Duurzaam Beheer en Onderhoud 17 april 2012...2012/04/17  · Duurzaam beheer en onderhoud...

Post on 24-Jul-2020

3 views 0 download

Transcript of Duurzaam Beheer en Onderhoud 17 april 2012...2012/04/17  · Duurzaam beheer en onderhoud...

���������������� ���

�����������

Duurzaam Beheer en Onderhoud17 april 2012

Bert Elkhuizen Cofely Energy SolutionsBert.Elkhuizen@cofely-gdfsuez.nl

06 – 388 294 53

2

�������������

Bert Elkhuizen; 48 jaar, getrouwd en 5 kinderen

Werkzaam bij Cofely Energy Solutions> 20 jaar werkervaring bij TNO (onderzoek/kennis organisatie in NL)

Kern:Alles wat te maken heeft met “hoe te komen tot gezonde, comfortabele en energiezuinige gebouwen”.

(mede)Rapporteur van diverse ISSO-publicaties en NEN-normen

���������������� ���

�����������

Inhoud:•Het TNO-onderzoek•De publicatiereeks van ISSO•De praktijk

TNO-onderzoek 2007Kwaliteitsborging installaties

focus onderzoek = energiegebruik

In opdracht van SenterNovem

Projectleider TNO: Bert Elkhuizen

��������������� ����

���������������� ����������� ����� �������� �

������� ������������������������������!�� �����"

�������� � ����"

•#�������– ��� ������������������������� �������� ������������ �����

– ��� ������� !"������������ ������������������� �#$� ���� ��%�������� ����

– &�� �������� '���#���� ������� ���������������������������� ����������� !"���������

•��������– ��� ��� �#�'���

– (�� )�*������'��������#����������

��� !"������������)��*���������

OntwerpProgrammaInitiatief &haalbaarheid

Uitwerking(tot bestek)

RealisatieGebruikenbeheer

Projectontwikkelaar

Adviseur (B/I)

Installateur Onderhoudpartij

Gebruiker/ huurder

Beheerder

Architect

Aannemer

Adviseur / Ontwerper Toezichthouder

Toezichthouder

Bouwmanagement adviseur

Belegger

Projectdefinitie

PvE

Aanbesteding

Bestek

Oplevering

Proces-verbaal

Energiegebruik neemt af door invoering van EPN.Verspilling is toegenomen!!

verspilling

Wat is de oorzaak?+ , ������������������� #�������������#��������������#����

�-� �.

+ /���������������� #���������������#���������������������������

�� #������������ �������$�����#���������'�������#�����

������.

+ 0��%�1�����'������2�����������'������������#���1��� ��#� �����

#����.

+ 3��� ���������������� ������������������� ��������� �$�� ��

�����������#�����������������������#���1��4����'�� ������'�

��������.

+ 5�1��������� ����������������� ����������''��%��������������1�����

� ������#���� �������� ����������%���.�6- #�� ����1��������#���������

��������1�����

Aanbevelingen TNO

• , ��������������������������������

• 6� ��������������������� ������������������������7

�� '��

• , ���)����*#�������������� �

• 8��������������� ��� ������

• , �������������������1'�#����������������������

• 6� ������������������������� ����������������������

����� �����

• 9 �� �������������#��������������

• 6�'�������������� ���������������

• 9 ���%�����������:����������������'����������

��� �����������

Beheer en Onderhoud is een essentiële schakel in de kwaliteitsketen van partijen

Beheer en Onderhoud behoeft een meer functionele focus

Duurzaam Beheer en Onderhoud

;������������������%���<;9 �= ���� ����'�

/669 ����������������� ������������� �

����� ������7����������������

#��1�#������� �����

5������>

Halmos Schiphol NS

Tijd [jaar]

PvE

PvE ontwerp oplevering gebruiksfase

0 3 6

Initial commissioning

PvE

Pre

stat

ie

minimum

degradatie

Huidige praktijk:meeste gebouwen ondergaan

geen Cx-traject

Tijd [jaar]

minimum

degradatie

PvE

PvE ontwerp oplevering gebruiksfase

0 3 6

Initial commissioning

PvE

Pre

stat

ie

AanpassingenRetro-Cx

na inspecties

AanpassingenRe-Cx

ISSO-DBO

���������������� ���

���������������$%���������������%�&�������%�&

'�������������()��*�+�����*��� �,-

������������

Brochure ‘Hoe duurzaam zijn bestaande gebouwen’

100 Duurzaam Beheer en Onderhoud Gebouwen

101 Onderhoud en onderhoudscontracten

102 Prestatie-indicatoren Duurzaam Beheer en Onderhoud

103 Monitoren van Duurzaam Beheer en Onderhoud

104 Stappenplan Duurzaam Beheer en Onderhoud

105 Kerndocument gebouwtechniek

106 Functionele inspectiemethode Duurzaam Beheer en Onderhoud

107 Opleveringscontrole klimaatinstallaties

.//�������������� gereedin ontwikkeling

����������

�����������?

