ިލބަިގްނަނ ަމުއލޫމާުތ ވާނީ މުިފުށަގިއ ކާޑުެގ ފާަރަތްށ ެފްނަނ ަމުއޫލމުާތެގ ިއުތުރ ަތުފީސެލެވ. މުިފަށީކ ަމުއލޫމާުތ ޭދ ފާަރަތްށ ހްާއަސ ުފެށެކެވ. މުިފުށަގިއ ެއުކެލިވެގްނ ވީާނ ަހަމެއަކިނ ިލުއެމެވ.

ިލބަިގްނަނ ަމުއލޫމާުތ ެފްނާނީނ މުިފްށ ކާޑުެގ ިކާޔެދުމްނ ފާަރތްުނ ޭދ ަމުއލޫމާުތ ފާަރަތެށެވ. އިުތުރ ަމުއޫލމުާތެގ މުިފުށަގއިވާ ކާޑުެގ ާދނީ ުކެރހްުނވްެސ ިލުޔމެާއުކ މުިފުށަގިއ ަތުފީސެލެވ.

ހެިމިނެގްނވެާނެއެވ.

ަމުއލޫމާުތ ިލބަިގްނަނ ފާަރތް ަމުއލޫމާުތ ޭދ ފާަރތް

މި ކާޑަުތްއ ބޭުންނ ުކާރެނޮގތް

ާސފުތިާހުރ އާދަތަކުގެ މައުލޫމާތުކާޑު

ކާޑު1

ާސފުތިާހރުކަމްަށ ތަޢާރަފެއްާސފުތާހިުރ ަކަމކީ ޮކަބިއބާ؟

ާސުފ ތިާހުރުވްނ ަކަމްށ ާޢްނުމ ޮގެތްއަގއި ެބެލެވީނ ަބލަިތުކްނ ަރްއކާެތރުިވަމްށަޓަކިއ ުކެރޭވ ަކްނަތްއަތްއ، ެއެހްނ ިއބާރަާތުކްނަނަމ، ިސްއަޙުތ ަރނަގުޅ ުދަޅެހޮޔ ދިިރުއުޅަމަކްށ

ަމުގަފިހ ުކުރްނ.

ާޢްނުމ ދިިރުއުޅުމަގިއ ާސުފ ތިާހުރ ޮގްތަތްއ ިޚާޔުރުކުރުމްނ ަގިއްނ ަގަޔްށ ައާރ ަބލަިތްއ ެފުތުރަމްށ ުހަރްސ

ެއޭޅ. ީމެގެތޭރަގިއ ެދައްތިތަލ ާސުފޮކްށ ެބެހްއުޓްނ، ޭނވާާލ ނާިޒުމެގ ާސުފތިާހުރަކްނ )ުކޅިާއ ައިރަދުފހްުނ

ަރްއކާެތރުިވްނ(، ކާޯބަތެކީތެގ ާސުފތިާހުރަކްނ ައދި ޭގެތޭރެގ ާސުފ ތިާހުރަކްނ ހެިމޭނ.

ާސފުތިާހުރ ކަމީަކ ކޮަބިއާބ؟ ކާޑު1

ަފެއްަޢާރ ތަމަްށރުކުތާިހާސފ

ކާޑު2

ާސފުތިާހރުކަމްަށ ތަޢާރަފެއްއެްވ؟ ާސފުތާހިުރުވްނ މުިހްނމު ަކަމަކްށަވނީ ީކ

ެއީއ ްސަވިއްނ ްފޫލ )ެއްޗ.ވްަނ.ެއްނ.ވްަނ(،

ޭބަރްށ ހްިނގްުނ ަކަހަލ ަގިއްނ ަގަޔްށ ައާރ

ަބލަިތުކްނ ެދިމހްުނަނިނިވ ޮގެތްއަގިއ ަރްއކާެތރެިވ

ތުިބަމްށަޓަކިއ ެއޭޅ ަވަރްށ ުމިހްނުމ ިފަޔަވެޅެކެވ.

