Post on 24-May-2015
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 1
Anatomie / fysiologie
Zenuwstelsel 3
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 2
De motorische homunculus heeft een grote duim. De reden hiervan is dat de duim altijd dikker is dan de vingers. motorisch sensorisch
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 3
Personen met een splitbrain zullen de meeste voorwerpen aan de rechterkant kunnen benoemen
Ik zie een sinaasappel
Ik zie niets
Linker hemisfeer Rechter hemisfeer
Test voor splitbrain
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 4
Beschadiging van het spraakcentum van Broca kan leiden tot woordvindingsproblemen
• Broca is het motorisch spraakcentrum en zet gedachten om in spraak.
• Wernicke is het sensorisch spraakcentrum en heeft te maken met taalbegrip en herkenning.
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 5
Na het passen van 10 verschillende truien ontstaat er twijfel welke je zult nemen. Uiteindelijk kies je voor de blauwe trui.
- Dit keuzemoment wordt bepaald in het gnostisch centrum
• Verwerken van alle sensorische input
• Samenstellen tot één beeld van de werkelijkheid.
• Doorsturen naar hogere schorsgebieden voor het nemen van beslissingen.
Gebied van Broca
Gebied van Wernicke
Gnostisch centrum
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 6
Centraal zenuwstelselzenuwstelsel
perifeer centraal
encephalon medulla spinalis
diëncephalon cerebrumcerebellumtruncus cerebri
12 paar hersenzenuwen
mesencephalon
pons
medulla oblongata
thalamus
hypothalamus
Mesencephalon = middenhersenen
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 7
Sensibel systeem
• Informatie van buiten af, de zintuigen– vangen informatie op en vertalen– sensor of zintuig is vertaler van informatie
1 Mechanische sensoren (druk, trekkrachten en vibraties)
2 Thermische sensoren (warmte)
3 Chemische sensoren (concentratie van bepaalde stoffen)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 8
Sensibel systeem vervolg
4 Elektromagnetische (licht)
5 nocisensoren of pijnsensorenPijn is echter geen prikkel maar een
gewaarwording. Elke prikkel kan immers pijn veroorzaken.
Denk aan: knal, lichtflits, of een ruk aan je arm.
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 9
Indeling naar werkterrein
• exteroceptief via exterosensoren– Nemen de buitenwereld waar; oog, oor, reuk,
smaak en de huidsensoren
• proprioceptief via propriosensoren– Houding en beweging. In de spieren, pezen
en gewrichtskapsels
• enteroceptief via enterosensoren– inwendige, zoals bloedvaten en spijsvertering
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 10
Adaptatie van de zintuigen
• Sensibel systeem selecteert informatie op nieuwswaarde.– adaptatie = aanpassing
• Perifere adaptatie bij de sensor– Ring aan je vinger
• Centrale adaptatie bij de impulsoverdracht
– De informatie is wel beschikbaar maar wordt door de hersenen als onbelangrijk aangemerkt en weggewerkt (tikken van een klok)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 11
Herkenning van voorwerpen
• bottom-up processen• terugbrengen naar basis figuren
• herkennen van een letter
• top-down processen• gehelen herkenning
• ook bij ontbrekende onderdelen• Inkvip• B zkt vrouw
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 12
Organiseren waarneming
figuur
Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk• Maar soms…
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 13
figuur Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk• Maar soms…
• Het is een gezicht……..
• Of het woord ‘Liar’
Organiseren waarneming
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 14
figuur Voor- achtergrond
• Meestal duidelijk• Maar soms…
• Wat zie je?
• Een stelletje ……..
• Of een doodshoofd?
Organiseren waarneming
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 15Wat zie je hier?
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 16
Organiseren waarneming
Perceptuele constancy• Gelijk houden
• Grootte• Vorm• Kleur
– Ondanks de verschillen van onze retina input
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 17
GroeperenAanvullen
Boom is die er?Zie jij een kat?
Organiseren waarneming
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 18
Organiseren waarnemingKleur en grootte Welke middelste cirkels is groter?
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 19
Organiseren waarnemingVorm en grootte Welke middelste cirkels is groter?
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 20
Grootte
Veraf - dichtbij
Organiseren waarneming
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 21
Diepte
Organiseren waarneming
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 22
Organiseren waarneming
Zwart
en wit
Hoeveel
zwarte
puntjes
tel je?
0 of ?????
