Post on 26-Jan-2017
AMACIMIZ
Bizi oluşturan hücrede dolaşarak; geçmişten bugüne
DNA Bölünme Ve güçlenme ile nasıl ulaştığımızı EĞLENCELİ BİLİM yoluyla irdelemek… Ama ruhumuzu da
unutmadan……
İYİ YOLCULUKLARDr. F. Yonca AYAS 2
HÜCRE Canlının tüm yaşam özelliklerini taşıyan;
uygun koşullarda yaşamını tek başına sürdürme yeteneğine sahip temel yapı ve işlev birimi.
Genel olarak tüm hücreler temelde aynı yapıya sahiptirler. Fakat bulundukları dokuya ve dolayısıyla fonksiyonlara bağlı olarak bazı özelleşmeler gösterirler.
Dr. F. Yonca AYAS 3
HÜCRE
Ökaryotik bir hücrenin yapısı: 1)Çekirdekçik 2) Çekirdek 3)Ribozom 4)Vezikül 5)Granüllü (Tanecikli)Endoplazmik Retikulum 6)Golgi Aygıtı 7)Sitoiskelet 8)Granülsüz (Düz)Endoplazmik Retikulum 9)Mitokondriler 10)Koful 11)Sitoplazma 12)Lizozom 13)Sentriyoller (Sentrozom)
Dr. F. Yonca AYAS 4
ÖZELLİK Prokaryot hücre Ökaryot hücre
Çekirdek yok varMitokondri yok varGolgi aygıtı yok varEndopl. Ret. yok varLizozom yok varKromozom Dairesel ;prot.
kılıfı yokDoğrusal ; prot. kılıf ile sarılı
Kamçı Flagellin Mikrotübüller Klorofil Hücre zarı
kıvrımlarındaKloroplast içinde
Hücre iskeleti yok varBölünme İkiye ayrılma Mitoz veya
mayozKapsül var yok
Dr. F. Yonca AYAS 6
HAYVAN HÜCRESİ
Genel bir bakıştan sonra yolculuğumuzu hayvan hücresine çevirelim dersek:
Dr. F. Yonca AYAS 8
HAYVAN HÜCRESİ Hayvan hücresi, hayvanların dokularını
oluşturan bir ökaryotik hücre tipidir. Hayvan hücreleri, diğer ökaryotlardan
(özellikle bitki hücrelerinden ) farklılıklar gösterir:
Hücre duvarı ve kloroplastları yoktur ve kofulları daha küçüktür.
Hücre duvarı esnek olduğundan hayvan hücreleri çeşitli şekillere girebilir .
Fagositik bir hücre başka cisimleri içine alabilir.
Dr. F. Yonca AYAS 9
ÖKARYOTİK HÜCRELER Ökaryot bir hücre dıştan içe doğru 3
kısımdan oluşur:
Hücre zarı Sitoplazma Çekirdek
Dr. F. Yonca AYAS 11
SİTOPLAZMA İÇİNDE YER ALAN ORGANELLERRİBOZOM
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
PLASTİTLER
SENTROZOM
GOLGİ CİSİMCİĞİ
MİTOKONDRİ
LİZOZOM
KOFUL PEROKSİZOM
Dr. F. Yonca AYAS 12
PEKİ AMA ESAS AMAÇ NEDİR?
Kendine benzer yeni bireyler geliştirmek ÜREMEK
Kazandığı bilgileri nesillere zenginleşerek aktarabilmek GENETİK MİRAS
Bir tür hakimiyet ilanı Dr. F. Yonca AYAS 13
DNA
Kromozomların temel bileşeni Gelecek nesillere aktarılacak kalıtsal bilgiyi
kodlar (Ayveri deneyi) Karmaşık yapılı organik bileşik Hücre çekirdeğinde yer alır Çok hücreli canlılarda bazı hücre
organellerinde bulunur.
Dr. F. Yonca AYAS 16
DNA
Çift zincirli heliks yapıya sahip Yapısında bulunan şekeri deoksiriboz Yapısına katılan özgü bazı timin Hücredeki yaşamsal faaliyetleri denetler Yaşamsal faaliyetleri denetlemek adına
şifresine göre mRNA üretir
Dr. F. Yonca AYAS 17
NÜKLEİK ASİT YAPISI
Dr. F. Yonca AYAS 19
Dikkat: Nükleotitler içerdikleri azotlu baza göre isim alır
NÜKLEİK ASİT YAPISI
Çok sayıda nükleotit eşittir NÜKLEİK ASİT
Dikkat: Nükleik asitler içerdiği şekere göre isim alır
Dr. F. Yonca AYAS 21
RNA ÇEŞİTLERİ
Sentezlenecek proteine ait bilgiyi DNA’ dan alıp ribozoma taşıyan mesajcı RNA (mrna)
Sitoplazmadaki aminositleri alıp, mrna da bulunan bilgiye göre ribozoma taşır taşıyıcı RNA (trna)
Protein sentezinin gerçekleştiği organel olan ribozomun yapısına katılır. Ribozomal RNA (rrna)
Dr. F. Yonca AYAS 24
DNA REPLİKASYONU
DNA üç tip olası modele göre çoğalabilir:
Yarı-saklı (semikonservatif) replikasyon Saklı (konservatif) replikasyon Parçalı (dispersif) replikasyon
Bilim adamlarının deneyleri sonucunda replikasyon mekanizmasının yarı-saklı olduğu açıkça kabul edilmiştir.
