Post on 24-Jan-2015
description
Masterclass Participatie
Masterclass Bewonersparticipatie 1 juni 2010 – Joop HofmanDeze presentatie is voor gebruik voor deelnemers bijeenkomst Open Innovatiefestival Enschede – 1 juni 2010De presentatie of delen er van, mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden zonder toestemming van de Rode Wouw
Joop Hofman
Programma
De masterclassWat is participatie en historieDrie dilemma’s voor plannersFunctiesProcesontwerp: vuistregels en valkuilen
• Wijkmanagement
• School van Enschede
• Afdelingen en diensten
• Masterclass en meer ‘klassen’
“par·ti·ci·pa·tie (de ~ (v.), ~s) het
deelhebben in iets => deelneming”
Van Dalewoordenboek
In het rapport van de commissie Wallage “Toekomst
Overheidscommunicatie”, gebruiken ze de term interactieve beleidsvorming.
“Interactieve beleidsvorming mobiliseert de kennis en steun van betrokkenen bij beleidsproblemen waarvan de overheid op voorhand niet weet - of nog niet wil bepalen - hoe zij ze moet oplossen.
Ook biedt het de mogelijkheid om duurzame oplossingen te ontwikkelen met lage
maatschappelijke kosten, omdat het samen ontwikkelen draagvlak en medewerking stimuleert.”
www.vernieuwingsimpuls.nl
“ Burgerparticipatie is een proces waarbij gemeenten, betrokken burgers en
eventueel externe deskundigen via een open houding naar elkaar en een vooraf
afgesproken aanpak samen vorm en inhoud geven aan (delen van) plannen of
beleid. Het proces is gericht op het benutten van elkaars deskundigheid en
het verhogen van draagvlak voor te nemen beslissingen.”
Burgerparticipatie, een praktische handleiding voor gemeenten; Mark
Hendrikx, Rob EijsermansBurgerparticipatie is een begrip met
vele definities
DeelnemenDeelhebben
- 500
0
500
1000
1500
2000
Griekse OudheidDemocratie ‐ ‘het volk regeert’‐Participatie ‐ ‘deelhebben’
Steden met eigen bestuurBijv. Athene De boule : 500 atheense burgers, 1 jaar lang, 1x in je leven
Voorbereiden van de maandelijkse volksraadpleging (2 dagen)Volksraadpleging: voor ieder (M) die mee wilde doen.
13 en 14e eeuwstadsstaatRepubliek der Nederlanden (Ned en Vlaanderen)Stadssamenlevingen (wetten, verordeningen)Conflicten tussen steden, met de koning (het land) Revolutie Noordelijke Nederlanden – stadhouders
19e en 20e eeuwStaat wordt sterker dan stadAlgemeen kiesrechtVerzuiling: eigen politieke partijen, eigen herkenbare leidersBurgers laten besturen over aan de gekozen vertegenwoordigers
Democratisering. Maatschappelijke roep om invloed (Werkgroep 2000)CentraliseringOntzuilingPolitiek op verschillende schalen (land, gemeente, provincie)
INSPRAAK
Professionalisering middenveldApparaatsgroei overhedenCentrale planningsmodellen (Welzijnsplanning, Stadsvernieuwing)
PARTICIPATIE (meedoen, oog en oor, buurtbeheer)
Decentralisatie van beleid en uitvoering en terug naar de stad (Verzelfstandiging corporaties, Sociale Vernieuwingsbeleid)Multiculturele samenlevingBurger: co‐producent als (lokaal) deskundige (Internet)Poldermodel (samen met iedereen)
INTERACTIEVE BELEIDSVORMING (meepraten en oordelen, workshops, coproducties)
Dynamische netwerksamenlevingContactkloof systeemwereld en leefwereld (Fortuyn‐revolte, dualisme, opkomst lokale partijen)Omslag naar meer wisselwerking en ‘het sociale’Druk in de buurt met professionals en bureau’sBeroep op eigen inzet en verantwoordelijkheid (WMO)
INITIATIEFKRACHT, CREATIE (eigen oplossingen, bewonersbudgetten,..)
1960/1970
1980
1990
2000
Ongrijpbare werkelijkheid
VersusInstitutionele oplossingsgerichtebenadering
OnvoorspelbaarOnzekerheidSpontaniteit
NetwerkaanpakSituationele oplossingenDirectheid van bewonersKleine zaken Tijdelijk en thematischDagdagelijkse werkelijkheidVerscheidenheid : spanningen
Representatieve afvaardigingsmodellenEenheidControlerende cultuurAbstracte conceptenDuurzaam en integraalToekomstspiegelingenGrootste gemene deler: graag één stem
onderwerpenonderwerpen
bewonersbewoners
“ Breed, visie, kwaliteit, duurzaam, concept, samenhangend “
“ Situationeel, alledaagse, practisch, hier‐en‐nu”
Linksom of rechtsomOntwikkelen en OntwerpenTwee ‘klassieke’ scholen voor veranderingskunde: de Ontwerpers en de Ontwikkelaars.
