Dr. sc. Zahid Bašić, dipl.ing.građ.

Gradske saobraćajnice

Grad i saobraćaj: Gradski saobraćajni sistemi; Programski i projektni uslovi; Saobraćajnice primarne mreže; Raskrsnice; Saobraćajnice sekundarne mreže; Parkiranje; Prateća oprema

Grad i saobraćajGRAD - Uređeno ljudsko naselje koje je politički, ekonomski ili

kulturni centar područja.Prostorno uređenje savremenog grada počiva na

planskom razmještaju najznačajnijih gradskih sadržaja: stanovanje, radne aktivnosti, školovanje, centralne

funkcije, rekreacija, zabava.

Grad i saobraćajUloga saobraćaja- Objedinjavanje gradskih sadržaja, usmjeravanje i

sinhronizacija aktivnosti, određivanje ritma gradskog života;- Ograničavanje prostora za razvoj fizičkih strukturaGrad i saobraćaj su jedinstven planersko-projektantski

kompleks sa istim vremensko prostornim dimenzijama.- Planiranje i projektovanje gradski saobraćajnica mora biti

povezano sa namjenom površina;- Nemoguće je odvojiti grad od zaleđa (dnevnog gravitacionog

područja)

Grad i saobraćajStruktura gradskog saobraćaja

Putnički Društvene i lične potrebe građana (rad, obrazovanje,

kupovina, zabava, rekreacija i sl.) PrivredniProizvodne i tržišne veze (pojava i prisustvo u gradu se može

kanalisati u vremenu i prostoru primjenom regulativnih mjera, npr. zabrana ulaska teretnih vozila u pojedine dijelove grada, ograničeno vrijeme snabdijevanja trgovina i sl.

Grad i saobraćajPutnički saobraćaj je najsloženiji i najdinamičniji oblik

saobraćaja Pokreće sve vitalne gradske funkcije i po njemu se mjeri efikasnost

čitavog urbanog sistema Individualna i javna sredstva prevoza Individualni saobraćaj zahtijeva mnogo više prostora i izaziva složenije

uticaje na gradnormalno 15-20% gradskog zemljišta, u pojedinim

zonama i do 40% Većina akcija u gradu se odvija oko problema regulacije individualnog

saobraćaja

Grad i saobraćajVremenska koncentracija saobraćajne potražnje

Za sagledavanje fizičkih razmjera saobraćajnih sistema i dimenzionisanje njihovih objekata je neophodno utvrditi promjene obima saobraćaja tokom godine, sedmice i dana;

Godišnja, sedmična i dnevna koncentracija potražnje saobraćaja;

Karakteristike raspodjele se razlikuju po vrstama i vidovima prevoza, gradskim i prigradskim područjima.

Grad i saobraćaj

Karakteristične krive godišnje, sedmične i dnevne koncentracije saobraćaja za gradsko područje sa turističkim karakterom i tipično gradsko područje

Grad i saobraćaj

Karakteristične krive godišnje, sedmične i dnevne koncentracije saobraćaja na mreži javnog gradskog prevoza

Grad i saobraćaj

Tipični vremenski odnosi koncentracije potražnje

Krive vremenske koncentracije za trgovački centar

Grad i saobraćajProstorna koncentracija saobraćajne potražnje

U najvećem broju kao uzročnik nastanka nepovoljnih odnosa se javlja urbanistička struktura grada

Zone visoke koncentracije radnih mjesta i trgovinsko poslovnih sadržaja imaju neuporedivo veći pritisak od stambenih zona

Gustine dnevnih dolazaka automobilom u zavisnosti od namjene površina u gradu

Grad i saobraćaj

Tipična prostorna raspodjela zaposlenih i stanovnika za monocentrično kružno gradsko područje

Grad i saobraćaj

Dnevna neravnomjernost opterećenja po smjerovima saobraćajnica ka centru i od centra grada

Grad i saobraćajVremenska i prostorna neravnomjernost dovode do

pojave da se mogućnosti fiksnih elemenata saobraćajnica (poprečni profil) relativno slabo mogu iskoristiti u prostoru i vremenu. izgradnja kapaciteta prema maksimalnim zahtjevima Javni prevoz se lakše prilagođava vremenskim i prostornim

promjenama od individualnog,Uticaj na prostor

Potreba za razgranatom mrežom saobraćajnica i pratećih objekata Trajno zauzete površine i površine sa kontrolom i ograničenjem

korištenja

Grad i saobraćaj

Prostorna racionalnost površinskih vidovaprevoza

Ukupne potrebne površine za istovremeni prevoz 1000 putnika

Gradski saobraćajni sistemi

Potreba postojanja spoljnjeg i unutrašnjeg nivoa uravnoteženja

Postići sklad na relaciji urbani sadržaji – saobraćajna osnova Formirati saobraćajnu osnovu primjerenu zahtjevima i ograničenjima

Uravnotežiti prostorno – funkcionalne karakteristike svih vidova prevozaFormirati jedinstvenu saobraćajnu osnovu,

Poznavanje klasifikacije gradskih sistema za putnički prevoz, principa komponovanja mreža i karakteristika pojedinačnih vidova saobraćaja.

