HAMİLELİKTE SAĞLIKLI HAMİLELİKTE SAĞLIKLI BESLENMEBESLENME

Hamilelik,doğurganlık çağındaki her kadın için doğal bir olaydır!bu dönemde anne ve bebek sağlığını etkileyen faktörler; kronik hastalıklar,ilaç kullanımı,genetik faktörler ve en önemlisi yeterli ve dengeli beslenme olarak kabul edilir.

Anne karnındaki bebeğin bedensel zihinsel olarak büyümesi,gelişmesi ve gebeliği süresince ileriye yönelik risk almaması için yeterli enerji, yani protein,vitamin,yağ,karbonhidrat ve mineral içeren besinleri dengeli tüketmelidir.

İlk 3 ayİlk 3 aySağlıklı bebek gelişiminde ilk 3 ay

çok önemlidir.Annede dışarıdan görülen bir değişiklik olmamasına rağmen bebeğin tüm büyük sistemleri bu dönemde şekillenir.Günde 150 kcal. İhtiyacı vardır.

İlk ayın sonunda (4 hafta sonra) bebeğin kalbi atmaya başlar

İkinci ayın sonunda tüm sistemler işlemeye ve bebek hareket etmeye başlar.

Göz kapakları ve tırnaklar belirginleşmeye başlar.

İkinci 3 ayİkinci 3 ayİlk 3 aydan sonra sağlıklı bir bebeğin

gelişimi için günlük 300 kalaori ek enerji alınmalıdır.

8.haftada “embrio”adlı hücre yumağı olan bebek ilk 3 ayın sonunda yaklaşık 10cm boyunda ve tüm sistemleri belirmiş bir fetüs halindedir.

Sonraki 6 ay içinde bebek büyüme ve gelişimini tamamlar.Bebek burada 35-40 cm boyunda,1-1,5 kilo ağırlığındadır.Bu dönemde bebeğin sinir sistemi gelişmekte annesinin sesini tanımakta ve uyuyup uyanmaya başlamaktadır.

Üçüncü 3 ayÜçüncü 3 aySon üç ayda bebeğin organları

doğduğunda yaşamını sürdürebilecek olgunluğa erişir.Soluk alabilecek hale gelmiştir.Parmağını emer ve ağlayabilir.Bebek burada 50cm boyunda ve 3,5 kilo ağırlığındadır.

Anne beslenmesiAnne beslenmesiBu haftalarda anne yetişkin

ihtiyacı olan günlük ortalama 2500 kaloriyi almalıdır.

Boyu,kilosu ve hareket potansiyeli bu ihtiyacını azaltabilir veya çoğaltabilir.

Yetersiz beslenmeYetersiz beslenmeErken doğumDüşük bebek ağırlığı sebebleri

olabilir.

Uzak durun!Uzak durun!Yemeklerle birlikte çay ve kahve

almayın.Demir emilimini azaltarak kansızlığa neden olur.Çok yağlı ve soslu besinlerden

kaçının!Kafeinli içeceklerle gazlı içecekler

mide bulantısı ve ekşimesi yapabilir.Çok baharatlı yiyecekler ve farklı

kokular mide bulantısı yapabilirler..Kızartma ve yağ içeriği yüksek

besinleri dikkatli tüketin.GDO lu besinlerden uzak durun.

Temel besinlerTemel besinler

Büyük miktarda alınan Küçük miktarlarda alınan

Karbonhidrat,yağ ve proteinler

Küçük miktarlarda alınan vitamin ve mineraller

Taze sebze ve meyvelerTaze sebze ve meyvelerBeta-karoten,C vitamini,folik

asit,demir,magnezyum,calcium,posa içerir.

Günde 4-6 porsiyon(bir porsiyon yeşil sebze,bir porsiyon turunçgil veya domates olmalı)

TahıllarTahıllarKarbonhidrat,B1vit.niasin,demir,protein,magnezyum,folikasit,posa içerir.Günde 3-4 dilim ekmek veya 2

porsiyon pirinç,bulgur ,makarna,börek,vb.tüketilir.

ProteinProteinGelişen bir bebeğin vücut

hücreleri,annenin kendi gereksinimleri ve özellikle plesenta için protein çok önemlidir.Anne karnındaki bebeğin büyümesi için ortalama 950 gr.kadar protein birikmesi gereklidir.Bunun için günlük 15-20 gr.protein ek besin olarak verilmelidir.

