Jakość materiałów budowlanych w

Polsce.

Systemy oceny, atesty, polskie normy.

Badania.

Polskie przepisy wprowadzające

uregulowania UE - OBSZAR

REGULOWANY - budownictwo

– Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca1994 (Dz. U z 2006 r. Nr 156, poz. 1118);

– Ustawa o systemie oceny zgodności z dnia 30 sierpnia 2002 r. z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr 166, poz. 1360 z późniejszymi zmianami)

– Ustawa o wyrobach budowlanych z 16 kwietnia 2004 (Dz. U. Nr 92 poz. 881 z

późniejszymi zmianami)

Polskie przepisy wprowadzające

uregulowania UE

- OBSZAR REGULOWANY - budownictwo

– Rozporządzenia Ministra Infrastruktury:

w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE” z dnia 11 sierpnia 2004 (Dz.U. Nr 195 Poz. 2011),

w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym z dnia 22 grudnia 2006 r. (Dz. U. Nr 245, poz. 1782)

Polskie przepisy wprowadzające

uregulowania UE - OBSZAR

REGULOWANY - budownictwo

– Rozporządzenia Ministra Infrastruktury:

w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania z dnia 14 października 2004 (Dz. U. 237 poz. 2375)

w sprawie aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania z dnia 8 listopada 2004 r. (Dz.U. Nr 249, poz. 2497)

Polskie przepisy wprowadzające

uregulowania UE - OBSZAR

REGULOWANY - budownictwo

– Rozporządzenia Ministra Infrastruktury:

W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z 2003r. Nr 33, poz. 270 z 2004 r. Nr 109, poz. 1156 z 2008 r. Nr 201, poz. 1238 oraz z 2009 Nr 56, poz. 461)

WYRÓB BUDOWLANY

Wyrób lub zestaw

wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub w ich częściach,

którego właściwości wpływają na:

właściwości użytkowe obiektów budowlanych

w stosunku do podstawowych wymagań

dotyczących obiektów budowlanych

PRODUCENT

osoba fizyczna lub prawna

która:

• produkuje wyrób budowlany,

• zleca zaprojektowanie lub wyprodukowanie,

i wprowadza ten wyrób do obrotu

pod własną nazwą lub znakiem firmowym

ZADANIA PRODUCENTA

Odpowiada za:

Prowadzenie badań próbek wyrobów, rozpatrywanie reklamacji, ewidencjonuje skargi, wyroby niezgodne i wycofane od użytkowników, informuje dystrybutorów o działaniach w zakresie monitorowania;

Zapewnia identyfikację swoich wyrobów (nr typu, partii lub serii, itp.);

Zapewnia identyfikacje producenta (nazwa, adres ..);

Zapewnia instrukcje obsługi i informacje na temat bezpieczeństwa;

Podejmuje niezbędne środki naprawcze w celu zapewnienia zgodności wyrobu;

ZADANIA PRODUCENTA

Odpowiada za:

Sporządzenie deklaracji właściwości użytkowych

Sporządzenie dokumentacja techniczna opisującej wszystkie istotne elementy związane z wymaganym systemem oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych

Okres przechowywania 10 lat lub inny ustalony prze KE

Umieszczenie oznakowanie CE lub znaku budowlanego ;

Zapewnia istnienie procedur zapewniających utrzymanie deklarowanych właściwości użytkowych wyrobu;

Wymagania podstawowe dyrektywy

89/106/EWG

• Dotyczą projektowania i wznoszenia obiektów budowlanych

• Wyrażone są w kategoriach ogólnych celów: – ER 1: Nośność i stateczność,

– ER 2: Bezpieczeństwo pożarowe,

– ER 3: Higiena, zdrowie i środowisko

– ER 4: Bezpieczeństwo użytkowania,

– ER 5: Ochrona przed hałasem,

– ER 6: Oszczędność energii i ochrona cieplna

• Są przedmiotem przepisów i wymagań technicznych Państw Członkowskich

Wprowadzanie wyrobów budowlanych na polski rynek

4

Powszechny obrót i stosowanie w budownictwie

Jednostkowe

stosowanie

w obiekcie

budowlanym

Krajowe

przepisy

Wyroby nie

mające wpływu

na spełnienie

wymagań

podstawowych

Wykazy takich

wyrobów,

ewentualnie

wykaz Komisji

1 2

Wyroby, dla których jeszcze nie ma zharmo-

nizowanych specyfikacji

technicznych W okresie

przejściowym

Znak CЄ

3

Warunki

i sposób

znakowania

określają

krajowe

przepisy

Warunki i sposób

znakowania określają

przepisy zgodne z

Dyrektywą

Znak budowlany

Wyroby, dla których są

zharmonizowane specyfikacje

techniczne

Po zakończeniu

okresu przejściowego

Rozporządzenia MI dotyczące

„...sposobu znakowania znakiem

budowlanym”