Dr. F. Yonca AYAS 25
YARI SAKLI DNA REPLİKASYONU
Kromozom üzerinde replikasyonun olduğu noktada
sarmala ait zincirlerin açılmasıyla ortaya çıkan yapıya replikasyon çatalı denir.
Bu çatal önce sentezin orijin noktasında meydana gelir ve replikasyon devam ettikçe ilerler.
Replikasyon çift yönlü ise orijinden itibaren zıt yöne doğru ilerleyen iki replikasyon çatalı oluşacaktır.
Dr. F. Yonca AYAS 27
YARI SAKLI DNA REPLİKASYONU
Watson ve Crick, sarmal açıldığı takdirde, iki atasal zincir boyunca sıralanan bazların eşlenebilecekleri proteinleri kendilerine çekebileceklerini önermişlerdir. Buna göre, bazlar hidrojen bağlarıyla kendine uygun olan (örn. Adenin-Timinle 2'li hidrojen bağı, Guanin-Sitozinle 3'lü hidrojen bağı) bazı çeker ve eşleşir.
Dr. F. Yonca AYAS 28
YARI SAKLI DNA REPLİKASYONU
Her iki kalıp boyunca bu nükleotitler kovalent bağlarla polinükleotit oluşturdukça, birbiriyle özdeş iki DNA zinciri oluşacaktır. Kopyalanan her bir DNA molekülünde bir "eski" bir "yeni" zincir bulunacağından, bu tip bir çoğalma "yarı-saklı (semikonservatif) replikasyon" olarak tanımlanır.
Dr. F. Yonca AYAS 29
BAŞLANGIÇ
Başlangıç noktaları özel nukleotid dizilerinden oluşur ( A ve T den zengin tekrarlayan nukleotid dizileri) ve “diziye özel olan DNA ya bağlanan proteinler = başlatıcı proteinler” tarafından tanınır.
Bu proteinlerin başlangıç noktalarına bağlanması ile replikasyonun ilk adımı atılır.
Dr. F. Yonca AYAS 31
REPLİKASYON YÖNÜ
Dr. F. Yonca AYAS 33
DNA replikasyon yönü (yeni sentezlenen zincirin yönü) 5’ 3’ ucuna doğrudur
FENOTİPİMİZDE ÜREYELİM
En başta dedik ki amaç üremek; zenginleştirerek genetik mirasımızı aktarmak.
O zaman fenotipsel olarak yani DNA dışında nasıl çoğalırız biz canlılar.
İki çeşit bölünmemiz var ki :
Dr. F. Yonca AYAS 35
MİTOZ BÖLÜNME MAYOZ BÖLÜNMEVücut hücrelerinde görülür. Üreme organlarındaki üreme ana
hücrelerinde görülür2n kromozomlu 1 hücreden 2n kromozomlu 2 hücre oluşur.
2n kromozomlu 1 hücreden n kromozomlu 4 hücre oluşur.
Kromozom sayısı değişmez. Kromozom sayısı yarıya iner.Bütün canlılarda görülür. Eşeyli üreyen canlılarda görülür.Yaşam boyu devam eder. Üreme dönemi boyu devam ederParça değişimi görülmez. Parça değişimi görülür.Tek çekirdek bölünmesi gerçekleşir.
İki çekirdek bölünmesi gerçekleşir.
Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını sağlar.
Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşturulmasını sağlar.
Oluşan hücrelerin gen yapısı aynıdır.
Oluşan hücrelerin gen yapısı farklıdır.
Eşeyli ve eşeysiz üremede görülür. Sadece eşeyli üremede görülür.Dr. F. Yonca AYAS 36
MAYOZ BÖLÜNME
Mayoz Bölünme eşeyli üreme için gereklidir ve bu yüzden eşeyli üreyen tek hücreli organizmalar da dâhil tüm ökaryot hücrelerde görülür.
Dr. F. Yonca AYAS 39
MAYOZ BÖLÜNME
Mayoz sırasında kromozom içinde paketlenmiş olan uzun DNA segmentlerinden oluşan diploit üreme hücresinin genomu DNA replikasyonundan sonra iki bölünme geçirerek gamet olarak adlandırılan haploit hücreleri oluştururlar.