Örn.90 gr.et,bir su bardağı süt,veya yoğurt,1 yumurta,30 gr. Peynir.

Süt ve süt ürünleriSüt ve süt ürünleriProtein,calcium,B2,B12,vit.Günde 3 porsiyon tüketilmeli.

(bir porsiyon:bir su bardağı süt veya yogurt,2 kibrit kutusu büyüklüğünde peynir)

.Folic asit ve B Vit..Folic asit ve B Vit.Hamilelikte folic asit gereksinimi

günde 800mcgdır.Gebelikten önce ve gebeliğin ilk

dönemlerinde alınan folic asit bebeği nöral tüp defekti ve diğer konjenital anomalilere karşı korur.

Folic asit eksikliği anemiye yol açabilir ve düşük doğum ağırlığı riski artabilir.

B vitB vitFolic asit B vitaminleriyle (B6-

B12) alındığında yararlılığı artmaktadır.

D vitaminD vitaminD vitamini eksikliği annede kemik

kaybına,calciumun yeterli kullanılamamasına,annenin osteomalzi,bebeğin raşitizm,bıngıldak kapanmaması gibi sorunlarla karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır.

A vitaminA vitamin A vitamini eksikliği annede

düşük tehlikesinin artmasına,bebekte üriner sistemde anomalilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

C vitaminC vitaminAnnede bağışıklık sistemini

güçlendirip,demir emilimini artırırken,bebeğin sağlıklı kemik ve diş gelişiminde etkili rol oynar.

E vitaminE vitaminE vit.bebeğin doku gelişiminde

rol oynamaktadır.

Hamilelikte vitamin-mineral Hamilelikte vitamin-mineral ihtiyacını arttıran etkenlerihtiyacını arttıran etkenlerGebelik öncesinde doğum kontrol

hapı kullanılmasıYakın zamanda geçirilmiş gebelikSigara,alkol vb kullanımıBulantı ve kusma nedeniyle

yeterli beslenememeBebeğin büyüme ihtiyacı

Hamilelikte vitamin-mineral Hamilelikte vitamin-mineral desteği kilo aldırmaz!desteği kilo aldırmaz!

Vitaminler yağlanmaya neden olmaz!Vitaminler iştahı arttırmaz!vitaminler metebolizmada gıda maddelerinin enerjiye dönüştürülmesinde rol oynarlar!

MinerallerMinerallerDemirDemirMultivitaminlerle birlikte

alınmalıdır.Demirden zengin besinler kırmızı et,kuru baklagiller,kümes hayvanları,kuru meyveler,pekmez dir.

C vit. İçeren taze meyve sularının,salataların bulunması,demirin vücutta kullanımını kolaylaştıracaktır.

CalciumCalciumAnnenin kemik kitlesinin ve diş

sağlığının korunması,bebeğin iskelet sisteminin gelişmesi gebelik süresince kemik yapısını oluşturan calciumun yeterli alımı ile olanaklıdır.

Süt ve süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı

sebzeler,kuru baklagiller iyi calcium kaynaklarıdır.

ÇinkoÇinkoHayvansal kaynaklı besinlerde

bulunmaktadır.çinko eksikliğinde bebekte düşük doğum ağırlığı ve annede beslenme sorunları oluşabilir.

İyotİyotİyot yetersizliği, gebe kadınlarda

düşük ve ölü doğumlara ,guatra,bebek ve çocuklarda büyüme ve zeka geriliği,anlama ve öğrenmede güçlüklere neden olmaktadır.İyot yetersizliğinde iyotlu tuz kullanımı önerilmektedir.

