Ex situ Γηαηήξεζε Απηνθπώλ

Δηδώλ ηεο Διιεληθήο Υισξίδαο ζην

Βαιθαληθό Βνηαληθό Κήπν Κξνπζζίσλ ηνπ

Δζληθνύ Ιδξύκαηνο Αγξνηηθήο Έξεπλαο

Fritilaria pontica

Μαινύπα Δ.1 , Κξίγθαο Ν. 2, Καξύδαο Α. 1, Παπαλαζηάζε Κ. 1

1Δξγαζηήξην Πξνζηαζίαο θαη Αμηνπνίεζεο Απηνθπώλ θαη Αλζνθνκηθώλ Δηδώλ,

Κέληξν Γεωξγηθήο Έξεπλαο Βόξεηαο Διιάδαο, Δζληθό Ίδξπκα Αγξνηηθήο

Έξεπλαο, 57001, Σ.Θ. 60125, Θέξκε, Θεζζαινλίθε, Δ-mail: bbgk@bbgk.gr

2Δξγαζηήξην πζηεκαηηθήο Βνηαληθήο θαη Φπηνγεωγξαθίαο, Σκήκα Βηνινγίαο,

Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, 54124, Greece, Δ-mail:

nkrigas@bio.auth.gr

Ζ πινπζηόηεξε ριωξίδα ζηελ Δπξώπε

ζε ζρέζε κε ηελ επηθάλεηα ηεο ρώξαο,

> 6.000 απηόρζνλα είδε θαη ππνείδε

(taxa) ζε 132.000 km2

Τςειόο ελδεκηζκόο (c. 13,2 %):

1 ζηα 5 θπηηθά είδε είλαη ελδεκηθό ζηελ

Διιάδα

Η θαηαγξαθή ηεο Διιεληθήο

Υισξίδαο είλαη έλα δπλακηθό

πξόγξακκα.

Φπηηθά είδε, λέα γηα ηνπο

Δπηζηήκνλεο, αλαθαιύπηνληαη

ζπλερώο.

739 θαηαρσξεκέλα θπηηθά taxa ζηελ IUCN

c. 40% ησλ θπηώλ:

άγλσζηε θαηάζηαζε ζηελ θύζε

Ο Υισξηδηθόο Πινύηνο ηεο Διιάδαο

Πνιππνίθηιε γεσινγηθή ηζηνξία

Διιάδα

P

e

Ki

k

WA

e

EA

e

NA

e

K

K

St

E

S

PiIo

I

N

Pi

N

C

N

E

E

C

13 θπηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο,

γεηηλίαζε κε ζεκαληηθέο

βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο

Πνηθηιόηεηα θιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ

400 πγξνβηόηνπνη

270 πεξηνρέο Natura 2000

Πνηθίια ελδηαηηήκαηα θαη βηόηνπνη

Ο Υισξηδηθόο Πινύηνο

ηεο Διιάδαο

Δξγαζηήξην Πξνζηαζίαο θαη Αμηνπνίεζεο Απηνθπώλ

θαη Αλζνθνκηθώλ Δηδώλ- ΒΒΚΚ

1: Μόλνλ απηόρζνλα θπηά

2: Κπξίσο ζεκαληηθά απηόρζνλα θπηά:

ελδεκηθά, ζπάληα, απεηινύκελα, ηξσηά,

πξνζηαηεπόκελα, θπηά κε πηζαλό

αλζνθνκηθό ή θαξκαθεπηηθό ελδηαθέξνλ

3: Πιήξσο ηεθκεξησκέλεο ζπιινγέο

4: Πνιιαπιαζηαζκόο θαηά πξνηεξαηόηεηα ησλ

ζεκαληηθώλ εηδώλ

5: πλδπαζκέλε in situ θαη ex situ δηαηήξεζε

6: Δπαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ πνηθηιόηεηα απηνθπώλ θπηηθώλ

εηδώλ

Μηα ζηξαηεγηθή κε 6 πνιηηηθέο

Fritilaria pontica

Μεζνδνινγία

Απνζηνιέο πιινγήο

Βαζηθέο πιεξνθνξίεο εληνπηζκνύ θπηώλ:

