de Milieufederatie zijn aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis. Wil je een abonnement? Gebruik de abonneebon in dit tijdschrift of stuur een e-mail met daarin je naam en adresgegevens naar: sml@milieufederatielimburg.nl
redactionele bijdragen:Bijdragen kunnen alleen na overleg met de redactie worden ingediend. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen.
redactieadres:Stichting Milieufederatie LimburgGevestigd in Het GroenHuisGodsweerderstraat 26041 GH ROERMONDT 0475 - 386 410F 0475 - 386 459www.milieufederatielimburg.nlsml@milieufederatielimburg.nl
Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier
Foto
: Luu
k Be
lger
s/N
atuu
ridee
.nl
2 l i m b u r g s m i l i e u
inhoud
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3
4 Kort nieuws
5 De Mergellandcorporatie maakt doorstart
6 Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië
7 Schaliegas blijft de gemoederen bezighouden
8 Groter aanbod biologische producten Cadeau voor nieuwe abonnees
9 Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo
10 Column Wim Kuipers
11 Win een boek
12 Veel Limburgse initiatieven bij Evenement HIER opgewekt
13 Lancering eerste interactieve zonatlas Limburg Leudal Energie gaat voor zonne-energie
14 Driekwart Nederlanders levert lampen in voor recycling Samen aan de slag voor duurzame energie
15 Milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderij
16 Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280
17 Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL
18 NatuurSUPER viert alle seizoenen
19 Jouw foto in dit tijdschrift?
20 Provincie draagt bij aan project Tuinzicht Lichtenberg Meer ruimte voor bomen in de IJzeren Man
21 Opknapbeurt parkbos bij Jachtslot Mokerheide Milieudefensie meet ‘rochelroute’ in Maastricht
22 Kort nieuws
23 Milieufederatie zoekt vrijwilliger Concept-POL door Gedeputeerde Staten vastgesteld
24 Prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht
26 Het GroenHuis
30 Activiteitenoverzicht 2014
31 Provincie start met aanleg Buitenring
32 Kort nieuws
33 Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen Raad van State
34 Meer maïs in Limburg door Duitse Energiewende
36 Onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015?
38 Provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van Rijk Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari
39 Site-seeing
Kort nieuwsNieuw duurzaam eNergie-iNitiatief iN HeerLeN
De Werkgroep Douve Weien in Heerlen gaat een nieuw duurzaam
energie-initiatief starten dat op de nodige steun van de gemeente kan
rekenen. Wethouder Fred Gillissen was bij de startbijeenkomst en
wenste de werkgroep veel succes. De werkgroep gaat voorlopig aan de
slag met een onderzoek naar de mogelijkheden van zonne-energie op
centraal gelegen daken in Heerlen. De werkgroep komt voort uit een
initiatief van de wijkvereniging die duurzaamheid in de wijken Douve
Weien en Caumerveld wil bevorderen. De gemeente stelt secretariële
ondersteuning en vergaderruimte beschikbaar.
tiHaNge tieN jaar LaNger opeN
Kernreactor Tihange mag tien jaar langer in bedrijf blijven dan eerder
was gepland. De Belgische Kamer heeft ingestemd met het voorstel
om de reactor tot 2025 in bedrijf te houden. Dat is volgens de
regering nodig om de energievoorziening in België niet in gevaar te
brengen. Tihange ligt zo’n 40 kilometer van Maastricht. Twee andere
kernreactoren die dichtbij Nederland liggen (in Doel bij Antwerpen)
moeten volgens de Kamer wel in 2015 dicht. De Senaat moet nog
over de plannen stemmen.
sameNwerkiNg NatuurmoNumeNteN eN dsm
Natuurmonumenten en DSM gaan samen op zoek naar een bedrijf
dat bij natuurbeheer vrijkomende biomassa wil gaan hergebruiken.
Dat kan zijn voor het produceren van energie, hernieuwbare
brandstoffen of biobased materialen. Bij het natuurbeheer van
Natuurmonumenten komt jaarlijks 175.000 ton biomassa vrij in de
vorm van riet, gras, stro en houtresten. DSM beschikt over de
technologie om dat te verwerken tot biologische grondstoffen, zoals
bijvoorbeeld biogas. Samen met Natuurmonumenten gaat DSM de
komende drie jaar op zoek naar bedrijven die deze grondstoffen gaan
gebruiken in hun productieproces. Per business case beoordelen de
twee partijen de economische haalbaarheid en een eventueel
vervolgtraject.
Limburgs eNergie foNds vaN start
In Venlo ging in september het Limburgs Energie Fonds officieel van
start. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan Limburgse
projecten die bijdragen aan beperking van CO2-uitstoot door
energiebesparing of duurzame energieopwekking. Het LEF is opgericht
door de Provincie Limburg. Het LEF verstrekt geen subsidies maar biedt
financiering in de vorm van participaties, leningen en garanties. De
Provincie Limburg heeft 18 miljoen euro beschikbaar gesteld.
gemeeNte NutH wordt duurzamer
De gemeente Nuth gaat de komende jaren verduurzamen. Gebouwen
die in het beheer van de gemeente zijn, worden duurzamer gemaakt
en er komt een krediet voor particulieren voor energiebesparende
maatregelen zoals isolatie en zonnecellen. In december bepaalt de
gemeenteraad hoe hoog dat krediet wordt. Het project is afgetrapt in
Wijnandsrade met een voorlichtingsdag voor basisscholen. De
basisscholen in de gemeente strijden komend schooljaar voor de titel
meest duurzame school van Nuth.
miLieufederatie wiL coNtroLe LaNdbouwgif
Minder controle op het gebruik van bestrijdingsmiddelen door boeren
is funest voor de waterkwaliteit. Dat zegt de Milieufederatie Limburg.
Die denkt dat er, nu de boeren meer zelf moeten controleren, bewust of
onbewust zaken fout kunnen gaan waardoor het water vervuild raakt.
De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) is juist blij met minder
controles. Volgens de bond bewijst dit dat boeren goed omgaan met
het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Boeren die zich niet aan de regels
houden, lopen vroeg of laat tegen de lamp, aldus de bond. Waterschap
Peel en Maasvallei dat de boeren controleert, houdt in de toekomst
alleen een oogje in het zeil bij risicovolle bedrijven die bijvoorbeeld in
het verleden in de fout zijn gegaan. In het gebied van Waterschap Peel
en Maasvallei liggen zo’n 3.000 agrarische bedrijven.
woNiNgbouw bramert-Noord vaN de baaN?
In het concept-POL dat de Provincie Limburg in november publiceerde,
wordt niet meer gesproken over woningbouw in Bramert-noord. Op de
bijbehorende kaarten is Bramert-noord niet aangewezen als woonge-
bied. Sinds kort beslist de provincie hierover. De gemeente Stein ziet de
woningbouw in het gebied nog wel zitten. Twee jaar geleden kocht de
gemeente hier voor 2,5 miljoen euro grond in het gebied.
ecoducteN a2 bij meersseN geopeNd
De twee ecoducten over de A2 in de gemeente Meerssen zijn in
september officieel geopend. De ecoducten Bunderbosch en
Kalverbosch verbinden de natuurgebieden bij Bunde aan de westkant
van de snelweg met de bossen bij Ulestraten aan de oostkant. Twee
ecoducten waren nodig omdat de A2 op die plek een middenstrook
van meer dan 150 meter breed heeft. De bouwwerken zijn al
ongeveer een jaar klaar. Met de opening is gewacht totdat het wild er
daadwerkelijk gebruik van ging maken, en dat is sinds enige tijd het
geval. In de brede groenstrook tussen de twee ecoducten is voor de
dieren een waterpoel en een heuvel aangelegd.
4 l i m b u r g s m i l i e u
de mergellandcorporatie maakt doorstartde mergellandcorporatie - in 1997 gestart als een samenwerkingsverband van de LLtb en de stichting milieufederatie
Limburg - maakt een doorstart. de corporatie groeit door als een onderdeel van een van de vier agrarische Natuur
verenigingen die samen Natuurrijk Limburg vormen. de mergellandcorporatie blijft als organisatie - en in naam -
bestaan en werkt met deze samenwerking verder aan een natuurlijk en landschapsrijk zuid-Limburg.
De oorspronkelijke doelstelling blijft bestaan. De
Mergellandcorporatie gaat zich inzetten voor het behoud van
het fraaie Limburgse landschap mét de ontwikkeling van de
hedendaagse landbouw. Begrip creëren voor elkaars situaties - voor
de landbouwers én de natuurorganisaties - en samenwerken aan
projecten staan voorop. Nieuw in dit samenwerkingsverband is de
rol die de corporatie oppakt als een Agrarische Natuur Vereniging.
Samen met de andere drie Agrarische Natuur Verenigingen en
Natuurrijk Limburg als bindende kracht maken zij zich sterk voor het
Limburgse land. De juiste doelen, mensen, kennis en middelen komen
bij elkaar om de ecologische kwaliteit van het beheer te waarborgen.
Een van de bekendste projecten van de Mergellandcorporatie is het
project ‘Bloemrijke akkerranden’, een prima voorbeeld hoe agrariërs
en natuurorganisaties samen opkomen voor een betere natuur.
De Mergellandcorporatie zal de samenwerking wederom breed
opzoeken met onder andere de drie regionale LLTB-afdelingen,
Landschapsbeheer Mergelland, IKL en Waterschap Roer en
Overmaas. Daarmee volgt de Mergellandcorporatie het beleid om in
collectieven te werken en op die manier versnippering tegen te gaan.
Samenwerking aan duurzame ideeën is effectiever. Er wordt bekeken
hoe en waar de natuurvriendelijke landbouw en natuurinrichting
het effi ciëntst kan gaan plaatsvinden en blijven plaatsvinden.
Vanwege de beperkte beschikbaarheid van overheidsmiddelen zal de
Mergellandcorporatie over de voorwaarden van de te maken keuzes
met het (agrarische) veld overleggen:
- welke landbouwer voelt zich aangesproken voor het inschakelen
van natuur- én landschapsdoelen op zijn bedrijf en doet mee?
- welke, met name ecologische en economische randvoorwaarden
zijn noodzakelijk voor het daadwerkelijk duurzaam realiseren van
de natuurdoelen?
- welke bijdrage kan de biologische landbouw leveren aan het
invullen van de regionale natuur- en landschapsdoelen en op
welke manier?
bestuursLedeN gezocHt
Met deze frisse doorstart zoekt de Mergellandcorporatie
nieuwe bestuursleden. Mensen uit alle sectoren van de
landbouw, maar ook uit de natuurbeschermingsorganisaties,
kunnen zich melden. Met een hernieuwd bestuur kan de
corporatie naar elkaars motieven blijven luisteren en begrip
daarvoor creëren. voor informatie kun je contact opnemen
met de voorzitter Jos Brands (tel. 06-20602094) of met de
secretaris hans heijnen (tel. 06-21106446).
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 5
milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens walloniëde milieufederatie Limburg heeft mede namens Natuurmonumenten en het Limburgs Landschap bezwaar gemaakt
tegen het voornemen van de waalse regering om nabij teuven (b) windmolens te bouwen. de belangrijkste reden ligt
in de aantasting van de landschappelijke kwaliteit van het zuid-Limburgse heuvelland.
Het kleinschalige cultuurlandschap in
en rondom Epen behoort tot de fraaiste
van ons land. Niet voor niets maakt het
gebied onderdeel uit van het Nationaal
Landschap Zuid-Limburg. Het beleid
ten aanzien van Nationale Landschap-
pen is erop gericht om de bijzondere
landschappelijke en cultuurhistorische
waarden te beschermen en in stand te
houden. Activiteiten die deze waarden
aantasten, zijn dan ook verboden.
De Waalse regering heeft onlangs een
plan opgesteld voor de plaatsing van
windturbines in Wallonië. In het bij-
behorende ‘Cartografieplan’ zijn zones
op de kaart aangewezen die in principe
geschikt zijn voor de plaatsing van
windmolens. Eén van die zones ligt ten
oosten van Teuven op korte afstand
van de Nederlandse grens bij Epen. De
bevolking en andere belangstellenden
kunnen zich over het plan uitspreken
via een openbare enquête. Van deze
mogelijkheid hebben ook Nederlandse
instanties (Milieufederatie Limburg, VVV
Zuid-Limburg, gemeente Gulpen-Wittem)
gebruikgemaakt.
De Nederlandse provincie Limburg heeft
in haar ruimtelijke beleid opgenomen dat
de plaatsing van windmolens in het
Nationaal Landschap Zuid-Limburg niet is
toegestaan. Volgens de provincie tasten
windmolens in dit deel van de provincie
de landschappelijke kwaliteit van het
heuvelland te zeer aan en vormen ze
een bedreiging voor de belevingswaarde
van dit gebied. Toeristen komen in grote
getale naar Zuid-Limburg om te genieten
van het mooie landschap. Hoge wind-
molens net over de grens op Belgisch
grondgebied zullen vanuit het Neder-
landse heuvelland duidelijk zichtbaar zijn
en leiden tot ‘horizonvervuiling’. Juist
dit argument vormt voor de VVV Zuid-
Limburg eveneens reden om bezwaar te
maken tegen het Waalse windmolenplan.
De windmolens worden geplaatst vlakbij
het Onderste en Bovenste Bosch bij Epen,
een bos- en natuurgebied dat onderdeel
uitmaakt van het Natura 2000-gebied
Geuldal. In de bij het Waalse plan
behorende milieueffectrapportage zijn
wel de (milieu)gevolgen van de ontwik-
keling van windenergie op het Waalse
grondgebied in kaart gebracht, maar
dat is niet gebeurd voor het net over de
grens gelegen Nederlandse gebied. De
natuur- en milieuorganisaties zijn dan
ook van mening dat er alsnog onder-
zoek moet plaatsvinden naar mogelijk
significante negatieve effecten van de
te plaatsen windmolens op de natuur-
waarden van het Natura 2000-gebied.
Een zelfde onderzoek dient ook plaats te
vinden naar mogelijke geluidsoverlast en
overlast van slagschaduw van de molens
voor bewoners aan de Nederlandse kant
van de grens.
Bart Cobben
Milieufederatie Limburg
6 l i m b u r g s m i l i e u6 l i m b u r g s m i l i e u
schaliegas blijft de gemoederen bezighoudende discussies over schaliegaswinning in Nederland zijn weer wat geluwd. Nog in september was de milieufederatie
Limburg in het nieuws, toen ze bij monde van directeur Hans Heijnen reageerde op een door minister kamp
gepresenteerd rapport waarin te lezen was dat de milieurisico’s van schaliegaswinning beheersbaar zijn.
Het rapport van minister Kamp leek een opstap te gaan worden
naar het begin van een tijdperk met boortorens in het land-
schap. Ook in Limburg zijn er voorraden schaliegas en steenkool-
gas die interessant genoeg zijn om er opsporingsvergunningen
voor aan te vragen. In Midden-Limburg van Weert tot en met
Roermond heeft Quadrilla Resources sinds september 2011 een
aanvraag lopen. Tussen Roermond en Venlo is zo’n vergunning
aan Hexagon (eigendom van DSM) verleend voor de opsporing
van steenkoolgas.
Na de publicatie van het onderzoeksrapport bleek dit behoorlijk
vatbaar voor kritiek. Het hele onderzoek bleek niet meer dan
een literatuurstudie en de Commissie MER constateerde dat
bepaalde gevolgen van schaliegaswinning buiten het onderzoek
zijn gebleven:
- Wet- en regelgeving zijn niet voldoende in orde om risico’s te
ondervangen. Zo heeft het ‘fraccen’ geen duidelijke plaats in
de regelgeving.
- Schaliegaswinning kan dichtbij bestaande breuken in de
ondergrond aardbevingen opwekken. Het is daarom essentieel
om de nabijheid van breuken van te voren uit te sluiten.
- Het risico op vervuiling van het grondwater is beheersbaar
door het nemen van de juiste technische maatregelen en een
goede omgang met afvalwater.
- Risico’s in de praktijk ontstaan veelal door menselijk falen.
- Staatstoezicht op de Mijnen speelt een essentiële rol als toe-
zichthouder. Voldoende capaciteit is daarvoor een vereiste.
Het verzet tegen schaliegaswinning in Nederland is inmiddels
al behoorlijk gegroeid. Vier provincies, waaronder Gelderland
en Noord-Brabant, en een honderdtal gemeenten, waaronder
Gulpen-Wittem, Landgraaf, Roermond en Leudal, hebben zich
schaliegasvrij verklaard. Geen wonder dat Minister Kamp besloten
heeft de storm van protest eerst maar even over te laten waaien.
Op 18 september schreef de minister de Tweede Kamer dat er
eerst een breder onderzoek moet komen naar de mogelijke
locaties voor proefboringen. Dat onderzoek gaat zeker een jaar
duren. Pas als dat onderzoek klaar is, zullen aanvragen voor een
opsporingsvergunning in behandeling worden genomen. Voor de
gebieden waarvoor al een opsporingsvergunning is afgegeven,
wordt met de initiatiefnemers afgesproken dat er tot het vol-
tooien van het landelijke onderzoek geen stappen worden gezet.
Intussen gaat Milieudefensie door met het verzamelen van
handtekeningen voor een petitie die de Tweede Kamer oproept
geen boringen naar schaliegas toe te staan, een activiteit die
mede door De Natuur en Milieufederaties wordt ondersteund.
Voor meer informatie kun je kijken op de websites: milieufede-
ratielimburg.blogspot.nl, www.milieudefensie.nl/schaliegas en
www.schaliegasvrij.nl.
Jelle Vegt
Milieufederatie Limburg
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 7
✁
een abonnement op het Limburgs milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich al ruim 40 jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu én duurzaamheid in Limburg. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 februari 2014, ontvang je het leuke en leerzame Be Green spel als welkomstgeschenk.
