Ahlaki İşletim Sistemi…

http://www.ted.com/talks/damon_horowitz?language

=tr

Etik Teoriler

Etik teoriler

Klasik Teoriler

İnsan için iyi olan

hayat nedir?

İnşanlar nasıl

davranmalıdır?

Modern Teoriler

Platonculuk

İnsan iyi hayatın ne olduğunu bildikten sonra, gayrı ahlaki davranış sergilemez

Kötülük, bilgi eksikliğinden gelir.

Eğer bir kişi neyin iyi olduğunu keşfedebilirse, o kişi asla kötü bir davranış ortaya koymaz.

Fakat sorun? Neyin iyi neyin doğru olduğunu keşfetmek.

Sınırlılık: İnsanoğlunun iyi hayata dair görüşlerindeki farklılıklar.

Platonculuk

Platon’un yanıtı: İyi hayatın doğasını saptamak

zihinsel bir iştir ve bu da matematik doğruları

keşfetmeye çok benzer. (Eğitimli olma vs eğitimsiz

olma)

EĞİTİM ŞART! İnsanlar uzun bir zihinsel eğitimden

geçtikten sonra ancak, iyi hayatın doğasını bilme

kapasitesine sahip olabilirler.

Platonculuk

Birey;

1. önerme: İyi hayat yaşayabilmek için bilgi sahibi olması gerekir.

2. önerme: Bilgi sahibi olursa iyi hayat yaşayabilir.

Bilgi sahibi olmadan da bazı insanların iyi hayat yaşaması mümkündür; fakat bu tesadüfen veya düzensizce

olacaktır!

Platonculuk

Erdemli

davranış

alışkanlıkları

Zihinsel

güçlerini

geliştirme

Alınması

gereken

eğitim

Platonculuk

Mutlakiyetçilik: Sadece ve sadece tek bir iyi hayat

vardır!

İyilik = 2 + 2

İyilik, insanların düşüncelerinden, eğilimlerinden,

arzularından, vb. bağımsız bir şeydir.

Aristoteles: Orta Öğretisi

İnsan için iyi hayat nedir? - “O, mutluluk hayatıdır”

Mutluluk: Haz? Başarı? Şöhret?

“Mutluluk, ruhun erdeme uygun etkinliğidir.” (Nikomakhosa

Etik)

Aristoteles: Orta Öğretisi

Mutluluk statik değildir, fakat bir etkinliktir.

Hayatın çeşitli etkinlikleriyle (yeme, çalışma,

sevişme, vb) meşgul olma tarzı.

Örn: Bir kişi zihinsel faaliyetler, dostluk gibi şeylerden

haz alıyorsa – sık sık üzüntülü, depresif olmuyorsa- bu

kişi mutlu biridir.

Aristoteles: Orta Öğretisi

İnsanlar nasıl davranmalıdır? – “İnsanlar mutluluğu elde edecek şekilde davranmalıdır.”

Orta Öğreti: Kişinin ahlaki alanda nasıl davranacağını belirleyen şey, ortaya uygunluktur.

Orta: deneme yanılma ile bulunur = Hem rölativist hem de emprist yaklaşım

Mutluluğu elde etmek için insanlar itidalli davranmalı, iki aşırı uç arasındaki ortaya ulaşma çabası içinde olmalıdır.

Faydacılık (Jeremy Bentham – John Stuart Mill)

Fayda ilkesi: Bir eylem, en çok sayıda insana en

büyük oranda mutluluğu ortaya çıkarabildiği kadar

doğrudur.

Özü: Eğer bir eylem zararlı olandan ziyade faydalı

sonuçlar ortaya çıkarırsa doğrudur; tersi olursa doğru

değildir.

Hitler örneği.

Faydacılık

Faydacılığın temel sonucu: Bir eylemin doğruluk yada

yanlışlığını o eylemi yapan kişinin iyilik yada

kötülüğünden ayırmasıdır.

Ahlaken iyi fakat arzu edilmeyen sonuçlar.

Faydacıların yorumu: İyi motivasyonlarla yapılmış olmasına

rağmen, yanlış bir eylem.

Faydacılık

Demokratik yönetimi beraberinde getiren siyasal

felsefe.

Demokratik zihin yapısına sahip düşünürler.

Eylemin çıkardığı haz ve acı miktarını ölçmede

herkesin eşit önemde olduğu, her bireyin yasa önünde

eşit sayıldığı düşünce.

Çoğunluğun önemi.

Kantçı Etik

Temel argüman: Ahlak yasası insanların,

erdemleriyle orantılı olarak ödüllendirilmelidir.

Gerçek yaşamda erdemli olmayanların sıklıkla mutlu

olması

Tanrı’nın ve ahiret hayatının varoluşu.

Kantçı Etik

Eğilimden doğan davranış vs. ödev duygusundan

doğan davranış

Eğilim zorunluluktan ayırt edilmelidir. Zorunluluk

kişinin bir şeyi yapmaya yönelik eğilimlerine rağmen,

o şeyi yapma gerekliliğidir.

Kantçı Etik

Kant’a göre kişi ancak duygularını ve eğilimlerini bastırdığı ve bir eylemi yapmak zorunda olduğu için yaptığı zaman ahlaki davranış ortaya koymuş olur.

Borç örneği.

Ebeveyn-çocuk örneği.

Ahlaki bir eylem ödev/sorumluluk/yükümlülüğe saygıdan dolayı yapılan bir eylemdir; ve dolayısıyla ahlaklı bir kişi davranışını eğilimden yada ödeve uygunluktan değil, ödevden dolayı yapan kişidir.

Kantçı Etik

Ödev ölçütü: Her eylem evrensel bir davranış düsturu olursa nasıl olur?

Kategorik buyruk:

Formül1:Öyle bir ilkeye göre davran ki onun aynı zamanda evrensel bir yasa olmasını isteyebilesin.

Formül2: Öyle davran ki, insanlığı, ister kendi şahsında isterse başkasının şahsında olsun, her durumda asla bir araç olarak değil de kendi başına bir amaç olarak gör.

Haftaya

Yansıtmalar..