κνξθνινγηθή πεξηγξαθή ησλ δηαθνξεηηθώλ εηδώλ,

πεξηνρή εμάπισζήο ηνπο,

είδνο βηόηνπνπ όπνπ θύνληαη, πςνκεηξηθό εύξνο θαη

ππνζηξώκαηα ζηα νπνία απαληνύλ,

πεξίνδν αλζνθνξίαο θαη θαξπνθνξίαο ηνπο

πιιέγνληαη:

θηλδπλεύνληα,

ηξσηά,

ζπάληα,

ηνπηθά ειιεληθά θαη

βαιθαληθά ελδεκηθά

Πξνζηαηεύνληαη από ηελ εζληθή ή/θαη

δηεζλή λνκνζεζία

Πεξηιακβάλνληαη ζε θαηαιόγνπο

πξνζηαηεπόκελσλ εηδώλ: είδε ηνπ

δηθηύνπ ΦΤΗ 2000

Βνηαληθέο Απνζηνιέο

πιιέγνληαη:

Εωληαλό θπηηθό πιηθό γηα πνιιαπιαζηαζκό,

Γείγκαηα γηα εξκπάξην,

Γείγκαηα ρώκαηνο,

Φωηνγξαθηθό πιηθό,

Γεωγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο ηωλ ηόπωλ ζπιινγήο,

Δάλ είλαη εθηθηό ζπιιέγνληαη καδί κε ην θπηό 300-500

γξ. λωπήο θπηηθήο κάδαο γηα εξγαζηεξηαθέο

αλαιύζεηο (αξωκαηηθά –θαξκαθεπηηθά είδε).

Θφδ. Σηαθ. Σσλλογής: 1 Όνομα Σσλλέκηη: Μαλούπα Ελένη

Ζμερομ. Σσλλογής: 24/11/2005 Φώρα: Ελλάδα Νομός: Ηρακλείοσ

Γεφγρ. μήκος: 25o 09’ 09’' E Γεφγρ. πλάηος: 35o 14’ 45’' N

Τοποθεζία: περιοτή Φούρνοι, 1 km από Αρτάνες

Υυόμεηρο: 450 m Γεφλογικό σπόζηρφμα: Αζβεζηόλιθος

Ηδιαίηερα ταρ/κά: Πεηρώδες έδαθος με κλίζη

Εώνη Βλάζηηζης: Δσμεζογειακή (Μακκεία-θρσγανική με ένηονη σποβάθμιζη)

Τύπος Βλάζηηζης: Φαζμοθσηική

Δπικραηέζηερα είδη: Origanum dictamnus, Ptilostemon afer

Αριθμός Σσλ. Γειγμ.Θφδικός Σσλλεγ. Γειγμ. από: έφς:

Θφδικός Γείγμαηος Οικογένεια Γένος Δίδος Υποείδος

1/1 Lamiaceae Origanum dictamnus

Φαρακηηριζηικά: Σε καρποθορία

Ηδιαιη. Φαρ/κα Βιοηόποσ: Δμθανής αποζάρθρφζη

Δίδος ζσλλεγόμ. Υλικ.: 2 ολόκληρα υυτά με καλό ριζικό σύστημαΓείγμα Δρμπαρίοσ:√

Φφηογραθία: √

Παραηηρήζεις: Γιάζπαρηος άηομα ζε κάθεηοσς βράτοσς (πληθσζμός: ~ 50 άηομα ζε 300 η.μ.)

Γειηίν πιινγήο

Σαμηλνκηθόο Πξνζδηνξηζκόο

Απόδνζε επηζηεκνληθώλ νλνκάησλ ζύκθσλα

κε ην Γηεζλή Κώδηθα Βνηαληθήο Ολνκαηνινγίαο

Αλάπηπμε Δξκπαξίνπ

Μεηξών Σεθκεξίσζεο Φπηηθνύ Τιηθνύ

Βάζε Γεδνκέλσλ

Μνλαδηθόο θσδηθόο πξόζβαζεο-Accession number

Πιήζνο πιεξνθνξηώλ πνπ ζπιιέρζεθαλ από ην πεδίν

Υξήζε Γεσγξαθηθώλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηώλ γηα

πεξηγξαθή επηηόπησλ νηθνινγηθώλ ζπλζεθώλ γηα ηα

εκαληηθά Δίδε Φπηώλ

Βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ζρεηηθά κε ηηο νηθνινγηθέο

απαηηήζεηο, ηελ ρσξνινγία θαη ην θαζεζηώο πξνζηαζίαο

ύλδεζε κε πιεξνθνξίεο πνπ πξνθύπηνπλ θαηά ηε

δηεξεύλεζε ηνπ βηνινγηθνύ θύθινπ

Μεηξών Σεθκεξίσζεο Φπηηθνύ Τιηθνύ

Krigas N., Mouflis G., Grigoriadou K. and Maloupa E. 2010. Conservation of important