Örnek yemek listesiÖrnek yemek listesiSabahSabah1 su bardağı süt(az şekerli),1

yumurta,1 kibrit kutusu peynir.2 dilim tam buğday yada kepek ekmek(50 gr),1 yemek kaşığı pekmez,1 adet meyve,Ihlamur çay

Ara öğün: 1 adet meyve

ÖğleÖğle60-90 gr.etli yemek veya kuru

baklagil yemek,1 porsiyon pilav yada makarna(4 yemek kaşığı),1 kase yoğurt (125 gr)

1 dilim ekmek(25 gr),1 porsiyon meyve

Ara öğün: 1 bardak süt veya sütlü kek veya muhallebi

AkşamAkşamÇorba(tarhana,mercimek,sebze veya yoğurtlu çorba)60 gr.et veya etli sebze

yemeği,MevsimSalata,1 dilim ekmek,1 porsiyon

meyveYatarken:1 bardak süt veya

yoğurt

Dengeli ve yeterli Dengeli ve yeterli beslenme beslenme

kurallarıkurallarıHaftada 2 gün balık,2 gün tavuk,2 gün kırmızı et,ve bir gün kuru baklagil şeklinde protein kaynağı ve et gurubu besin alabilirsiniz.

Her öğünde besin guruplarından katarak çeşitlilik sağlayın.

İçecek olarak ayran,süt ve taze meyve sularını tercih edin.

Yemeklerinizi tuz kısıtlaması yoksa iyotlu tuzla pişirin.

Konserve salamura,turşu gibi besinleri az ve seyrek tüketin.

Yemeklerinizi zeytinyağı veya ayçiçek yağlarla pişirmeye dikkat edin.

Sigara ve alkol kullanmayın ve sigara içilen yerlerde durmayın.

Çay ve kahve alımını azaltın.Hazır yiyecekleri tüketmeyin.(hazır çorba vb)Sebze ve meyveleri çok iyi

yıkayın.Besin çeşitliliğine önem verinGünde en az 8-10 bardak su için.

Alınan kiloların dağılımıAlınan kiloların dağılımıHamile kalmadan önce kendi

bedeninize göre ideal kilo sınırları içinde kalırsanız bir çok önemli sorunu ortadan kaldırmış olursunuz.

Hamilelik sürecinde ortalama 12,5 kilo alımı ideal olarak kabul edilir.

Hamilelikte ağırlık Hamilelikte ağırlık kazanımıkazanımıİlk üç ay 1-4 kiloİkinci üç ay 4-6 kiloÜçüncü üç ay 5-7 kilo

ToplamToplam3,5 Kg. Bebek600 gr. Plesenta800gr. Amnion sıvı1,2 kg Hücre dışındaki sıvılar3,3 Kg. Yağ doku1.3 Kg Rahim ve gögüsler1.8 Kg Kan

Emzirme Dönemi Anne Emzirme Dönemi Anne BeslenmesiBeslenmesiBebek ilk aylarda sadece anne

sütü ile besleneceğinden gerek duyduğu tüm besinleri anne sütünden alınacaktır.

Anne sütünün besleyici özelliklerinin yanı sıra içerdiği koruyucu maddeler bebeğin sağlığı için çok önemlidir.

Sütteki enerjinin önemli bir kısmı annenin yediklerinden sağlanır.Sütün salgısı için gerekli besinler annenin beslenmesine eklenmelidir.

Beslenmeyle alınan enerjinin %80 i süt enerjisine dönüşür.Anne günde ortalama 800ml süt salgılar.

Bunun için anneye günde 750 kcal gereklidir.

500 kcal besinlerle alınırken,250 kcal si gebelikte kazanılan depolardan karşılanır.

Nasıl beslenelim?Nasıl beslenelim?Günlük diyetinize ek olarak 1yumurta veya 1-2 bardak süt ilave edin.Normal beslenmenize ek olarak 10-12

bardak sıvı yiyecek alın.(komposto,çorba)

Emzirme döneminde bazı vitaminlerle,demir ve calcium eksiklikleri sık görülmektedir. Bu nedenlerle B vitaminleri,A,C,E ve D vitaminleri ile Demir ve calcium desteği yapılması gerekmektedir.

Sucuk,salam,sosis gibi katkı maddesi içeren hazır besinleri tüketmeyin.

Yemeklerle birlikte çay içilmesi kansızlığa neden olabilir; açık ve limonlu çay sadece ara öğünlerde tüketilmelidir.Ihlamur, nana kuşburnu çayı tercih edilmelidir.

Beyaz şeker yerine pekmez tüketilmesi önerilir.

Eski beden ağırlığınıza dönmek için acele etmeyin.

6-12 ay içinde eski kilonuza döneceksiniz.

Ayda 2 kilodan fazla kilo kaybı doğru değildir.