Ontwikkelen over Ontwerpen Ontwerpen over Ontwikkelen
“Dit soort modellen doet geen recht aan onze situatie; bij ons gaat dit soort dingen anders”
“Als jullie niet oppassen blijven jullie in een kringetje rondlopen. Er is kennis beschikbaar voor een sprong voorwaarts”
“Veranderen lukt alleen als de mensen er zelf iets mee hebben en erbij betrokken zijn”
“Op deze manier lukt het nooit om bestaande patronen en verhoudingen bij ons te doorbreken.”
“Je kunt niet alles vanuit één positie in een organisatie overzien en bepalen, daarvoor is de variëteit en complexiteit te groot.”
“Door iedereen er bij te betrekken kom je er nooit, meningen divergeren alleen maar. Je zult toch knopen moeten doorhakken.”
De kunst van het veranderen is niet het maken van het nieuwe ontwerp maar het loslaten van het oude.”
“Precies!. En doordat mensen dat zo lastig vinden, valt het ze vaak zo moeilijk iets nieuws te bedenken. Ze zijn te gehecht aan het bestaande.”
“Theorieën en modellen zijn gebaseerd op het verleden, wie zegt dat ze bruikbaar zijn voor de toekomst? “
“Experimenteren kost veel tijd en levert ook frustraties op.”
Eric Reynders in ‘Samen Veranderen”
Model Buurtvertegenwoordigers Model Buurtbijeenkomst Model Meervoudige participatie
Eén model
Permanente samenwerkingenmet bewoners
Drie participatiestrategieën
… gericht op
1) signalering,
2) interactief samenwerken,
3) versterken initiatiefkracht
De buurt als model
Model Buurtvertegenwoordigers Model Meervoudige participatie
Partner
“Samen iets doen”
Creator
“Ik ga iets maken”
Klant
“Maak het beter voor mij/ons”
Politieke participatie‐Invloed‐Inbreng‐Zeggenschap‐Draagvlak
Sociale participatie‐Sociale groei buurten‐relatievorming‐buurtactiviteiten‐wederzijdse hulp‐…
‐Deelname aan het sociale‐meer mensen lid van…‐onderwijsdeelname, cursussen‐sport, cultuurdeelname,…‐Vrijwilligerswerk‐…
11 Bezitten en beheren van voorzieningen
10 Interactie met beleidsmakers
9 Samenwerking met andere buurtgroepen
8 In buurtgroepen zitten
7 Meedoen aan buurtactiviteiten
6 Informele wederzijdse hulp
5 Deelnemen aan informele netwerken
4 Sociale contacten, buurtcentrum, soos, kerk,…
3 Routinecontacten, kinderen van school halen,…
2 Toevallige contacten, supermarkt, wachten op de bus
1 Elkaar (her)kennen
Tegenspreken
Beslissen
Mee-beslissen
Adviseren
Consulteren
Reageren
Informeren
11 Bezitten en beheren van voorzieningen
10 Interactie met beleidsmakers
9 Samenwerking met andere buurtgroepen
8 In buurtgroepen zitten
7 Meedoen aan buurtactiviteiten
6 Informele wederzijdse hulp
5 Deelnemen aan informele netwerken
4 Sociale contacten, buurtcentrum, soos, kerk,…
3 Routinecontacten, kinderen van school halen,…
2 Toevallige contacten, supermarkt, wachten op de bus
1 Elkaar (her)kennen
Tegenspreken
Beslissen
Mee-beslissen
Adviseren
Consulteren
Reageren
Informeren
Financiële participatie
Individuele participatie‐Individuele stijgingsambities‐Sociale stijging‐…
1 Politieke participatie‐Zeggenschap‐Inbreng‐Invloed‐Draagvlak
2 Sociale participatie
1 Sociale groei buurten• relatievorming• buurtactiviteiten• wederzijdse hulp• …2 Deelname aan het sociale• meer mensen lid van…• onderwijsdeelname, cursussen• sport, cultuurdeelname,…• vrijwilligerswerk• …
3 Individuele participatie• Individuele stijgingsambities• Sociale stijging• Empowerment
4 Financiële participatie
Beslissen .
Meebeslissen .
Adviseren .
Consulteren .
Reageren .
Gedelegeerd .(mee)beslissen
Beslissen .
Meebeslissen .
Adviseren .
Consulteren .
Reageren .