plants from the Ιonian Islands at the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N Greece:

using GIS to link the in situ collection data with plant propagation and ex situ cultivation.

Biodiversity and Conservation, 19:3583–3603.

Απνζηνιέο πιινγήο

> 90 απνζηνιέο ζε 13 γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα

ηεο Διιάδαο

Δξεπλήζεθαλ > 100 γεσγξαθηθέο πεξηνρέο ζε

ηνπιάρηζηνλ 20 δηαθνξεηηθνύο λνκνύο

Γεκηνπξγία > 5.000 θσδηθώλ πξόζβαζεο

> 500 θσδηθνί από εκαληηθά Δίδε

> 2.000 θσδηθνί πξνζδηνξίζηεθαλ ηαμηλνκηθά ζε

επίπεδν γέλνπο θαη είδνπο

Γεκηνπξγήζεθαλ 1.410 δείγκαηα εξκπαξίνπ

Απνζηνιέο πιινγήο

Απνζηνιέο πιινγήο

Πεξηνρέο ζπιινγήο εκαληηθώλ

Φπηηθώλ Δηδώλ αλά γεσγξαθηθή

πεξηνρή

Αλαπαξαγσγή

ηόρνο

ex situ Γηαηήξεζε

Έξεπλα

Δθπαίδεπζε

Μέζνδνη

Δγγελώο: κε ζπέξκαηα

Αγελώο: κε κνζρεύκαηα, δηαίξεζε ξηδσκάησλ

Ιζηνθαιιηέξγεηα

Δγγελήο Αλαπαξαγσγή

Δηήζηα είδε θαη ζε είδε πνπ δελ εθαξκόδεηαη άιιε κέζνδνο

Όρη γεληθεπκέλε κέζνδνο ιόγσ γελεηηθήο παξαιιαθηηθόηεηαο

Γεκηνπξγία πξσηνθόιισλ πνιιαπιαζηαζκνύ: δηεξεύλεζε

ζπλζεθώλ θπηξσηηθόηεηαο ζπεξκάησλ

Γηαδνρηθά ζηάδηα θύηξωζεο ζπεξκάηωλ

Αγελήο Αλαπαξαγσγή

Δπξεία εθαξκνγή

Γηαηήξεζε γελνηύπνπ

Γεκηνπξγία πξσηνθόιισλ αλαπαξαγσγήο

Γηαίξεζε

Sedum sp.