Gradski saobraćajni sistemi

Klasifikacija gradskih saobraćajnih sistema za putnički prevoz

Gradski saobraćajni sistemi• Problem korištenja zajedničkih površina od strane različitih korisnika

Tradicionalan i savremen koncept prostorno- funkcionalne organizacije saobraćajne osnove grada

Gradski saobraćajni sistemi Današnja praksaViše mreža različitih funkcionalnih karakteristika i prostornih zahtjeva koje, krozosmišljen nivo spajanja i razdvajanja vidova prevoza, čine saobraćajnu osnovugrada.Jasna podjela na PRIMARNU i SEKUNDARNU MREŽU.

Podjela saobraćajne mreže na nivou grada po vidovima prevoza i po prostornom kriterijumu

Gradski saobraćajni sistemi koncepti segregacije u mreži javnog gradskog prevoza

gradski nezavisni sistemi (metro, željeznice) u posebnom građevinskom nivou ispod ili iznad gradske putne mreže (segregacija u više ravni)

Površinski vidovi (autobus, tramvaj, trolejbus) na izdvojenim površinama za kretanje u okviru poprečnog profila i u zoni raskrsnica i/ili stvaranje posebne zone i/ili poteza na kojima je zabranjen automobilski saobraćaj (segregacija u istoj ravni)Površinski vidovi (autobus, tramvaj, trolejbus) koji koriste iste površine kretanja kao i automobili, ali imaju prednost pri prolasku kroz raskrsnicu (vremenska segregacija)

Koncepti segregacije u gradskoj putnoj mrežiProstorna segregacija u dvije ili više ravni ako to dozvoljavaju usloviVremenska segregacija na površinskim raskrsnicama primjenom svjetlosne signalizacije.

Gradski saobraćajni sistemi

Koncepti segregacije biciklista i/ili pješakaRazdvajanje u poprečnom profilu i na raskrsnicama i međusobna segregacija u istom nivouIzdvajanje zona ili poteza za isključivo kretanje pješaka i biciklista (po pravilu, u centralnom gradskom jezgru)stvaranje zona ili poteza za pješačko biciklistički i površinski javni prevoz uz zabranu kretanja automobilskog saobraćaja (integracija u istoj ravni)Formiranje cjelovitih dijelova grada sa dominantnom funkcijom stanovanja gdje se putna mreža koristi za kretanje i mirovanje automobila, ali pod uslovima koje diktira pješački saobraćaj (integracija u istoj ravni).

Gradski saobraćajni sistemi

U gradskim područjima nije moguće bilo koju mrežu posmatrati neovisnoVaži i za mreže komunalnih instalacija koje prate ulične

koridore,Planirani zahvat u jednoj mreži se uvijek mora posmatrati na

nivou svih prostorno i/ili funkcionalno zavisnih mreža

Gradski saobraćajni sistemiGradske mreže nisu nezavisne od spoljnih sistema za

daljinsko povezivanjeDirektne veze istih ili sličnih mreža sa daljinskom ili

gradskom funkcijom (vangradska-gradska putna mreža,međugradska- prigradska željeznica)

Vazdušni i vodni saobraćaj, međugradski željeznički saobraćaj i drumska teretna vozila uspostavljaju vezu preko terminala, a za distribuciju se koriste drugi vidovi prevoza

Putna mreža zahtijeva prostorno- funkcionalni kontinuitet.

Gradski saobraćajni sistemiGradska putna mreža

Kretanje i mirovanje svih vidova saobraćajaObezbjeđenje pristupa svim urbanim sadržajimaSmiještanje vodova infrastrukturePodjela prema funkcionalnom značaju i ulozi u prostornoj

organizaciji - Primarna (kretanje)Najvažniji element cjelovite saobraćajne osnove grada, mora se povezati sameđugradskom putnom mrežom i terminalima drugih sistema;- Sekundarna (pristup urbanim sadržajima)Posebna planerska i projektna cjelina.

Gradski saobraćajni sistemi

Raspodjela brzine i tipova vozila na različitim putnim mrežama

Gradski saobraćajni sistemi

Principijelna šema povezivanja gradske i vangradske putne mreže u zavisnosti od funkcionalnih rangova

Gradski saobraćajni sistemi Funkcionalna klasifikacija putne mrežePrimarna (gradska) mreža treba da obezbijedi saobraćajnopovezivanje (masovno kretanje većim brzinama) za više vrsta Vozila.Sekundarna (lokalna) mreža treba da obezbijedi pristup lokacijama neposredno uz dionicu ulice, koja po pravilu, opslužuje putničke automobile, pješake i bicikliste.Veza se ostvaruje sabirnim ulicama i istovremeno pripadaju primarnoj i sekundarnoj mreži objedinjavajući dva podsistema različitih karakteristika

Gradski saobraćajni sistemi

Funkcionalna klasifikacija i osnovne programske karakteristike saobraćajnica gradske putne mreže