Gedelegeerd .(mee)beslissen
• Formeel vertegenwoordigerschapmet buurt regelen
• Opzetten permanente en actieve dialoog met buurt
• Organiseren overleg met buurt
• Informatiekanalen met buurthebben en onderhouden
• Informatie naarbuurt zenden
• Informatie ontvangen en verwerken
• ---
© Joop Hofman
Zeggenschap Verantwoordelijkheid
1
“de buurt stijgt”“de buurt doet het zelf”
“vraag bewoners staat centraal” “het wordt breed gedragen”
“de buurt stijgt”
“het wordt breed gedragen”“vraag bewoners staat centraal”
“de buurt doet het zelf”
Stim
uleren in
itiatiefkrac
ht/zelfreg
ieStim
uleren integrale beleidsprogrammering
Buurt: bewoners, gebruikers
Input voorkeuzes van…
klantresponsief
horizontaalinformatie geven &
adviseren klantpeilingenclientenraad/
kwaliteitspanels
Beter productBeter product
co‐)producentpro‐actiefopwaarts
praten,doen, ontwikkelen
zelfbeheerproject/speeltuinver.
Sterker eigenSterker eigenvermogen buurt vermogen buurt
lid/kiezerre‐actiefneerwaarts‘oog en oor’inspraak/inloopavonden
Legitimatie voor Legitimatie voor aanpak/visieaanpak/visie
deelnemer/deelhebberactief – doet meedialogisch aansprekenddromen, inspiratie, coachensamenleefprojecten/talentontwikkeling
Sociale positieverbeteringSociale positieverbetering
Starthouding
Informatie ophalen
Initiatiefkracht versterken Sociale ontwikkeling
Wederzijdse samenwerking
Leidt tot handelenvan…
Stimuleren integrale beleidsprogram
mering
Buurt: bewoners, gebruikers
Overheid, dienstverleners,…
Stim
uleren in
itiatiefkrac
ht/zelfreg
ie
Stimuleren integrale beleidsprogram
mering
Buurt: bewoners, gebruikers
Overheid, dienstverleners,…
Starthouding
Gemeente/Corporatie: laat ruimte aan bewoners en andere partijenBewoner: co- producent eninitiatiefnemer die beslistAmbtenaar: ondersteuner en mogelijkmakerGeld: werken met bestaand geld., (gelabeld) budgetbestedingsrecht, adviesrecht.En verder: Uitgekiende methodes om bewoners te mobiliseren, uit te dagen en met elkaar in gesprek te gaan. Intensieve samen-werking met andere partijen als welzijnswerk en politie.
Gemeente/Corporatie: maakt ‘overdrachtstrategie’ richting meer bewoners-invloed op invulling en toepassing programma’sBewoner: deelnemer, overlegpartner, toepasserAmbtenaar: ambtenaar met mandaat en vrije speelruimte tot interactief handelenGeld: (wijk)budgetten om bewoners te verleiden tot initiatieven en betrokkenheid
Gemeente/Corporatie: centrale aansturing vanuit de gemeenteBewoner: inspreker, adviseur en onderzoeksobjectAmbtenaar:(wijk)manager met sturingskwaliteiten Geld:budgetten uit bestaande programma’s worden ingezet voor integrale beleidsuitvoering.En verder: Gemeente haalt vragen uit de samenleving naar zich toe aan de hand van bijvoorbeeld schouwen, inspraakavonden en enquêtes
Gemeente/Corporatie: lichte vorm van aansturing vanuit de gemeenteBewoner: klant en meedoener, signaleerderAmbtenaar: (contact)ambtenaar als communicator met relationele kwaliteitenGeld: bewoners vragen subsidie aan voor kleinschalige activiteiten
Leidt tot handelenvan…
Stim
uleren in
itiatiefkrac
ht/zelfreg
ieStim
uleren integrale beleidsprogrammering
Buurt: bewoners, gebruikers
Overheid, dienstverleners,…
ActiverendAchteroverleunendFaciliterendGrote ideeen‐vijver om uit te vissenRitme en tempo van bewoners zijn leidendVerantwoordelijkheid bij bewoners leggenDoen ipv mening
Inspirerend en uitdagenAansluiten bij wat er isDirect aansprekenCoachendEigen ambities als worstTempobewoners is stapsgewijs en leidendVerantwoordelijkheid bij bewoners leggenOefenen
InformatiefOver‐ & inzichtelijkHapklaarProbleemstelling helder makenInvloedsniveau en omvang bewoners aangevenMeningsstellendBeslislijn sterk neerzetten
AanmoedigendNaar binnen kijken: beroep doen op eigen inzicht, behoefte, wens van bewonersZoekendGeen keiharde uitspraken nodigUitwisselendWil tot eigen vermogen (geld + capaciteiten) onderzoeken