❏ Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaarNaam :
Adres: :
Postcode :
Woonplaats :
Telefoon :
E-mail :
Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.
Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar:Milieufederatie LimburgAntwoordnummer 100536040 XT Roermond
Handtekening: Datum:
groter aanbod biologische producten in supermarktHet aantal producten met eko-keurmerk dat bij de reguliere supermarkten in de schappen ligt, is dit jaar tien procent hoger
dan vorig jaar. Het fairtrade aanbod steeg zelfs met twintig procent. de afgelopen zeven jaar is het biologisch aanbod elk
jaar groter geworden, gemiddeld met zestien procent. dit blijkt uit de laatste jaarlijkse eko-tellingen van milieudefensie
onder Nederlandse supermarkten met medewerking van ruim tweehonderd vrijwilligers.
Supermarktketen Hoogvliet scoort als beste, met gemiddeld
398 biologische producten in de schappen. PLUS staat met
een gemiddelde van 342 EKO-producten op de tweede plaats.
Milieudefensie stopt
na zestien jaar met
de landelijke EKO-
tellingen. ,,Biologisch
voedsel is niet langer
voorbehouden
aan speciaalzaken,
maar heeft zijn weg
gevonden naar de
schappen van alle
supermarkten. De
recente EKO-tellingen
getuigen daarvan”,
aldus een woordvoerder
van Milieudefensie.
Milieudefensie startte
in 1998 met de EKO-
tellingen om het aanbod
van biologische producten
in reguliere supermarkten
te stimuleren. In het
eerste jaar werden er
nog maar gemiddeld 6
EKO-producten geteld per
supermarkt. Milieudefensie
hoopt dat de supermarkten
de trend voortzetten. De fi lialen met de meeste EKO- en Fairtrade
producten hebben een award gekregen. Kijk voor de volledige
uitslag op www.ekotellingen.nl.
8 l i m b u r g s m i l i e u
De jaarlijkse dag voor de achterban, de bij
de Milieufederatie Limburg aangesloten
groepen, vond dit jaar plaats in GaiaZoo in
Kerkrade. Op het programma stond een le-
zing over de Tranchotkaarten van directeur
Hans Heijnen. Deze kaarten van Limburg zijn
unieke en zeer gedetailleerde kaarten uit de
tijd van Napoleon. De kaarten worden veel
gebruikt, ook door de organisaties uit de
achterban van de Milieufederatie. Maar er
is iets nieuws aan toegevoegd. De kaarten
zijn door de Milieufederatie gegeorefereerd.
Dat wil zeggen dat de bestaande kaarten
voorzien zijn van coördinaten, zodat de
plaats waar je op dat moment bent, kan
worden aangegeven met behulp van een
gps-signaal. Hierdoor zijn ze voor veel meer
doeleinden te gebruiken. Je kunt als het ware
door de tijd reizen. Al lopend, of reizend
met de trein, kun je switchen in de tijd
(van 1805 naar 2013) en in het landschap.
Je kunt ter plekke zien hoe het landschap
Navigeren in de tijd met Napoleon in gaiazoo‘we hebben goed kunnen netwerken’, ‘het was een interessante lezing over de tranchotkaarten’, ‘Napoleon en
een franse soldaat waren er ook’, ‘wat leuk, een filmpje waarin je met de trein door de tijd van Napoleon reist’,
‘prachtige locatie’ en niet te vergeten ‘boeiende rondleiding door het park’. dat waren wat reacties van de gasten die
deelnamen aan de achterbandag op zaterdag 9 november in gaiazoo.
eruit zag in 1805, wat er allemaal veranderd
is en waar bijvoorbeeld onze plaats- en
straatnamen vandaan komen.
De uitleg over het ontstaan van de kaarten
werd door Napoleon in hoogst eigen
persoon gegeven. Hij gaf de gasten een les
in zijn eigen geschiedenis, waarin hij werd
ondersteund door een van zijn soldaten, met
soms hilarische scenes. Gedeputeerde Van
der Broeck van de provincie Limburg was
aanwezig en voegde met een druk op een
knop het gps-signaal toe aan de Tranchot-
kaarten waardoor de locatie van GaiaZoo
zichtbaar werd voor de gasten. Daarmee
gaf hij de start voor het project: ‘Navigeren
in de Napoleontische tijd’. Na een smake-
lijke lunch, en volop gelegenheid om te
netwerken, stonden de gidsen van GaiaZoo
klaar om iedereen in groepen rond te leiden
door het park. Er was ook gelegenheid om
in te schrijven voor de workshop: ‘Navigeren
in de Napoleontische tijd’ die de Milieufe-
deratie gaat starten en om met Napoleon
op de foto te gaan. Kortom, een geslaagde
dag met een afwisselend programma en
tevreden gasten.
Je kunt je nog inschrijven voor de workshop
‘Navigeren in de Napoleontische tijd’. De
workshop is alleen toegankelijk voor de
groepen die bij de Milieufederatie Limburg
zijn aangesloten. Heb je interesse,
stuur een e-mail aan Lily van Onna:
l.vanonna@milieufederatielimburg.nl. Je
wordt dan op de hoogte gehouden van de
voortgang van de plannen.Foto
’s: M
oniq
ue D
emar
teau
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 9
Column Wim Kuipers
Op twaalf-elf-dertien omstreeks elf-elf uur besloot ik me een niet
zo serieuze vraag te stellen. Een elf-vraag: wie maakte de beste
milieugrap van dit jaar? Die onbekende die een neergeschoten
wolf over duizend en nog wat kilometers in zijn auto meenam naar
Nederland en daar als eigenheims verkeersslachtoffer neerlegde, of
het restant van de Roermondse VVD?
Ik zal duidelijker worden. Op de site van L1 verscheen die dag
om 10.58 het bericht: VVD Roermond bezorgd om dijken. De
waterkeringen zijn niet in orde, zo is het wakkere fragment te
weten gekomen, en dus moet het college maar meedelen ‘wat er
gedaan moet worden om de waterkeringen weer op orde te krijgen,
en hoe lang dat duurt.’ Lees nu vooral verder: ‘Volgens de VVD is de
kwestie extra actueel, nu door de regen van de afgelopen dagen het
waterpeil in de Maas stijgt.’
Ik rende onmiddellijk de trap af naar buiten. Ik woon nauwelijks
honderd meter van de Maas, maar moet wel vijf wegen oversteken
om er te komen: dat mag ook wel eens gezegd worden. En ja hoor:
het water leek wat hoger. Goed, die ‘afgelopen dagen’ zijn uiteraard
afgelopen, maar het was kantje boord. Was de Maas 7,89 meter
gestegen… heel Nederland had weer aandacht gehad voor Limburg.
Maar wat betekent dat nu: drie, vier, zes meter in vergelijking met
een VVD-snelheid van 130.000 meter? Er zijn genoeg deskundigen
die willen verklaren dat bij die snelheid de kans op verkeersdoden
heel wat groter is dan bij 100 kilometer, de laten we zeggen
Groen-snelheid. Maar wat vergelijk ik helemaal? Hoeveel zwakkeren
bevinden zich op de autoweg, in een kwetsbare positie? Geen
voetgangers, fietsers, rolstoelers, mensen met een 45-auto. Waar
maak ik me dan druk om?
Hoho! Wat is de kans dat er mensen verdrinken bij een overstroming
van de Maas? Daar moeten we echt eens over na gaan denken.
Ik ben als Maasman onlangs geïnterviewd voor een boek van de
provincie over de watersnoden van de jaren negentig. Reden: die van
Kerstmis 1993 is twintig jaar geleden, en de hoeveelheid neerslag in
Limburg stijgt met niet minder dan twintig procent. Dus...
... ja wat dus? Eerst echte feiten. Als er in het noordoosten van
Frankrijk en in het oosten van Wallonië in korte tijd heel wat water
Help, moder maas gaat...
beschikbaar komt, gaat het water in de Limburgse Maas stijgen.
Altijd zo geweest. Het stijgende water komt vrij rustig naar ons
toe. Allez, de snelheid verdubbelt, verdrievoudigt misschien, maar
die snelheid is absoluut niet te vergelijken met het razende, alles
vernielende water van een vloedgolf. Bovendien zien we het water
komen. En als we het niet zien, waarschuwen de computers ons.
De mensen die dicht bij de Maas wonen, kunnen alle noodzakelijke
maatregelen nemen. Desondanks vindt de VVD dat de vele
kilometers dijk die al aangelegd zijn wat hoger moeten vanwege de
regen die we zouden kunnen krijgen.
Kúnnen krijgen, maar dat is voor de meeste politici al krijgen. Nou
ga ik daar niet tegen in. Ik ga niet zeggen: niet iedereen is van
mening dat het zoveel natter wordt. Integendeel: ik doe er nog wat
water bij en ga braaf uit van een kwart méér regen oftewel 200
millimeter. Omgerekend: vier millimeter per week meer. Ook die
berekening mag men nog royaal noemen, want Midden-Limburg
heeft jaren met minder dan 700 millimeter. Hoe groot is de kans op
ongelukken? Mijn vraag daarom: wat voor tekenen zijn er dat die
extra regen in enorme plensbuien valt, of dat het wekenlang aan
één stuk door regent? Even doordenken en dan de vraag: moet je
dus wel die kades en dijken verhogen?
Ja – vindt de VVD Roermond. Ik noem dat bangmakerij. Bang
maken voor wilde dieren, geheimzinnige virussen, inbrekende
bollen breigaren (bul garen ...) en magnetrons die alles wat je zegt
afluisteren. Regelmatig lees ik dat VVD’ers opscheppen over ‘hun
Verlichting’, de Verlichting die een einde maakte aan de macht
van de kerk, dus aan allerlei afgoderij en ander bijgeloof. Geen
dreigende god meer die de mensheid strafte met donder, droogte,
plagen: de mens nam de heerschappij helemaal over. De wereld
werd maakbaar. Hogere dijken dus...
... want als er iets mis gaat kunnen we God of natuurkrachten
niet meer de schuld geven. Maar waar gaat het helemaal om?
Hoeveel mensen krijgen de Maas thuisbezorgd over tien jaar, of
in 2043, 2106? Waarom moet ik nu denken aan mensen die het
gras van hun gekoesterd gazon onkruid noemen als het op de
oprit gedijt?
Wim Kuipers
Foto
: Fot
obur
eau
Kuit
, Roe
rmon
d
1 0 l i m b u r g s m i l i e u
Prijsvraag: win het Handboek Natuurfotografi e+
bij kNNv uitgeverij is onlangs het Handboek Natuurfotografie+ verschenen. Het boek gaat uitgebreid in op de
landschapsfotografie en is een onmisbare praktijkgids voor natuurfotografen. doe mee aan de prijsvraag en win een
exemplaar van dit bijzondere boek.
prijsvraag
Geef het goede antwoord op de
onderstaande vraag en maak kans
op een exemplaar van het handboek
natuurfotografi e+. De Milieufederatie
Limburg en Knnv Uitgeverij verloten
twee exemplaren onder de goede
inzenders.
Wie maakte in 1861 (in Londen) de
allereerste kleurenfoto?
A. James Maxwell
B. William talbot
c. George eastman
D. Gabriel Lippmann
Stuur het antwoord op deze vraag per
briefkaart vóór 1 februari 2014 naar:
Milieufederatie Limburg
t.a.v. Limburgs Milieu
Godsweerderstraat 2
6041 Gh roermond
of stuur een e-mail naar:
SML@milieufederatielimburg.nl
o.v.v. Limburgs Milieu/handboek
natuurfotografi e+
vermeld volledige naam- en
adresgegevens. De winnaars krijgen het
boek automatisch thuisgestuurd.
Olifanten, leeuwen, tijgers, apen, giraffen,
pinguïns, walvissen of ijsberen? Je hebt ze
geen van allen nodig om een goede
natuurfoto te maken. Wat dan wel? Dit
boek! Met deze uitgebreide versie van het
best verkochte standaardwerk over natuur-
fotografi e wordt aan de hand van concrete
opdrachten en nieuw fotomateriaal de
natuurfotografi e naar een hoger niveau
getild. Het Handboek Natuurfotografi e+
laat zien dat natuur dichtbij huis begint en
hoe je daar boeiende beelden van maakt.
Als complete opvolger van het Handboek
Natuurfotografi e gaat deze plusversie
een stap verder. Ben jij bijvoorbeeld een
technisch, biologisch, kunstzinnig of fi lo-
sofi sch gedreven fotograaf? Op de eerste
pagina kom je daar al achter, zodat je snel
doorziet op welke vlakken je het meest
kan bijleren. Ook is er een compleet nieuw
hoofdstuk opgenomen over het nut van
het beoordelen en bespreken van foto’s.
Tevens wordt er meer informatie gegeven
over het presenteren en publiceren van
foto’s. Concrete opdrachten moedigen je
aan om meteen het veld in te gaan. Welke
apparatuur heb je nodig? Hoe benut je
de technische mogelijkheden? Hoe vind
je fotogenieke dieren? Wat geeft een
natuurfoto zeggingskracht? Hoe kom je tot
verdieping?
Auteurs Bart Siebelink en Edo van Uchelen
zijn gedreven biologen en natuurfotografen.
Als geen ander weten ze hun enorme
kennis op eenvoudige wijze over te dragen.
Samen hebben ze het Centrum voor
Natuurfotografi e opgericht, hét kennis-
en educatieplatform voor alle natuurfoto-
grafen. Je vindt dit online via de website
www.centrumvoornatuurfotografi e.nl.
Bart Siebelink en Edo van Uchelen
Handboek Natuurfotografi e+
Formaat: 17x24 cm
300 pagina’s, full color
Genaaid gebonden
KNNV Uitgeverij
ISBN 978 90 5011 4646
Prijs: € 29,95
Verkrijgbaar in de boekhandel,
via www.knnvuitgeverij.nl en
www.centrumvoornatuurfotografi e.nl
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 1
Op dit evenement kwamen zo’n 750 vertegenwoordigers bijeen van
initiatieven, overheden, corporaties, provincies en serviceverleners.
Het sterk groeiende aantal lokale duurzame energie-initiatieven is
één van de meest zichtbare aanwijzingen dat Nederlanders zelf de
regie pakken.
De lokale energiebeweging krijgt mogelijk een impuls door de
belastingkorting per 1 januari 2014 voor collectieve lokale
energieopwekking. Dat kan bijvoorbeeld rendabele collectieve
zonneparken dichterbij brengen. Tientallen initiatieven zijn al bezig
met de voorbereiding en honderden deelnemers bezochten tijdens
het Evenement HIER opgewekt de sessies over dit onderwerp. HIER
opgewekt haakt daarop in met de oprichting en ondersteuning van
het Kenniscluster Zonneparken. Samen met juristen, fiscalisten en
lokale initiatieven onderzoekt HIER opgewekt de mogelijkheden en
ontwikkelt handvatten.
Er zijn al meer initiatieven dan Nederland gemeenten telt. En
wekelijks komt er wel één bij. De ambitie van HIER opgewekt is om
lokale duurzame energie voor iedereen bereikbaar te maken.
Limburg telt 22 duurzame initiatieven verspreid over de hele
provincie. Verschillende van hen waren aanwezig in Amersfoort,
namen deel aan de workshops en deelden hun ervaringen en
ambities met de andere initiatiefnemers uit de rest van het land.
Het steunpunt HIER opgewekt van de Milieufederatie Limburg
ondersteunt de duurzame initiatieven in Limburg.
veel Limburgse initiatieven bij evenement Hier opgewekt in amersfoortNederland telt inmiddels bijna 500 lokale duurzame energie-initiatieven. en de beweging heeft effect. Lokale
overheden, energiebedrijven en netbeheerders signaleren dat hun rol moet veranderen. dat is de belangrijkste
conclusie van het landelijk evenement Hier opgewekt dat op vrijdag 15 november in amersfoort plaatsvond.
Hier opgewekt
hier opgewekt is hét kennisplatform voor lokale duurzame
energie-initiatieven en iedereen die daar interesse in
heeft: initiatiefnemers, maar ook samenwerkingspartners
zoals gemeenten, provincies, corporaties, verenigingen
van eigenaren, adviesbureaus en serviceverleners.
hier opgewekt verbindt mensen die werk maken van
duurzame energie en helpt de beweging groter en
professioneler te maken. het brengt alle duurzame lokale
energie initiatieven in nederland in beeld, ontwikkelt
in samenwerking met lokale initiatieven kennisdossiers
en organiseert informatie- en inspiratiesessies door het
hele land. hier opgewekt is een initiatief van het hier
Klimaatbureau en De natuur en Milieufederaties. Kijk voor
meer informatie op www.hieropgewekt.nl. hier vind je ook
de deelnemerslijst en een verslag van het evenement hier
opgewekt in Amersfoort.
1 2 l i m b u r g s m i l i e u
De gemeente wil met dit initiatief inwoners
en bedrijven helpen met energiebesparing
en energieopwekking door het gebruik van
zonne-energie. Bovendien helpt de
zonatlas om gemeentelijke doelstellingen
Lancering eerste interactieve zonatlas van Limburgin oktober lanceerde wethouder ruud guyt van sittard-geleen de eerste interactieve zonatlas van Limburg.
dit interactieve instrument is gemaakt in samenwerking met klimaatverbond Nederland en geeft de zonne-
energiepotentie van alle daken binnen de gemeente weer.
op energiegebied te realiseren. Vanaf nu
kunnen inwoners van Sittard-Geleen in één
oogopslag zien welke daken in de
gemeente geschikt zijn voor het plaatsen
van zonnepanelen en het opwekken van
Om dit doel te bereiken heeft Leudal
Energie een route uitgestippeld. Hierin zijn
drie hoofdfasen te onderscheiden. Zo is
Leudal Energie begonnen met de actie
‘Leudal zoekt zon’, waarin de coöperatie
helpt en ontzorgt in de aanschaf van
zonnepanelen. Daarvoor zijn vier installa-
teurs geselecteerd die voldoen aan het
eisenpakket. Vervolgens is er via infoavon-
den de gelegenheid gegeven aan inwoners
van Leudal om kennis te maken met de
installateurs, maar ook om te horen wat de
coöperatie voor hen kan betekenen. Op
deze avonden in Roggel en Grathem
kwamen respectievelijk 80 en 90 mensen af.