Gradski saobraćajni sistemiPrimarna gradska putna mreža

1. Gradski Autoputevi-GA- dionice daljinskih puteva u urbanizovanom području grada sa većim brojem

stanovnika, - direktan kontakt grada sa međunarodnom, državnom i međuregionalnom

putnom mrežom, - sva obilježja autoputeva (kontinualni saobraćajni tokovi, razdvojeni

kolovozi, denivelisane raskrsnice), - gradski standardi za prisustvo javnog gradskog prevoza i saobraćajno-

tehničku opremu, - grade se u slobodnom urbanističkom koridoru, bez frontalne regulacije i

podužnih tokova pješaka i biciklista u poprečnom profilu

Gradski saobraćajni sistemi2. Gradske Magistrale-GM- Visoko kapacitetne saobraćajnice koje prolaze kroz aktivno gradsko tkivo i

oslanjaju se na vangradske vezne pravce, - Povezivanje sadržajno različitih cjelina grada, - Kontinualan protok, denivelisane ili površinske raskrsnice, koordinirana

semaforska signalizacija, razdvojeni kolovozi sa po dvije saobrćajne trake,- Bez neposredne ivične izgradnje, - Podužno vođenje pješaka i biciklista je moguće unutar regulacionog pojasa

uz odgovarajuće odvajanje od protočnog kolovoza za motorni saobraćaj.

Gradski saobraćajni sistemi3. Gradske Saobraćajnice-GS- Povezivanje pojedinih dijelova grada sa centrima i zonama aktivnosti, - Oslanjaju se na puteve regionalnog dometa,- Kapacitetni potezi namijenjeni prvenstveno javnom i individualnom

putničkom saobraćaju, - Površinske raskrsnice, koordinirana semaforska signalizacija, sa po dvije

saobraćajne trake za oba smjera vožnje,- Moguća je ivična izgradnja,- Podužno vođenje pješaka se smješta unutar regulacionog pojasa, a i

biciklistički saobraćaj se organizuje uz protočni kolovoz za motorni saobraćaj.

Gradski saobraćajni sistemi4. Sabirne Ulice - SU- vezni element primarne i sekundarne mreže, - distribucija ciljnog i izvornog saobraćaja, - funkcija opsluživanja lokacije,- terminalni punktovi površinskih vidova javnog gradskog prevoza,- ivični sadržaji,- vođenje pješaka neposredno uz kolovoz,- parkiranje u profilu.

Gradski saobraćajni sistemi

sekundarna lokalna putna mreža1. pristupne ulice - PU- najbrojnija kategorija gradskih ulica koje direktno opslužuju urbane

sadržaje,- isključivo individualni i snabdjevački sadržaj,- prvi rang - ukupno dvije vozne trake, obostrane pješačke staze, mirovanje

vozila, na njih se oslanjaju glavni kapaciteti parkiranja, - drugi rang-potpuna integracija vidova saobraćaja na jednom kolovozu.

Gradski saobraćajni sistemi

2. Parkirališta - P- saobraćajni objekti organizovani za obavljanje funkcije mirovanja motornih

vozila,- naročito bitno za putnički automobil-95 % vremena miruje,- uz mesto stanovanja, uz mesto rada, javna parkirališta opšte namjene uz

atraktivne sadržaje- mirujući saobraćaj je danas najveći problem funkcionisanja grada

Gradski saobraćajni sistemi

Planerske karakteristike saobraćajnica primarne i sekundarne gradske putne mreže

Gradski saobraćajni sistemi Principi planiranja gradskih putnih mreža- Usklađenje sa urbanističkom nadgradnjom- jedinstvena cjelina,- Hijerarhijski princip organizacije- jedna saobraćajnica ima raskrsnicu sa

saobraćajnicom koja je za jedan rang više ili niže po funkcionalnoj klasifikaciji,

- Stanice javnog prevoza moraju pokrivati područje i opslužiti najveće koncentracije sadržaja,

- Poštivanjem prirodnih uslova mreža se prilagođava osnovnim ograničenjima, modifikuju se teorijski modeli i stvara organski sistem koji je usklađen i sa zahtjevima i sa realnim prostorom.

Gradski saobraćajni sistemi

Odnos prolazne saobraćajnice i kompatnog urbanog tkiva

Položaj magistralne saobraćajnice u odnosu na urbane sadržaje

Gradski saobraćajni sistemi

Obezbjeđenje ujednačenog ritma raskrsnica na dionici primarne mreže

Organizacija mirujućeg saobraćaja u odnosu na primarnu saobraćajnicu

Gradski saobraćajni sistemi

Ilustracija planerskih principa kod formiranja gradske putne mreže

Gradski saobraćajni sistemi

Javni gradski prevoz

Saobraćajni sistemi koji funkcionišu na principima organizovane ponude prevoznih kapaciteta na prostorno određenim trasama i u definisanim vremenskim periodima,

Dobro organizovani sistemi za kolektivni putnički prevoz mogu uspješno riješiti prostorne, funkcionalne i ekološkeprobleme gradova opterećenih individualnom motorizacijom,

Problem atraktivnosti (velika učestalost, komfor, pouzdanost i brzina)

Gradski saobraćajni sistemi urbanističke i regulatorne mjere fizičko razdvajanje individualnog i javnog saobraćaja približavanje mjestu stanovanja i koncentracije drugih aktivnosti

favorizovanje regulatornim mjerama

bitna razlika od individualnog prevoza (vremenska komponenta ponude određena kroz red vožnje, a trase i stanice kroz formiranu mrežu)

taksi je blizak individualnom prevozu, a mogao bi se priključiti sistemu javnog gradskog prevoza