.//������������0��

������������

DoelgroepGebruikersGehuisveste organisatiesArbo-diensten

InhoudSamenhang tussen gebouw, gebruik en installatiesPraktijkvoorbeeldenToelichting op doelstelling DB&OWerkwijze DB&OResultaten DB&OErvaringen met DB&O

���������������� ���

�����������(

Samenhang tussen gebouw, gebruik en installatie

�� �����!������ ����1 �

�����������&

1. De installatie moet goed, volgens de specificaties functioneren, met juiste gebruikstijden en geen storingen of instabiel gedrag vertonen;

2. De randvoorwaarden van gebruik, bouwkundige situatie en overige omgevingsaspecten moeten overeenstemmen met de ontwerpuitgangspunten van de installatie zodat met het correct functioneren van de installatie de prestatiecriteria vanhet binnenklimaat worden gehaald;

3. De prestatiecriteria van het binnenmilieu die worden bereikt moeten voldoen aan de verwachtingen van de gebruikers, zodat de gebruikers het comfort als goed ervaren.

3 pijlers DB&O

component

functioneel

losse data

informatie

individuelebeleving

gestructureerdverwachtingspatroon

����������

���

������������

StappenplanDuurzaam beheer en onderhoud

Functionele inspectie/ quick scan

Schrijven ‘Plan van Aanpak’

Verbeterslag

Implementatie vanDuurzaam Beheer en Onderhoud

Structureel verbeteren en borgen van prestaties van de installaties

Continu monitoren en bijstellen

Re- en retro Cx

Continuous Cx

.//������������0�2• �������

– @��������� ���� �

– <�������������

@��������� ���� �

����#����������������

����������

#���������0�3

$� ��� � ����������������

0" 4�������� ����������� �������� ����

5" ���� ������� ���� �����������������

6" ������4�/�

2" ������������������������

7" '�� ����� ��������� �(�������8�����������������-

3" 9���������������������8��� �����������������

�" 9���,�

:" '������������� #��������9�����

������������

��1 ��������

• 0��'��������'������#��������������$�����������������

'������������������#��'�����������#� ��������

''���2������������9 �����������)� ���*����������#���

'��������#���������.

• 0��� �������#��)���������#���1�*�� ���#����������

�#�������%�1�����#�� ���� �1%��%�� �����������5��#��

� ����� ���'�A�������������� ��������������������

%��������������#�����������������1������

�������� �1%������.

• 3���������� �� �������� �������1������� ������ �����

���#�� ���� �1%������������������ ��� ������8�1��

��������� ������� ������������������������1��

#�������������������'��������� ������##��������

���� %���

�������;���������1 �

<������������ ������

Techniek Beheer Perceptie KSF T1 Technisch functioneren gebouwtechniek

KSF B1 Formuleren van Beleidsdoelstellingen (draagvlak verankerd in organisatie(s))

KSF P1 Gebruikersgedrag (energiebewust en bediening techniek)

KSF T2 Technische conditie gebouwtechniek

KSF B2 Begrip kernspecificaties gebouwtechniek in relatie tot gebouw, gebruik en prestaties

KSF P2 Draagvlak prestatiecriteria (wat te mogen verwachten)

KSF T3 Storingsafhandeling

KSF B3 Gegevensbeheer (ISSO 105 Kerndocument)

KSF P3 Klachtenprocedure

KSF T4 Energie-efficiëntie

KSF B4 Organisatie en communicatie energiemonitoring

KSF P4 Gebruikerstevredenheid binnenmilieu

KSF B5 Organisatie technisch onderhoud en beheer (organisatie Techniek)

KSF B6 Communicatie naar/met gebruikers (organisatie Perceptie)

4�����������������������!�

% =����� ��������������� �

�.������������ ����� � ����

�.�������������������

WTW

Distributie

Distributie

B����

Afgifte units

Luchtbehandeling

Opwekkers

Niet alleen controleren of de installatie functioneert maar ook controleren of iets naar behoren functioneert

De controle vindt plaats van opwekker tot afgifte

�������������� �������

�!5;�!, C9

�D4;

�/;E

�C�1������� �����

�6��;�� �7 C9 ,

�0����

Opwekkersite (1) ��������������������� �� �������������

/�������������F

������� ������������������������� #������ FF

Opwekkersite (2)

����������� ���������������

��������

����������� �������������������� ��������

�������������������

����������� !

