Post on 11-Mar-2019
Hemşirelik MYO
Yrd. Doç. Dr. Ünal Uluca
Vücudun duruşunu ve hareketini sağlayan kas-
iskelet sistemi; kemik, eklem, kas, kıkırdak,
ligament, tendon, fasya, bursa gibi oluşumlarla
bağ dokusundan meydana gelir.
Kas ve İskelet Sistemi
Kemikler
Vücudun iskelet yapısını oluşturan, organlarını
destekleyen ve koruyan, hareket sağlayan, kalsiyum gibi
mineral tuzlarını depolayan, hematopoezi yani kemik
iliğinde, eritrosit yapımını sağlayan kemikler; yaklaşık 206
tanedir ve uzun (femur kemiği), kısa (karpal kemikler),
yassı (kafa kemikleri) ve düzensiz (vertebra kemikleri)
yapıda olabilirler.
Eklemler
Kemiklerin karşılaştığı, birleştiği yere eklem denir. Kemikleri birbiri-
ne bağlayarak hareketliliği sağlayan eklemler genellikle 3 grup için-
de sayılabilirler:
1. Fibroz eklemler; Kafatası kemikleri gibi çok az ya da hiç hareketi
olmayan eklemler,
2. Yarı oynar eklemler; Vertebralar arası disklerde ve pubiste oldu-
ğu gibi yarı oynar kıkırdak eklemler,
3. Sinovyal-hareketli eklemler; Diz, kalça, omuz, bilek, parmak ek-
lemleri gibi hareketli eklemler.
Kaslar
Kemik iskelet yapıyı destekleyen ve vücuda
hareketlilik sağlayan iskelet kasları ise, çizgili
ve oldukça damarsal bir yapıya sahiptirler;
değişik yapı ve ölçülerde bulunabilirler.
Bağ Dokusu
Kıkırdak, ligament, tendon, fasiya, bursa gibi bağ dokusu
içeren oluşumlar ise; kemik eklem ve kas arasında bağlantı
ve desteği sağlarlar. Bağ dokusunun başlıca fonksiyonları;
iç organları ve vücudu korumak, destek sağlamak, besin
maddelerinin ve atıkların taşınmasına yardım etmek ve
yaralanan dokularda enflamasyon ve onarım süreçlerinde
yer almaktır.
Anamnez ve fizik muayene eklem ve kastaki ağrının
özelliklerini, eklemin hareketlerini ve hareket
kısıtlılığını, eklemdeki şişlik, şekil bozukluğu
(deformite) gibi değişiklikleri, ekleme yakın kas ve
derideki, kas gücünde ve deri renginde değişme, deri
lezyonu gibi değişiklikleri değerlendirmek için yapılır.
Tanı İşlemleri
Kas-iskelet sistemi ve bağ dokusu hastalıklarında; anamnez
ve fizik muayenenin dışında laboratuvar incelemeleri,
radyolojik incelemeler, endoskopik incelemeler, sinovyal
sıvı incelemeleri ve biyopsi incelemeleri gibi çeşitli tanı
işlemleri yapılır.
Laboratuvar incelemeleri
Hematolojik incemeler; Bu grup içinde eritrosit,
lökosit, trombosit ve kan sedimantasyon hızı
incelemeleri yapılır. Diğer inflamasyon hastalıklarında
olduğu gibi kas-iskelet sistemi hastalıklarında da
genellikle eritrositopeni, lökopeni, trombositopeni
(pansitopeni) ve kan sedimantasyon hızında artma
görülür.
Antijen-antikor incelemeleri; Bu grup laboratuvar
incelemelerinde kas-iskelet sistemi hastalıklarında görülen
antijen ve onlara karşı oluşan antikor incemelerinden söz
edilir.
Romatoid faktör (RF) incelemesi; Serumda pozitif (+) olması
en çok romatoid artriti düşündürür.
Anti nükleer antikor (A.N.A.) aranması; Serumda pozitif
bulunması en çok Sistemik Lupus Eritematozosu
düşündürür.
Anti-streptolizin O (ASO) testi; ASO artmış titrelerde
yüksek bulunursa, streptokoksik artrit ya da akut eklem
romatizması düşünülür.
Lenfosit E-(LE) hücresi araması; Serumda LE hücresi
bulunması en çok Sistemik Lupus Eritemotozus'u
düşündürür.
Serum kompleman testleri; Özellikle bazı bağ dokusu
hastalıklarında hem tanıda, hem de hastalığın seyrinin
değerlendirilmesinde oldukça önemli bir yer tutar.
C-reaktif protein (C-RP) incelemesi; Akut eklem
romatizması, romatoid artrit ve sistemik lupus
eritematosus'da artar ve serumda pozitif bulunur.
Doku uyuşum antijen (HLA) araması; Özellikle
serumda HLA-B27 (+) pozitifliği; ankilozan spondilit
ve Reiter sendromunu düşündürür.
Diğer laboratuvar incelemeleri; Bu grup içinde en
çok; Serum kas enzimleri (SGOT-SGPT) Kreatinin
Fosfokinaz (CPK) Serum ürik asit, kalsiyum, fosfor,
Alkalen fosfataz gibi incelemeler yapılır.