Leudal Energie kijkt er dan ook met
tevredenheid op terug. De eerste stap is
gezet.
Maar ook met de tweede fase is men al
begonnen. ‘Zon zoekt dak’ houdt in dat er
naar geschikte daken voor zonnepanelen
wordt gezocht. Zo wordt er nu bekeken of
er op de daken van scholen panelen gelegd
Leudal energie gaat voor zonne-energieLeudal energie timmert al enkele maanden aan de weg in de gemeente Leudal. deze duurzame energie coöperatie
heeft sinds haar oprichting op 27 mei jongstleden niet stil gezeten. ze moet ook wel, want er is een ambitieus doel dat
nagestreefd wordt. twintig procent van de energie in de gemeente moet in 2020 duurzaam zijn.
kunnen worden. In de toekomst wil de
coöperatie ook omwonenden van deze
daken mee laten profiteren van de
opgewekte energie. Dus ook wanneer men
zelf geen geschikt dak heeft, kan men
gebruik maken van zonne-energie. Ten
slotte ligt er het plan om een solarpark
mogelijk te maken. De leden van Leudal
Energie participeren in het solarpark en
kunnen hun eigen stroom afnemen via de
coöperatie. Een mooi streven.
Maar bovenal is Leudal Energie een
coöperatie. Leden mogen meebeslissen en
ideeën aandragen. Zo kunnen ze profiteren
van gezamenlijke inkoop en andere acties.
Er wordt al gesproken over energiecoaches
en op dit moment kunnen leden goedkoop
LED-verlichting aanschaffen. Kortom,
Leudal Energie bestaat door én voor haar
leden.
zonne-energie. Vervolgens kunnen ze met
een eenvoudige rekenmodule uitrekenen
wat de investering hen zal opleveren.
De zonatlas is niet alleen geschikt voor
huishoudens. Ook scholen en bedrijven
kunnen zien welke kansen er liggen voor
het opwekken van duurzame energie. In
Nederland maken naast Sittard-Geleen ook
Arnhem, Tiel, Groningen, Ten Boer,
Dordrecht, Eindhoven, Haarlem, Bloemen-
daal, Heemstede, ‘s-Hertogenbosch,
Utrecht en Boxtel gebruik van de zonatlas.
Je vindt de zonatlas op de website www.
zonatlas.nl/sittard-geleen.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 3
Het komt er nu op aan de afspraken uit het akkoord waar te
maken. Dat gebeurt natuurlijk door op landelijk niveau invulling
te geven aan de afspraken. Maar dat kan ook gebeuren op
individueel niveau. Daarom vragen de bovengenoemde organisa-
ties hun leden en donateurs om medewerking. Dat kan bijvoor-
beeld door waar mogelijk energie te besparen. Het kan ook door,
zoals al veel huishoudens hebben gedaan, zonnepanelen aan te
schaffen en zo eigen duurzame energie op te wekken.
Natuur & Milieu organiseert daartoe de actie Zon Zoekt Dak.
Met deze actie maakt Natuur & Milieu het mensen gemakkelijk
goede zonnepanelen aan te schaffen tegen een aantrekkelijke
prijs. Zonnepanelen zijn goed voor het milieu, maar ook goed
voor de portemonnee, want je bespaart minstens 16 procent op
samen aan de slag voor duurzame energievijf landelijke natuur- en milieuorganisaties (greenpeace, milieudefensie, Natuur & milieu, de Natuur en
milieufederaties, wereld Natuur fonds) tekenden onlangs samen met de overheid en vele andere maatschappelijke
organisaties, onder wie werkgevers en werknemers, het energieakkoord.
de energierekening. Bij Zon Zoekt Dak heb je al een pakket
zonnepanelen voor € 2.690,- en alles wordt geregeld, van
offerte tot installatie. Meer informatie: www.zonzoektdak.nl.
Nederlanders worden zich er steeds meer van bewust dat ze - nu de
gloeilamp uit de schappen is verdwenen - al hun lampen in moeten
leveren voor recycling, aldus Stichting LightRec. Energiezuinige
verlichting kan namelijk voor meer dan 90 procent worden
gerecycled. Uit de Verlichtingsmonitor blijkt dat de meeste
consumenten hun lampen inleveren bij de milieustraat. Daarnaast
zijn de supermarkt in de buurt en de chemokar populaire inlever-
punten.
Nu er geen gloeilampen meer verkocht worden, moeten straks alle
oude lampen en armaturen worden ingezameld voor recycling om
ervoor te zorgen dat er geen stoffen in het milieu terechtkomen.
Dit geldt ook voor armaturen. En omdat energiezuinige verlichting
bijna volledig kan worden gerecycled, blijven daarmee kritische
grondstoffen behouden. ,,We roepen consumenten dan ook op om
hun oude verlichting af te danken in de Wecycle-inleverbakken,”
aldus Jeroen Bartels, manager van LightRec en een van de
opdrachtgevers van Wecycle.
Consumenten kunnen altijd hun oude tl-buizen, spaar- en ledlam-
pen en armaturen inleveren bij de winkel als ze een nieuwe lamp
kopen. Ook zijn er inzamelbakken bij de gemeentelijke milieustraat
en bij veel bouwmarkten, elektronicawinkels en supermarkten.
driekwart Nederlanders levert lampen in voor recyclingsteeds meer Nederlanders (75%) weten waar ze hun oude lampen in kunnen leveren voor recycling. dat blijkt uit de
verlichtingsmonitor van stichting Lightrec. Hoewel energiezuinige verlichting altijd moet worden ingeleverd voor
recycling, gooit een kwart van de consumenten de oude lampen nog bij het huisvuil.
Steeds meer winkels gaan proactief een samenwerking aan met
Wecycle. Bij deze winkels kunnen consumenten hun oude lampen
altijd kwijt. Op dit moment is dit al mogelijk bij MediaMarkt,
Saturn, Hornbach, Gamma, Blokker en de supermarkten Bas van der
Heijden, DekaMarkt, Digros, Dirk van den Broek en MCD.
1 4 l i m b u r g s m i l i e u
milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderijde Natuur en milieufederaties en milieudefensie zijn kritisch op het voornemen van staatssecretaris dijksma om de
melkveehouderij in Nederland te laten groeien. dit plan werd medio december bekend in een brief die dijksma naar de tweede
kamer stuurde. de milieuorganisaties stellen dat Nederland niet zit te wachten op meer vee-industrie met alle gevolgen van dien.
De groei van de melkveesector wordt door
de staatssecretaris toegestaan als er voldaan
wordt aan mestverwerking. Volgens De
Natuur en Milieufederaties en Milieudefensie
is er echter onvoldoende capaciteit om al die
mest weg te werken. ‘Het Planbureau voor
de Leefomgeving geeft nú al aan dat er niet
voldoende capaciteit is voor mestverwerking,
nu niet en straks ook niet. Daarnaast worden
andere milieuproblemen die gepaard gaan
met de groei van de melkveehouderij niet
opgelost’, aldus de organisaties.
Het Planbureau voor de Leefomgeving
concludeerde in een eerdere evaluatie van
het mestbeleid dat de uitbreiding van de
mestverwerking onvoldoende is voor de
vanaf 2015 verwachte hoeveelheid mest.
Verder stelt het Planbureau dat mestver-
werking een ‘end of pipe-maatregel’ is, en
overige milieuproblemen er niet mee worden
opgelost, zoals uitstoot van ammoniak en
broeikasgassen. ‘De effecten van stank en in-
fectiedruk blijven zelfs volledig onbesproken.
Wil de melkveehouderij binnen de milieu-
grenzen opereren, dan moet de omvang van
de veestapel direct verbonden worden met
de hoeveelheid landbouwgrond. Dat betekent
niet nog meer koeien erbij. Anders wordt het
dweilen terwijl we de mestkraan verder open
zetten’, zo meent het Planbureau.
De milieuorganisaties vinden het wel goed
dat de staatssecretaris het heeft over
grondgebonden veehouderij als voorwaarde
voor uitbreiding. Wel moeten hier duidelijke
normen voor komen, bijvoorbeeld niet meer
dan twee koeien per hectare gras. Ook zijn ze
positief over het behouden van dierrechten
voor varkens en kippen. Hiermee wordt een
grens gesteld aan het aantal kippen en
varkens dat de Nederlandse vee-industrie
mag houden. Dat stelsel blijft nu in ieder
geval tot 2018 intact, terwijl het eerst in
2015 zou verdwijnen.
De milieuorganisaties voerden wekenlang
campagne tegen de ongebreidelde groei
van de vee-industrie. Op www.maakvan-
nederlandgeenmegastal.nl hebben duizenden
mensen al een kaartje naar Dijksma gestuurd
met de oproep van Nederland geen megastal
te maken. Uit onderzoek van Arcadis bleek
eerder al dat door afschaffi ng van de dier-
rechten in provincies met veel vee-industrie,
zoals Brabant, Limburg, Gelderland en
Overijssel, de juridische ruimte ontstaat voor
een verdubbeling van de veestapel. Groei van
de intensieve veehouderij in Nederland zorgt
voor veel problemen waar iedereen mee te
maken heeft. Het milieu gaat achteruit door
meer uitstoot van methaan en verzuring
van de bodem en water door de extra mest.
De groei van de veehouderij is ook niet
goed voor de volksgezondheid. Intensieve
veehouderijen zorgen voor verspreiding van
antibiotica-resistente bacteriën en uitstoot
van fi jnstof. Ook neemt de kans op de
verspreiding van dierziektes toe naarmate de
dieraantallen toenemen.
Hans Heijnen (directeur Milieufederatie Lim-
burg) pleit al jaren voor een dier-standstill in
Limburg. Het afschaffen van de dierrechten
en het melkquotum ziet de Milieufederatie
Limburg dan ook niet zitten. ,,Maak van
Limburg geen mestvaalt. Er zijn al te veel
dieren in onze provincie. Daarom kampen we
met problemen als geurhinder, ammoniak
en fi jnstof. Kortom, een aantasting van de
kwaliteit van onze leefomgeving. Middels de
campagne hebben we onze achterban op-
geroepen om te reageren op de voornemens
in Den Haag. Ook elders in Nederland werd
de campagne gesteund. Hopelijk met een
positief resultaat.”
dijksma moet Niet wacHteN op europees beLeid
Staatssecretaris Dijksma van economische zaken wil een europese richtlijn voor
het welzijn van melkkoeien, liet ze in december weten in de tweede Kamer. Maar
andere europese landen willen dat vooralsnog niet. volgens Milieudefensie moet de
staatssecretaris niet wachten op europa om in te zetten op welzijn van melkkoeien.
Als het melkquotum vervalt in 2015 en er explosieve groei dreigt van de nederlandse
melkveehouderij staat dierenwelzijn op de tocht. ,,er is de afgelopen jaren een kleine
winst geboekt door extra aandacht voor weidegang voor koeien. Als we niks doen
om de groei aan banden te leggen gaat het weer hard de verkeerde kant op,” aldus
Jacomijn Pluimers, campagneleider duurzaam voedsel van Milieudefensie. ,,De groei
en schaalvergroting zorgt ervoor dat meer koeien opgehokt staan in megastallen
en niet of amper meer buiten komen. overigens staat niet alleen het welzijn van
melkkoeien op het spel. ook het welzijn van mensen wordt aangetast met een
verdere groei van de veestapel en een groter mestoverschot. Dijksma moet inzetten
op een veehouderij die past binnen nederland. Daar past geen forse groei bij.”
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 5
Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280over de N266 is weer redelijk veel nieuws te melden. er zijn inmiddels een tweetal alternatieven afgevallen; het
betreft de variant met een directe aansluiting op de a2 en de oostelijke randweg rond budschop. waar de a2-
variant vele malen te duur bleek, bood de randweg aan de oostzijde geen oplossend vermogen, met name de grote
hoeveelheden sluipverkeer waren hierbij een probleem.
Er blijven twee alternatieven over (1 en 2), met beiden een tweetal
varianten. Alternatieven 1A en 1B volgen beide het bestaande tracé.
Bij 1A zijn er nauwelijks aanpassingen. Deze variant is in verhouding
dan ook heel goedkoop. Variant 1B kent een verdiepte ligging. Verder
zijn er variant 2A en 2B, beide gaan door het westelijke buitengebied.
Variant 2A ligt vlak langs de kern Nederweert, 2B voert door het
buitengebied, dicht bij de aldaar gelegen natuur. Voor deze vier alter-
natieven wordt nu gekeken of ze haalbaar gemaakt kunnen worden.
In dit geval betekent haalbaar ‘betaalbaar’. Dat betekent dus ook dat
er geschaafd wordt aan de varianten. De eerder aangevraagde gelden
vanuit het GOML zijn reeds toegezegd. Er komt 4,8 miljoen euro vrij
voor de reconstructie van de N266. Samen met de 10 miljoen euro van
de Provincie Limburg en de 5 miljoen euro van de gemeente Neder-
weert komt dit neer op een budget van een kleine 20 miljoen euro.
De vraag is echter wat dit ‘schaven’ betekent voor de milieueffecten
op mens, natuur en landschap. Minder mitigerende en compense-
rende maatregelen kunnen immers ervoor zorgen dat de belasting
voor de natuur of de inwoners dusdanig wordt dat alternatieven
afvallen. Denk hierbij aan een te hoge stikstofdepositie in een Natura
2000-gebied of te hoge geluidbelasting op woningen. Zijn de alterna-
tieven fi nancieel haalbaar? En zo niet, moeten ze ten koste van alles
N280
Bij de N280 bij Baexem zijn eveneens een aantal varianten nader
onderzocht. Ook hier gaat het om vier alternatieven. Alternatief 2
- dicht langs de kern voor een groot deel over het huidige tracé - is
er als laatste bijgekomen doordat de Commissie-MER had aan-
gegeven dat dit alternatief onderzocht moest worden omdat het
problemen kon oplossen zonder al te veel ingrepen. Het tweede
alternatief dat verder onderzocht is, is alternatief 3 (iets verder van
de kern gelegen). Dit is door de groep stakeholders (met uitzonde-
ring van Baexemse Zaken) als voorkeursalternatief aangegeven. Ook
de Milieufederatie Limburg maakt deel uit van deze groep stakehol-
ders. Dan zijn er nog de alternatieven 5A en 5C. Die gaan allebei in
een ruime boog om Baexem heen. Voorstanders
van deze varianten zijn de actiegroep N280
en Baexemse Zaken, een ondernemersvereni-
ging waar een aantal van de ondernemers uit
Baexem bij aangesloten is.
De Milieufederatie hanteert bij ruimtelijke
ontwikkelingen de speerpunten natuur-
Roy Renneberg
Milieufederatie Limburg
bescherming en zuinig ruimtegebruik. Vanuit dit perspectief ging de
voorkeur van de Milieufederatie uit naar alternatief 2, vlak langs de
kern. Om echter tot de integraal beste oplossing te komen, heeft de
Milieufederatie zich geschaard achter alternatief 3. Bij dit alterna-
tief wordt ook de natuur gespaard, is duurzaamheid gegarandeerd
en zal het ruimtegebruik beperkt blijven.
In de meest recente informatieavond over de N280 heeft men een
nieuw alternatief gepresenteerd. Dit betreft een variant op alter-
natief 3 waarbij enkele punten (onder meer het aantal te slopen
woningen) verbeterd zijn. Bij deze variant wordt de aansluiting van
Baexem op de N280 op een andere plek gerealiseerd. Op 7 februari
2014 moet het defi nitieve besluit rond het
wegvak Baexem genomen worden. De Milieu-
federatie blijft intussen aanschuiven in de
diverse overleggen om haar standpunten uit te
dragen.
fi nancieel haalbaar gemaakt worden?
De groep van veertien stakeholders die eensgezind was over het be-
houd van het huidige tracé - en waar ook de Milieufederatie Limburg
deel van uitmaakt - blijft achter haar keuze staan. Er zijn onlangs vier
nieuwe stakeholders bijgekomen. Zij zijn vanwege de overgebleven
alternatieven belanghebbenden. Eén van de nieuwe stakeholders
heeft zich aangesloten bij de groep van veertien. Ook deze stakehol-
der heeft gekozen om zich in te zetten voor een oplossing op het hui-
dige tracé. Er is ook een
nieuwe projectleider, dit
vanwege de twee paral-
lel lopende infrastruc-
turele projecten (N266
en N280) die beide door
Gaston Graaf geleid
werden. De nieuwe
projectleider zal zich nu
volledig richten op de
N280 en Henk Luijpers
zal zijn werkzaamheden
bij de N266 overnemen.
1 6 l i m b u r g s m i l i e u
graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-poLde bewonersorganisatie graetheidecomité zet zich al 40 jaar in voor het behoud van een groene graetheide (sittard-
born). altijd werd het gebied geclaimd voor bedrijvigheid en industrie. Nu is er volgens het graetheidecomite een
doorbraak in het ontwerp van het nieuwe provinciaal omgevingsplan Limburg (poL): geen reservering meer van het
220 hectare grote gebied als (reserve) bedrijventerrein. zal de graetheide dan toch altijd groen blijven?