Gradski saobraćajni sistemi

površinski vidovi javnog gradskog prevoza1. autobus- najelastičnije prevozno sredstvo linijskog javnog gradskog prevoza, - komponovanje linija po želji na postojećoj mreži oko 6.000 putn/h/smjer sa intervalima do 1 min i prevoznim brzinama 15-20 km/h (zglobni do 9.000)- primjena ekonomski opravdana za godišnja opterećenja< 500.000 putn/1 km linije,- zavisnost od događaja na putnoj mreži

Gradski saobraćajni sistemi

2. trolejbus- prevozne osobine slične autobusu, ali ima električni pogon vezan za

određene trase,- zahtijeva predinvestiranje u mrežu za napajanje,- primjena ekonomski opravdana za godišnja opterećenja

> 800.000 putn/1 km linije,- naročito pogodan kada profil nije prezasićen individualnim vozilima, - tehnički i eksploatacioni nedostatak su ukrštaji i račvanja napojnih vodova

Gradski saobraćajni sistemi

3. tramvaj- najstarije gradsko prevozno sredstvo,- neelastično prevozno sredstvo šinskog tipa,- poseban kolovoz, gornji stroj, elektro-oprema i vozila, - primjena ekonomski opravdana za godišnja opterećenja> 1.000.000 putn/1 km linije- 6-12.000 putn/h/smjer sa intervalima od 1,5 min i prevoznim brzinama do

18 km/h

Gradski saobraćajni sistemi Nezavisni šinski sistemi javnog gradskog prevoza

1. Metro

- Prostorno i funkcionalno nezavisan šinski sistem,- Potpuno samostalne konstruktivne i energetsko pogonske karakteristike i po

pravilu podzemno vođene,- Pokriva kompaktna urbana područja sa visokim koncentracijama aktivnosti i

stanovanja sa istovremenom funkcijom raspodjele tokova sa širih prostora,- Oko 40.000 putnika/h/smjeru sa intervalima od 1,5 min i prevoznim brzinama

do 45 km/h,- Garantovan red vožnje,- Primjena ekonomski opravdana za gradove

> 800.000 stanovnika i opterećenja u prvoj fazi,> 15.000 put/h/smjer u vršnim satima (najveće saobraćajno opterećenje)

Gradski saobraćajni sistemi

2.Brza gradska željeznica ili regionalni metro

- Željeznica prilagođena za masovni prevoz putnika iz regiona i šireg gradskog područja do značajnih gradskih ciljeva,

- Razvija se po trasama postojećih željezničkih pruga, a koristi i iste stanice na izdvojenim peronima,

- Oko 50.000 put/h/smjer sa intervalima 2,0 minute i prevoznim brzinama oko 50 km/h,

- Područje primjene su veliki gradovi sa disperznom urbanom strukturom i razgranatom mrežom željezničkih pruga

Programski i projektni uslovi

Saobraćajno opterećenjeveličina, karakteristike vremenske i prostorne

koncentracije, struktura, vremenski periodi mjerodavni za dimenzioniranje

Nivo uslugedionice sa slobodnim tokovima, dionice sa prekinutim

tokovima, javni gradski prevozMjerodavne brzine

Osnovna, računska, projektna

Programski i projektni uslovi

Zbirni prikaz projektnih uslova za gradsku putnu mrežu

Programski i projektni uslovi

Mjerodavna vozilaPrimarna mreža- mjerodavna su vozila za vangradske

puteve da bi se obezbijedio kontinuitet tokova,Prisutnost drugih vozila uslovljava primjenu raznih vrsta

mjerodavnih vozila u zavisnosti od ranga i namjene površina, za određene dijelove mreže ili projektna rješenja pojedinačnih dionica i čvorova.

Svojim karakteristikama i brojnošću zahtijevaju da se primjenjuju kao mjerodavna, čak i češće od teških teretnih vozila.

Programski i projektni uslovi

Osnovne dimenzije poprečnog profila standardnih i posebnih vrsta vozila za gradsku putnu mrežu

Programski i projektni uslovi

Statičke karakteristike mjerodavnih vozila za dionice gradske putne mreže

Saobraćajnice primarne mrežePoprečni profil

Sadržaj poprečnog profila zavisi od funkcionalnog ranga poteza i/ili dionice, strukture korisnika i eksploatacionih pokazatelja,

Osnovni elementiKolovozne trake za razne vrste korisnika i različita saobraćajna stanja,Razdjelne trake za interno razgraničenje saobraćajnih površina.

Saobraćajnice primarne mreže

Karakteristični elementi poprečnog profila poteza primarne gradske putne mreže

Saobraćajnice primarne mreže Granični uslovi saobraćajnog i slobodnog profila su

određeni dimenzijama teretnih vozila, gradskog autobusa ili trolejbusa

Granični uslovi saobraćajnog i slobodnog profila mjerodavnog gradskog autobusai teretnih vozila

Saobraćajnice primarne mreže

Saobraćajni i slobodni profili primarnih saobraćajnica

Saobraćajnice primarne mreže

Geometrijski poprečni profili za GA i GMd

Saobraćajnice primarne mreže

Geometrijski poprečni profili za GMp i GS

Saobraćajnice primarne mreže

Geometrijski poprečni profili za GS i SU

Saobraćajnice primarne mreže

Geometrijski poprečni profili za SU

Saobraćajnice primarne mrežeSituacioni plan

Putna mreža u prigradskom području se projektuje kao potez vangradske putne mreže uz puno poštivanje zahtjeva i ograničenja

