HALK HİKAYELERİ

1.Halk Hikayesi Tanımı

2.Halk Hikayelerinin Özellikleri

4.Halk Hikayelerinin Yapısı

3.Halk Hikayelerinin Konuları

6.Halk Hikayelerinin Kaynakları

5.Halk Hikayelerinin Coğrafi Yayılışları

Nazım-nesir karışık, gerçekolayların yanı sıra hayali olaylarında anlatıldığı uzun anlatmalardır.Konularının kaynağını genellikletarihten, günlük hayattan alır,musannif adı verilen aşıklarcadüzenlenir. Halk hikayelerindeaşk ve kahramanlık konularıişlenir. Hikayeleri genellikle sazçalıp söyleyerek meddahedasıyla aşıklar anlatır.

1.Halk hikayesi nedir?

A. Şekil Özellikleri

Nazım- nesir karışık olarak yazılır. Hikayenin anlatım vetasvir kısmı mensur, duygu ve heyecanı ifade edenbölümler ise manzum olarak söylenir. Anlatıcı mensurkısmında değişiklik yapabilirken manzum kısmındadeğişiklik yapamaz.

Hikayenin girişinde kalıplaşmış ifadeler vardır.

Hikayenin dili sade ve anlaşılırdır.

2.Halk Hikayelerinin Özellikleri

Yazma halk hikayeleri sözlü halk hikayelerine göre daha uzun ve şiir kısmı daha fazladır.

Güzellerin ve çirkinlerin tasviri masallardaki gibi kalıplaşmış cümlelerle ifade edilir.

Bir halk hikayesi metni içinde masal, efsane, fıkra, dua, deyim, bilmece vs. örneklerine rastlanabilir.

B. Muhteva Özellikleri

Konuları genellikle aşk ve kahramanlık bazen de her iki konubirlikte işlenir.

Halk hikayelerini meydana getiren hadiseler gerçek veyagerçeğe yakındır.

Kahramanların başından geçmiş gibi görünen pek çokhadisede olağanüstülük vardır.

Kahramanlar genellikle bade içerek, aynı evde büyüyenkahramanlar kardeş olmadıklarını öğrenince, resme bakarakve ilk görüşte olmak üzere dört şekilde birbirlerine aşıkolurlar.

Kahramanlar genellikle tek olup olağanüstü bir şekildedünyaya gelirler.

Hikayelerin hususi anlatıcıları vardır ve bazı bölümlerindedinleyiciler için dualar da yer alır.

Kahramanlar bazen insan dışındaki varlıklarla dakonuşurlar.

Genellikle mutlu sonla biter ve kahramanlar tarafındanyapılan dua ve beddualar mutlaka gerçekleşir.

Halk hikayelerinde mekan dünyadır.

a. Kahramanlık hikayeleri; Dede Korkut Hikayeleri, Köroğlu Hikayesi vs.

b. Aşk hikayeleri; Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kamber vs.

c. Aşk ve kahramanlık hikayeleri; Şah İsmail, Elif ile Mahmut vs.

3.Halk Hikayelerinin Konuları

• Fasıl bölümü: Âşık bu bölümde dinleyiciyihazırlamak, ustalığını göstermek veyadinleyenlerin isteklerine cevap vermek için birdivani söyler. Ardından cinaslı bir türkü, bununardından da bir tekerleme ve mizahi karakterdeuzun bir şiir okunur.

• Döşeme bölümü: Saz faslı bittikten sonramensur tekerleme başlar ve aşık olmayacak birolayı sanki kendi başından geçmiş gibi mizahiüslupla bir anlatır.

4.Halk Hikayelerinin Yapısı

• Asıl hikaye: Hikaye kalıplaşmış bir dua ile başlar vehikaye mensur- manzum kısımlardan oluşur.Mensur kısımda aşık asıl hikayeden kopmamakşartıyla hikayesini istediği gibi biçimlendirir. Nazımkısmı esas konuyu oluşturduğundan dinleyicideğişikliği istemez

• Duvak kapama bölümü: Hikayesini mutlu sonlabitiren aşık adına «toy» denilen neşeli bir türküsöyler. Sevdalıların birbirine kavuşamadığıhikayelerde acıklı türküler söylenir.

• Anadolu da bilinen halk hikayeleri; Kozanoğlu, Sümmani ile Gülperi vs.

• Türk dünyasının bir bölümünde bilinen halk hikayeleri; Çora Batur vs.

• Türk dünyasının genelinde bilinen halk hikayesi; Köroğlu, Tahir ile Zühre vs.

5.Halk Hikayelerinin Coğrafi Yayılışları

• Türk kaynaklı hikâyeleri: Dede Korkut, KöroğluAşık Garip vs.

• Arap, Fars ve Hint kaynaklı hikâyeleri: Yusuf üZüleyha, Ferhat ile Şirin…

• Masal-efsane kaynaklı hikâyeleri: KirmanŞah, Şah İsmail vs.

• Âşıkların hayatından kaynaklanan halkhikayeleri: Kerem ile Aslı, Kurbani ve peri,Ercişli Emrah ile Selvi Han vs.

6.Halk Hikayelerinin Kaynakları

1.) Aşağıdaki seçeneklerde halk hikayeleriyle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A. Konularının kaynağını genellikle tarihten, günlük hayattan alır.

B. Musannif adı verilen aşıklarca düzenlenir.

C. Halk hikayelerinde aşk ve kahramanlık konuları işlenir.

D. Hikayeleri genellikle saz çalıp söyleyerek meddah edasıyla aşıklar anlatır.

E. Milletleri derinden etkileyen tarihî ve sosyal olayları anlatan çoğunlukla manzum şekilde olan edebî eserlere denir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

2.) Aşağıdaki seçeneklerden hangisi halk hikayelerinin şekil özelliklerinden biri değildir?

A. Nazım- nesir karışık olarak yazılır.

B. Hikayenin girişinde kalıplaşmış ifadeler vardır.

C. Konuları genellikle aşk ve kahramanlık bazen de her iki konu birlikte işlenir.

D. Güzellerin ve çirkinlerin tasviri masallardaki gibi kalıplaşmış cümlelerle ifade edilir.

E. Bir halk hikayesi metni içinde masal, efsane, fıkra, dua, deyim, bilmece vs. örneklerine rastlanabilir.

3.) Aşağıdaki bölümlerden hangisi halk

hikayelerinin bölümlerinden biri değildir?

A. Duvak kapama bölümü.

B. Asıl hikaye bölümü.

C. Fasıl bölümü.

D. Muhavere bölümü.

E. Döşeme bölümü.

4.) Saz faslı bittikten sonra mensur tekerlemenin başladığı ve aşığın olmayacak bir olayı sanki kendi başından geçmiş gibi mizahi üslupla bir anlattığı bölümdür.

Yukarıda tanımı verilen ve halk hikayelerinin yapısını oluşturan bölümlerden biri olan bölüm aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A. Muhavere bölümü.

B. Fasıl bölümü.

C. Döşeme bölümü.

D. Asıl hikaye bölümü.

E. Duvak kapama bölümü.

5.) Aşağıdaki halk hikayelerinin hangisi Türk

kaynaklı halk hikayelerimizdendir?

A. Yusuf ü Züleyha

B. Ferhat ile Şirin

C. Veysel Karani

D. Şah İsmail

E. Aşık Garip