• Załącznik nr 1- przenosi decyzje Komisji

Europejskiej i przypisuje systemy oceny

zgodności z wiązane z zamierzonym

zastosowaniem

- 1, + 1, 2, 2+, 3 , 4

Dostępne zharmonizowane specyfikacje

określony system oceny zgodności

Udział jednostki notyfikowanej

Udział jednostki akredytowanej

Deklarowany typ wyrobu według wyboru producenta (dowolny segment rynku EOG)

Deklarowany typ wyrobu zgodny z wymaganiami polskich przepisów dot. określonego zastosowania 13

14

Elementy systemów oceny

zgodności

WYRÓB

• wstępne badanie

typu wyrobu

• badanie próbek

zgodnie z ustalonym

planem badania

• badania gotowego

wyrobu

• badania sondażowe

wyrobu

PRODUKCJA

• zakładowa kontrola

produkcji

• wstępna inspekcja

zakładu i ZKP

• ciągły nadzór nad

ZKP

15

Elementy systemów oceny

zgodności

• WYRÓB

• wstępne badanie typu wyrobu

• badanie próbek zgodnie z ustalonym

planem badania

• badania gotowego wyrobu

• badania sondażowe wyrobu

16

Wstępne badanie typu

• Ustalony w hEN lub ETA pełen zestaw badań lub

innych procedur wykonywanych w celu określenia

wszystkich właściwości użytkowych wyrobu

reprezentatywnych dla jego typu

• definiuje deklarowane przez producenta poziomy lub

klasy zharmonizowanych właściwości użytkowych

wyrobu, które można ograniczyć do cech

związanych z przewidywanymi zastosowaniami,

• typ wyrobu może obejmować kilka wersji wyrobu,

pod warunkiem, że różnice pomiędzy nimi nie

wpływają na zadeklarowany poziom właściwości

użytkowych wyrobu

ATESTACJA ZGODNOŚCI BEZ OKREŚLENIA TYPU WYROBU NIE JEST MOŻLIWA

17

Zakładowa kontrola produkcji

• ciągła, wewnętrzna kontrola produkcji prowadzona

przez producenta,

• wszystkie jej elementy, wymagania i postanowienia

przyjęte przez producenta powinny być zapisane w

postaci zasad i procedur postępowania oraz

systematycznie dokumentowane,

• udokumentowany zakładowy system kontroli

produkcji powinien zapewnić stabilność produkcji i

uzyskiwanie stałych cech wyrobu, zgodnych z

wymaganiami

ATESTACJA ZGODNOŚCI BEZ ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI NIE JEST MOŻLIWA

oznakowanie CE - ( )

Wymagania podstawowe (zał. I Dyr.)

Dokumenty interpretacyjne

Mandat dla CEN Mandat dla EOTA

Wytyczne EOTA do

wydawania aprobat

U s t a l e n i a T e c h n i c z n e

Europejskie normy hEN Europejska aprobata techniczna

Atestacji zgodności wyrobów z ustaleniami technicznymi

Certyfikacja zakładowej

kontroli produkcji (2 i 2+)

Certyfikacja

zgodności (1 i 1+)

ZKP

badanie typu (3 i 4)

Specyfikacje

techniczne

krajowe

CZW

DZ+CE

BPZZP

OZKP

WIZKP

WBT

ZKP

1

DZ+CE

CZKP

WBT

BPZZP

WIZKP

ZKP

2+

DZ+CE

WBT

ZKP

3

CZW

DZ+CE

BSP

BPZZP

OZKP

WIZKP

WBT

ZKP

1+

Systemy oceny zgodności dotyczące Dyrektywy

89/106/EWG – ustawa o wyrobach budowlanych

•DZ+CE – deklaracja zgodności + oznakowanie CE

•WIZKP – wstępna inspekcja zakładowej kontroli

produkcji

•CZKP – certyfikat zakładowej kontroli produkcji

•OZKP – ocena zakładowej kontroli produkcji

•BPZZP – badanie próbek zgodnie z planem

•CZW – certyfikat zgodności

•BSP – badanie sondażowe próbek

•ZKP – zakładowa kontrola

produkcji

•WBT – wstępne badanie typu

Kolorem niebieskim – zadania producenta

Kolorem czerwonym zadania jednostek

notyfikowanych (CE)

lub akredytowanych (B)

DZ+CE

CZKP

WIZKP

WBT

ZKP

2

DZ+CE

WBT

ZKP

4

Ocena zgodności

• Ocena zgodności to porównanie cech

(wyrobu budowlanego) z wymaganiami (w tym

przypadku Normy lub Aprobaty Technicznej).

