Humanizam i renesansa

Italija u poznom srednjem veku

• Humanizam i renesansa, kao novi kulturni i umetnički pravci se najpre razvijaju u Italiji

• Pojava humanizma i renesanse povezana je sa usponom gradova i gradjanske klase

• Na Apeninskom poluostrvu su bili najvidljiviji ostaci antičkog razdoblja

• Na kulturni preporod uticao je i dolazak učenih Vizantinaca u Italiju, nakon pada Carigrada, koji su na zapad doneli dela učenih grčkih pisaca i filozofa

• Italija je krajem 15.veka bila podeljena na 5 velikih država:

• Veneciju

• Firencu

• Milansko vojvodstvo

• Papsku državu i

• Napuljsku kraljevinu

• Karta Italije u 15.veku

Humanizam

• Svoje korene pronalazi u antičkoj grčkoj filozofiji, koja je kao svoj ideal isticala “slobodnog čoveka”

• Tokom srednjeg veka Crkva je potisnula ovo shvatanje tvrdeći da je Bog merilo svih vrednosti

• Humanizam vraća čoveka u centar interesovanja

• Humanisti su se zalagali za: • Individualizam (shvatanje da je pojedinac

najveća vrednost društva)• Empirizam (učenje po kojem je iskustvo jedini

izvor saznanja) • Racionalizam (učenje po kojem je razum izvor

saznanja, nadredjen iskustvu) • Humanisti su se zalagali za svestrano

obrazovanog čoveka, koji ne prihvata dogmatsko tumačenje sveta

• Pretečama humanizma smatraju se italijanski pisci 14.veka:

• Frančesko Petrarka (ljubavni soneti posvećeni Lauri)

• Dante Aligijeri (Božanstvena komedija)

• Djovani Bokačo (Dekameron)

• Dante i Bokačo su u svojim delima kritikovali Crkvu i njen poredak

• U periodu humanizma podstiče se razmišljanje o državi i politici

• Nikolo Makijaveli napisao je delo “Vladalac”• Da bi stvorio moćnu državu vladalac mora da

bude “jak kao lav i lukav kao lisica”• On je prvi uočio da politika ne podleže etičkim

principima, hrišćanski moral i politika nemaju dodirnih tačaka

• Makijaveli je i začetnik ideje o nacionalnoj državi i prvi teoretičar ujedinjenja Italije

• Nikolo Makijaveli (1469-1527)

• Humanizam se iz Italije širio po čitavoj Evropi

• Najznačajniji predstavnici humanizma u severnoj Evropi bili su

• Erazmo Roterdamski (u Nemačkoj)• Tomas Mor (u Engleskoj)• Tomas Mor je napisao delo “Utopija”, u

kojem je izneo ideju idealne države, bez privatne svojine i sa verskom tolerancijom

Renesansa

• Naziv je francuskog porekla i u prevodu znači preporod

• Renesansa predstavlja novi umetnički pravac, nastao u Italiji

• Renesansni autori inspiraciju nalaze u delima antičke umetnosti

• Najznačajnije gradjevine renesansnog perioda su:

• Katedrala Duomo u Firenci, koju je projektovao Filipo Bruneleski

• Palata Piti u Firenci

• Crkva Sv.Petra u Rimu (u njenom projektovanju učestvovao je Mikelandjelo Buonaroti)

Duomo

Crkva Sv.Petra u Rimu

• Po ugledu na antiku, u vajarstvu dominiraju predstave ljudskog tela

• Najpoznatiji vajar renesanse bio je Mikelandjelo Buonaroti

• Njegove najznačajnije statue su “David” i “Mojsije”

• Mikelandjelo je bio i vrhunski slikar, oslikao je Sikstinsku kapelu u Vatikanu

• David

• U slikarstvu dominaju teme: nagog tela, motiva iz Biblije i antičke mitologije

• Renesansni slikari su prvi počeli da primenjuju linearnu perspektivu

• U slikarstvu razlikujemo ranu renesansu (15.vek) i poznu renesansu (prva polovina 16.veka)

• Najveći renesansni slikari u Italiji bili su:

• Leonardo da Vinči (Tajna večera i Mona Liza)

• Mikelandjelo

• Ticijan

• Rafaelo Santi

Tajna večera

• Najpoznatiji renesansni slikari u Nemačkoj bili su:

• Albreht Direr i Hans Holbajn Mladji

• Najpoznatiji renesansni slikari u Nizozemskoj bili su:

• Peter Brojgel Stariji i Hijeronimus Boš

• U 16.veku stvarala su i dva velika evropska književnika:

• Vilijem Šekspir

• Tragedije: Hamlet, Kralj Lir, Magbet, Otelo,

• Komedije: San letnje noći, Mletački trgovac, Ukroćena goropad

• Migel Servantes: Don Kihot

• Vilijem Šekspir (1564-1616)