In de nog op te stellen gebiedsvisie moet de toekomst van Graet-
heide uiteindelijk helder worden. De gemeente Sittard-Geleen
gaat die visie opstellen en het Graetheidecomité is uitgenodigd
om hierover mee te denken. Vele jaren is er niets gedaan aan
mogelijkheden om groene waarden, ecologische verbindings-
zones en landschapsontwikkeling te realiseren. Dergelijke maat-
regelen werden terzijde geschoven omdat de politiek telkens
koos voor industriële- dan wel bedrijfsbestemmingen ten gunste
van DSM en later Chemelot.
Het Graetheidecomité heeft jarenlang strijd gevoerd tegen de
opeenvolgende claims die DSM op het gebied legde. Het provin-
ciaal bestuur van Limburg reserveerde in streekplannen en later
in het POL keer op keer de Graetheide als (reserve)bedrijven-
terrein. In al die jaren kwamen tal van plannen voorbij: een olie-
raffinaderij, zware chemische industrie, een Naftakraker, een
OPAC installatie, uitbreiding van de Chemelotcampus, etcetera.
Maar nu lijken er dan toch plannen te zijn om het gebied te la-
ten zoals het is. In het onlangs gepubliceerde ontwerp-POL staat
namelijk: ‘We vinden het, gezien de overmaat aan terreinen, van
belang om zoveel mogelijk plannen en ideeën te schrappen. Dat
geldt in elk geval voor St. Joost-West, Panneslager, uitbreiding
bedrijventerrein Hendrik en diverse kleinere lokale plannen. Dit
geldt ook voor de reserveringslocatie Graetheide in de tot nu toe
beoogde vorm en omvang. De op te stellen gebiedsvisie moet het
toekomstperspectief voor onder meer dit gebied schetsen. Als
er in de toekomst een eventuele uitbreiding van de chemie-
campus aan de orde zou zijn, kan de Lexhy daarvoor een geschikte
locatie zijn.’
Nog geen twee jaar nadat de Provincie Limburg en DSM een
overeenkomst sloten die DSM het recht geeft de komende
30 jaar industrie te vestigen op Graetheide én de Lexhy, is er nu
ruimte voor een andere visie op de toekomst van Graetheide.
Gedeputeerde Staten geven aan dat het gebied geschrapt kan
worden als (reserve)bedrijventerrein. Dat is volgens het Graet-
heidecomité een doorbraak die mede gerealiseerd is door de
steun van heel veel inwoners die rondom Graetheide wonen.
Het Graetheidecomité roept het provinciaal bestuur op haar
besluit met daden te onderstrepen. Zo zou er eenmalig geld
geïnvesteerd kunnen worden in versterking van groene en land-
schappelijke waarden in dit gebied. De provincie is er mede de
oorzaak van dat dit veertig jaar lang vanwege de DSM-claim op
het gebied niet is gedaan. Dat kan nu ingehaald worden. Daarom
doet het Graetheidecomité een beroep op het provinciaal
bestuur nu hierover een helder signaal af te geven.
Bestuur Graetheidecomité
Foto
’s: G
raet
heid
ecom
ité
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 7
Natuursuper viert alle seizoenen ,,wat een heerlijke zomer was het” aldus marije van der park, initiatiefnemer van Natuursuper. ,,we genieten nog
na en bereiden ons nu voor op de winter.” Natuursuper gaat over groene buurten en een groene buurt maak je zelf.
samen met anderen verander je een braakliggend terrein in jouw buurt in een tijdelijke tuin. winter betekent ook
een periode van nieuwe tuinen, initiatieven en mensen die zich aandienen. een uitstekende tijd om met elkaar in
gesprek te gaan en plannen te maken.
Niets mooier om van de seizoenen gebruik
te maken en mee te deinen op hun ritme.
De tijd van het vele oogsten is voorbij.
,,Alles was dit jaar wat later met volop
pompoenen, spinazie, maïs, sla, oost-
indische kers en kolen”, benadrukt Marije
Van der Park. ,,Voorraden zijn aangelegd
en de bak of tuin is voorzien van een com-
post- en mulchlaag. Zo is de grond goed
beschermt tegen de kou. Ook zorgt het
voor het microklimaat en leven in je bak of
tuin. Het voorjaar lijkt nog ver weg, maar
de voorpret begint nu al met het sorteren,
drogen en bewaren van de zaden die je
straks kunt gaan planten.”
Net zoals de natuur maakt ook Natuur-
SUPER zich op om nieuwe plannen en
ideeën vorm te geven. Ze zijn gerijpt in de
zomer, nu is het tijd voor concrete stappen.
Naast het ondersteunen van tuinen zal
NatuurSUPER zich de komende tijd ook
richten op het ontwikkelen van work-
shops, zoals een workshop ‘zaden oogsten,
drogen en bewaren inclusief zonnedroog-
kast bouwen’. Van Der Park: ,,Gezellig en
leerzaam om hier met elkaar een dag aan
te besteden. Dat levert naast kennis ook
nog eens een prachtig eindproduct op in
de tuinen. Hoe mooi is dat als je zo weer
kan delen.” In het najaars SUPERzine wordt
aandacht besteed aan dingen die vaak
blijven liggen in de lente en zomer. ,,Neem
nu een crowdfunding stappenplan. Als jij je
daar in verdiept, kun je er in 2014 mee aan
de slag. We hebben ook leuke onderwerpen
voor kinderen (en hun ouders): pompoen-
zaden oogsten. Verder een interview met
Uit je Eigen Stad, serieuze ‘grootschalige’
stadslandbouw in Rotterdam.”
NatuurSUPER bestaat dankzij de hulp van
vele anderen. Van der Park is de initiator
maar zonder samenwerking zou het een
stuk lastiger zijn. ,,Het is heel mooi om
te zien en te ervaren hoe je samen kunt
groeien en elkaars expertise tot zijn recht
kan laten komen. NatuurSUPER staat voor
het delen van de weelde en het zorgen
voor de aarde en de mensen. Dat is in onze
tuinen belangrijk maar ook voor iedereen
die deelneemt aan NatuurSUPER. Samen
kunnen we grote stappen zetten om
Nederland mooier en leefbaarder te maken
en vooral te laten zien dat we samen
waarde creëren op braakliggende terreinen
en leegstaande gebouwen.”
Het NatuurSUPER DoeHetZelf Stappenplan
is tot en met 3 januari 2014 te bestellen
voor 18 euro in plaats van 25 euro exclusief
verzendkosten. Wil je hierbij ook het eerste
SUPERzine ontvangen, dan betaal je
20 euro exclusief verzendkosten.
Meer informatie vind je op de website
http://natuursuper.nu.
Foto
’s: B
art
Oos
terv
eld/
Iris
Lat
uasa
n
1 8 l i m b u r g s m i l i e u
jouw foto in dit tijdschrift? ben jij iemand die graag de natuur intrekt om foto’s te maken? en zou je het leuk vinden als je foto’s gepubliceerd
worden? stuur ons dan jouw mooiste foto door. wij plaatsen je beste natuurfoto in een volgende editie van
Limburgs milieu. uiteraard met naamsvermelding.
De foto’s moeten gemaakt zijn in Limburg en natuur, milieu of
landschap als thema hebben. Alleen digitaal aangeleverde foto’s
(>3 MB) worden geplaatst. Geef tevens een korte omschrijving van
de foto.
Door je foto in te sturen, geef je de Milieufederatie Limburg
toestemming om deze eenmalig te plaatsen in dit tijdschrift, vrij
van vergoeding maar uiteraard altijd met naamsvermelding. Stuur
je foto per e-mail naar: SML@milieufederatielimburg.nl o.v.v. ‘foto
Limburgs Milieu’.
Onderstaande prachtige natuurfoto is gemaakt door Luuk Belgers
(1986) uit Midden-Limburg. De bosuil is gefotografeerd in Vlodrop
in april 2013. Meer foto’s van Luuk vind je op www.natuuridee.nl.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 9
meer ruimte voor bomen in de ijzeren manNatuurgebied de ijzeren man in weert is nog aantrekkelijker gemaakt. de gemeente weert is trotse eigenaar van
het bos- en natuurgebied en heeft onlangs beheerwerkzaamheden laten verrichten in de ijzeren man.
Belangrijk onderdeel van de werkzaam-
heden was het uitdunnen van een deel
van het bos. Als een boom meer ruimte
krijgt, groeit deze beter en wordt hij dikker,
stabieler en vitaler. Hierdoor komt er ook
meer licht op de bodem wat een positieve
invloed heeft op de ondergroei van het
bos. Het bos wordt aantrekkelijker voor de
dieren en de recreanten door een toename
van boom- en struiksoorten, afwisseling
tussen licht en donker en open- en geslo-
tenheid.
Bij de uitvoering van de werkzaamheden
die de laatste drie maanden van 2013 in
beslag namen, is gestuurd op het behoud
en de versterking van de aanwezige
natuurwaarden. Er is gewerkt volgens de
‘Gedragscode zorgvuldig bosbeheer’. Dat
betekent dat nesten van roofvogels, spech-
ten en mieren, holen en zeldzame fl ora zijn
ontzien. Percelen zijn geïnventariseerd op
aanwezigheid van bijzondere soorten zodat
deze gespaard bleven.
Bomen die oorspronkelijk niet in het gebied
thuishoren zijn geveld. Hierdoor krijgt een
mooi inheems exemplaar de ruimte om
zich te ontwikkelen. Door deze aanpak
verandert het bos langzaam maar zeker
naar een bos met meer inheemse boom-
soorten. Het vellen gebeurt met uiterste
zorgvuldigheid om schade in het bosgebied
te beperken. Het hout wordt vervolgens in
de houtverwerkende industrie verwerkt of
gebruikt om energie op te wekken.
Op verschillende manieren wordt de IJzeren
Man als recreatiegebied opgewaardeerd.
Recent zijn nieuwe toegangsborden
geplaatst. Ook zijn de randen van diverse
vennen opgeschoond. En er vindt natuur-
lijke begrazing plaats met een kudde
schapen. Nog uit te voeren projecten zijn
het verbeteren van de bestaande oever-
beschoeiing en verdere uitdunning van een
deel van het bosgebied. (Bron: Gemeente
Weert / Bosgroep Zuid Nederland)
provincie draagt bij aan project tuinzicht Lichtenbergom de leefbaarheid en de groene voorzieningen in de buurt te stimuleren, hebben gedeputeerde staten besloten
maximaal 70 duizend euro beschikbaar te stellen voor het project tuinzicht Lichtenberg in maastricht-Heugem. Het
doel van dit project is om op buurtniveau samen te werken aan meer groen en gezonder voedsel in de wijk.
Gedeputeerde Noël Lebens noemt het project een uniek voor-
beeld waar leefbaarheid, burgerparticipatie, groen, educatie en
het bevorderen van de gezondheid samen komen. Aan de rand
van Heugem in Maastricht ligt de moestuin Tuinzicht Lichten-
berg. De tuin is het resultaat van een buurtinitiatief van twee
jaar geleden. Toen werd samen met de leerlingen van de Bernard
Lievegoedschool en OBS De Spiegel een plan gemaakt voor de
toekomst van de wijk. Bij de gesprekken met de kinderen uit de
wijk kwam veelvuldig de wens naar voren een moestuin op te
zetten. Waarom? Omdat een moestuin goed is voor de samen-
werking tussen buurtbewoners, de gezondheid van jong en oud,
de (bio)diversiteit en het groen in de wijk. Ook draagt het bij aan
voedselproductie dicht bij huis.
Een aantal actieve buurtbewoners is met deze plannen aan de
slag gegaan en heeft van Woonpunt Zuid een stuk land in beheer
gekregen voor vijf jaar. Met de moestuin wordt gewerkt aan het
zichtbaar, voelbaar en ‘behapbaar’ maken van natuur voor de
mens. In het project wordt tevens een verbinding gelegd tussen
mensen met en zonder beperkingen. Wanneer het goed loopt, kan
het een voorbeeld zijn voor een nieuwe aanpak die ook in andere
delen van Limburg navolging verdient. (Bron: Provincie Limburg)
2 0 l i m b u r g s m i l i e u
opknapbeurt parkbos bij jachtslot mookerheidevereniging Natuurmonumenten kan in het kader van de subsidieregeling Historische buitenplaatsen rekenen op een
bijdrage van de provincie Limburg van ruim 200 duizend euro voor het herstellen en renoveren van het parkbos bij
jachtslot mookerheide in mook en middelaar. met deze subsidie wordt het verwilderde parkbos rond het jachtslot
hersteld. Hierdoor krijgt het bosdeel ten noorden van de beide oprijlanen, tussen het jachtslot en de Heumense
baan, haar authentieke karakter en allure terug.
Gedeputeerde Noël Lebens is trots op de ruim vijftig historische
buitenplaatsen die Limburg telt. ,,Het zijn stuk voor stuk plekken
om tot rust te komen en van te genieten. In het kader van het
landelijk jaar van de buitenplaatsen in 2012 hebben we als
provincie geld uitgetrokken om de groene en landschappelijke
elementen van deze buitenplaatsen te herstellen en voor de
toekomst te behouden. Met deze opknapbeurt komt het histo-
risch ontwerp weer tot zijn recht en kunnen de mensen uit de
omgeving blijven genieten van deze unieke plek. Het restauratie-
werk levert bovendien een bijdrage aan de werkgelegenheid.”
Het ontwerp van het gehele complex Landgoed Mookerheide
dateert uit 1901. In de kale woeste heide verrees een jachtslot
met tuinen, parkbos en aangrenzend een uitgestrekt landgoed.
Toen Natuurmonumenten het landgoed in 1985 verwierf was van
een ‘landgoed’ nog nauwelijks sprake. Het parkbos en de tuinen
waren in vervallen staat en van het origineel ontwerp was dan
ook weinig meer te herkennen. Door mensenwerk is dit cultuur-
historische erfgoed ontstaan en met respect voor de bedenkers
van dit landgoed willen Natuurmonumenten en de Provincie
Limburg dan ook werken aan het behoud ervan. Daarbij wordt
een verbinding gemaakt tussen de cultuurhistorische aspecten
van een buitenplaats met de natuurlijke en landschappelijke
elementen zoals lanen, hagen, tuinkamers, borders en zichtlijnen
in de tuinen. (Bron: Provincie Limburg)
milieudefensie meet ‘rochelroute’ in maastrichtverkeersdeelnemers in de dorpstraat, de drukke verkeersweg in de wijk Heer-maastricht, ademen hoge concentraties
van het ongezonde ultrafijnstof in. dit blijkt uit metingen van milieudefensie. de milieuorganisatie heeft samen
met klaor Loch, de lokale actiegroep die opkomt voor gezonde lucht in maastricht en omgeving, gemeten hoeveel
ultrafijnstof er in de lucht zit tijdens een fietstocht door genoemde straat.
,,Omdat er geen norm is voor ultrafijnstof, nemen overheden
ook geen maatregelen,” aldus Ivo Stumpe, campagneleider
verkeer van Milieudefensie. ,,En dat terwijl veel mensen hier
last van hebben en iedereen weet wat de oorzaak is.” De door
Milieudefensie gemeten concentraties tonen aan dat vooral
vervuilend verkeer zoals vrachtwagens, scooters en oude diesels
veel ultrafijnstof uitstoten. Fietsers ademen die uitstoot direct
in. Gemeenten kunnen hier iets aan doen door het meest
vervuilende verkeer uit steden te weren met een efficiëntere
milieuzone en door schoon vervoer te stimuleren. De milieu-
organisatie wijst er op dat niet alleen fietsers maar ook
andere weggebruikers zoals automobilisten, voetgangers en
ov-reizigers te kampen hebben met ultrafijnstof. Op de website
www.milieudefensie.nl/rochelroutes zijn films van de routes te
zien waarbij direct zichtbaar is hoeveel ultrafijnstof de fietser
op elk moment inademt.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 1
Kort nieuwsvraagtekeNs bij fusie waterscHappeN
Een aantal partijen in het Limburgs Parlement zet vraagtekens bij de
fusie van de twee Limburgse waterschappen als dat leidt tot een
tariefstijging voor de burgers. De PVV verklaarde zich nu al tegen als
dat inderdaad het geval is. Dat bleek in een statencommissie. In het
coalitieakkoord staat dat de waterschappen Roer en Overmaas en
Peel en Maasvallei in 2015 moeten fuseren. Waterschap Roer en
Overmaas is tegen, maar het provinciebestuur houdt aan de fusie
vast. Wel is ze bereid die tot 2017 uit te stellen.
LLtb HeLpt moderNe boereN op oude Hoeves
De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) gaat boeren helpen
die op een moderne manier willen boeren op oude hoeves in Zuid-
Limburg. De LLTB zoekt ondernemers die plannen hebben om hun
bedrijf te verbouwen en tegelijkertijd het karakter van hun historische
boerderij willen behouden.
Deskundigen geven de boeren advies op het gebied van cultuur-
historie en landschap. Ze maken een ontwerp dat past bij de
bestaande bebouwing en het landschap rondom de boerderij, maar
dat ook functioneel is voor de hedendaagse agrarische bedrijfsvoering.
De bedoeling is dat de ontwerpen ook daadwerkelijk worden
uitgevoerd. De LLTB zoekt ook boeren die hun historische hoeve in
het verleden al dan niet met succes hebben verbouwd.
weer water door oude geuLarm iN guLpeN
Er gaat weer water stromen door de oude Geularm bij Gulpen. In de
19de eeuw werd de rivier verlegd langs kasteel Wittem en kwam de
oorspronkelijke loop van de Geul droog te liggen. De gemeente
Gulpen-Wittem, het waterschap Roer en Overmaas en de stichting Het
Limburgs Landschap presenteerden in september een plan voor de
opwaardering van het Geuldal tussen Wittem, Gulpen en Wijlre.