Pozytywny wynik porównań decyduje o

uznaniu wyrobu za zgodny z wymaganiami.

Dokumenty związane z oceną zgodności

• Producent musi zawsze posiadać: – raport z badań typu wyrobu (badania własne lub

notyfikowanego laboratorium),

– dokumenty potwierdzające prowadzenie zakładowej kontroli produkcji według zasad określonych w specyfikacji technicznej (EN, ETA, PN, AT).

• W zależności od systemu oceny zgodności ustalonego w decyzji Komisji Europejskiej mogą być ponadto wymagane: – certyfikat zakładowej kontroli produkcji, albo

– certyfikat zgodności wyrobu

wydane przez niezależną od producenta jednostkę certyfikującą/notyfikowaną.

Specyfikacje techniczne zharmonizowane

z dyrektywą 89/106/EWG

• zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi są:

– Zharmonizowane z dyrektywą Normy Europejskie wyrobów – opracowywane na zlecenie Komisji Europejskiej (mandat) przez Europejski Komitet Normalizacyjny - CEN

– Europejskie Aprobaty Techniczne – opracowywane na zlecenie producenta przez europejskie jednostki aprobujące działające w ramach Europejskiej Organizacji ds. Aprobat Technicznych – EOTA

22

Zharmonizowana norma europejska

• norma europejska (lub jej część) opracowana na

podstawie mandatu i wypełniająca postanowienia

zawarte w DYREKTYWIE,

• określa charakterystyki i właściwości użytkowe

wyrobu,

• podaje metody (obliczenia, badania) weryfikacji

cech,

• ustala system oceny zgodności,

• ustala zasadnicze cechy, które należy podać w

informacjach towarzyszących oznakowaniu CE 23

Europejska aprobata techniczna

• Pozytywna ocena techniczna wyrobu, stwierdzająca

jego przydatność do stosowania w budownictwie

• udzielana przez europejskie jednostki aprobujące,

notyfikowane przez swe władze państwowe Komisji

Europejskiej i pozostałym Państwom Członkowskim

zgodnie z art. 10 dyrektywy, tworzące Europejską

Organizację ds. Aprobat Technicznych - EOTA

Europejskie specyfikacje techniczne

wyrobów budowlanych

• Obejmują wszystkie cechy wyrobów wymagane w jednym, kilku lub wszystkich Państwach Członkowskich

• Określają metody weryfikacji i oceny tych cech,

• Zawierają różne poziomy lub klasy właściwości użytkowych,

• Pozwalają na zastosowanie opcji „właściwość użytkowa nie oznaczona - NPD” w przypadku cech, które nie są wymagane we wszystkich Państwach Członkowskich lub nie dotyczą wszystkich zastosowań,

• Wskazują poziomy progowe w przypadkach niezbędnych ze względów technicznych

Dokumenty pomocnicze

nie przewidziane do harmonizacji

• zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi nie są opracowywane na podstawie mandatów Komisji Europejskiej dokumenty pomocnicze:

– Normy EN dotyczące wspólnych metod badań wyrobów oraz kryteriów klasyfikacji, na które powołują się normy zharmonizowane

– EOTA – Wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych, stanowiące wspólne zasady oceny przydatności wyrobów innowacyjnych, obowiązujące europejskie jednostki aprobujące

Definicja Aprobaty Technicznej

• Aprobata Techniczna jest pozytywną oceną techniczną przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależnioną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany.

(Art. 2, pkt. 2 - ustawa o wyrobach

budowlanych)

Dla jakich wyrobów udzielane są

Aprobaty techniczne? (1)

• Aprobaty techniczne udziela się dla wyrobu

budowlanego, dla którego nie ustanowiono

Polskiej Normy wyrobu, albo wyrobu

budowlanego, którego właściwości użytkowe,

odnoszące się do wymagań podstawowych

różnią się istotnie od właściwości określonej w

Polskiej Normie wyrobu, objętego:

Art. 9, ust. 1 - ustawy o wyrobach budowlanych

CERTYFIKACJA

OBOWIĄZKOWA DOBROWOLNA

Prawo

Umowy

Zadania wykonuje

jednostka notyfikowana

CE lub do oznakowania

akredytowana

jednostka certyfikująca

wyroby

Wymagania

dokumentów

zharmoni-

zowanych

dla ZKP

Wymagania

ISO 9001

dla

systemu

zarządzania

jakością

Różnice między systemem jakości

zgodnym z wymaganiami PN-ISO 9001:2001

a systemem zakładowej kontroli produkcji,

zgodnym z wymaganiami dokumentów zharmonizowanych

Kluczowe etapy badań

• Przygotowanie do pobrania próbek (próbka

reprezentatywna dla typu wyrobu)

• Pobranie próbek

• Przygotowanie próbek do badań

• Badanie

• Analiza uzyskanych wyników

• Przygotowanie sprawozdania

• Utylizacja próbki (po pełnej weryfikacji

badania)

Badania

• Wyroby budowlane muszą posiadać

odpowiednie cechy fizyczne, fizykochemiczne,

mechaniczne i chemiczne. Cechy te określane

są parametrami technicznymi i badane przed

dopuszczeniem materiałów na rynek.

