How to be Facilitator and Note taker

ศาสตราจารย นายแพทยวฒชย ธนาพงศธร

บทบาทหนาทของ Facilitator บทบาทหนาทของ Note taker

แนวคด “การจดการ” ความร

รวบรวม/จดเกบ น าไปปรบใช

เขาถง ตความ

ความรเดนชด

Explicit

Knowledge

Access/Validate

store apply/utilize

เรยนร ยกระดบ

เนน 2 T

Tool & Technology

ความรซอนเรน

Tacit

Knowledge

สรางความร ยกระดบ

มใจ/แบงปน

เรยนรรวมกน

Create/Leverage

Care & Share

เนน 2 P People & Process

Capture& Learn

KM วธคดทวไป KM

• คดจากเหตไปหาผล • คดจากผลไปหาเหต • เรมจาก “ทกข” (ปญหา) • เรมจาก “สข” (ความส าเรจ) • ฐานความคดแบบเสนตรง ระนาบเดยว

• ฐานความคดทไมเปนเสนตรง /ซบซอน / หลายมต

• ความคดน าความคด- ปญญาไตรตรอง (intellectual exercise)

• ปฏบตน าความคด-ปญญาปฏบต(practical-wisdom exercise)

• เนนปญญาปจเจก • เนนปญญารวมหม

• มสมมตฐานวาไมมความร • มสมมตฐานวามความรอยในการปฏบต/ผปฏบต

• เรยนรโดยเนนการรบถายทอด • เรยนรโดยเนนการปฏบต

• เนนเปาหมายปลายทาง (destination)

• เนนเปาหมายรายทาง (journey)

• เนนผลลพธ • เนนทงผลลพธ และกระบวนการ

• มงบรรล ผลเลศ ในขนตอนเดยว • มงบรรล ผลเลศ ทละนอย

KM วธคดทวไป KM

• มงรบถายทอด /เรยนร ความรในกระดาษ

• มงรบถายทอด/เรยนร ความรในคน

• มงคดรเรมเอง • มงเรยนลดจากผมผลเลศ

• หวง/ปกปด ความร • ให/แบงปน/แลกเปลยน ความร

• มงเดนเดยว ยอมรบเฉพาะ เดน 5 ดาว

• มงเดนกลม ยอมรบ เดนหลายระดบ 2-5 ดาว

• เนนขบเคลอนดวยแรงกดดน • เนนขบเคลอนดวยความชนชม

KM วธคดทวไป KM

KM ไมใชองคความร

KM เปนเครองมอในการพฒนา (tool)

KM ไมใชเครองมอทจดการกบตวความรโดยตรง

แตเปนวธการทท าใหเกดการแลกเปลยนความรระหวางมนษย

O’ Dell (1998)

Success Story Telling - SST ใหผมความรจากการปฏบต (คณกจ) ปลดปลอย

tacit knowledge ทซอนอยออกมาจาก

“การปฏบตจรง/ประสบการณทประสบผลส าเรจ”

Share + Learn

Give + Take ในสงทตวเองม + ในสงทตวเองไมม

ไมรวาตวเองม

เราร ไดมากกวา เราพด เราพด ไดมากกวา เราเขยน

ผใดสามารถเขยน ทกอยางทเขาร

• Share + Learn - เชญ

• Do + Learn - เดน

• Play + Learn - เพลน

แบบฝกหดเขยนเรองเลา

ประสบการณสวนตวหรอทภาคภมใจ วธการหรอเทคนค

ในการท างานอยางมความสข

ครงหนากระดาษ A4 - 10 นาท

Model “ปลาท” “คณอ านวย” Knowledge Facilitator

Knowledge Practitioner

“คณกจ”

“คณเออ” Chief Knowledge Officer : CKO

Knowledge Assets

สวนหาง สรางคลงความร

เชอมโยงเครอขาย ประยกตใช ICT

“สะบดหาง” สรางพลงจาก CoPs

Knowledge Vision

สวนหว สวนตา

มองวาก าลงจะไปทางไหน

ตองตอบไดวา “ท า KM ไปเพออะไร”

Knowledge Sharing

สวนกลางล าตว สวนทเปน “หวใจ”

ใหความส าคญกบการแลกเปลยนเรยนร

ชวยเหลอ เกอกลซงกนและกน (Share & Learn)

KV KS KA

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร 1. ก าหนด “หวปลา” ใหชด – คอ เปาหมายของการแลกเปลยนเรยนร 2. จดกลมขนาดเลกไมเกน 10 คน เพอใหมความรสกใกลชด เปนกนเอง 3. จดกลม ใหสมาชกกลมประกอบดวยคนทมความแตกตางกน เชน คดตางกน ท างานตางหนวยงาน เพอใหเกดพลงของความแตกตางหลากหลาย