Örnek yemek listesiÖrnek yemek listesiSabah kahvaltısı:1 su bardağı

süt,1 yumurta veya 1 kibrit kutusu beyaz peynir,5 adet zeytin,1-2 dilim ekmek,1 yemek kaşığı pekmez,1 adet meyve,1 havuç veya domates.

Ara öğün:1 porsiyon meyve

Öğle:1 porsiyon kıymalı sebze yemeği,1 porsiyon (4 yemek kaşığı) pilav veya makarna,1 kase yoğurt veya ayran,1 dilim ekmek,mevsim salatası

Ara öğün:bir kibrit kutusu beyaz peynir,1 dilim ekmek,domates veya meyve.

Akşam: Çorba ,60 gr et veya kıymalı sebze yemeği,1 porsiyon zeytinyağlı sebze,1 dilim ekmek,1 kase yoğurt veya sütlü tatlı veya 1 bardak süt.

Sütü arttıran yiyecekler!Sütü arttıran yiyecekler!Havuç veya havuç suyu, Rezene kökünü yemeklere

koyabilirsiniz.Arpa suyunu kimyon ve balla

karıştırarak içebilirsiniz.Tere,çörekotu,anason,dereotu, çiğ

beyaz lahana ısırganotunu yiyebilir veya yemeklere katabilirsiniz.

Kuru beyaz dut,kuru hurma,taze beyaz üzüm yiyebilirsiniz.

KaynakKaynakProf.Dr.Gülden KöksalHacettepe Üniv.Hastanesi

Beslenme ve Diyetetik Bölüm

GDO ???GDO ???Bir canlının genetik materyalini

oluşturan gen diziliminin değiştirilmesi veya başka bir canlı türünden gen aktarılması yoluyla,canlıya daha önce kendi türünde bulunmayan tamamen yeni genetik özellikler kazandırması tekniğine “gen rekombinant DNA teknolojisi”denmektedir.

Gen teknolojisi kullanılarak yeni özellikler kazandırılmış organizmalarada “genetiği değiştirilmiş organizmalar” GDO veya “transgenik organizmalar”adı verilmektedir.

Bu canlılardan elde edilen ürünler ise genetiği değiştirilmiş veya transgenik gıdalar olarak adlandırılırlar.

Genler, kalıtımı kontrol eden ve canlının fiziksel, karekteristik özelliklerinin kodlandığı şifreli bilgilerdir.

Transfer edilen genler,mikrop geni,virüs geni,bitki geni,hayvan geni,insan geni hatta sentetik gen olabilir.

Yeni ürün!Yeni ürün!Bir organizmanın belirli genlerinin

başkabir organizmaya nakledilmesiyle

”genetiktaşıyıcı ”tamamen yeni bir şekil

alabilir.İstenilen renk,tad,koku,şekil,sertlik,yumuşaklık,dayanıklılık yaratılabilir.

Günümüzde?Günümüzde?Bütün hazır yiyecek ve içeceklerde

GD katkılarının bir yada bir kaçı mutlaka kullanılmaktadır.

Soya lesitini,aroma,glikoz,fruktoz,nişasta,

maltodekstrin,karamel,riboflavin,aspartam,

aspasvit, aspamiks ve E endeksi adı altında

transgen katkı maddeleridir.

Tarımda!Tarımda!Pamuk,buğday,pirinç,soya,mısır,ay

çiçeği,şeker pancarı,patates,ıspanak ,soğan vb

bitkilerde doğal tohum yerini GD li tohumlar almış durumdadır.

Örneğin,Domatese soğuğa dayanıklı olsun diye köpekbalığıgeni,patatese böceklerden korumak için akrep geni aşılanabilmektedir.

GDO’lu ürünler sağlığa GDO’lu ürünler sağlığa zararlımıdır?zararlımıdır?Özellikle antibiyotiklere karşı

dayanıklılık oluşturması,toksik/allerjik reaksiyonlara sebeb olması ve mikroorganizmalarla birleşerek mutasyona sebeb olması insan sağlığı üzerinde risk oluşturmaktadır.

Aynı zamanda çevreye ve ekosisteme verebileceği zararlarda tartışılmazdır.

Sonuçta GDO lu yiyecekler,onkolojik hastalıklara,kısırlığa,allerjiye,fiziksel sakatlıklara yol açabilir.

Yeni yasa çalışmalarıyla kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır.!