ަބލުިވުމްނ ަނަގްނެޖޭހ ުޗްއިޓަތކާިއ،

ްސޫކަލްށުނޮގްސ ހްުނަންނެޖޭހ ުދަވްސަތްއ

ަމުދުކެރޭވ

ޭއެގ ަސަބުބްނ ުއާފެވިރ، ުދަޅެހޮޔ، ުއެފްއުދްނެތިރ ދިިރުއުޅަމަކްށ ަމުގަފިހޭވ

ަޚަރުދ ުކޑަވްުނ- ާސުފ ތިާހުރެވ ތުިބަމްށަޓަކިއ

ަވުގތާިއ ވީަޞަލްތ ޭބުންނުކަރްނ ެޖޭހ، ެއަކަމުކ

ާސުފ ތިާހުރުނެވުވމްުނ ުކަރްނެޖޭހ ަޚަރުދ މާ ޮބޑު:

• ަބލެިފުތުރްނ ަމުދވްުނ– ަބލަީގިއ ތަަޙްއަމލުުކަރްނެޖޭހ ޭވާނިއ ުއނަދޫގ، ޑޮކަްޓަރްށ

ަދްއަކްނ ުއުފލްަނެޖޭހ ަތުކލާީފިއ ޭހަދުކަރްނެޖޭހ

ަޚަރުދ ުކޑަވްުނ

• ބްޭސގްަނަންނާދ ަޚަރުދ ެއަތްއުގަނެއްއ ަމުދޭވ

ަގިއްނ ަގަޔްށ ައާރ ަބލަިތްއ މުިމުޖަތަމުޢެގ ެތޭރަގިއ ާޢްނުމވާ ެއްއ

ަސަބަބކީ ާސުފތިާހުރަކްނ ުކޑަވްުނ، ިމިއްނ

ެއްނެމ ފޭަސަހަކމެާއުކ ަރްއކާެތރެިވޭވީނ ާސުފ

ތިާހުރެވިވެގްނ

ކާޑު2

ާސފުތިާހރުވްުނ މިުހްނމު ކަމަކަށްވީަނ ީކއްވެ؟

ކާޑު3

ަބިލތައް

ައިރަދުފްސ ޯރގާ ައިދ ްސަވިއްނ ްފޫލ )ެއްޗ.ވްަނ.ެއްނ.ވްަނ(: ަބލި ެޖިހަފއިވާ މެީހްއެގ ަފާރުތްނ ަޖާރީސުމ ތިމާ ައްށ ވިާސްލ ުވުމްނ ަޖާރީސުމ ައަށގެަނ ޯރގާ ެޖޭހ. ވީމާޯރގާ ެޖިހަފއި ވާ ަނަމ ެއެހްނީމހްުނ ާނ ުދުރެހިލ ވްުނ ަވަރްށ ުމިހްނުމ. ައދި ަބލްިނ ަރްއކާެތިރ ުވަމްށ ެއްނެމ ަރނަގުޅ ެއްއޮގަތީކ

ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ގަިނިއްނ ައްތޮދުވްނ.

ުމިލިހ: ިމަކަމްށ ެމުދެވިރވާ ަޖާރީސުމ ަހުމެގ ެތެރައްށ ވްަނަނީނ ިއްސތިަށ ަވުޅްނާނިއ ަމަށިއެގްނ ުނަވަތ ަކނޑައެިގްނ ގްޮސަފއި ހްުނަނ ަތްނަތްނޮކުޅްނ، ެއައްށަފުހ ޮދްސގެަނ ުމިލްއެސްއ ުއެފޭދ.

ުއުކާނިއ ަތްނަމުކުނ: ުއުކުނ ބްިސ ައަޅީނ ިއްސތިަށ ުބޑަްށ، ައިދ ަތްނަމުކުނ ބްިސައަޅިއ ދިިރުއެޅީނ ެއނުދަތްނަމީތަގިއ. ިއްނާސުންނެގ ިކަބިއްނ ެއޮސުރެމްނ ޭބުންނަވީނ ޭލ.

ްއެޔްއ. މަިޖރީާސުމ ަހުމެގ ެއކި ަފަށަލަތަކްށަވޭދ. ީމެގ ަސަބުބްނ ަހުމެގ ަބލަިތްއ )ރްިންގ ޯވރްމ(: ރްިންގ ޯވރްމ ައީކ ަޖާރީސަމުކްނ ަހަމްށ ެޖޭހ ަބަކަހއި، ހްަނޮފިޅ ައިދ ަރްތޭވ. ިމަބިލ ެޖެހނީ ަބލެިޖިހަފއިވާ މެީހްއެގ ުނަވަތ ަޖަނވެާރްއެގ ަގިއްނ ުނަވަތ ިބްނަމިތްނ.