Radyolojik incelemeler
Direkt röntgen grafileri; Kas-iskelet sistemi
hastalıklarında röntgen incemeleri önemli bir yer tutar
ve etkilenen kemik ve eklemdeki aşınmayı atrofik ve
hipertrofik değişiklikleri, eklemin daralması,
sertleşmesi, normal şeklini yitirmesi gibi değişiklikleri
değerlendirmeye yarar. Özellikle romatoid artrit ve
ankilozan spondilit olgularında yapılan radyolojik
incelemeler oldukça belirgin tanı koydurucudur.
Artrografi; Özellikle röntgende görülemeyen intraartiküler
eklemlere radyoopak madde (hava, kontrast madde) verilerek
yapılan radyolojik incelemedir. En çok, pelvis, ayak bileği, dirsek
ve el bileğinde artrografi uygulanır. Eklemlerdeki değişiklikleri
daha belirgin ortaya koyar.
Ekfem ve Kemik Sintigrafisi; IV yoldan radyoizotop madde
Örn;Teknesyum 99) verilerek çekilen eklem ve kemik sintigrafileri;
kemik metabolizması, sınırlı ya da yaygın kemik olayları hakkında
bilgi verilir.
Elektromyelografi (EMG); Kas üzerine yerleştirilen
elektrot iğneleri aracılığı ile kasların elektriksel
aktivitesinin incelenmesi işlemidir. Özellikle
polimiyosit gibi kas hastalıklarının ve bazı bağ
dokusu hastalıklarının tanısında önemli bir yer
tutar.
Endoskopik incemeler;
Artroskopi; Işıklı ve mercekli bir endoskop aracılığı
ile yapılan bu endoskopik inceleme, eklemin
direkt inspeksiyonunu ve gerekirse iğne biyopsisi
ile eklemden materyal almayı sağlar. Artroskopi
yapmaya en uygun eklemler diz, omuz ve
dirseklerdir.
Sinovyal Sıvı İncelemeleri,
Eklemin sinovya boşluğunda steril koşullarda ve lokal anestezi ile
sinovya sıvısının alınması ve mikrobiyolojik olarak sıvının içeriğinin
analiz edilmesi işlemidir.
Alınan sinovya sıvısının;
Makroskobik incelemeleri;
Volum, Viskozite, Berraklık, Renk, Müsin pıhtısı yönünden
inceleme
Mikroskobik incelemeleri;
Lökosit sayımı, Hücre cinsinin ayrımı, Gram boyama yöntemi ile
bakteri incelemesi,
Biyopsi incelemeleri,
Kas-iskelet sistemi hastalıklarında; kemik, kas, deri,
sinovya ve olaydan etkilenen diğer organlardaki
tutuluşları histolojik olarak görmek için biyopsi
incelemeleri de yapılır. Bu grup içinde; Deri
biyopsileri (Örn; sklerodermada) Kas biyopsileri
(Örn; polimiyozitde)
Sinovyal membran biyopsileri (örn; tüberküloz
artriti ve gut'da) Böbrek biyopsisi (Örn; sistemik
lupus eritamatozis) Deri altı nodülleri biyopsisi
(Örn; Romatoid Artrit) Lenf bezi biyopsileri (Örn;
Romatoid Artritde) Tükrük bezi ve dudak
biyopsileri (Örn; ileri romatoid artrit olgularında)
Serebral Palsi (SP)
Heterojen bir hastalık tablosu (etyoloji, patogenez, klinik)
İlerleyici değildir, ancak sıklıkla değişkenlik gösterir (immatür sinir sisteminin hızlı değişimi ; gelişimsel, bilişsel, dil )
Kronik beyin hasarı sonucu motor sistem etkilenmiştir
Gelişmiş ülkelerde prevalansı
1000 canlı doğumda 2-2.6
Eşlik edebilecek sorunlar
Mental gerilik 1/3 hafif
1/3 orta-ağır
Spastik tetraplejilerde sık
Epilepsi
% 15-55 (SP+MR sıklık)
Kognitif bozukluklar
Dil, konuşma
Oromotor sorunlar ( salya , yutma güçlüğü )
Görme, işitme
Ortopedik
Risk faktörleri Pre-,peri-,postnatal
Komplike doğum
Makat gelişi
Düşük Apgar skoru
Düşük doğum ağırlığı, preterm
Çoğul gebelik
MSS malformasyonu
Yenidoğan konvulziyonu
Annede kanama (gebeliğin 6- 9
ayında)
ciddi proteinüri
hipertiroidi, mental gerilik,
konvulziyon
İnvitro fertilizasyon
İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu
SP Nedenleri Gebelikte infeksiyon
Hipoksik iskemik ansefalopati
% 3-13 sorumlu (<%20)
İntrakraniyal kanama Hiperbilirübinemi Serebral disgenezi Postnatal nedenler
İntrakraniyal infeksiyon Vasküler olaylar Kafa travmaları
SP’de etioloji
Görüntüleme
Metabolik ve genetik incelemeler
Koagulopati testleri
SP’de görüntüleme
BBT %77’sinde patoloji
MRG %89’unda patoloji
Metabolik ve Genetik İncelemeler
Metabolik ve genetik nedenlerin gerçek sıklığı belli değil
Koagulopati testler
Yenidoğanda serebral enfarkt, koagulopati ve daha sonra hemiplejik SP arasında ilişki (hemiplejik SP’nin %13-37’sinde )
Yenidoğan döneminde yapılması