Dr. F. Yonca AYAS 40
MAYOZ BÖLÜNME
Her gamet kromozomların bir setini ya da orijinal hücrenin genetik içeriğinin yarısını içerir. Oluşan bu haploit hücreler diğer cinsin haploit hücreleriyle ya da döllenme sırasında yeni bir hücre olan zigotu oluşturmak için birleşebilirler.
Dr. F. Yonca AYAS 41
MAYOZ BÖLÜNME
Bu yüzden mayozun bölünme mekanizması döllenme sırasında birleşen iki genom ile eşteş bir olaydır çünkü her ebeveynden gelen kromozomlar mayoz sırasında genetik rekombinasyona uğrarlar.
DNA REKOMBİNASYONU çıktı karşımıza
Dr. F. Yonca AYAS 42
MAYOZ BÖLÜNME
Dolayısıyla her gamet ve sonuç olarak her zigot kendi DNA'sında kendine özgü bir İz/Tasarım taşıyacaktır.
Burada diyoruz ki:
MAYOZ VE EŞEYLİ ÜREME GENETİK VARYASYONU OLUŞTURUR !
ŞİMDİLİK HAKİMİYETE DEVAMDr. F. Yonca AYAS 43
MAYOZ BÖLÜNME
Mayoz bölünme ”2n” kromozomlu yapılarda görülen bölünme şeklidir. Bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner ve ”n” kromozomlu 4 yeni hücre oluşur. Mayoz bölünme temelde eşeyli üremenin sağlanması için yapılır. Üreme hücreleri olan sperm ve yumurta ”2n” kromozomlu ana hücrelerinin mayoz bölünme geçirmesi sonucu oluşur. Tür devamlılığının sağlanması için mayoz bölünme ilk şarttır. Mayoz bölünme sırasında krossing over (parça değişimi) yapılması ve DNA eşlenmesinin sadece ilk safhada görülmesi oluşan yeni hücrelerin kalıtsal olarak birbirinden farklı olmasına yol açar. Bu durum mayoz bölünmenin evrim açısından oldukça önemli olduğunun bir göstergesidir. Bir hücre mitoz bölünmenin aksine yalnızca bir kez mayoz bölünme geçirebilir. Dr. F. Yonca AYAS 44
MAYOZ BÖLÜNME
INTERFAZ Organeller ve genetik materyal kendini
eşler Her kromozom aynı genetik bilgiye sahip
kromatid ipliğine sahip olur. Sentromerlerinden bağlılar hala
Dr. F. Yonca AYAS 47
MAYOZ BÖLÜNME MAYOZ I Profaz kısalma, kalınlaşma yan yana gelme
krossing over Metafaz homolog kromozomlar tetratlar
halinde ekvator düzleminde Anafaz ipler kısalır ayrılma başlar Telofaz çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur
MAYOZ 2 başlamadan DNA eşlenmesi gerçekleşmez.
Dr. F. Yonca AYAS 48
MAYOZ BÖLÜNME MAYOZ 2 Profaz 2 çekirdek zarı parçalanır Metafaz 2 kromozomlar düzgün yerleşir Anafaz 2 Kardeş kromatitler ayrılır, zıt
kutuplara Telofaz2 Kutuplara çekilen kromozomların
etrafında çekirdek zarı oluşur.
Dr. F. Yonca AYAS 49
İŞİN ÖZETİNE GELİRSEK
Dünya kuruluşundan beri süregelen var olma savaşı; çeşitli evrimler geçirerek en güzeli yaratma çabası içinde devam etmektedir.
En küçük birimimiz hücreden başlayan olaylar içinde biz sürekli değişmekte; ilerlemeye çalışmaktayız.
Ama yapılan tüm medikal paramedikal yorumlar ilerlemenin ancak ilim bilim ve çalışmak ile olabileceğini işaret etmektedir.
Dr. F. Yonca AYAS 51
İŞİN ÖZETİNE GELİRSEK
Günümüzde ise DNA çalışmaları sürerken laboratuar koşullarında TNA araştırılmakta, geliştirilmeye çalışılmaktadır ki sırra biraz daha yaklaşalım.
HANİ İNSANI NE KADAR ÇÖZEBİLİRSEK;
BOMBALARI VE AŞKI İLE……….
Dr. F. Yonca AYAS 52
KAYNAKÇA www.turkcebilgi.com Vikipedi www.fenokulu.net AnaBritannica http://patreview9.weebly.com/ www.biyolojidersnotları.com Prof Dr. Bektaş TEPE Yrd. Doç Drç Metin Konuş Orta öğretim biyoloji kitapları
Dr. F. Yonca AYAS 53