ެއްއަފަހުރ ިކޑުީނައްށ ުކޑަަކުމާދ ނާިޒުމެގ ަބލަިތްއ: ުކޑަަކުމާދ ނާިޒަމްށ ަޖާރީސުމ ވްަނަނީނ ުކޑަަކުމާދ ޮހިޅްނ، ެއައްށަފުހ މާަސާނައްށ ައދި ަބވިާޞުލޭވ. ިމަބލަީގއި ހްުނައިއްސ، ަތުދެވ، ުކޑަަކުމ ިދުއަމްށ ަދިތޭވ. ފޭަސަހަކމިާއ ެއުކ ގަިނ މުީހްނ ަރނަގުޅިވަޔްސ، ަބެއްއ ަފަހުރ ިކޑުނީ ެފއުިލުވްނ

ަކަހަލ ަކްނަތްއ ދިމޭާވ.

ޭބަރްށ ހްިނުގމާއި ޮހޑުުލްނ: ާޢްނުމ ޮގެތްއަގިއ ެޖެހީނ ކާޯބަތެކީތެގ ަޒީރާޢިއްނ ުނަވަތ ަބލި ެޖިހަފއި ވާ މީ ެހްއެގ ަފާރުތްނ. ވީމާ ައނަގ ަޔްށ ެލޭވ ޮކްނެމ ކާެއްއަޗީކެވްސ ޮދެވ ާސުފ ޮކްށ ައިދ ަރނަގަޅްށ ަކްއކާ ޯރިފުލވަާފއިވާ ކާ ޯބ ަތެކިތ ަކުމަގިއ ވްާނ ެޖޭހ. ައިދ ެއެހްނ މުީހްނ ެގ ަސާލަމަތަކްށ ެކްއުކމިާއ ކާްނދުިނުމެގ މަަސްއަކުތަގިއ ުއޭޅ މުީހްނ މަިފަދ މަަސްއަކްތ ުކުރުމެގ ުކިރްނ ަސއޯިބނަިލއެިގްނ ަރނަގަޅްށ ައްތ ޮދުވްނ

ަވަރްށ ުމިހްނުމ.

ާސފުތާހިުރަކްނ ުކޑުަވމުްނ ައާރަބލަިތްއ

ާސފުތިާހރުކްަނ ުކޑަވުމްުނ އަރަާބިލތައް ކާޑު3

ތައްަބިލ

ައިރަދުފްސ ޯރގާަތްއ: ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތ ޮދުވްނ ާއަދ ުކުރމިާއ ައނަގ، ޭނަފްތ ައިދ ޮލުލަގއި ޭބކުާރ

ޮގުތަގިއ ައްތުލްނ ަމުދ ުކުރްނ.

ުމިލިހ: ިމިއްނ ަރްއކާެތރުިވަމްށަޓަކިއ ގަިނގަިނިއްނ ައްތޮދެވ ެފްނަވަރްނވެާނ.

ަހުމެގ ަބލަިތްއ: ަގިއޯގިޅެވުއޭޅ ުކިޅަވާރިއ، ެވްއާޔއި ފްަސގަނޑުަގިއ ައްތުލަމްށަފުހ ަރނަގަޅްށ

ައްތޮދެވ ެފްނެވުރްނ.

ުއުކާނިއ ަތްނަމުކުނ: ެފްނަވަރިއ، ައްނަނުއާނިއ ަތްނަމިތ ާއަދޮކްށ ަބަދލޮުކްށ ަހަދްނވެާނ. ެއެހްނ މުީހްނެގ ެއނުދަތްނަމްއަޗްށ ެއުރމިާއ ެއަފަދ ޫސިފ ުއޭޅ ަތްނތާަގިއ ުއޭޅ މުީހްނާނއި ަގިއޯގިޅެވ ުއުޅަމީކ ެއ ޫސިފ ަތްއ ެއެހްނ ަތްނަތަންށ ެފުތޭރެނ ަކެމްއ.

ޭބަރްށ ހްިނުގމާއި ޮހޑުުލްނ: ެކުއުމެގ ުކިރްނާނިއ ަފުހްނ ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތޮދުވްނ ައިދ ކާޯބ

ަތެކިތ ަރނަގަޅްށ ޯރިފުލުވްނ. ޭމވާ ތުަރކާރީ ަފަދ ޮރާލ ެކޭވ ކާާނ ެކުއުމެގުކިރްނ ަރނަގަޅްށޮދވްުނ.