Gradska putna mrežaGA, GMd velika sličnost sa vangradskim putevima (kontinuitet toka)GMp, GS, SU niz specifičnosti sa bitno drugačijim pristupom projektovanju (ivična izgradnja, struktura tokova, javni prevoz, pješaci, komunalne instalacije ...)SU, PU drugačiji koncepcijski pristup

Saobraćajnice primarne mreže

Osnovni programski uslovi i projektni pristup u zavisnosti od funkcionalnog ranga poteza gradske putne mreže

Saobraćajnice primarne mreže

Nivelacioni plan Tok nivelete je uslovljen zahtjevima za poštivanje

urbanističkog naslijeđa i potrebama da se nivelacija prilagodi planiranim arhitektonskim sadržajima i/ili komunalnim instalacijama (uklapanja u zadata ograničenja)

U zonama površinskih raskrsnica vođenje nivelete se podređuje i uslovima za bezbijedno odvijanje saobraćaja u konfliktnoj zoni raskrsnice.

Najveći nagib glavnog pravca 2,5 %Rv ≥ min Rv za ekstremna prostorna ograničenja izuzetno 500

m

Saobraćajnice primarne mreže

Vođenje nivelete glavnog pravca u zoni površinske raskrsnice

Tok nivelete sporednog pravca u zoni ukrštanja

RaskrsniceRaskrsnice Čvorovi kroz koje se vrši međusobno povezivanje

različitih rangova saobraćajnica i obezbjeđuje održanje određenog nivoa usluge saobraćajnice (kontrola pristupa i rastojanje raskrsnica) kod saobraćajnica sa kontinualnim protokom (GA, GMd) je

neophodno ostvariti prostorno razdvajanje konfliktnih saobraćajnih tokova- denivelisane raskrsnice

Kod saobraćajnica sa prekinutim tokovima (GMp, GS, SU) glavni uticaji se javljaju u zonama površinskih raskrsnica , pri čemu su dvije velike grupe raskrsnice sa vremenskim razdvajanjem tokova i raskrsnice sa kružnim tokom

RaskrsniceDenivelisane raskrsnice

Zahtijevaju značajne površine i treba ih primjenjivati izvan najuže centralne zone grada ili ih svesti na najmanju mogu mjeru.

Osnovni vidovi u gradskim sredinamaDenivelisane raskrsnice kao programski uslov – u kontinuitetu duž putnog pravca (direktno usklađeno sa rangom saobraćajnice)Pojedinačne denivelisane raskrsnice – na ukrštajima poteza sa prekinutim tokovima gdje se javljaju veća saobraćajna opterećenja, a prostorne karakteristike omogućavaju relativno jednostavnu denivelaciju (direktan uticaj prostornih pogodnosti i rješenja)

RaskrsniceFunkcionalna klasifikacija A - Presjeci primarnih gradskih poteza približno istih

eksploatacionih karakteristika, kompletan program denivelacije,

B- Ukrštaji poteza različitog funkcionalnog nivoa i sistema vođenja tokova (npr. kontinualni/prekinuti)kanalisane površine raskrsnice na sporednom pravcu

C- Ukrštaji dionica primarne mreže bitno različitog funkcionalnog ranga i saobraćajnog režima, smanjen program veza.

Raskrsnice

Područje primjene i klasifikacija denivelisanih raskrsnica

Raskrsnice principi komponovanja

Osnovni principi su identični sa vangradskim putevima, ali se mora voditi računa o razlikama u programu (npr. javni gradski prevoz, pješaci, biciklisti i sl.) i objektivno oštrijim ograničenjima (npr. prostor, životna sredina, komunalne instalacije i dr.)

Funkcionalni elementi Ukrsni pravci (glavni- GP, i sporedni- SP)izlivi/ulivi (I/U)rampe (R)- vezne (samo jedna struja) i priključne (dvije saobraćajne struje, preko sekundarne površinske raskrsnice)sekundarna površinska raskrsnica

Raskrsnice tipologija- U gradskom području je veća vjerovatnoća za pojavom

netipičnih rješenja,- Manja rastojanja raskrsnica,- Gradska mreža je gušća i nepravilnija,- Manje su mogućnosti za situaciono i nivelaciono

prilagođavanje ukrsnih pravaca,- Posebni zahtjevi gradskih vidova saobraćaja,- Unikatno rješenje sa specifičnim modifikacijama tipskih

rješenja,- Težiti tipizaciji raskrsnica.