4. สมาชกกลมเปน “ตวจรง” เปนผปฏบตงานเพอการบรรล “หวปลา” 5. ประธานกลม ท าหนาทด าเนนการประชมและสรปประเดนเปนระยะๆ เลขานการกลม ท าหนาท Note taker – จดประเดนและบนทกขมความร 6. สรางบรรยากาศ+สถานท ในการแลกเปลยนเรยนร - ใหมความเปนอสระและผอนคลาย

7. สมาชกกลม เลาเรองเกยวกบความส าเรจของตน ตามประเดน “หวปลา” สมาชกกลมคนอนชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ความรเพอการบรรลหวปลาออกมา และให Note taker เขยนขน flip chart ใหเหนทวกน

8.“คณอ านวย” ท าหนาทชวยเหลอใหการประชมราบรน สรางบรรยากาศ ความคดเชงบวก การซกถามดวยความชนชม ใหสมาชกกลมไดหมนเวยนกนเลาเรองครบทกคน คอยชวยตงค าถาม “ท าไมจงท าเชนนน” “คดอยางไรจงท าเชนนน” คอยกระตนใหสมาชกกลมชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ให “ความรเชงปฏบต”ถกปลดปลอยออกมา

9. การเลาเรอง ใหเลาเพยงประเดนเดยวตอหนงเรอง และเลาสนๆ เลาตามความเปนจรง ไมตไขใสส เลาใหเหนตวคน เหนพฤตกรรมหรอการกระท า เหนความคดหรอความเชอทอยเบองหลง เลาใหเหนความสมพนธทอยในเรอง เหนภาพพจน เหนสภาพแวดลอมและบรบทของเรอง

10. เลาเรอง แบบใหขอมลดบ ทไมผานการตความของผเลา คอเลาเหตการณ ไมใชเลาความเขาใจของผเลาทไดจากเหตการณ และใหสมาชกกลมผลดกนตความ เพอดง “ความรเพอการบรรลหวปลา” ออกมา

การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3 ประการ

1.ผเลา

2.ผรบฟง

3.บรรยากาศขณะเลา

การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก ๓ ประการ

1. ผเลา ผเลาทมอารมณแจมใส มความรสกเอออาทรตอกลมผฟง ม

ความรสกวาผฟงเปนกลยาณมตร มจตใจพรอมจะให มความภมใจในความส าเรจทตนก าลงเลา เปนผประสบเหตการณในเรองทเลาดวยตนเอง คดทบทวนเรองราวทจะเลามาเปนอยางด และมทกษะในการเลาออกมาจากใจ เลาแบบไมตความ ความสามารถเลาเรองออกมาไดอยางทรงพลง ไมใชแคออกมาเปนค าพดเทานน จะแสดงออกมาในหนาตา แววตา ทาทาง น าเสยง และการสอสารทไมใชค าพดอนๆ รวมทง “ความเงยบ” เปนชวงๆ

การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3 ประการ 2. ผรบฟง ผฟงทรบฟงอยางตงใจ ทเรยกวา active & Deep

listening จะชวยสงกระแสจตไปกระตนใหผเลาเกดอารมณในการเลา ท าใหสามารถเลาออกมาจากใจไดลกยงขน ค าถามทแสดงความสนใจและชนชม (appreciative inquiry) จะชวยกระตนความคดสรางสรรค

การเลาเรองจะประสบความส าเรจ ขนอยกบปจจยหลก 3ประการ

3. บรรยากาศขณะเลา บรรยากาศของการประชม มอทธพลตอความส าเรจในการ

เลาเรอง หองประชมทใหความสงบ รบฟงเสยงจากการเลาไดด มอปกรณทจดบนทก บรรยากาศทเปนอสระ ผอนคลาย สะดวกสบาย ไมเครยด บรรยากาศทมความเปนกลยาณมตร มความเอออาทรตอกน

เทคนคการเลาเรอง • เรองเลาตองตรงกบ “หวปลา” • ไมเลารายละเอยดทไมเกยวของ • เรองเลาตองจบอยางมความสข • ผเลาพงท าใหตวเองอยในโลกของผฟง ทงในเรองภาษา พฤตกรรม และความฝน • ผเลาตองเลาเรอง อยางมชวตชวา • ผเลา ควรฝกฝนการเลาเรองอยางสม าเสมอ เพอใหเรองทเลามความเปนธรรมชาต • ตองมความสมดลระหวางผเลาและผฟง แมวาผเลาจะมประสบการณมากกวาผฟงในตอน