De bedoeling is om oude waarden in het landschap te herstellen, het
waterbeheer te verbeteren en het gebied aantrekkelijker te maken voor
toerisme. De kosten van het project bedragen 1,8 miljoen euro. Een
derde deel van dat bedrag wordt betaald door de Provincie Limburg.
opgeLapte uiLeN uitgezet iN de Natuur
Op de akkers rondom museumboerderij Nonke Buusjke in Schinveld
zijn in september bosuilen, steenuilen en torenvalken vrijgelaten. Veel
van deze vogels werden maanden geleden gewond binnengebracht
door vrijwilligers van Dierenbescherming Limburg bij het Belgisch-
Limburgse Natuurhulpcentrum in Opglabbeek. Volgens de Dieren-
bescherming waren de dieren voldoende opgeknapt om de vleugels
uit te slaan in hun nieuwe leefgebied: de Schinveldse Bossen.
veiLigHeid traNsport gevaarLijke stoffeN oNvoLdoeNde
Naar aanleiding van ongelukken met de nafta-leiding van Sabic heeft
het Graetheidecomité de veiligheid van dit soort leidingen bekeken
en dat blijkt niet zo best te zijn. Ook over de geplande ammoniak-
leiding naar de haven in Stein heeft de belangenorganisatie nog veel
vragen. Het Graetheidecomité heeft in oktober een gesprek met
veiligheidsdeskundigen van Sitech (DSM) gehad. Daar is de kwestie
uitvoerig besproken.
Heidekamppark iN steiN geopeNd
In november is het recreatie- en natuurgebied Heidekamppark tussen
Stein en Urmond officieel geopend en daarmee toegankelijk voor
publiek. Het veertig hectare grote Heidekamppark is één van de vier
landschapsprojecten waarin de gemeente Stein investeert. ,,Ondanks
dat er nog behoorlijk wat werkzaamheden op dit terrein in het
verschiet liggen, willen we het gebied toch al recreatief openstellen
voor publiek”, aldus de gemeente.
Binnenkort wordt gestart met de aanleg van de nieuwe entree in de
Heidekampweg, worden diverse oude rasters verwijderd en worden er
(in het kader van beheer en onderhoud) schapenrasters geplaatst.
Het natuurgebied wordt aangesloten op groengebieden in de omgeving
zoals de groenzone A2 en het Steinerbos. Ingezet wordt op de beleving
van dit veelzijdige gebied door het inrichten van onder andere rust-
punten en een klimaatpad. De cultuurhistorische onderdelen van de
veedrift blijven behouden en worden versterkt. Medio april 2014 staat
de afronding van een wielerparcours en een bikepark op de planning.
Ook wordt een tachtig meter lange voetgangers- en fietsbrug over
het spoor van Chemelot gerealiseerd. Met het landschapsproject
Heidekamppark is 1,3 miljoen euro gemoeid. De werkzaamheden
worden naar verwachting in de zomer van 2014 afgerond.
ikL gaat zicH ricHteN op LokaLe iNitiatieveN
Stichting IKL gaat zich meer richten op het ondersteunen van lokale
initiatieven. Het accent van IKL (Instandhouding Kleine Landschaps-
elementen) wordt daarmee verlegd van de uitvoering van het
landschapsbeheer naar het stimuleren en begeleiden van maatschap-
pelijke projecten. Toekomstige bezuinigingen van de provincie zijn
mede de oorzaak van de organisatieverandering. Vanaf 2016 krijgt
stichting IKL minder geld te besteden. Hoeveel de provincie kort op
de subsidie voor IKL is nog onduidelijk. Wel zullen een aantal van de
60 mensen die bij IKL werken, moeten vertrekken.
2 2 l i m b u r g s m i l i e u
concept-poL door gedeputeerde staten vastgesteldHet huidige provinciaal omgevingsplan Limburg (poL) dateert uit 2006 en wordt integraal herzien. Het poL bevat de
provinciale visie op de ontwikkeling van Limburg: wat is er nodig om de kwaliteit van de fysieke omgeving te verbeteren
om zo te komen tot een leef- en vestigingsklimaat van voortreffelijke kwaliteit?
De visie is tot stand gekomen in samenwerking met gemeenten
en regionale stakeholders. In bestuurlijke dialogen met verschil-
lende partners zijn ideeën voor de aanpak besproken. De resulta-
ten daarvan zijn verwerkt in het concept-POL, aangevuld met
gedachten over de concrete uitwerking, spelregels en kaartbeelden.
Het concept-POL is nog niet af. Er moeten nog witte vlekken
worden ingevuld. Voor een aantal onderwerpen (in het concept-
POL nader aangeduid) moeten nog stappen worden gezet. De
precieze aanpak (welke spelregels, hoe organiseren, welke instru-
menten) is nog onderwerp van discussie.
Het concept-POL 2014 staat online op de site van de provincie.
Volgens planning dient het nieuwe POL halverwege 2014 gereed
te zijn.
de milieufederatie Limburg zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. dit werk kan de milieufederatie doen dankzij overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de provincie Limburg en de Nationale postcode Loterij. vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden van de milieufederatie. momenteel is er een vacature voor een camera journalist (camjo). de milieufederatie wil middels korte filmpjes haar visie uitdragen op de sociale media facebook, twitter en Youtube. de camjo gaat daar een belangrijke rol in spelen.
Functienaam vrijwillig medewerker camera journalist (camjo) - videoredacteur (m/v)
Beschrijving De Milieufederatie Limburg is op zoek naar een vrijwilliger die als zelfstandige online camera journalist (camjo) - videoredacteur kan werken. Liefst met MBo+ of hBo werk- en denkniveau (bijvoorbeeld een opleiding
communicatie of journalistiek). Je hebt ervaring met fi lmen en video-editing en met het maken van korte inhoudelijke video’s voor websites
(reportage, nieuwsitems, interview). Je bent in het bezit van een rijbewijs en bereid om zelfstandig in Limburg op reportage te gaan. Je bent creatief, fl exibel en toont initiatief.
Wij zoeken een kandidaat die: - aantoonbare ervaring heeft met het maken van video-items (bijvoorbeeld professioneel, via lokale omroep of
hobbymatig) en actief wil blijven op zijn/haar vakgebied; - mondeling en schriftelijk communicatief sterk is; - zowel zelfstandig als in teamverband kan samenwerken; - ongeveer 5 dagen per maand beschikbaar is voor het maken van video’s (werktijden in overleg).
Extra eisen/wensen het bezit van een auto en eigen videocamera/montagemogelijkheden is in eerste instantie noodzakelijk. Beschikbaarheid vanaf 1 januari 2014.
Informatie voor meer informatie kun je bellen met Monique Demarteau (beleidsmedewerker communicatie Milieufederatie Limburg), tel. 0475 – 386 410. Bereikbaar op maandag tot en met woensdag.
Wat biedt de De Milieufederatie Limburg biedt: Milieufederatie? - een stimulerende en professionele omgeving waarin ruimte is voor initiatieven en collegialiteit; - een vrijwilligersovereenkomst met een collectieve ongevallen- en WA- verzekering; - onkostenvergoeding (reiskosten, telefoon e.d.), alsmede een attentiebeleid (deelname personeelsuitje, gebruik
faciliteiten kantoor)
STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG
Samen voor een mooi en duurzaam Limburg
milieufederatie Limburg zoekt vrijwilliger
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 3
prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht
Bovendien vroegen diverse Limburgse gemeenten, de provincie
Limburg en bedrijven, door middel van het doven of dimmen
van verlichting bij gebouwen of monumenten op hun manier
aandacht voor de lichtvervuiling. De gemeente Weert doofde bij-
voorbeeld de aanstraalverlichting van de Sint Martinuskerk en de
gemeente Kerkrade doofde de verlichting bij het gemeentehuis.
De Milieufederatie Limburg is blij met zoveel aandacht voor de
duisternis en het terugdringen van lichtvervuiling. op die manier
wordt de bewustwording vergroot en dat is goed voor de mens
en de natuur. in de nacht van 26 op 27 oktober konden alle
deelnemers genieten van de vele activiteiten. het zachte weer, de
heldere lucht, en niet te vergeten de inzet van alle organisatoren
en vrijwilligers heeft van de 9de nacht van de nacht een groot
succes gemaakt.
korte impressies vaN de activiteiteN
in De Meinweg in herkenbosch merkte Staatsbosbeheer dat zelfs
mensen uit nieuwstadt aan de pikdonkere wandeling deelnamen.
Bij FunForest venlo waren de deelnemers aan het nachtklimmen
razend enthousiast. nadat de klimmers enkele stations hadden
geklommen, waren ze gewend aan het donker en hoorde je overal
lachende mensen. een goed teken!
in Kasteelpark Born waren maar liefst 115 bezoekers, die vooraf
aan de nachtwandeling geboeid naar de lezing van astronoom
henk Bril hebben geluisterd.
van het nachtklimmen bij roccA Sport & Adventure stond een
leuk artikel in Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. Met 50
deelnemers was het een speciale nacht van de nacht voor hen.
het ivn Munstergeleen had een succesvolle donkere avond rond
de Windraak met in de nachtelijke heemtuin een klankschalen-
concert. er werd glühwein en warme chocomel geserveerd voor
de deelnemers.
De spannende tocht bij de scouting Lambertus uit reuver was
een groot succes met 125 deelnemers. De gemeente Beesel, waar
reuver deel van uit maakt, heeft de nacht van de nacht ook
weer als een leuke activiteit ervaren en ondersteunde het initia-
tief door de verlichting van veel openbare gebouwen en kunst-
werken te doven. er was nog een groep die vertrok vanuit reuver,
ivn De Steilrand. De organisatoren gingen vanaf de parkeerplaats
aan de Muiterdijk in reuver het nachtelijke duister in. op de
parkeerplaats werd nog een vleermuisspel gespeeld om duidelijk
te maken op welke manier vleermuizen hun prooi vangen in het
donker. Daarna vertrokken de deelnemers het bos in. Met vlagen
kwamen er koude en warme luchtstromen het pad op, een teken
dat er water in de buurt is in de kwelzones op de Steilrand, een
raar gevoel voor de wandelaars. het was een gevarieerde wande-
ling met uitleg over de sterren (er waren zelfs vallende sterren te
zien) en met proefsessies, onder andere een groen biertje waar
Lievevrouwenbedstro in verwerkt is!
in Meijel hield het ivn het sober en zagen de deelnemers de
invloed van al het licht op de omgeving. tevens kregen ze uitleg
over de gevolgen hiervan voor mens en natuur. het aantal deel-
nemers was de helft meer dan vorig jaar!
in nationaal Park De Maasduinen werd de groep begeleid door
tientallen glimwormpjes. een unieke ervaring voor de deelnemers.
in helden werd tijdens de wandeling én de picknick genoten van
een zeer mooie sterrenhemel.
De cursus nachtfotografi e door Photograag in Sevenum had een
dankbare groep deelnemers die veel geleerd hebben.
zaterdagnacht van 26 op 27 oktober vond de 9de editie
van de Nacht van de Nacht plaats, georganiseerd door
de Natuur en milieufederaties in alle provincies door
het hele land. in Limburg noteerde de milieufederatie
Limburg ruim 30 organisaties die activiteiten hadden
georganiseerd met naar schatting 1.100 deelnemers.
Foto
: Pho
togr
aag©
2 4 l i m b u r g s m i l i e u2 4 l i m b u r g s m i l i e u
het uitzonderlijke goede weer was perfect voor de lig- en zit-
oefeningen van de deelnemers bij Jos Kleijnen natuurcoaching in
Swalmen.
in Spaubeek vertrok een groep van ruim 50 deelnemers voor een
tocht door het donkere bos, die georganiseerd werd door het
ivn Spau-Beek. De zintuigen van de deelnemers werden meteen
op de proef gesteld. in het eerste stuk bos kon je merken dat
iedereen, vooral de kinderen, stiller werd. het lopen in het donker
vergde alle concentratie. vooral op het verschijnen van koeien in
een donkere wei was niemand voorbereid.
het ivn Maastricht, samen met het centrum voor natuur en
Milieu educatie (cnMe), genoot met alle deelnemers in de
natuurtuinen Jekerdal van een presentatie van de sterrenhemel
door de weer- en sterrenkundevereniging Galileo. Daarna werd er
gewandeld naar de Sint Pietersberg om te kijken naar de licht-
vervuiling richting Maastricht.
in Brunssum, bij ‘ruis en gespuis’ op de hei, vertrokken 100
deelnemers in groepjes. De vrijwilligers van het ivn Brunssum en
onderbanken kregen bij terugkomst te horen dat alle lopers wel
ergens van het ‘gespuis’ in het bos geschrokken waren.
Bij de ‘Smaak van de nacht’ in Sevenum konden de deelnemers
het mooie weer waarderen. er waren proeverijen uit de natuur
met pompoensoep na afl oop.
in Ulestraten werden de ruime 25 deelnemers aan de wandeling
boven op de Wijngaardsberg begroet door leden van de weer- en
sterrenkundevereniging Galileo. Met het heldere weer konden zij
prima uitleg geven over de sterren.
Foto
: Wim
Ver
dons
chot
noordelijker in nationaal Park De Groote Peel maakten de deel-
nemers onder begeleiding van de Peelgidsen een wandeling in
de donkere Peel. om zelf te ervaren hoe donker het wel niet was,
werden er opdrachtjes gedaan met blinddoeken.
ivn Kerkrade wandelde in Baalsbruggen (Kerkrade). onderweg
was het erg donker in de holle weg waar struikrovers op wacht
lagen. De kinderen knepen fl ink in de hand van de ouders. Bij
abdij rolduc werd een kort verhaal verteld over de geschiedenis
van het complex.
in het bezoekerscentrum Leudal werd een presentatie gegeven over
de ruimtevaart en de sterren met een boswandeling na afl oop.
Al met al een prachtige reeks van ervaringen met de nacht! Door
heel Limburg hebben deelnemers genoten van de nacht in al zijn
vormen. van genieten van de stilte of de geluiden van de nacht
tot het ervaren wat echt donker nu eigenlijk is en wat dat met
natuur en mens doet. reden temeer ieder jaar weer aandacht te
besteden aan de nacht van de nacht!
Lily van onna
Milieufederatie Limburg
deeL je meNiNg over de NacHt vaN de NacHt
vul de evaluatie in op www.nachtvandenacht.nl. Laat weten
wat jij van de nacht van de nacht activiteiten vond en maak
kans op een waardebon van Bever zwerfsport t.w.v. 500 euro.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 5 s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 5
Op zaterdag 16 februari organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg (NHGL) de 16de editie van de
Genootschapsdag. Deze vindt plaats in het Bisschoppelijk College Broekhin, Bob Bouwmanstraat 30-32 te Roermond.
kom naar de genootschapsdag op 16 februari
toe. Annemarieke Spitzen heeft het laatste
nieuws over de achteruitgang van de
vuursalamander.
Deelname aan de Genootschapsdag is voor
iedere natuurliefhebber gratis. Aanmelden
is niet nodig. Tijdens de lunch zijn belegde
broodjes te koop. Koffi e en thee zijn de
gehele dag verkrijgbaar. Meer informatie
krijg je via het Natuurhistorisch Genoot-
schap in Limburg, Godsweerderstraat 2 in
Roermond, tel. 0475-386470 of e-mail:
kantoor@nhgl.nl.
In de middag zijn er langere lezingen.
Patrick Hommel vertelt over de verande-
ringen in fl ora en vegetatie in de Zuid-
Limburgse hellingbossen. René Janssen
gaat in op het vleermuizenonderzoek
in de Vijlenerbossen. Harry Vossen vertelt
over de bosvlinders in het Weerterbos.
René Krekels zal ingaan op de toestand van
de hazelmuis in Limburg. Wilbert Bosman
vertelt over de problemen waarmee de
vuursalamander te maken heeft en Bart
Beekers licht het project ‘Dood doet leven’
De Genootschapsdag is voor iedereen,
zowel leden als niet-leden, gratis toegan-
kelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis
over de Limburgse fl ora en fauna bijspij-
keren. Dit jaar staan de Limburgse bossen
centraal. Daarnaast kun je contacten
leggen en vernieuwen met natuurliefheb-
bers uit de hele provincie en daarbuiten. In
de pauzes kunnen de groene markt en de
boekenstands bezocht worden.
Het programma start om 10.00 uur (zaal
open om 9.30 uur) en duurt tot 16.30 uur.
In het ochtendprogramma lichten leden
van de studiegroepen in korte presenta-
ties de bijzondere vondsten toe op hun
studiegebied. In de middag worden langere
lezingen verzorgd. De dag wordt feestelijk
afgesloten met een borrel. Het actuele
programma van de Genootschapsdag is te
vinden op de website van het Natuurhisto-
risch Genootschap in Limburg: www.nhgl.nl
onder de rubriek ‘Binnenwerk Buitenwerk’.
In het ochtendprogramma staan lezin-
gen op het programma over onder meer:
nachtvlinders, heidegebieden, boskrekels,
bevers en de grofgestreepte glimslak. Rond
12.00 uur is er een lunchpauze en kunnen
deelnemers de stands bezoeken van o.a.
Vereniging Natuurmonumenten, Stichting
Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer,
Stichting Ark en de de Zoogdiervereniging. Fo
to’s
: Ola
f 0p
den
Kam
p
Het GroenHuis
2 6 l i m b u r g s m i l i e u2 6 l i m b u r g s m i l i e u
Schoolkinderen en dorpsbewoners van Ven-Zelderheide (Gennep) waren op 20 november bij de aanplant van een grote
ouderwetse hoogstamboomgaard, indachtig de wens van de vorig jaar overleden eigenaresse van het weiland, Ada Harmsen.
Een opmerkelijk initiatief, dat een ereplaats krijgt in de campagne Bloesemlint van IKL.
Een ouderwetse boomgaard met hoog-
stamfruitbomen in een parkje achter de
kapel, dat had Ada Harmsen (1953-2012)
voor ogen in het voorjaar van 2012.