Μνζρεύκαηα

Melissa officinalis

Ιζηνθαιιηέξγεηα

Δίδε πνπ δελ ξηδνβνινύλ εύθνια

Παξαγσγή κεγάινπ αξηζκνύ θπηώλ

Απόιπηα πγηή θπηά

ε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα

Πξνηεξαηόηεηα ζε ζπάληα, θηλδπλεύνληα, απεηινύκελα είδε

Γεκηνπξγία πςειήο πνηόηεηαο (elite) πνιιαπιαζηαζηηθνύ

πιηθνύ

Campanula incurvaCrithmum maritimum

Centaurea citharonea

Αλαπαξαγσγή

> 33.328 θπηά πνιιαπιαζηάζηεθαλ κε ζπέξκαηα

από 1.091 θσδηθνύο πξόζβαζεο

ζε εξγαζηεξηαθέο ζπλζήθεο ειεγρόκελεο θύηξσζεο ζε

ζαιάκνπο ζηαζεξώλ ζπλζεθώλ

> 40.000 θπηά πνιιαπιαζηάζηεθαλ κε αγελή ηξόπν

από 1.106 θσδηθνύο πξόζβαζεο

θσδηθώλ πξόζβαζεο

Αλαπηύρζεθαλ εμεηδηθεπκέλα πξσηόθνιια αλαπαξαγσγήο

γηα 88 θπηηθά είδε

από 185 θσδηθνύο πξόζβαζεο

Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ

Σξόπνη

Μεηξηθέο Φπηείεο

Σξάπεδα πεξκάησλ

Ιζηνθαιιηέξγεηα

Βνηαληθνί Κήπνη

Μεηξηθέο Φπηείεο

Αλεύξεζε θαηαιιειόηεξσλ ζπλζεθώλ αλάπηπμεο

Γηαηήξεζε ζην έδαθνο Γηαηήξεζε ζε θπηνδνρεία Φπηά κεηέξεο

Γηαηήξεζε νξρηδεώλ Γηαηήξεζε βνιβσδώλ

Σνπιίπεο

Κξπνθήπην

Σξάπεδα πεξκάησλ

πιινγή από ηα κεηξηθά θπηά θαη από ηηο βνηαληθέο απνζηνιέο

Καζαξηζκόο θαη αθπδάησζε

Βξαρπρξόληα δηαηήξεζε ζε ςπθηηθό ζάιακν 4νC

Δμππεξέηεζε αλαγθώλ αλαπαξαγσγήο θαη αληαιιαγήο πιηθνύ

Ιζηνθαιιηέξγεηα

εκαληηθά θπηηθά είδε (ζπάληα, ελδεκηθά, απεηινύκελα θ.ά.)

Δίδε κε ηδηαίηεξν εξεπλεηηθό ελδηαθέξνλ

Γηαηήξεζε ζε αζεπηηθέο ζπλζήθεο, ζε in vitro πεξηβάιινλ

Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ

Μεηξηθέο Φπηείεο:

2.750 θσδηθνί πξόζβαζεο

30% εκαληηθά Φπηηθά Δίδε

Σξάπεδα πεξκάησλ:

2.750 θσδηθνί πξόζβαζεο ζε θπηνδνρεία θαη ζην έδαθνο

Από απηνύο νη 2.080 θσδηθνί πξόζβαζεο ζηελ Σξάπεδα

Ιζηνθαιιηέξγεηα:

30 θσδηθνί πξόζβαζεο

Σα θπηά αλαπηύζζνληαη ζε εηδηθνύο ζαιάκνπο θαιιηέξγεηαο

Βνηαληθνί Κήπνη

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

Ννκόο Κηιθίο

Τςόκεηξν: 600 κέηξα

Έθηαζε: 300 ζηξ. 150 ζηξ. θπζηθό δξπνδάζνο

150 ζηξ. εηδηθνί ρώξνη θύηεπζεο & κνλνπάηηα

10 ρξόληα ιεηηνπξγίαο

N

Δίζνδνο

N

Greece

Ex situ : 15ha

In situ : 16ha

Δίζ

νδ

νο

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

Αρωματικά-φαρμακευτικά

Πολυετή ποώδη

Υδρόφιλα είδη

«Οσμές από θυμάρια»

Thymus thracicus

Teucrium divaricatum

Dianthus corymbosus

Iris pseudacorus

Εκπαιδευτικός ποόκηπος

Υδρόφιλα είδη

Αλπικά φυτά

Geum coccineum

Iberis sempervirens

Nymphaea alba

Geranium macrorrhizum

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ

Βνηαληθνί Κήπνη

Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο

Ννκόο Θεζζαινλίθεο, Θέξκε

Τςόκεηξν: επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο

Έθηαζε: 8 ζηξ. Δηδηθνί ρώξνη θύηεπζεο

Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο

Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο

Ex situ Γηαηήξεζε Φπηώλ

Βαιθαληθόο Βνηαληθόο Κήπνο Κξνπζζίσλ:

Πξνζηαηεύνληαη 25.000 θπηηθά άηνκα > 600 θπηηθώλ εηδώλ

Οξγαλσκέλα ζε 46 ζεκαηηθέο ελόηεηεο παξνπζίαζεο

in situ πξνζηαζία 300 απηνθπώλ θπηηθώλ εηδώλ

θαη ππνεηδώλ

Κήπνο Πεξηβαιινληηθήο Δπαηζζεηνπνίεζεο:

Δγθαηάζηαζε 867 θπηηθώλ αηόκσλ από 135 θσδηθνύο

Πξόζβαζεο

Οξγαλσκέλα ζε 7 ζεκαηηθέο ελόηεηεο παξνπζίαζεο

Καιιηέξγεηα-Αλάπηπμε Πξσηνθόιισλ

ηόρνο

Καιιηέξγεηα εηδώλ κε πηζαλή εκπνξηθή αμηνπνίεζε

Μειέηε

πλζεθώλ θαιιηέξγεηαο αξσκαηηθώλ-θαξκαθεπηηθώλ εηδώλ

ζε εξεπλεηηθέο εθαξκνγέο θαη πηινηηθνύο αγξνύο

Πξόγξακκα Αλάπηπμεο Βηνκεραληθήο Έξεπλαο θαη

Σερλνινγίαο:«Αλάπηπμε πηινηηθνύ ζρήκαηνο παξαγσγήο θαη εκπνξηθή

Αμηνπνίεζε ζηελ αξρηηεθηνληθή ηνπίνπ θαη ηε βηνκεραλία

Καιιπληηθώλ ηξηώλ απηνθπώλ αξσκαηηθώλ-θαξκαθεπηηθώλ εηδώλ»

Μειηζζόρνξην (Melissa officinalis), Γίθηακν (Origanum dictamus),

Κξίηακν (Crithmum maritimum)

Βνηαληθνί Κήπνη

Πηινηηθή θαιιηέξγεηα Μειηζζόρνξηνπ (Melissa officinalis)

Καιιηέξγεηα-Αλάπηπμε Πξσηνθόιισλ

Αλάπηπμε εμεηδηθεπκέλσλ πξσηνθόιισλ θαιιηέξγεηαο:

Ρίγαλε-Origanum vulgare subsp. hirtum, Labiatae: 3.600 θπηά

Μειηζζόρνξην-Melissa officinalis, Labiatae: 4.900 θπηά

Φαζθόκειν-Salvia triloba, Labiatae: 2.200 θπηά

Σζάη ηνπ βνπλνύ-Sideritis scardica, Labiatae: 2.200 θπηά

Θπκάξη-Thymus spp., Labiatae: 4.000 θπηά

Κξίηακν-Crithmum maritimum, Apiaceae: 1.441 θπηά

Γίθηακν-Origanum dictamnus, Labiatae: 1.314 θπηά

Ρίγαλε-Origanum vulgare

Φασκόμηλο-Salvia triloba

Σζάη ηνπ βνπλνύ-Sideritis scardica

Θπκάξη-Τhymus spp.

Γεκνζηεύζεηο

Cook C.M., Maloupa E., Kokkini S. & Lanaras T. 2007. Differences between the

inflorescence, leaf and stem essential oils of wild Mentha pulegium plants from

Zakynthos, Greece. Journal of Essential Oil Research 19, 239-243.

Grigoriadou K. and Maloupa E. 2008. Micropropagation and salt tolerance of in

vitro

grown Crithmum maritinum L. Plant Cell Tissue and Organ Culture v. 94: 209-217.

Maloupa E. & Krigas N. 2008. The profile of the Balkan Botanic Garden of

Kroussia, N. Greece: A Garden dedicated to the conservation of the native plants of

Greece and the Balkans. Sibbaldia v. 6: 9-27.

Argyropoulou C., Papadatou M., Grigoriadou K., Maloupa E., Skaltsa H., 2009.

Carvacrol content of cultivated in North Greece Origanum dictamnus L. Food

Chemistry

Krigas N., Mouflis G., Grigoriadou K. and Maloupa E. 2010. Conservation of

important plants from the Ionian Islands at the Balkan Botanic Garden of Kroussia,

N Greece: using GIS to link the in situ collection data with plant propagation and

ex situ cultivation. Biodiversity and Conservation, 19:3583–3603.

Maloupa E, Krigas N, Grigoriadou K, Lazari D and Tsoktouridis G. 2008.

Conservation strategies for native plant species and their sustainable exploitation:

case of the Balkan Botanic Garden of Kroussia, N. Greece. In: Teixeira da Silva J.A.

(Ed), Floriculture Ornamental Plant Biotechnology: Advances and Topical Issues

(1st Edition), Vol. V (4): 37-56. Global Science Books, Isleworth, UK

αο επραξηζηώ πνιύ