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 23
Organiseren waarneming
Diepte
recht
Evenwijdige lijnen of gebogen? Is de rode dan alleen recht?
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 24
Cerebellum
cerebellum
hersenstam
rechter hemisfeer
linker hemisfeer
windingen
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 25
Cerebellum
• Staat via drie paar stelen (pendunculi) in verbinding met:– middenhersenen– pons– verlengde merg
• Bevatten alle afferente en efferente banen
• Via deze structuren contact met cerebrum en ruggenmerg
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 26
Functie cerebellum
• Coördinatie (planning, uitvoering en controle) van willekeurige bewegingen.– Krijgen een kopie van cerebrum
– Vergelijken deze prikkels met proprioceptieve prikkels en prikkels uit ogen en evenwichtsorgaan
– Fietsen, zwemmen, skiën
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 27
Cerebellum, coördinatie van motoriek
– grote hersenen• opdracht voor de beweging
– evenwichtsorgaan• stand van het lichaam in de ruimte
– proprioceptieve zintuigjes• stand van elk onderdeel van het lichaam
– visueel orgaan
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 28
Contact met cortex en basale kernen
Primaire motorische schors
Feedback van cerebellum
Informatie over de beweging
cerebellum
cerebellum cortex
nucleus
nucleus
nucleus
nucleus
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 29
Proprioceptie (lichaamshouding)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 30
Functie cerebellum
• Naast coördinatie heeft het een rol bij leerprocessen– Motorisch leren– Aandacht
• Bevatten evenveel zenuwcellen als alle andere hersendelen bij elkaar
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 31
Testen, stoornissen van het cerebellum
• vinger – neus aanraken• nystagmus• tremor• dronkemansgang• evenwichtsstoornissen• onbeheerste beweging• starre bewegingen• dysartrie (dubbele tong praten)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 32
Diëncephalon (tussenhersenen)
• De tussenhersenen liggen in holtes van de grote hersenen– thalamus– hypothalamus– epithalamus
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 33
Thalamus in diëncephalon
• Functie van de thalamus is selectie van afferente prikkels zodat een mens zich kan concentreren
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 34
Hypothalamus
• Belangrijke kernen hier zijn:
–honger
–dorst
–verzadiging
–temperatuur
–seks
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 35
Hypothalamus
• Hormonen die in hypothalamus gemaakt worden zijn:–1. ADH
–2. Oxytocine, functie:contractie glad spierweefsel (weeën)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 36
Truncus cerebri (hersenstam)
• De hersenstam, de steel van het CZS bestaat uit:– Mesencephalon
(middenhersenen)
– Pons (brug)
– Medulla oblongata (verlengde merg)
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 37
Hersenstam • De hersenstam bevat
de reticulaire formatie en is de oorsprongplaats van de twaalf paar hersenzenuwen
• Formatio reticularis– diffuus netwerk van
korte neuronen over de hele lengte van de hersenstam
– functie: regelen bewustzijnsniveau
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 38
Formatio reticularis
• Motorisch en sensorisch gedeelte• Prikkels vanuit zintuigen naar sensorisch
gedeelte• Via schakelneuronen naar thalamus en
vervolgens prikkeling van de cortex• Ritmische activiteit:
– ARAS – ascenderend reticulair activerend systeem– DRAS - descenderend reticulair activerend systeem– ARAS activeert het DRAS en omgekeerd
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 39
• Voorbeeld 1 wakker worden, opstaan, onzeker op de benen doordat bewustzijnsniveau nog laag is en er onvoldoende controle over de spieren is (DRAS). Uitrekken geeft verhoogde spanning is spierspoelen waardoor het ARAS wordt geactiveerd en vervolgens de cortex waardoor het bewustzijnsniveau stijgt.
• Voorbeeld 2 knikkebollen; activiteit van cortex en bewustzijnsniveau dalen dus ook DRAS daalt, minder controle over de spieren (ook nekspieren). Hoofd knikt naar voren en spierspoelen worden geactiveerd. ARAS activeert weer de cortex.
• Voorbeeld 3 spierrelaxantia bij narcose onderdrukken prikkels naar het ARAS
Formatio reticularis
FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 40
Medulla oblongata (verlengde merg)
• De functie van het verlengde merg is vegetatief. Hier liggen de volgende kernen:
–ademcentrum
–vasomotorisch centrum
–temperatuurcentrum
–braakcentrum