Toegankelijk voor jong en oud. Een plek
om tot rust te komen. Mogelijk zou de
steenuil zich er gaan thuis voelen. Dat
was haar droom voor de wei bij het sauna-
bedrijf dat ze in 25 jaar tijd met haar man
Hans Pijpers opbouwde. De grond lag er
klaar voor. Maar de tijd om die wens in
vervulling te laten gaan, was haar niet
gegund. Eind augustus 2012 overleed
ze aan kanker. Nu, vijftien maanden na
de crematie, wordt de wens van Ada
werkelijkheid. Rond een eerder geplante
opmerkelijk initiatief bloesemlint in gennep
Het handelen in ‘groen’ leverde de aan-
wezige bedrijven en maatschappelijke
organisaties maar liefst 83 matches op. De
beursvloer werd georganiseerd door IVN
samen met ABN AMRO, CITAVERDE College,
Kamer van Koophandel Limburg, Kids Uni-
versity for Cooking en Regio Venlo.
Bedrijven en maatschappelijke organisa-
ties handelden in goederen en diensten,
Op 13 november 2013 vond de eerste
maatschappelijke beursvloer in de
regio Venlo plaats bij ABN AMRO
in Venlo. De opkomst was groot en
het bruiste van de energie; ruim 100
mensen van bijna zestig verschillende
organisaties waren aanwezig bij de
beursvloer Lekker Groen Doen.
eerste beursvloer regio venlo levert 83 matches op
herdenkingsboom zijn liefst dertig fruit-
bomen op hoogstam aangeplant.
De aanplant is mogelijk in het kader van het
Bloesemlint dat IKL in de provincie Limburg
met de steun van vele betrokkenen aan
het uitrollen is. Hoogstamboomgaarden
geven al eeuwenlang cachet en kleur aan
Limburg. Veel mensen zijn vergroeid met
de cultuur in en rond de boomgaarden. Tot
enkele decennia geleden hadden de meeste
mensen met een huisweide fruitbomen op
een hoge stam. De liefde voor en de kennis
van de fruitsoorten en hun toepassingsmo-
gelijkheden komt gelukkig weer terug. In
het kader van het Bloesemlint verbindt IKL
het verhaal en de beleving van de boom-
gaarden met nieuwe generaties. Dat gebeurt
door burgers en bedrijven te inspireren tot
aanplant en herstel, door het houden van
plantevenementen, maar ook door de kennis
via cursussen door te geven.
allemaal gericht op duurzame voeding,
educatie en leefomgeving. De ‘handel’ met
gesloten portemonnee leverde verras-
sende matches op. Zo sloot men deals om
duurzaam voedsel te verbouwen zoals
pastinaakchips, om Maasoevers op te scho-
nen, buurten en speeltuinen te vergroenen,
mankracht uit te wisselen, locaties beschik-
baar te stellen en ‘groene’ leerlijnen door
te ontwikkelen. ,,Dat is het leuke van een
beursvloer: je ontmoet nieuwe partijen en
gaat onverwachte samenwerkingen aan.
Op de beursvloer komen de beste initiatieven
rondom natuur en milieu tot stand”, aldus
Jan Loonen, wethouder gemeente Venray.
Notaris Martens bekrachtigde alle gemaakte
matches. ,,Met een match geef je aan
dat je met een partij verder in gesprek
wilt gaan of wilt samenwerken. Door die
afspraken vast te leggen, stimuleer je part-
ners ermee aan de slag te gaan. Dat leidt
hopelijk tot mooie, duurzame samenwer-
kingsverbanden waardoor we de regio ver-
sterken”, vertelt Ine van Huet, projectleider
van IVN Limburg. Dat in de regio behoefte
is aan die samenwerking, blijkt ook uit het
enthousiasme van de deelnemers voor een
vervolg van de beursvloer in 2014.
Meer informatie vind je op de website
www.lekkergroendoen.nl/beursvloer.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 7
De Natuurwerkdag in Limburg die op
2 november werd gehouden, heeft
een recordaantal van meer dan 1.450
deelnemers opgeleverd. Op de 42 loca-
ties in Limburg was de opkomst groter
dan aanvankelijk verwacht.
Handen uit de mouwen op Natuurwerkdag
Het GroenHuis
hei-opschoningsactie op de Schaaksheide
met onder meer hulp van atletiekvereniging
de Peelrunners en aan de Grote Molenbeek
waar werd gewerkt door de Groengroep
Sevenum. In Peel en Maas ging Jeugd en
Natuur Maasbree op enthousiaste wijze
met een grote groep jongeren aan de slag
in hun adoptieproject. In het dal van de
Kwistbeek werd men ontvangen door het
IVN Helden waar kikkerpoelen werden
vrijgemaakt.
Ook elders in Limburg werd er hard gewerkt.
In Roermond zette de werkgroep Driestruik
een scoutinggroep aan het werk om het
leefgebied van de knoflookpad te herstel-
len. Op de Melickerheide hielp bijna het
voltallige personeel van een bedrijf mee
om het heideterrein te herstellen.
De hoogstambrigade Susteren werkte aan
rustplekken voor vlinders. In Weert was
men op de locatie Tungelderwallen hard in
de weer om het stuifduin open te maken.
In Sittard-Geleen snoeiden vrijwilligers
Er is op de Natuurwerkdag veel werk verzet.
Landschapsbeheer Nederland, de initia-
tiefnemer, stelt dat de vrijwillige inzet van
lokale mensen, van jong tot oud, onmis-
baar is voor het behoud en herstel van
het landschap. „Mensen spannen zich in
omdat ze het van waarde vinden voor hun
eigen omgeving”. Vaak gebeurt dat vanuit
het besef dat wat eenmaal weg is niet snel
meer terugkeert. Samen met partners als
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en
Limburgs Landschap zet Landschapsbeheer
Nederland zich in voor het voortbestaan
van het vrijwilligerswerk. Dit werd in 2013
gedaan met de actie ‘Ik wil dit blijven doen’.
In Limburg coördineert IKL de jaarlijkse
Natuurwerkdag. In het noorden gingen de
handen stevig uit de mouwen. In Bergen
werden deelnemers welkom geheten op
’t Quin waar de heide vrijgemaakt werd
van bomen. Venray had maar liefst drie
prachtige werkplekken in de aanbieding.
Op de Heidsepeel maakten de vrijwil-
ligers oude boerenturfputten vrij. Op
de Paardenkop bij Ysselsteyn verbeterde
men het leefgebied van hagedissen. In de
Boshuizerbergen werden de waggelberen
(Jeneverbessen) weer vrijgesteld.
In Venlo werkten de vrijwilligers in het
brongebied van de Aalsbeek bij Belfeld.
Horst aan de Maas was wederom stevig van
de partij met twee werkplekken: bij een
samen met IVN Land van Swentibold
een hoogstamboomgaard in Obbicht. In
Schinnen knapte het IVN Spau-Beek een
oud parkbos op. Iets oostelijker werd in
Onderbanken voor de eerste maal bij
de nieuwe visvijver van de Schinveldse
bossen gewerkt. In Simpelveld werkten
de vrijwilligers aan de Miljoenenlijn.
In Nuth ging het IVN knotten langs
de Platsbeek. In Gulpen-Wittem werd
een feestelijke aanplant van Italiaanse
populieren verzorgd door schoolkinderen
bij de Eyser plantage. In Maastricht ging
onder leiding van het CNME een grote
groep vrijwilligers aan het werk om het
biotoop voor de muurhagedis te herstellen
bij de vestingswerken. In Stein werkte de
vaste werkgroep van het IVN Elsloo aan de
Hemelbeek en werd een nieuw wandelpad
aangelegd door de Werkgroep voor
Dorpsontwikkeling Meers. Meer informatie
over de Natuurwerkdag en de actie ‘Ik
wil dit blijven doen’ vind je op de website
www.natuurwerkdag.nl.
2 8 l i m b u r g s m i l i e u
terugkeer bedreigde dagvlinder in maasdal
waardevolle restauratie fruitboomgaard thorn
Vijf jaar geleden begon IKL op basis van
een beschermingsplan van de Vlinderstich-
ting in Maastricht met het verbeteren van
In het witte stadje Thorn zijn
medewerkers van IKL gestart met de
restauratie van de oude fruitboomgaard
bij buitenplaats Huize Groenenberg. In
de oude hooi- en appelweide zijn naast
de stokoude appelbomen 19 nieuwe
hoogstamfruitbomen geplant. Het gaat
om een breed fruitassortiment. Een
speciaal plekje wordt ingeruimd voor
de authentieke Reinette de Thorn, een
geschenk van de buurtvereniging De
Waterkant in Thorn.
Huize Groenenberg ligt schilderachtig in
het dal van de Thornerbeek. Vroeger vorm-
de het met de Kleine en Grote Hegge een
geheel van buitenplaatsen aan de zuidrand
van Thorn. Het pand werd voor de eerste
keer vermeld in 1347. Toen was er al sprake
van boomgaarden voor en achter het huis.
De nog resterende appelbomen zijn gega-
randeerd ouder dan zestig jaar. In historisch
opzicht is het niet alleen een zeer waarde-
volle restauratie van de oude boomgaard,
maar leidt het ook tot een landschappelijke
opwaardering van het monumentale pand
aan de rand van het stadje.
In het Maasdal bij Maastricht heeft de stichting IKL twee leefgebieden voor de
veldparelmoervlinder gemaaid. Dat gebeurde bij het Cannerbos en langs het kanaal
bij de sluis van Limmel. De veldparelmoervlinder is een van de meest bedreigde
dagvlinders van Nederland. De laatste jaren komen er vanuit het Waalse deel van
de St. Pietersberg en Lanaken echter weer veldparelmoervlinders naar Limburg.
Hoogstamboomgaarden geven al eeu-
wenlang cachet en kleur aan het witte
stadje Thorn. Her en der zijn nog diverse
oude boomgaarden aanwezig. In Thorn
zijn ook veel mensen vergroeid met de
cultuur in en rond de boomgaarden, met
het snoeien, het plukken, het op de markt
brengen van het fruit en met fruit voor
eigen gebruik.
Over het oude Huis Groenenberg is weinig
bekend. Kanunniken bewoonden het
gebouw dat in 1756 nog als ´slot´ betiteld
werd. In de achttiende eeuw zou het ver-
vangen zijn door een nieuw buitenhuis.
Op kaarten van 1828 was er zelfs een
gracht rondom het slot. Het pand was
vroeger eigendom van het Stift Thorn en
heeft gefungeerd als kloostergebouw en
bejaardenoord. In Huize Groenenberg is
sinds 1981 de gebedsgemeenschap Foyer
de Charité Marthe Robin gevestigd.
de leefomstandigheden voor de veldparel-
moervlinder. Elk jaar wordt het maaibeheer
herhaald en dit heeft succes. De dagvlinder
vliegt vooral in laagblijvende graslanden
waar veel smalle weegbree groeit. De rup-
sen hebben hoog gras nodig om te kunnen
overwinteren en om zich te verpoppen.
Daarnaast bestaat het leefgebied van de
veldparelmoervlinder uit open kale stukjes
grond, bloemrijke ruigten met voldoende
nectarplanten en verspreid liggende
struiken en bosranden die voor beschutting
kunnen zorgen.
De twee gebieden die door IKL beheerd
worden, maken deel uit van een netwerk
van terreinen die in potentie geschikt zijn
als leefgebied van deze zeldzame vlinder-
soort. Het gebied strekt zich van de Sint
Pietersberg uit tot aan de Grensmaas
in noordelijke richting. De laatste jaren
worden er ook weer vlinders gezien rond
de Bemelerberg.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 9
Activiteitenoverzicht 2014Natuur en milieu zijn volop in beweging. onderstaand vind je een overzicht van activiteiten en evenementen die
de milieufederatie of andere groene organisaties organiseren in 2014. ontbreekt er een activiteit in dit overzicht?
stuur dan alle relevante informatie hierover naar: sml@milieufederatielimburg.nl. voor meer informatie, volg de
milieufederatie op twitter of facebook.
Het GroenHuis
januari18-01 tuinvogeltelling
19-01 Vogelbescherming Nederland en Sovon
Vogelonderzoek Nederland organiseren op 18 en
19 januari de Nationale Tuinvogeltelling. Tel in dit
weekend 30 minuten lang de vogels in je tuin en
geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl.
februari 16-02 genootschapsdag NHgL
De Genootschapsdag is voor iedereen gratis
toegankelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis
over Limburgse flora en fauna bijspijkeren. Dit jaar
staan de Limburgse bossen centraal. In de pauzes
kunnen de groene markt en de boekenstands
bezocht worden. De Genootschapsdag vindt
plaats in het BC Broekhin in Roermond.
juli 13-07 big jump
Op zondag 13 juli springen in heel Europa
duizenden mensen in het water voor schone
rivieren, beken en meren. De Natuur en
Milieufederaties organiseren de Big Jump in
Nederland.
oktober 25-10 Nacht van de Nacht
Tijdens de Nacht van de Nacht worden op
honderden plaatsen in Nederland activiteiten
georganiseerd die de schoonheid van echte
duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht
is een jaarlijks terugkerend evenement en wordt
georganiseerd door De Natuur en Milieufederaties
in samenwerking met Natuur & Milieu.
zeldzaam bont dikkopje profiteert van bosrandbeheer Leudal
Het bont dikkopje is een vlinder die op
sommige plaatsen in dit gebied voor-
komt langs bosranden en bospaden. De
vlinder moet het hebben van vochtige
graslanden en bloemrijke begroeiingen.
Door verdroging en het dichtgroeien
van bosranden en open plekken is de
vlinderpopulatie de laatste decennia
sterk afgenomen. Niet alleen de aantal-
len vlinders, maar ook de leefgebieden.
De vlinders komen alleen nog voor in de
Midden-Limburgse peelgebieden, in de
gemeente Onderbanken (Schinveld) en
verder nog in Noord-Brabant, Twente en
de Achterhoek. Voor het afzetten van
de eitjes is het bont dikkopje aangewe-
zen op planten als het pijpestrootje en
In Leudal heeft IKL herstelwerk uitgevoerd voor het bont dikkopje, een vrij zeldzame vlinder. In de randen van bospercelen is
hiervoor op kleine schaal gekapt. De bosjes liggen in de omgeving van de Neerpeelbeek tussen Caluna en de Hollander in de
voormalige gemeente Heyhuysen. Daarnaast vond heideherstel plaats in een tussenliggend perceel.
hennegras. Hier kunnen de rupsen zich
voeden en verpoppen. Omdat het om een
kwetsbare vlinder gaat, spreidt IKL het
werk over enkele jaren.
3 0 l i m b u r g s m i l i e u
De uitspraak van de Raad van State van 4 september 2013
betekent dat de Provincie Limburg aan de slag kan voordat de
bestuursrechter een definitieve uitspraak heeft gedaan over
het totale plan voor de Buitenring. Het nieuwe wegtracé mag
echter niet in gebruik worden genomen. Eerst moet de definitieve
uitspraak over de Buitenring worden afgewacht. Dat geldt niet
voor de rotonde bij Avantis. Die mag meteen na de aanpassing in
gebruik worden genomen.
Omdat eerst een uitspraak van het Europese Hof van Justitie
wordt afgewacht over de verbreding van de A2 tussen Eindhoven
en Den Bosch (met een vergelijkbare problematiek wat betreft
stikstofdepositie), vreesde de provincie negatieve gevolgen
doordat de uitspraak over de Buitenring te lang zou gaan duren.
Vandaar dat zij verzocht om de schorsing die de Raad van State
eind 2012 had uitgesproken, ongedaan te maken. Ondanks verzet
van de Milieufederatie Limburg, Natuurmonumenten, lokale
natuur- en milieuorganisaties en tal van burgers heeft de Raad
van State het verzoek van de provincie Limburg gehonoreerd.
In totaal moeten honderden bomen wijken voor de nieuwe weg.
Begin november is gestart met de kap van de bomen langs de
Brunssummerweg bij Amstenrade, ondanks verzet van actievoer-
ders. Het neerhalen van de monumentale eiken betekent een
onherstelbare aantasting van het landschap ter plekke. Ook in
Amstenrade moeten twee rijen eeuwenoude eiken langs de Allee
gekapt worden. De gemeente Schinnen ziet een massale kap van
deze bomen niet zitten, omdat die een belangrijk onderdeel vormt
van het ‘beschermd dorpsgezicht Amstenrade’. Daarom heeft de
gemeente deze bomen onlangs een beschermde status gegeven.
Na overleg met de provincie is besloten dat een deel van de
bomen gespaard kan blijven.
Het is vreemd dat de Raad van State akkoord is gegaan met een
dergelijke aantasting van natuur en landschap, voordat een defi-
nitieve uitspraak is gedaan over het wel of niet doorgaan van de
Buitenring. De Provincie Limburg loopt hiermee een groot risico.
Als de Raad van State over anderhalf jaar tot de conclusie komt
dat de stikstofproblematiek bij het Geleenbeekdal en de Bruns-
summerheide niet opgelost kan worden en de resterende delen
van de Buitenring niet aangelegd mogen worden, dan liggen er
verspreid in Parkstad onbruikbare stukken 2x2-baans autoweg die
een negatieve invloed hebben op verkeersveiligheid, leefbaarheid,
natuur en milieu.
De Milieufederatie Limburg en Natuurmonumenten hebben vorig
jaar het alternatief ‘Parkstad Bereikbaar, Leefbaar en Groen’
opgesteld dat elementen bevat om de verkeersknelpunten in de
provincie Limburg start met aanleg buitenring op 4 september jongstleden gaf de raad van state de provincie Limburg toestemming om te starten met de aanleg
van delen van de buitenring parkstad. Het gaat om een zes kilometer lang wegtracé tussen amstenrade en brunssum
en de aanpassing van een rotonde bij avantis. in november zijn de eerste werkzaamheden begonnen, onder meer het
kappen van bomen die moeten wijken voor de buitenring.
regio Parkstad veel goedkoper op te lossen, met aanzienlijk minder
schade voor natuur en milieu. Beide organisaties blijven bereid
om met de provincie Limburg in overleg te treden over nadere
uitwerking van hun variant.