• Badania prowadzi się podczas produkcji i

odbioru na budowie w zakresie możliwym do

sprawdzenia: np. wymiary dostarczonych

wyrobów, data przydatności do stosowania np.

cementu itp.

34

Badanie

• Producent jest zobowiązany prowadzić

kontrolę laboratoryjną dla każdej partii

dostarczanych materiałów. Ilość i zakres

badań a także częstotliwość ich prowadzenia

określają specyfikacje techniczne (normy

aprobaty techniczne).

• Badania muszą potwierdzać deklarowane

właściwości i typ wyrobu metodami

wskazanymi w specyfikacji technicznej.

35

III. HIGIENA, ZDROWIE, ŚRODOWISKO

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki

sposób, aby podczas ich budowy, użytkowania i rozbiórki nie

stanowiły zagrożenia dla higieny ani zdrowia mieszkańców i

sąsiadów, nie wywierały w ciągu ich całego cyklu życia nadmiernego

wpływu na jakość środowiska naturalnego ani na klimat

VII. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW

NATURALNYCH

Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane, wykonane i

rozebrane w taki sposób aby wykorzystanie zasobów naturalnych

było zrównoważone i zapewniało:

– Recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład

materiałów i części po rozbiórce

– Trwałość obiektów budowlanych

– Wykorzystanie w obiektach budowlanych przyjaznych

środowisku surowców i materiałów wtórnych

Wniosek KE – nowe wymagania podstawowe

36

Obowiązki producenta

• Prowadzenie i dokumentowanie zakładowej kontroli produkcji, prowadzenie badań wyrobu zgodnie z planem badania,

• Wykonanie lub zlecenie wykonania badań typu wyrobu oraz ewentualnych badań sondażowych,

• Zapewnienie udziału strony trzeciej, jeżeli wymaga tego system oceny zgodności przewidziany dla wyrobu i uzyskanie stosowanych certyfikatów lub raportów z badań,

• Zadeklarowanie cech wyrobu i zaświadczenie o dokonaniu właściwej oceny zgodności przez wystawienie deklaracji zgodności wyrobu,

• Umieszczenie oznakowania CE na wyrobie 37

Brak możliwości oznakowania znakiem

budowlanym

• Wyrób spełnia wymagania definicji zawartej w

ustawie o wyrobach budowlanych - ma wpływ na

spełnienie wymagań podstawowych,

• Nie jest objęty Polską Normą wyrobu,

• Nie może być objęty aprobatą techniczną, bo nie

jest objęty dotychczas wydanymi mandatami dla

CEN i EOTA

Można jednak ubiegać się o Europejską Aprobatę Techniczną wydaną według art. 9 ust. 2 CPD

38

Obowiązek oznakowania

znakiem budowlanym

• Wyrób spełnia wymagania zawartej w ustawie

definicji wyrobu budowlanego i jest objęty Polską

Normą niezharmonizowaną

• Wyrób podlega udzielaniu krajowych aprobat

technicznych

• Nie ma możliwości oznakowania CE wyrobu

objętego zharmonizowaną specyfikacją techniczną,

np. brak notyfikowanej jednostki

39

Wprowadzanie wyrobów

budowlanych na rynek wg

dyrektywy CPD

oznakowanie CE wyrobu wraz z informacjami towarzyszącymi

hEN ETA Producent stosuje się do ustaleń dotyczących

oceny i atestacji zgodności wyrobu z jego typem

1+ 1 2+ 2 3 4

Wstępne badania typu – zakres wg hEN lub ETA (opcje NPD)

Certyfikat zgodności wyrobu

z hEN lub ETA (opcje NPD)

Certyfikat ZKP prowadzonej wg hEN

lub ETA

deklaracja zgodności wyrobu z hEN lub z ETA

40

Atestacja zgodności wyrobów

z wymaganiami specyfikacji technicznych

należy do obowiązków PRODUCENTA lub jego

PRZEDSTAWICIELA, mającego swoją siedzibę we

Wspólnocie (CE) w Polsce oznakowanie

Podsumowanie

Specyfikacje techniczne – norma lub aprobata techniczna

powinny określać system oceny zgodności, któremu mają

podlegać zestawy wyrobów do wykonywania ścian

osłonowych.

System oceny zgodności wskazuje mandat a następnie

decyzja Komisji Europejskiej i w także Polsce

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury

Opracował dr inż. Jan Bobrowicz