Raskrsnice

Tipovi denivelisanih raskrsnica u gradskom području

RaskrsnicePovršinske raskrsnice

Najbrojnija grupa raskrsnica gdje se svi odnosi učesnika u saobraćaju rješavaju na zajedničkoj kolovoznoj površini,

Sredstva građevinske i saobraćajne regulative,Funkcionalni nivoi

D- presjeci glavnih gradskih saobraćajnica približno istog ranga, puno kanalisanje saobraćajnih struja,E- presjeci saobraćajnica bitno različitog funkcionalnog ranga i opterećenja, redukovan program veza,F- presjeci saobraćajnica manjeg značaja i opterećenja, po pravilu, sa jednim kolovozom, kanalisanje struja minimalno ili ne postoji

Raskrsnice

Funkcionalna klasifikacija površinskih raskrsnica

Raskrsnice Vođenje presječnih pravaca- Svesti saobraćajne odnose na normalnu mjeru trokrake ili

četverokrake raskrsnice,- Svesti probleme presijecanja struja na manevre preplitanja

(kružni tokovi),- Sa povećanjem broja priključnih krakova kod kružnih

tokova raste mogućnost pogrešnih manevara,- Problemi se rješavaju u široj pristupnoj zoni raskrsnice

odgovarajućom korekcijom situacionog plana trase,- Vođenje pravaca do presijecanja pod približno pravim

uglom.

Raskrsnice

Primjeri vođenja presječnih pravaca sa ciljem formiranja tipskih površinskih raskrsnica

Raskrsnice

Principi vođenja trase sporednog pravca u zoni raskrsnice

Raskrsnice

Tipologija - Osnovni tipovi površinskih raskrsnica su trokrake i

četverokrake zasnovane na presijecanju saobraćajnih struja,

- Raskrsnice sa kružnim podionikom su posebna grupa- zasnovane na preplitanju saobraćajnih struja (presijecanje tokova u istom smjeru kretanja).

Raskrsnice

Osnovni tipovi površinskih raskrsnica sa presijecanjem saobraćajnih struja

Raskrsnice- Nivoi kanalisanjaI- velika razlika u opterećenjima pravaca, glavni tok ima

dovoljno vremenskih praznina ≥6,0 sek za obavljanje lijevih skretanja i uliv vozila iz sporednog pravca (SU/SU, PU/PU, PU/SU),

II- značajna opterećenja sporednog pravca tako da je potrebno kanalisanje srednjim ostrvom za fiksiranje konfliktne zone, na glavnom pravcu se izdvajaju vozila koja skreću lijevo (SU/GS, GS/GS),

III- visoka opterećenja presječnih pravaca, kompletno kanalisanje struja uz primjenu semafosrske signalizacije sa alternativom denivelisanja glavnog pravca i kanalisanje sporednog (D funkcionalni nivo)

Raskrsnice

Nivoi kanalisanja saobraćajnih tokova

Raskrsnice Raskrsnice sa kružnim tokom- Primjena elemenata koji se bitno razlikuju od klasičnih raskrsnica,- Kružni podionik je osnovni element koji prinudno usmjerava putanje svih

vozila

Osnovni elementi i terminologija kružnih raskrsnica

Raskrsnice

Tipologija kružnih raskrsnica u gradovima sa obradom kružnog podionika i standardnim dimenzijama prečnika upisane kružnice ( mini – sekundarna mreža, kompaktna -F2, jedna ulivna traka- F2, kombinovana 2+1 traka –E, D2, dvije ulivne trake –D1, D2)

Saobraćajnice sekundarne mreže

organizovan splet saobraćajnica sa dominantnom funkcijom pristupa do urbanih sadržaja i njihovog komunalnog opsluživanja,

projektni elementi proizilaze iz potrebe da se saobraćaj umiri (smanji broj vozila i njihova brzina), integracija pješaka i vozila po mjerilima i kriterijumima pješaka, preuređenje lokalne putne mreže, uvođenja dosljedne i efikasne

regulative,kod formiranja novih urbanih cjelina ovaj koncept je mnogo

lakse i jednostavnije primijeniti.

Saobraćajnice sekundarne mrežeKlasifikacija pristupnih ulica

PU I - djelimično razdvajanje pješaka i vozila u kretanju imirovanju uz ograničenje brzine kretanja (do

30 km/h),PU II- potpuna integracija motornog saobraćaja u

kretanju i mirovanju uz zajedničko korištenje površina pod uslovima prihvatljivim za pješake,

osnovni elementi se značajno ne razlikuju, ali su PU II kompleksniji zahvat u slučaju rekonstrukcije

Saobraćajnice sekundarne mreže

Klasifikacije pristupnih ulica (a- PU I, b- PU II)

Saobraćajnice sekundarne mrežeBrzinu, određenim mjerama, svesti na željenu vrijednost (do 30,0 km/h)

Sužen poprečni profil, osmišljeno stvaranje prepreka u obje projekcije, primijenjeni projektni elementi

Princip diskontinuiteta kao sredstvo očuvanja prihvatljive brzine kretanja

Saobraćajnice sekundarne mreže

Transformacija profila i alternativna organizacija parkiranja

Tipični primjeri organizacije uličnog profila po konceptu umirenja saobraćaja

Saobraćajnice sekundarne mreže

PreporukeU najvećoj mogućoj mjeri zadržati karakteristike ivične

regulacione linije, odnosno pristupa ivičnim sadržajima, u sve tri projekcije,

Rekonstrukcijom obezbijediti efikasno slivanje voda ka najnižim tačkama gdje su smješteni ivičnjaci,

Primijeniti ivičnjake manjih visina,Težiti nadgradnji ili minimalnom skidanju postojećih

površina,Razmotriti prednosti primjene elemenata za popločavanje

kolovoznih površina

Saobraćajnice sekundarne mreže

Ilustracija opštih preporuka za rekonstrukciju uličnog profila (a- postojeće stanje, b-PU I, c- PU II)