Bart Cobben
Milieufederatie Limburg
miNder bomeNkap aLLee iN amsteNrade
De gemeente Schinnen en de Provincie Limburg hebben
samen met Mno vervat een aangepast ontwerp voor de Allée
in Amstenrade gemaakt. in dit plan worden meer bomen
gespaard, wordt de structuur van het beschermd dorpsgezicht
gerespecteerd en wordt het verkeer in veilige banen geleid.
De gemeente Schinnen kon zich niet vinden in het
oorspronkelijke ontwerp, omdat er te veel bomen gekapt
zouden worden. in goed overleg is vervolgens gekeken naar een
alternatief plan met minder kap en het zoveel mogelijk in stand
houden van de structuur van het Kasteellaantje.
in het nieuwe ontwerp worden in plaats van oorspronkelijk
39 bomen nu 15 bomen gekapt. Aan de zuidzijde van de
gereconstrueerde Allee worden 24 nieuwe bomen aangeplant.
het Kasteellaantje blijft haar functie als cultuurhistorisch
verlengstuk van het kasteel behouden.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 1 s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 1
Kort nieuws1,3 miLjoeN voor Nieuwe eNergieprojecteN iN parkstad
Parkstad Limburg heeft 1,3 miljoen euro uitgetrokken voor vier nieuwe
energieprojecten in die regio. Het gaat om een duurzaamheidswinkel
in Heerlen, enkele zonnepanelen-initiatieven in Brunssum en
Landgraaf, de energietuin bij het Continium in Kerkrade en het project
Modlar testwoningen. De vier projecten hebben volgens Parkstad
Limburg een meerwaarde voor de regio als het gaat om nieuwe en
duurzame energie. Ook leiden ze tot een actieve betrokkenheid van
burgers en het bedrijfsleven. De projecten beginnen in 2014.
petitie tegeN LosLateN dierrecHteN
Natuur- en milieuorganisaties (onder wie de Milieufederatie Limburg)
hebben de Tweede Kamer in oktober een petitie aangeboden om vast
te houden aan het maximum aantal te houden kippen en varkens. De
regering wil deze zogeheten dierrechten loslaten. Maar volgens
directeur Hans Heijnen van de Milieufederatie leiden meer dieren
ertoe dat de milieuwinst door duurzamer te werken, weer verloren
gaat. Voor de zomer ondertekende de Milieufederatie samen met de
provincie en de LLTB een manifest voor een evenwichtige veehouderij.
Daarin is onder meer afgesproken jaarlijks de stand van zaken in
Limburg te monitoren op het gebied van geurhinder, fijnstof en
ammoniakuitstoot. Heijnen is bang dat daarbij de seinen niet op
groen maar op rood staan door het nieuwe regeringsbeleid.
gezameNLijk waterbeHeerspLaN
Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei gaan
samen één waterbeheersplan 2016-2021 maken voor de hele provincie
Limburg. Hoewel er ook al bij eerdere waterbeheersplannen samenge-
werkt werd, maakten de beide waterschappen tot nu toe elk een eigen
plan. Het besluit om samen één nieuw waterbeheersplan te maken is
een logische uitwerking van ‘Water in beweging’, de gezamenlijke visie
op waterbeheer in Limburg in 2020. Hiervoor is een projectorganisatie
ingericht met medewerkers van beide waterschappen.
Het voorbereidende werk startte in 2013. In het voorjaar van 2015
wordt het plan officieel ter visie gelegd. In december 2015 moet het
plan officieel zijn vastgesteld. Het deel dat betrekking heeft op de EU
Kaderrichtlijn Water wordt opgenomen in het stroomgebiedsbeheers-
plan Maas. Het waterbeheersplan wordt overigens gelijktijdig en in
afstemming met het Provinciaal Waterplan 2016-2021 opgesteld.
proviNcie mag edeLcHemie verder opruimeN
De Provincie Limburg mag beginnen met de verdere sanering van
het terrein van recyclingbedrijf Edelchemie in Panheel. Dat heeft de
voorzieningenrechter in Roermond bepaald. Afvalverwerker Sita is
in opdracht van de provincie gestart met het opruimen van de
resterende kleine 10.000 ton gevaarlijke afvalstoffen op het
voormalige bedrijfsterrein. Eigenaar Leo Nevels wilde een half jaar
extra om die afvalstoffen zelf af te voeren. Eerder ruimde hij zelf al
een deel op. Maar de provincie weigerde die extra termijn omdat ze
er geen vertrouwen in heeft dat dit gebeurt. De rechtbank keurde
een nieuw plan goed. Verder bepaalde zij dat Edelchemie en de op
het terrein gevestigde verffabriek Phoenica als één bedrijf mogen
worden beschouwd. Dat maakt het verhalen van de kosten
eenvoudiger omdat Edelchemie en Phoenica formeel op naam staan
van verschillende leden van de familie Nevels. De kosten van de
bovengrondse sanering bedragen zes tot zeven ton.
peeL eN maasvaLLei Niet meer tegeN fusie
Waterschap Peel en Maasvallei heeft het verzet opgegeven tegen
een fusie met Waterschap Roer en Overmaas, aldus PvdA-gedepu-
teerde Bert Kersten na gesprekken met de twee waterschappen.
Voorwaarde is wel dat de fusie dan op 1 januari 2017 ingaat en niet
al in 2015. Voor de gedeputeerde is dat geen probleem. Tot nu toe
was Peel en Maasvallei tegen omdat een fusie niet noodzakelijk zou
zijn. De huidige waterschappen zouden naar behoren functioneren
en kostenefficiënt zijn. Het Waterschap Roer en Overmaas is nog
niet om. In november nam het bestuur een standpunt in naar
aanleiding van de nieuwe situatie. Zij ziet een fusie voorlopig niet
zitten.
aNderHaLve toN proviNciegeLd voor LaNdgoed
kruisdoNk
Landgoed Kruisdonk in Maastricht kan rekenen op bijna anderhalve
ton subsidie van de Provincie Limburg. Met het geld wordt het
landgoed opgeknapt, ook komt er een verbinding tussen de
buitenplaats en de omgeving. Het werk maakt deel uit van het plan
om de Landgoederenzone Maastricht om te bouwen tot een
aantrekkelijk gebied voor wandelaars en fietsers. Landgoed
Kruisdonk werd eind 19de eeuw gebouwd, en was lang eigendom
van de rijke Maastrichtse porseleinfamilie Regout.
3 2 l i m b u r g s m i l i e u
werkgroep behoud de peel wint beroepen bij raad van state werkgroep behoud de peel (wbdp) heeft in november twee belangrijke beroepen bij de raad van state (rvs)
gewonnen. Het ging om vergunningen volgens de Natuurbeschermingswet die door de provincie Limburg en
provincie Noord-brabant waren verleend voor uitbreiding van veehouderijbedrijven.
Provincie Limburg stelde dat door de vergun-
ningverlening de uitstoot van stikstof niet
toenam. De uitstoot was volgens haar niet
hoger dan de waarde die aanwezig was op
de ‘referentiedatum’, zijnde het moment dat
de Peel beschermd werd volgens de Europese
Vogelrichtlijn (juni 1994) en de Habitatrichtlijn
(december 2004). WBdP ontdekte echter dat
er na die referentiedatum door de gemeente
een nieuwe vergunning verleend was, waarbij
de uitstoot duidelijk was gedaald. Volgens
de provincie mocht nu de uitstoot weer
toenemen, omdat het niet meer werd dan de
waarde die tijdens de referentie aanwezig was.
Dit mag volgens WBdP niet. Indien er na de
referentiedatum een nieuwe vergunning is
verleend voor minder, dient uitgegaan te
worden van die laagste waarde. Er is dan geen
recht meer op het niveau van de referentie-
datum. De Raad van State gaf WBdP hierin
volkomen gelijk. Andere provincies (onder wie
Noord-Brabant) pasten op dezelfde wijze de
richtlijnen toe als Limburg. Ook deze provin-
cies mogen die handelwijze nu dus niet meer
toepassen. De Raad van State heeft er een
stokje voor gestoken.
WBdP had tevens vier beroepen ingediend
tegen de Provincie Noord-Brabant. De pro-
vincie stelde dat de vergunningen verleend
konden worden, omdat er gesaldeerd was met
haar ‘depositiebank’. In die bank worden door
de provincie vergunningen verzameld van
bedrijven die gestopt zijn. Bedrijven die willen
uitbreiden, krijgen een bepaalde waarde uit die
bank toebedeeld. Per saldo neemt daardoor
volgens de provincie de stikstofbelasting op de
Europees beschermde natuur niet toe.
WBdP betoogde bij de Raad van State dat die
bank niet voldoet aan de Europese eisen. De
intrekkingen die in de bank zitten, zijn door de
provincie namelijk enkel getoetst aan de refe-
rentiedatum van de Habitatrichtlijn (december
2004). Voor onder meer de Peel had de provin-
cie ze ook moeten toetsen aan de datum van
de Vogelrichtlijn, zijnde 10 jaar eerder (juni
1994). Dat is niet gebeurd. De Raad van State
gaf WBdP ook hierin gelijk.
Tevens kreeg WBdP van de Raad van State
gelijk op de volgende punten:
- De provincie mag alleen intrekkingen ge-
bruiken die gedaan zijn na het moment dat
haar verordening met de depositiebank van
start ging. Dat is volgens de Raad van State
vanaf 29 september 2009. De provincie had
ook vergunningen gebruikt die al eerder
waren ingetrokken (vanaf december 2004).
- Ook had de provincie onterecht verzuimd
om na te gaan of de bedrijven waarvan de
ingetrokken vergunning in de bank waren
gedaan, nog wel bestonden.
- Het gewonnen beroep tegen de Provincie
Limburg betekent bovendien dat de provin-
cie had moeten nagaan of de emissie die in
1994-2004 vergund was, tot het moment
van intrekking steeds vergund is gebleven.
Het kan zijn dat WBdP straks nog op een
ander punt van de Raad van State gelijk krijgt.
WBdP had in haar beroep betoogd dat bij het
rekensysteem van de provincie de stikstofneer-
slag weliswaar gemiddeld genomen op de Peel
gelijk blijft, maar dat het daarbij kan voorko-
men dat de belasting op het ene deel van de
Peel toeneemt en op andere delen afneemt.
Volgens WBdP is dit in strijd met de Europese
richtlijnen. Delen van het gebied kunnen zo
opgeofferd worden ten gunste van andere.
De habitat wordt er in feite kleiner door. De
RvS heeft hierover naar aanleiding van een
andere zaak ‘prejudiciële’ vragen gesteld aan
het Europese Hof. De Raad van State stelt dat
ze hierover daarom nu nog geen uitspraak
kan doen. Afhankelijk van het antwoord van
Europa kan WBdP hierin later dus nog gelijk
krijgen.
WBdP had in haar beroepen ook aangevoerd
dat het systeem van de provinciale depositie-
bank niet inzichtelijk is. Indien de provincie
stelt dat de uitbreiding vergund kan worden
omdat er uit de bank voldoende gesaldeerd is,
kan niemand dat afdoende controleren. Helaas
werd dit argument door de RvS ongegrond
verklaard. De provincie mag volgens de RvS op
haar eigen (niet inzichtelijke, niet door derden
narekenbare) wijze werken. Op dit punt moet
de burger dus maar blind vertrouwen op de
overheid.
Wellicht betekenen de door WBdP gewonnen
beroepen het einde van de Brabantse Veror-
dening met de depositiebank. Als de provincie
er mee verder wil gaan, zal ze de hele invulling
van de bank opnieuw moeten gaan beoorde-
len en herberekenen. Dat betekent nogal wat.
Het kan best zijn dat de provincie ermee gaat
stoppen en besluit te wachten op de door
het Rijk aangekondigde Programmatische
Aanpak Stikstof (PAS). Wanneer de PAS door
gaat, zal WBdP weer in actie moeten komen.
De PAS zal namelijk enkel extra eisen stellen
aan de techniek (bijvoorbeeld luchtwassers).
Tegelijkertijd wil de overheid toelaten dat de
veestapel in de Peelregio verder kan groeien.
Dan wordt er met de PAS helemaal geen
reductie bereikt. Zelfs zonder groei van de
veestapel is de mogelijke reductie door de
PAS al veel te mager, namelijk slechts zo’n 10
procent. De overheid wil nog steeds niet inzien
dat de enige oplossing voor de problematiek
bestaat uit een drastische vermindering van de
veestapel.
Werkgroep Behoud de Peel
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 3
De waarde van snijmaïs stijgt nu onze oosterburen gebrek aan
landbouwgrond hebben door de enorme vraag naar snijmaïs als
energiebron. Dit gaat ongetwijfeld leiden tot extra maisaanbouw in
onze regio. Dit kan ook de speciale energiemaïs zijn die wel 5 meter
hoog wordt. Duitse ondernemers bieden tot 1.000 euro per hectare
om in Limburg maïs te kunnen verbouwen. Langs de grens van
Limburg met Duitsland tussen Vaals en Mook liggen 50 grote Duitse
biogasinstallaties die behoefte hebben aan snijmaïs. Bovendien wordt
gewerkt aan nieuwe installaties. Het is lonend om de maïs tot 50 kilo-
meter van de vergistingsinstallatie te verbouwen. Dus Limburgse
landbouwgrond is een interessante optie voor de biogasinstallaties in
het Duitse Nordrhein-Westfalen.
In Limburg staan slechts 9 installaties die werken met (co)vergisting.
Hierbij wordt een mix van landbouwgewassen en mest ingezet als
grondstof. Door een terughoudend subsidiebeleid is biogas uit maïs
door (co)vergisting in Nederland minder aantrekkelijk. Hierdoor wordt
het interessant om mest en snijmaïs (en in de toekomst energiemaïs)
naar Duitsland te exporteren.
In Duitsland is na 2002 als gevolg van de Energiewende de snijmaïs
populair geworden als bron voor biomassa. Het gunstige subsidie-
klimaat leidde tot een explosieve groei van de vraag naar deze
grondstof voor biogasinstallaties. In 10 jaar tijd zijn alleen al in
Nordrhein-Westfalen 600 biogasinstallaties gebouwd. De maïsaan-
bouw in deze regio steeg met 40 procent. Hierdoor nam de vraag
naar landbouwgrond dramatisch toe en stegen de grondstof- en de
landbouwgrondprijzen. Dit remt de verdere ontwikkeling van
biogascentrales in Duitsland enigszins af. Momenteel wordt ongeveer
7 procent van het Duitse akkerland (800.000 hectare) gebruikt voor
de teelt van energiegewassen. Het meest gebruikte energiegewas
voor de productie van biogas is maïs.
In Duitsland groeit de weerstand tegen deze mono-maiscultuur.
Milieuorganisaties wijzen op de nadelige aspecten van akkerbouw-
gewassen als bron voor duurzame energie. Deze vorm van intensieve
landbouw door het geconcentreerd kweken van monoculturen heeft
nadelen. Het systeem put de grond uit, verschraalt de biodiversiteit en
is kwetsbaarder voor schade door ziektes of insecten. Om dit te
voorkomen willen de zaadproducenten de sterk omstreden, genetisch
gemodificeerde maïs aanbieden. Een ander nadeel is de verdringing
van de verbouwing van andere teelgewassen. Dit laatste geldt
natuurlijk niet voor biologisch afval uit snoeihout en andere bronnen.
Het effect van biogasproductie op de klimaatverandering staat ter
discussie. Maïs is als energiebron zeker niet klimaatneutraal. Indien
standaardgas wordt vervangen door biogas wordt theoretisch geen
broeikasgas geproduceerd. Men verbrandt plantaardig materiaal of
meer maïs in Limburg door duitse energiewendefietsen door het Limburgse landschap in de zomer is niet leuk meer. je fietst door een soort maïsoerwoud. in de
laatste decennia is de maïsaanbouw in Limburg sterk toegenomen. de teelt van snijmaïs heeft de intensivering van
de veeteelt mogelijk gemaakt. snijmaïs wordt namelijk hoofdzakelijk gebruikt als veevoer. momenteel wordt in
Limburg ongeveer 16.000 hectare grond gebruikt voor de teelt van deze maïs.
Foto
’s: M
ath
Mer
tens
3 4 l i m b u r g s m i l i e u
biogas en produceert CO2 . Maar tevens verbouwt men nieuwe
aanwas. Deze neemt weer CO2 uit de lucht op. Hiermee lijkt dit
proces CO2-neutraal, maar dit is zeker niet het geval.
Nieuwe regelgeving in de EU eist een broeikasgasreductie van 60
procent bij de productie van hernieuwbare energie. Deze eis geldt
voor moderne installaties. De werkelijke reductie is bijna niet vast te
stellen. De berekende resultaten variëren van 0 tot 70 procent
reductie. Biogas uit maïs is absoluut niet klimaatneutraal (omdat het
niet volledig CO2-neutraal is) en dit is het gevolg van de volgende
aspecten:
- Gedurende de productiecyclus neemt maïs niet alleen CO2 uit de
lucht op als koolstofbron, maar neemt het ook gebonden koolstof
uit de grond op. Koolstofrijke (humusrijke) grond die wordt ingezet
om het maïsareaal te vergroten, veroorzaakt een extra uitstoot van
greenhouse gas. Hierdoor wordt de koolstofbalans verstoord en
verarmt de grond. De EU werkt aan regelgeving om de inzet van
koolstofrijke grond voor de teelt van bio-gewassen te beperken.