ުކޑަަކުމާދ ނާިޒުމެގ ަބލަިތްއ: ގަިނިއްނ ެފްނ ުބއިމިާއ ުކޑަަކުމ ާދްނެޖުހމްުނ ގަިނއުިރ

ަމޑުުނޮކްށ ުކޑަަކުމ ިދުއްނ. ޮބޑުަކުމ ިދުޔަމްށަފުހ ަސއޯިބނަިލއެިގްނ ތިާހުރ ެވ ައިދ ަސއޯިބނަިލއެިގްނ ުނަވަތ ައްތާސުފުކުރަމްށ

ޭބުންނުކާރ ެއްއަޗުކްނ ައްތޮދުވްނ.

ކާޑު4

ުކރިެވދެާނ ކްަނތައްތައް

ެފްނަވަރިއ ާސުފުވމާިއ، ިނަޔަފިތ ެކނޑުްނ.

ިކނިބިހައޅާއުިރ ުރމާލުަކްނ ުނަވަތ ޓޫިޝ ޮކަޅުކްނ ޫންނ ަނަމ ުއަޅނޮބީށެގ ެއެތެރ ަފާރތްަށ ވޮާގތްަށ ައނަގ ާއިއ ޭނަފްތ ިނވާ ުކުރަމްށ ާއަދުކުރްނ.

ައިރަދުފްސ ޮފުޅަމްށ ޓޫިޝ ެއްއ ޭބުންނ ުކުރްނ. ައދި ޭބުންނޮކްށަފއިވާ ޓޫިޝ ުކނަިވިށގަނޑަކްަށ ުނަވަތ ުކނި ައޅާ ެއްއަޗަކްށ ުލްނ.

ާއްނމްުނ ދިިރުއޭޅ ަތްނަތަންށ ުކުޅ ުނެޖހްުނ.

ައނަގާޔިއ ޭނަފތްަށ ިއނިގލި ަލއި ުނެހުދްނ.

ިކިބިހައޅާ، ައިރަދުފްސ ޮފުޅަމްށ ަފުހ ެއެހްނީމހްުނާނ ުމާއަމާލުތ ުކުރުމެގ ުކިރްނ ައްތ ޮދުވްނ.

އާްއމުދިިރުއޅުމުަގިއ ާސފު ތާހިުރުވަމްށ ުކެރވާިދެނ ަކްނަތްއަތަކކީ ޮކަބިއބާ؟

އާއްމިުދިރއުޅުމުގިައ ާސފު ތިާހރުވުމްަށ ުކރިެވދެާނ ކްަނތައްތަކީަކ ކޮަބިއާބ؟

ކާޑު4

ްތައްތައކަްނ

ާެނ ެިވދުކރ

ކާޑު5

އަތް ޮދވްުނ

ގަިނގަިނިއްނ ަސއޯިބނަިލއެިގްނ ައްތ ޮދުވމްުނ ަބލަިތުކްނ ުދުރެހިލެވޭވ. ައްތ ޮދްނަންނީވ

ޮކްނއަިރުކ ިކިހެންއ ުވުމްނ ަކމިާއ، ައްތޮދްނާނެނ ޮގތާިއ، ޮދްނަންނީވ ޮކްނެއްއެޗްއަސުކްނ ަކްނ ެއނުގުމްނ ތިމެާގ ަދިރްނ މަިރނަގުޅ ާއަދައްށ

ައުހުލެވިރ ުކެރވާިދެނ.

ައްތ ޮދުވަމކީ ފޭަސަހަކެމްއ! ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތ ޮދުވްނ

ުނަވަތ ައްތ ާސުފުކަރްނ ޭބުންނުކާރ ެއްއަޗުކްނެވްސ ައްތ ޮދެވވާިދެނ.

ގަިނގަިނިއްނ ައްތ ޮދުވަމީކ ަބލަިތުކްނ ަރްއކާެތިރ ުވަމާށިއ، ަބލަިތްއ ެފުތުރމާިއ ެދޮކަޅްށ ެއޭޅ ެއްނެމ ަމިއގަނޑު ެއްއ ިފަޔަވުޅ.