แรก แตผเลาตองเชอมนวา ผฟงจะสามารถไปถงบทสรปเดยวกบผเลาเมอไดฟงประสบการณเดยวกน (จดประสงคของผเลาคอ ท าใหผฟงอยในต าแหนงทเทากบผเลา+ท าใหผฟงคนพบแนวคดไดดวยตนเอง)

• ในการเรยกความสนใจของผฟงกอนทจะเรมเลาเรอง ผเลาสามารถตกรอบของเรองได โดยการพดถงปญหาของผฟง หรอโดยการเปดเผยจดออนของตนเอง

• ใชการประชม “แบบเปด (open space)” เพอกระตนใหเกดมมมองทแตกตางกนออกไป • เลาใหเหนรายละเอยดของสภาพแวดลอม

การ“สกด” ความรจากการปฏบต 1. ผสงเคราะหตองมความรหรอประสบการณ (tacit knowledge) เกยวกบเรองนนเปนอยางด 2. อาจด าเนนการคนเดยว หรอท าเปนทมกได ตองเปนทมเลกๆ 4-8 คน 3. อาจใช card technique คอเขยนขมความรแตละตวลงบนกระดาษ A4 แบงครง หรอใชกระดาษระดมความคดทมกาวทดานหลง ใชแปะกระดานหรอขางฝาไดเลย เขยนขมความร 1 ตวตอกระดาษ 1 แผน แลวจดกลมขมความรนน ใหไดประมาณ 10 กลม ในระหวางด าเนนการอาจมการโยกยายขมความรจากกลมหนงไปยงอกกลมหนง 4. อาจยบรวมขมความรบางตวเขาดวยกน เขยนใหมเปนขมความรทครอบคลมมากขน

Vision/ Mission

หวปลา (KV)

ปจจย/ประเดน 1 ปจจย/ประเดน 2 ปจจย/ประเดน 3

ประเดน 2A

ประเดน

2B ประเดน

2C

KV1 KV2 KV3

แผนก

ฝาย

องคกร

“หวปลา” ตองสอดคลอง เชอมโยงกบ “ภาพใหญ”

Dialogue Technique to be

KM facilitator and Note taker

• เลาเรอง 3 นาท+ซกถามสรป 2 นาท ตอคน • เขยน mind map • น าเสนอสรปภายในกลม 15 นาท

After Action Review

ทบทวนเปาหมายของ workshop ครงน

• ทานคดวาทานบรรลในเรองใดบาง อยางไร?

• ทานคดวามเรองใดทไมบรรล เพราะเหตใด?

• หากทานไปจดกระบวนการแลกเปลยนเรยนรเอง ทานคดวาจะปรบขนตอนใดบาง?

KM process 1. K identification

2. K creation

3. K organization

4. K refinement

5. K access – push + pull

6. K sharing

7. Learning - น าไปใชประโยชน

ความรเปนสงทซบซอน ไมสามารถจดเปนระบบทแนนอนได Dave Snowden

ความร 3 ประเภท 1. Individual knowledge 2. Organizational knowledge 3. Universal systematic knowledge Leif Edvinsson

KSF for KS 1. คน • ไมทราบวาสงทตนเองร มประโยชนกบคนอน • ไมทราบวาคนอนไมรในสงทตนเองร • ไมมเวลา • ไมมความมงมน • ไมไวเนอเชอใจคนอน

2. โครงสราง+ระบบ • ผบรหารไมสนบสนน • ระบบสารสนเทศ • ระบบการยกยองชมเชย • ไมมผจดการความร – Facilitator + Note taker • ไมมบรรยากาศ KS

3. วฒนธรรมองคกร • ปกปดความร • การไมยอมรบความแตกตาง ความหลากหลาย • ระบบการแขงขนระหวางคนและหนวยงานสง

ตวความร --- ตวผร

การจดการความร เปนศาสตรและศลป ใชหลกวทยาศาสตร มากกวา ศลปศาสตร

หรอ

ใชหลกศลปศาสตร มากกวา วทยาศาสตร

ไรกระบวนทา – ไมมทา (ไมเปนทา+มวยวด)

อาจารย --- ปรมาจารย

ผเชยวชาญ --- ผร

ท าได --- ท าเปน

สอนได --- สอนเปน

LIFE

Live up to • คาดหวง

• ฝน

• อนาคต

Live in to • up to you

• ความจรง

• ปจจบน