- Bij het gebruik van kunstmest wordt N2O (lachgas) geproduceerd.
Een kilogram N2O heeft hetzelfde broeikaseffect als 325 kilo CO2.
- Door lekverliezen tijdens de productie ontsnapt methaan naar de
atmosfeer. Een kilogram methaan staat gelijk aan 25 kilogram CO2.
Maïs als energiegewas is dus niet echt klimaatneutraal. Het levert wel
hernieuwbare energie. Over de netto energieopbrengst is meer
consensus in de literatuur. Indien men 1 eenheid energie investeert in
de productie van bio-energie uit maïs krijgt men 2 tot 4 eenheden
terug. Een hectare maïs levert gemiddeld ongeveer 6000 m3 methaan
op. Methaan is ook het hoofdbestanddeel van aardgas. De productie
kan niet volledig verkocht worden. Het energie-equivalent van
ongeveer 2.000 m3 (dus een derde) heeft de ondernemer nodig om
een nieuwe hoeveelheid mais te produceren en te verwerken tot
biogas. Er blijft 4.000 m3 over voor levering aan de consument. Met
deze 4.000 m3 die is geproduceerd op een hectare landbouwgrond
kunnen twee gezinnen theoretisch in hun energieverbruik voorzien.
Het verbruik wordt gesteld op gemiddeld 1.600 m3 gas en 3.500 kWh
elektriciteit per jaar. De belangrijkste conclusies zijn:
- Een gezin dat biogas uit maïs inzet als energiebron reduceert zijn
broeikasgasemissie. De reductie is echter beperkt en ongeveer 30
procent ten opzichte van een gezin dat energie betrekt uit fossiele
brandstoffen. De energiebron is wel hernieuwbaar (duurzaam).
- Door het inzetten van landbouwgrond voor de kweek van biomassa
voor energie gaat de gelegenheid verloren om andere producten te
telen. Een hectare landbouwgrond levert gemiddeld 7 ton
graansoorten op. Het inzetten van teelgewassen als biomassa-
grondstof heeft een nadelig effect op de voedselproductie.
In 2009 verscheen een rapport van McKinsey. Het onderzoeksbureau
concludeerde dat er geen duidelijk inzicht bestaat over de middelen
en kosten die gemaakt moeten worden om de greenhouse gas-emis-
sie te reduceren door het inzetten van alternatieve duurzame
brandstof.
Woningisolatie levert de beste prijs-prestatie verhouding. Door
isolatie verlaagt het gasverbruik tegen relatief lage kosten en
vermindert de CO2-emissie . Een ton reductie in CO2-emissie door
isolatie kost 25 euro . Bij bio-energie uit maïs zijn de kosten een stuk
hoger. In de literatuur worden getallen tussen de 200 tot 400 euro
ingezet om een ton CO2 te besparen door de inzet van biogas als
vervanger van de standaard fossiele gas-mix. McKinsey adviseert dan
ook om meer te investeren in woningisolatie en energiezuinige
apparatuur als middel om de broeikasgas-emissie en het fossiele
brandstofverbruik te reduceren.
Math Mertens
Vrijwilliger Milieufederatie Limburg
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 5
Goed nieuws dus voor de drinkwater-
bedrijven die nog steeds te veel over-
schrijdingen constateren van de drink-
waternormen in de Maas. Opmerkelijk
ook, omdat de staatssecretaris zich met
het verbod voor particulieren niet alleen
richt op de glyfosaathoudende middelen,
zoals Round Up en Clear Up, maar alle
onkruidbestrijdingsmiddelen. Dat
betekent concreet dat alle middelen uit
de schappen van de winkels zullen
moeten verdwijnen. Het is begrijpelijk
dat de staatssecretaris deze maatregel
neemt, want door uitsluitend glyfosaat-
houdende middelen te verbieden wordt
de indruk gewekt dat andere middelen,
op basis van andere chemische stoffen,
geen risico’s zouden kunnen opleveren
voor de volksgezondheid.
steeds het onkruid in de openbare ruimte
met chemische middelen bestrijden,
waarbij kan worden opgemerkt dat dit er
in Limburg gelukkig steeds minder zijn.
Ook hoveniersbedrijven die voor
onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015?Na een telkens weer terugkerende discussie in de tweede kamer over het gebruik van glyfosaathoudende
onkruidbestrijdingsmiddelen heeft de staatssecretaris van milieu wilma mansveld een ‘stevig’ standpunt
ingenomen. zij wil het gebruik van alle bestrijdingsmiddelen door particulieren na 2015 verbieden. daarnaast wordt
het gebruik van glyfosaathoudende middelen voor professionele doeleinden - behoudens de landbouw - vanaf
november 2015 aan banden gelegd. dat wil zeggen dat dit soort middelen (met enkele uitzonderingen) niet meer
mag worden toegepast op verhardingen.
In haar brief van 3 september jongstleden
aan de Tweede Kamer schreef Mansveld
dat nog onderzoek wordt gedaan naar de
risico’s van het gebruik van gewasbe-
schermingsmiddelen op basis van
organische vetzuren. Dit zijn middelen
die door fabrikanten graag worden
gepromoot als biologisch en ecologisch
verantwoord. Mocht uit het onderzoek
blijken dat er onvoldoende grond bestaat
voor een verbod van dergelijke stoffen,
dan wil de staatssecretaris het totaalver-
bod heroverwegen.
Voor het professioneel gebruik volgt de
staatssecretaris een apart spoor. Het
gebruik op verharde terreinen wordt
vanaf november 2015 verboden. Dit
verbod treft vooral gemeenten die nog
3 6 l i m b u r g s m i l i e u
bedrijven parkeerterreinen en opstel-
plaatsen ‘schoonhouden’ krijgen met het
verbod te maken. Er zijn in de loop der
jaren goede alternatieve methodes
ontwikkeld zoals borstelen en branden.
Voor sport- en recreatieterreinen en
parken moet het verbod in november
2017 ingaan. Voor deze categorie wordt
een langere overschakeltermijn noodza-
kelijk geacht. Het gaat hier om toepas-
sing op onverharde terreinen waar de
eerder genoemde alternatieve bestrij-
dingsmethoden minder goed te gebrui-
ken zijn.
Voor particulieren betekent een verbod
dat er in het geheel niet meer gespoten
mag worden. Op dit moment zijn er
weliswaar onkruidbestrijdingsmiddelen
te koop, maar deze mogen niet op
verhardingen worden toegepast. Helaas
is menigeen niet bekend met deze
restrictie, maar dat zal wel komen
doordat deze niet expliciet in de
gebruiksaanwijzing staat. Voor de
particulier, evenals voor de professionele
gebruikers, zijn er goede alternatieven.
Er zijn goede borstels te koop, je kunt
kokend water gebruiken en……… wieden
is gezond!
Het zijn ambitieuze voornemens van de
staatssecretaris die door de Milieufede-
ratie Limburg van harte worden toege-
juicht. Het is echter afwachten of ze
uiteindelijk allemaal tot uitvoering
gebracht kunnen worden. De staatssecre-
taris laat immers onderzoeken of het
allemaal ‘haalbaar en betaalbaar’ is en of
een verbod - Europees gezien - juridisch
houdbaar is. Voor het einde van het jaar
licht de staatssecretaris de Tweede Kamer
hierover in. Ongetwijfeld zal er door het
bedrijfsleven flink gelobbyd worden om
te voorkomen dat de middelen uit de
schappen moeten worden gehaald.
Komt er inderdaad een verbod, dan zal
het helaas nog niet afgelopen zijn met
het gebruik van bestrijdingsmiddelen
door particulieren. Men kan immers een
voorraad inslaan en - zeker in Limburg
- zal het verleidelijk zijn om de spullen in
België of Duitsland te halen waar het
beleid minder stringent is. Het handha-
ven van zo’n verbod is dus lastig en het
is de vraag of men daar prioriteit aan wil
geven. Daarom zal door de overheid fors
moeten worden ingestoken op een
effectieve voorlichting over de risico’s
van het gebruik van bestrijdingsmidde-
len. De Milieufederatie Limburg zal daar
zeker een bijdrage aan willen leveren.
Frank Vermeij
Vrijwilliger Milieufederatie Limburg
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 7
Iedereen met een tuin of balkon kan meedoen, zowel kinderen
als volwassenen. Tel een half uur lang alle vogels die je ziet en
geef de resultaten door via de website www.tuinvogeltelling.nl.
Vogelbescherming stelt aan hand van deze resultaten de
‘Nationale tuinvogel top 10’ op. Nieuw dit jaar is dat deel-
nemers zich al vanaf november kunnen inschrijven. Wie zich
hiervoor aanmeldt, krijgt wekelijks een tuinvogeltip per e-mail
en daarnaast aanbiedingen uit de webshop van de Vogel-
bescherming.
Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari Het derde weekend van januari staat bol van de tuinvogels! vogelbescherming Nederland en sovon vogelonderzoek
Nederland organiseren de Nationale tuinvogeltelling. tel in het weekend van 18 en 19 januari 30 minuten lang de
vogels in jouw tuin en geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl.
Het is niet nodig om alle vogels te kennen. Op de website
www.tuinvogeltelling.nl staan de verschillende soorten
tuinvogels omschreven met een afbeelding en met een
geluidsfragment. Vorig jaar namen zo’n 80.000 mensen deel
aan dit evenement. De top 3 tuinvogels bestond toen uit:
huismus, koolmees en merel.
provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van rijkde verantwoordelijkheid voor de uitvoering van natuurbeleid ligt voortaan vrijwel volledig bij de provincie. dit is in
september jongstleden met staatssecretaris dijksma van economische zaken en de twaalf provincies vastgelegd in
een bestuursovereenkomst.
Met de nieuwe afspraken krijgen de
provincies de mogelijkheid om het instru-
ment grond op een effectieve manier in te
zetten om robuuste natuur te realiseren.
Om de uitvoering een extra impuls te
geven, nemen de provincies 4.000 hec-
tare grond van het Rijk (Bureau Beheer
Landbouwgronden) over. Daarmee is een
bedrag van 160 miljoen euro gemoeid.
Tegelijkertijd wordt door het Rijk 14.000
hectare aan de provincies overgedragen.
Met deze grondvoorraad moet voortaan
onder provinciale regie op gebiedsontwik-
keling worden gestuurd. Instemmen met
de bestuursovereenkomst betekent voor
Limburg dat tegen betaling van
21 miljoen euro de provincie de beschik-
king krijgt over een grondvoorraad van
1.900 hectare.
De Provincie Limburg speelde al eerder in
op de veranderde situatie met een nieuwe
beleidsvisie, vastgelegd in de nota ‘Natuur-
beleid: natuurlijk eenvoudig’. Gedeputeerde
Patrick van der Broeck bevestigt dat de
afgelopen jaren veel ontwikkelingen in het
landelijk gebied stil hebben gelegen. ,,Ge-
lukkig krijgt natuur nu de positieve klank
die het verdient. Natuur is wat mij betreft
van en voor de mensen. Natuurbeleid staat
niet alleen in dienst van het halen van de
Europese doelstellingen. Het is een essenti-
eel bestandsdeel bij de realisatie van vitaal
platteland in de provincie. Dat is voor mij
de grootste winst van 2013. De provincies
nemen hun regierol serieus’, zo geeft Van
der Broeck aan.
In de afgelopen maanden hebben
provincies intensief overleg gevoerd met
belangrijke maatschappelijke organisaties
die bij de uitvoering van het beleid zijn
betrokken. Met deze organisaties hebben
de provincies over de uitvoering van het
beleid een overeenkomst gesloten. Die
overeenkomst maakt het mogelijk dat de
stagnatie, waarvan sinds 2010 sprake is,
wordt opgeheven en dat partijen nu weer
met de uitvoering van het natuurbeleid
aan de slag kunnen.
3 8 l i m b u r g s m i l i e u3 8 l i m b u r g s m i l i e u
site-seeing in Limburg zijn tal van interessante musea te vinden, maar dan moet je wel weten waar. wat is er leuker dan tijdens de
kerstvakantie of op een regenachtige zondagmiddag een bezoekje te brengen aan een mooie tentoonstelling of unieke expositie?
Limburg kent een rijke verscheidenheid aan musea. daarom zetten we deze keer een aantal bijzondere musea in de spotlight.
www.scHuNck.NL
In Heerlen is het Glaspaleis een bijzondere architectonische blik-
vanger midden in het centrum. Het werd in 1935 ontworpen door
architect Frits Peutz. Het Glaspaleis, één van de duizend belang-
rijkste architectonische monumenten van de twintigste eeuw, is in
2003 geheel gerestaureerd. Het is omgebouwd tot een cultureel
en muzisch centrum. Het Glaspaleis biedt interessante exposities,
tentoonstellingen, dans- en muziekvoorstellingen en een biblio-
theek met voorleesuurtjes voor de kleintjes. In december en januari
zijn er tal van tentoonstellingen in het Glaspaleis, onder meer van
de kunstenaars Aad de Haas (werken uit de eigen collectie van
Schunck), Jan van der
Ploeg (muurschildering
in trappenhuis), Andreas
Eminius (beeldende kunst
met thema ‘zware indu-
strie’) en Ted van Lieshout
(overzichtstentoonstel-
ling van zijn werk).
www.boNNefaNteN.NL
Het bekendste Limburgse museum is het Bonnefantenmuseum
in Maastricht. Dit provinciaal museum voor beeldende kunst is
gehuisvest in een schepping van de Italiaanse architect Aldo Rossi.
Gedurende het hele jaar zijn er meerdere tentoonstellingen te zien.
Tot en met 26 januari is er een tentoonstelling op het snijvlak van
beeldende kunst en tekst die kunstenaar Navid Nuur speciaal heeft
ontwikkeld voor het Bonnefantenmuseum. Nuur heeft een Iraans-
Nederlandse achtergrond met roots in de graffiti- en skateboard-
scene. Verder is er werk te zien van Chaim van Luit uit Heerlen. Van
Luit maakt in zijn kunstwerken gebruik van media als video, audio,
steen, vuurwerk, zout en site-specific aangetroffen materialen. JCE
is een reizende tentoonstelling met 48 jonge kunstenaars uit acht
Europese landen. De Jeune
Création Européenne Bien-
nale stimuleert de kunst-
praktijk door jong talent een
internationaal podium te
bieden en de artistieke uit-
wisseling binnen de Europese
gemeenschap te bevorderen.
De JCE-kunstwerken zijn nog
tot en met 5 januari in Maas-
tricht te bewonderen.
www.Limburgsmuseum.NL
In het Limburgs Museum in Venlo kun je de meest uiteenlopende
tentoonstellingen zien. De horecavoorziening heeft in 2013 een
complete metamorfose doorgemaakt. Naam, concept, inrichting
en assortiment zijn veranderd. Het Museumcafé is in november
jongstleden heropend.
Tijdens de kerstvakantie
heb je nog de kans om de
tentoonstellingen Sesam-
straat en Geschilderd van
Eijsden tot de Mookerhei
te bekijken. Iedere dag
om 14.00 uur start een
workshop ‘maken van een
Sesamstraatkerststalletje‘ onder begeleiding van docenten van
het Kunstencentrum Venlo. De workshop wordt tegen een meerprijs
van 1,5 euro per stalletje aangeboden. Er is een beperkt aantal
plekken beschikbaar per dag (vol = vol). Dus wil je zeker zijn van
een plekje in de workshop, dan kun je beter vantevoren reserveren
via de webwinkel. Op zondag 29 december kun je vanaf 14.00 uur
genieten van het filmprogramma ‘Oude filmfragmenten, nieuwe
verhalen’.
www.tHermeNmuseum.NL
Waan jezelf in de Romeinse tijd en proef de sfeer van 2000 jaar
geleden! Dat is de belevenis die het Thermenmuseum Heerlen biedt.
In het museum in Heerlen vind je de indrukwekkende restanten
van een Romeins badhuis, de thermen. Het is het best bewaarde
Romeinse (publieke) badgebouw van Nederland. Het museum heeft
daarnaast een gevarieerde collectie gebruiksvoorwerpen uit de
Romeinse tijd, afkomstig uit Coriovallum - de Romeinse stad die
onder Heerlen ligt. Het Thermenmuseum ligt in het centrum van
Heerlen, op 10 minuten loopafstand van het station. Let op: het
museum is gedurende de kerstvakantie niet alle dagen geopend.
Kijk op de website voor meer informatie over de openingstijden.
s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 9
U e
en k
ans…
Zij
een
kans
De
Nat
iona
le P
ostc
ode
Lote
rij is
de
groo
tste
goe
dedo
elen
lote
rij v
an
Ned
erla
nd. S
inds
198
9 is
ruim
3,
8 m
iljar
d eu
ro g
esch
onke
n aa
n 89
org
anis
atie
s di
e zi
ch in
zett
en
voor
de
besc
herm
ing
van
men
s en
na
tuur
. Met
de
bijd
rage
van
de
lote
rij k
unne
n D
e N
atuu
r- e
n M
ilieu
fede
ratie
s zi
ch in
de
12
prov
inci
es v
oor n
atuu
r, m
ilieu
en
land
scha
p in
zett
en. W
aard
oor
bijv
oorb
eeld
zel
dzam
e da
g-vl
inde
rs k
unne
n bl
ijven
bes
taan
.
Mee
doen
is e
envo
udig
, be
l 090
0 30
0 15
00 (1
0cpm
) of m
eld
u aa
n vi
a w
ww
.pos
tcod
elot
erij.
nl.
Voor
€ 1
1,75
per
lot s
peel
t u a
l mee
. Al
vast
har
telij
k da
nk v
oor u
w
deel
nam
e.
Foto: Lars Soerink/FN
2171
1 Ad
v_N
at&M
ilFed
_210
x143
AvS
.indd
1
26-1
1-13
12
:58