ިގަނިގަނއްިނ ައތް ޮދުވަމީކ ިތމާއާިއ ައެނކާ ަބލަިތުކްނ ަރްއކާެތރި ޮކްށޭދ ަކެމްއ

ިގަނިގަނިއްނ އަތް ޮދވުމީަކ ިތމާއިާއ އެަނކާ ަބިލތަކްުނ ރައްކާތިެރ ކޮށްދޭ ކަމެއް

ކާޑު5

ވުްނ ޮދ

އަތް

ުދވުާލ ަހަތުރަދުމ މުީހްނާނިއ، ަތްނަތާނިއ ައިދ ެއްއެޗީތަގިއ ައްތެލޭވއުިރ ެއާއިއ ެއުކ ަޖާރީސުމވްެސ ައުތަގއި ަހުރާލ. ައިދ ައުތްނ ތިމެާގ ޮލާލިއ، ޭނަފތާިއ ައނަގިއަގިއ ައްތެލުވމްުނ ެއަތްނަތުނަގިއ ަޖާރީސުމ ައަށގޭަނ.

ކާޑު6

އަތް ޮދވްުނ

ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތ ޮދުވމްުނ ަބލެިފުތުރަމްށ ުހަރްސ ެއޭޅ.

ަރނަގަޅްށ ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތ ުނޮދްނަނަނަމ، މުީހްނާނިއ

ަޖަނވުާރެގ ަނިޖހްުނ ުނަވަތ ަތަޣްއަޔުރެވަފއިހްުނަނ ކާޯބަތެކތްިނ

ަޖާރީސުމ ެފުތޭރ.

ައަތީކ ެއަކުކ ައެނަކުކ ަގިއަގިއ ެޖިހެގްނ ުނަވަތ ހާިފ ައްތާލ

ަތެކްއާޗިއ ަތްނަތްނ ެމުދެވރިޮކްށ، ަބލަިފުތާރ ަޖާރީސުމ ެއަކުކ ަގިއްނ

ައެނކާ ަގަޔްށ ައާރ ވީަޞަލެތްއ.

ިތަޔ ފްެނަނީނ ަސިއޯބިނލިައގްެނ އަތޮްދވުމީަކ ަބިލފެތުރުމްަށއެޅޭ ހުރަހެއްކްަނ

ކާޑު6

F-Diagram of Disease Transmission and ControlSource: Wagner and Lanoix

ަބލިފުެތޭރ ޮގތްަތކާއި، ަބލިފުެތުރަމްށ ުހަރްސެއޅެޭނ ަވގުތަުތްއ

ަބލިފުެތޭރ ަމގުަތްއ

ެދްނ ަބލި ޖިެހާދެނ ީމުހްނކާޯބަތކިެތ

ައތާިއ އިނިގިލ

ދާިޔ ަތކިެތ

މިެހ

ިބްނމިަތ/ަތޅުްނަގނޑު

ީމުހްނާނިއ ަޖަނވާުރގެ ަނިޖްސ، ައިރަދފްުސ، ުކޅު

ަބލިފުެތުރަމްށ ުހަރްސެއޅެޭނ ަވގުތަުތްއ

ކާޑު7

އަތް ޮދވްުނ

ަސއޯިބނަިލއެިގްނ ައްތޮދުވަމީކ ިއުތބުާރޮބޑު، ަޚަރުދުކޑަ ައިދ ިސްއީޙޮގުތްނ ބުާރައޅާަކެމްއ.

އަތޮްދވުމީަކ ަބިލތަކްުނ ރައްކާތިެރވުމްަށ ިއތާުބުރ ޮބޑު އިަދ ޚަރަދުުކޑަ ގޮތެއް

Reduction in Diarrheal Morbidity [%] per Invention TypeSource: Fewtrell et al. 2005

ކާޑު7

ބޭަރްށ ހްިނގުމުްނ ަރްއކާެތިރ ުވަމްށ އެޅޭ ފަިޔަވޅު ަތުކްނ ބޭަރްށ ހްިނގުމުްނ ަރްއކާ ޮކްށެދވޭ މްިނަވުރ އްިނަސްއަތިއްނ.