/���������B5D /���������������

Luchtbehandeling (1)

Verwarmen in LBKKoelen

in LBK

warmtewiel

Luchtbehandeling (2)

"���������������������������)���#��'���*

> ��������������?��E������������#1�������1��������'��

����������#1�$����������#�����������'$� �������������������� �����

���������� �������������������#1�������������#��'����$������A������G����������#1�FF

Verband ingestelde en gemeten waarde ruimtetemperatuur

18

19

20

21

22

23

24

25

18 19 20 21 22 23 24 25

ingestelde waarde door bewoner

gem

eten

waa

rde

door

rui

mte

sens

or

(GB

S)

A-19-ZuidA18-OostA14-NoordA14-OostY=X

=�������������� ������!��@

Naregeling (1)

�?

Renovatie (2009) van bestaand gebouw Hoog energiegebruikVeel klimaatklachten

Klimaatplafonds werken tegen elkaar in

Naregeling (2)

Oppervlaktetemperaturenklimaatplafond

23

Thermostaatstand

23

23

Gemeten luchttemperatuur = 23,8˚C

Klaagtover koude

Klaagtover warmte

17˚C

27˚C

Volgens de regelstrategie zouden de klimaatplafonds bij een Tsetpoint = 23˚Cen een Truimte = 23,8 allen op neutraal moeten staan.

Klimaatplafonds veroorzaken klimaatklachten!!

; ��� ������������������� �������������������

Naregeling (3)

D�����G���7���������

�� �� ����� �����

3��� �����������������

<�#���

< ��

Naregeling (4)

H.01.007

10

15

20

25

30

35

40

20 20,5 21 21,5 22 22,5 23 23,5 24 24,5 25

Truimte

Tinb

laas

T_inblaasTinblaas=Tvertrekberekende TinblaasTLBK (fictief)

3��� ��������'���������Naregeling (5) De karakteristiek lijkt precies

“verkeerd om”:Verwarmen als er gekoeld moet

worden en omgekeerd

.������������ ��������� � ����

, �� ������������������������%�1��?������� ����������1���� �1�

����#���������������������� '��������

H�������������������������� ��

� ������ ��%�� ����������#� ���

�������� ��$�������

� �����%����%�� $������

� �����������#���������

9 #���� �A#����������������

#�����

0����

4����

�����

0���

0��

��������4���� ���#�����

0 ������0��������������0��

Omzet/ productiviteit

#�� ����������� ����

A���������

=���� ����

(����������-

E��������������� ��I �� �$�

������������� ��I �� �$�

C������ #����� ��I �� �$�

4� ����������� ��� �B

D� ������� ��I ��

E������������ ��I ��

3������������ �$�

E���������� ����� � �

, ���������������

�������������������� 6�C DB

D��������������''�������������� ��������������

�#�#������������%����%��

��������������������������������������� ! ��

+����� ����� ��� ����������������� ���?�

C����������

<;9 ����#���

Benchmarking kwaliteit klimaat

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Gebouw

Geu

itte

klim

aatk

wal

iteit

STREEFWAARDE

!�������� ���������#����

����'� �������������

<���������������

;0;���?��G��

E ����������������� ���������������"�6�������������� �

@��������

���#����<;9

�����#�������

.���������������������

Unilever gebouw

Situatie (2010):• Energielabel G• Gasverbruik 45 m3/m2

• Elektragebruik 257 kWh/m2

EnergiekostenTotaal 41 € / m2

Gas 37%Elektriciteit 63%

Optimalisatie werkingklimaat installatie

door Cofely(geen effect op energielabel)

Verduurzaming pand:- Beter comfort - Besparing energie:

Gas -20%Elektriciteit -10%

Reductie energiekosten150.000 € /a6 € / (m2.a)

Investering = € 25.000ETVT = <0,5 jaar

1969, BVO 30.000 m2

�(

Situatie (2010):Gasverbruik = 16 m3/m2

Elektragebruik = 138 kWh/m2

EnergiekostenTotaal = 21 € / m2

Gas = 30%Elektriciteit = 70%

1997; Energielabel E; BVO = 34.400 m2

Optimalisatie werkingklimaat installatie

door Cofelygeen effect op label

Verduurzaming pand- Beter comfort - Besparing energie:

Gas 37%Elektriciteit 16%

Reductie energiekosten160.000 € /a5 € / (m2.a)

Investering = € 35.000

ETVT << 0,5 jr

JJ

Referentie bij bank

Waar ging het mis : luchtbehandeling

22

13

25

22 22

37 37

Luchtbehandelingkast

GBS instellingen stonden goed� Door autonome instellingen in

regeltechniek draaiden systemen en componenten echter ‘s nachts en in weekend gewoon door

Onderhoudstaat LBK’s

is goed

Lijst potentiële tekortkomingen

BVO 30.000 m2> ���������� ���������������������������� ���?