Saobraćajnice sekundarne mreže

Razdvajanje smjerova vožnje kao element ograničenja brzine

Standardni elementi za nivelaciono izdizanje kolovozne ravni

Saobraćajnice sekundarne mrežeInterne raskrsnice

Konfliktna zona u ravni kolovoza (PU I/ PU I) ili uzdignuta za visinu ivičnjaka (PU I/ PU II, PU II/ PU II)

Po pravilu se ne primjenjuje svjetlosna signalizacija

Tipska rješenja raskrsnica lokalne putne mreže

Saobraćajnice sekundarne mreže

Tipovi raskrsnica sa izdignutom konfliktnom zonom

Saobraćajnice sekundarne mreže

Elementi kružne raskrsnice u okviru lokalne mreže

Saobraćajnice sekundarne mrežeZatvaranje pojedinih poteza sekundarne mreže za prolazak svih

motornih vozila ili samo putničkih automobila

Dijagonalno zatvaranje bez i sa izdizanjem konfliktne zone

Saobraćajnice sekundarne mreže

Upravno zatvaranje za putničke automobile sa okretnicom

Generalni koncepti formiranja diskontinuiteta sa izdizanjem površine i samostalnim elementima

ParkiranjePotreba za mirovanjem vozila je neizbježan pratilac svih

vidova saobraćajaPo prostornim razmjenama se izjednačava sa površinama

za kretanje vozilaPri stepenu motorizacije od jednog automobila po porodici

potrebna parkiranja individualnih vozila mogu da angažuju ukupan prostor jednak polovini stambenih potreba,

Individualni saobraćaj je krajnje neracionalan,Parkiranje je veliki urbanistički problem.

ParkiranjePlanerski koncept

parkiranje uz stan je neminovnost i njegove razmjere se ne mogu umanjiti mjerama selektivnog korištenja putničkih automobila,

parkiraliste uz stan je sastavni dio opreme stana parkiranje uz druge aktivnosti je posljedica ličnog izbora korisnika

i mjerama se zahtjevi mogu svesti na odreden nivoParkirališta na sopstvenoj lokaciji po unaprijed definisanim

urbanističkim uslovima,Izgradnja parkirališta izdvajanjem sredstava svih korisnika

gradskog prostora uz obavezu rada na ekonomskoj osnovi.

Parkiranje

Tipične krive akumulacije parkiranjaa)Parkiranje uz stanovanje, b) Javni parking u centru gradac) Parking uz radna mjesta, d) Parking uz stanice šinskih sistema

ParkiranjeStandardne projektne šeme

Paralelna šema (α = 0°)- U profilima slabije opterećenih ulica relativno male

regulacione širine,- Zahtijeva najviše manevarskog radaUpravna šema (α = 90°)- Pogodna za garažne objekte sa ortogonalnim rasterom

nosećih stubova,- Najracionalnije rješenjeKose šeme (α =45° - 90°)- Parkinzi koji se razvijaju u ograničenim uslovima lokacije i/ili

u situaciji gdje je potreban brz manevar ulaz/izlaz- Isključivo jednosmjerni prilaz

Parkiranje

Standardne projektne šeme parkiranja i odnosi dimenzija

ParkiranjePovršinska parkirališta

parking skupine organizovane u ravni terena, nema potrebe za složenim konstrukcijama i opremom, laka

pristupačnost, parkiranje u profilima protočnih saobraćajnica,

vozila parkirana uz ivicu kolovoza angažovanje uličnog profilasmanjenje bezbijednosti protočnog saobraćaja i propusne moći sprečavanje pristupa ivičnim sadržajima (snabdijevanje,

komunalne službe, medicinska pomoć i sl.)isključuju se iz profila važnijih poteza primarne mreže (GM, GS) i naročito kod saobraćajnica gdje se vozila javnog prevoza kreću krajnjom desnom trakom.

Parkiranje

Standardna rješenja parkiranja u profilima protočnih ulica

Parkiranje

Tipsko rješenje upravnog parkiranja kod stambenih ulica

Tipsko rješenje parkiranja u profilima P II

ParkiranjeSamostalne parkirne skupine

Organizacija na slobodnim terenima u sklopu stambenih naselja, industrijskih zona, sportskih objekata, stanica kapacitetnih šinskih sistema i sl.

Projektni parametri za samostalne parkirne skupine

Parkiranje

Primjeri javnih parkirališta sa naplatom korištenja

ParkiranjeParking garaže

Zatvoreni prostori urađeni isključivo za potrebe parkiranja i garažiranja vozila,

Podjela- namjena: individualne i kolektivne,- građevinsko- prostorna dispozicija- podzemne i nadzemne,- urbanističko- arhitektonski tretman: samostalne ili kombinovane sa drugim sadržajima,- način eksploatacije: javne (sa ili bez naplate) i posebne namjene.