D���#����� �K��B5D���" ����������'�� � /���������������'������!!;�7�H/<

�� �� �����%� ������� C'��������������������� ���'��'�

6������� ��� �� #� #��L��-��������� 5�����������#�������#������'��'�

M D9 �� �����������������L�����"9 4 9 ���������������������-���������

6�����1���������������������������� , ��� �1%�������� #�������������)�� ����*

E��1��1������� �� ���������)�������7����������#���������7�������*

E���������������#��

E�����������������)� ���7�����7����������* C��������7�� ������� �� � ��������#� ���

/����������#��!;3����������� "� ������'����E56$�N���� �1%K ����������

�� �� ��������������������%� � E��������� ������������������������

;������'������������##� �������������

3'��������� ;�����##������������#����������

E�������##�����������������)�����7� ���* ������������������������ �� #� #�������

M �1%����������������� �)�%���$��������$�'����������*�� ��������������������������������������:������������

��������������������������)����7� ����*

U denkt:

BVO 30.000 m2“Wij hebben het goed op orde”, want:

1. “Wij huren een professionele onderhoudspartij in”

2. “Onze installaties onlangs NEN 2767 pico bello gekeurd”

3. “Ik ga niet aan mijn installaties sleutelen want het is nu al kantje boord met klachten en storingen”

4. “Laatste tijd geen storingen of klachten gehad”

5. “Mijn gebouw heeft al een energielabel A”

6. “Pas nieuwe installaties neergezet”

7. “De gepresenteerde gebouwen zijn uitzonderlijk”

8. “Men heeft bij die gebouwen duidelijk zitten slapen”

Een prangende vraag…

M ���� �� ������'�����������#���

�����1��%��� �������#��J

M ���� ������ �1�%����������#�����������J

M ���� ����1����������#�������������������� ���%��

�����J

Reden 1: conventioneel O&B

• Eenzijdige focus op techniek• Eenzijdige focus op bedrijfszekerheid• Essentiële parameters (temperatuur, CO2

concentratie, RV) binnenklimaat worden niet/nauwelijks gemeten

• Er wordt alléén gestuurd op storingen en klachten• Energiegebruik vaak wel geregistreerd maar nooit

gekoppeld aan functioneren installaties• Sturing vindt ����'���1����������A�#����

Reden 2: it takes two to tango…

• Onderhoudspartij en opdrachtgever houden elkaar gevangen in beperktheid

• In onderhoudsland geldt nog meer dan elders: goedkoop is duurkoop

• Opdrachtgevers willen met een dubbeltje op de eerste rang

• Opdrachtgevers hebben te weinig technische kennis om de onderhoudspartij op juiste wijze aan te sturen

• Bijvoorbeeld bezuinigen op de verkeerde onderhoudselementen

• De onderhoudspartij zit nog vast in conventioneel O&B

Reden 3: energiekosten te laag…

• Energiekosten vormen maar een luttel % uit van de totale huisvestingskosten…

• De huisvestingskosten op hun beurt maar een klein % van de totale bedrijfskosten…

• Maar als we 0,3 €ct per kWh hebben bedongen op het energietarief bij de energieleverancier…

Reden 4: er wordt verkeerd gerekend

• Meeste ROI berekening binnen MJOP’s gebaseerd op aanschafkosten of eenvoudige terugverdientijden

• “Duurzaam = duur” fabel• Duurzaam is echter meestal de goedkoopste

oplossing, mits:• De totale, integrale kosten (aanschaf EN exploitatie)

worden berekend over de totale levensduur• Niet bezuinigd wordt op de essentiële onderhoud

elementen

/�� ��5�!�����������5�3��F)��������� ���������

����� ������������� ��G ��� ������"

�������������� �� ����������������������

Stelling 1Stelling_1

��1 ��������������� ������������������������

�����������"

�� ����������������������������� ����������

��������������!�

Stelling 1Stelling_2

.������������������������

�������������������������� ������������@

Vragen??Hartelijk dank voor uw aandacht