Parkiranje

Nadzemne garaže su ekonomičnije (izgradnja, eksploatacija, oprema), ali podzemne ne zauzimaju gradske površine

LokacijaNadzemne garaže se planiraju i grade na slobodnim terenima i izolovanim lokacijama koje nemaju posebnu urbanističku saglasnostPodzemne garaže se češće rade u sklopu objekata druge namjene (tržni centri, stanovanje, trgovi, stanice šinskih sistema javnog prevoza)

Parkiranje

Standardni tipovi prostornih rješenjaa) prave rampe; b) spiralne rampe; c) parkirne rampe

ParkiranjeMehaničke parking garaže

Primjena za dugotrajno parkiranje i za posebne namjene (poznati korisnici) zbog dužine procesakoncepti

- mehanički toranj – horizontalno i vertikalno pomijeranje do parkirnog modula kada vozač ulazi na parkirno mjesto, javlja se potreba za pješačkom komunikacijom

- paletne garaže - pomijeranje i praznih i punih paleta do smještanja na odgovarajuće mjesto, neophodna je stalna informacija o prostornom položaju svakog vozila, horizontalna i vertikalna organizacija

- kontinualno vezane kabine ("pater noster") - horizontalna i vertikalna organizacija, ograničen kapacitet.

Parkiranje

Koncepti mehaničkih parking garažaa) toranj; b) palete; c) kontinualno vezane kabine

Prateća opremaoivičenje kolovoza

funkcija- bezbijednost kroz fizičko razdvajanje vidova saobraćaja, - vizuelno vođenje tokova vozila,- realizacija sistema površinskog odvodnjavanja, - estetski dožvljaj uliceosnovni element je ivičnjak koji svojom visinom fizički

odvaja druge površine i obezbjeđuje odvodnjavanje i ne predstavlja bočnu smetnju za kretanje vozila

- standardna visina za oba uslova 12 cm, - standardna duzina 80 iii 100 cm

Prateća oprema

Standardni betonski ivičnjaci i mjesta primjene u profilima gradske putne mreže

Prateća oprema

Specijalni betonski ivičnjaci (a- široki, b- prelazni)

Prateća oprema

Oivičenje i obrada razdjelnog ostrva u zoni pješačkog prelaza

Izdizanje površine pješačkog prelaza na raskrsnicama sekundarne mreže (a- polovina visine ivičnjaka; b- puna visina ivičnjaka

Prateća opremaOdvodnjavanje

Sistemi za odvodnjavanje karakteristični za vangradske puteve se mogu primijeniti samo na potezima gradske mreže vođene u slobodnom koridoru bez pješačkih i/ili biciklističkih staza u regulacionoj širini (prigradska područja)- podrazumijeva se da u daljem razvoju grada neće biti promjene namjene, odnosno ivične izgradnje

Odvodnjavanje najvećeg dijela gradske mreže se zasniva na kanalizacionim sistemima (prihvataju vodu sa kolovoza i površina unutar regulacione linije, ali i često izvan nje)

Prateća opremaZadatak sistema

poprečno slivanje i površinsko podužno vođenje do mjesta prihvatanja, a zatim, kroz podzemno kanalisanje, priključcima i podužnim vodovima, dovođenje do mjesta za prečišćavanje i ispuštanje u recipijent.

Tipski položaj slivnika ( a- horizontalan u kolovoznoj ravni; b- vertikalan u ivičnjaku; c- kombinovani) i oblici rešetki za horizontalan položaj

Prateća opremaNivoi sistema

Potpuno podzemno kanalisanje voda sa svih kolovoznih i drugih površina (obavezno za sve saobraćajnice primarne putne mreže u urbanizovanom području)Potreba za podzemnim kanalisanjem se javlja samo na pojedinim dijelovima saobraćajnica ili je moguće primijeniti sistem površinskog kanalisanja, ako to uslovi dozvoljavaju (saobraćajnice u prigradskom području ili pojedinačni dijelovi sekundarne mreže)

Prateća oprema

Tipske koncepcije odvodnjavanja dionica gradske putne mreže

Prateća opremaKomunalne instalacije

Sistemi komunalnih instalacija opslužuju urbanu nadgradnjuVodovod, elektro-energetska mreža, telekomunikacije, gasovod, toplovod, kanalizacija.- Svaki pojedinačan sistem ima svoje zakonitosti i standarde koji se moraju poštovati u izgradnji i eksploataciji, ali zahtijevaju i potpuno usklađenje sa urbanističko saobraćajnim elementima gradskog prostora.

Po pravilu, podzemno položeni vodovi različite namjene i dometa,

Postoji relativno ograničen prostor unutar regulacione linije do dubine 5-6 metara ispod površine kolovoza.

Prateća opremaPodužno vođenje instalacija

Po pravilu, instalacije se ne postavljaju u koridorima GA i GM, osim onih koje služe tim potezima.Kod ostalih kategorija primarne mreže, instalacije moraju biti tako smještene da prilikom građenja ili intervencija ometanje saobraćajnih tokova bude minimalno.Distributivni i priključni vodovi, osim kanalizacije, se obično postavljaju izvan protočnih kolovoza primarnih saobraćajnica.Prostor se dijeli na kontinualne trake širine 0,6-1,0 m, uz rezervaciju prostora za određenu vrstu vodova

Prateća oprema

Princip podjela na zone za smještaj instalacija

Prateća oprema

Dopušteni položaj instalacija u poprečnom profilu saobraćajnice i okvirne visine zaštitnog nadsloja

Prateća opremaProstorni sukob podužnih vodova se rješava kroz tzv.

‘’sinhron plan’’

Tipičan raspored instalacija u profilu pristupne ulice