0%20%30%40% 10%

ަސިއޯބނި ަލިއގްެނ ައތް ޮދުވްނ

ާސފުތިާހުރަކމާ ެބހޭ ަމުޢލޫމާުތ ިދުންނ

ފްެނ ބޭުންނ ުކެރވޭ ތުަނަގއި ފްެނ ާސފު ުކުރަމްށ ބްޭސލްުނ

ާސފުފްެނ ޯފުރ ޮކްށިދުންނ

ަނުރަދމާ ިނޒާމާއި ފާޙާާނ ުކާރ ވީަސލަތްަތްއ ަރނަގޅު ުކުރްނ

ފްެނ ެނގޭ ތުަނަގއި ފްެނ ާސފު ުކުރަމްށ ބްޭސލްުނ

44

39

32

28

25

11

ައިރަދުފްސ ޯރގާ، ްސަވިއްނ ްފޫލ )ެއްޗ.ވްަނ.ެއްނ.ވްަނ( ައދި ޭބަރްށ ހްިނގްުނ ަފަދ ަބލަިތްއ ެފުތުރްނ ަވަރްށ

ޮބޑަްށ ަމުދ ޮކްށޭދ

ކާޯބ ަތެކީތެގ ާސްފތިާޙުރަކްނ ުކޑަުވުމްނ ެފުތޭރ ަބެއްއ ަބލަިތުކެގ ެތޭރަގއި ަބނޑުަގިއ ިރްއާސ ޮހޑުާލ

ޭބަރްށ ހްިނގްުނ ހެިމެނެއެވ.

ކާޯބަތެކީތެގ ަޒީރާޢިއްނ ެފުތޭރ ގަިނ ަބލަިތްއ ެފުތެރީނ ެދައްތިތަލ

ުނާސުފެވ ަތަޣްއަޔުރުވމްުނ.

ކާޑު8

އަތް ޮދވްުނ

ިތީރގިައ ަބާޔްނުކރިެވފިައވާ ކްަނތައްތައް ުކރުމުގެ ުކިރްނ އަަބދުވްެސ ރަނގަޅްަށ އަތޮްދވްުނ ިއޚިްތާޔރުުކރޭ

ުކޑުަކދްިނަންށ ުނަވަތ ކާްނެހުދްނ ެކްއުކްނެއެހްނީމަހަކްށ ކާްނދުިންނ

ބްޭސެއުޅްނ ެކުއްނުނަވަތ ބްޭސދުިންނ

ޮކްނެޓްކްޓ ެލްންސ ަބލިމީހާ ަގިއަގިއ ައްތުލްނެލްއވްުނ ުނަވަތ ެނުގްނ

ކާޑު8

ކާޑު9

އަތް ޮދވްުނ

ިމ ުމިހްނުމ 9 ަދނިޑަވަޅީކ ޮކްނެމެހްނެވްސ ަރނަގަޅްށ ައްތޮދްނަންނެޖޭހ ޙަާލްތަތްއ. ަސަބަބކީ ަޖާރީސުމ

)ފްަނގްަސ، ަވިއރްަސ، ެޕަރަސއްިޓ ައދި ެބކްޓީރިާޔ( ައުތަގއި ުހުރުމެގ ުފުރަސުތ ުނަހުނ ޮބޑުަކްނ.

ައުތަގިއވާ ަޖާރީސުމ ައނަގަޔްށ ވްަނަންނ ަވަރްށ ފޭަސަހ. ތިމާ ައްށ ައްތެލެވީނ ޮކްނަތްނތާުކަކްނ ެއނޭގަތ؟

އްަނަނިނިވ ކްަނތައްތައް ުކރުމުގެ ފަހްުނ އަަބދުމެ އަތްދްޮނަންނ ިއޚިްތާޔރުުކރޭ

ކާޑު9

ެކްއުކްނ )ޚްާއަސޮކްށ ޯރަމހިާއ ޯރެއްއަގުމަމްސ(

ުކނި، ުކނޮިކަތުޅ، ޮފޅާ ާސުފުކާރޮފިތ، ފުާރގަނޑުަގއި ބްޭސެއުޅްނަހިޑެވަފއި ހްުނަނ ޫބުޓަގިއ ައްތުލްނ

ޭބުރްނ، ޕީާޓައުކްނ، ބާާޒުރޮކްށެގްނ ުނަވަތ ެއްއުވަމުކްނ ެގައްށ ައުއމްުނ

ަބލި މުީހްނ ަގިއަގިއ ައްތުލްނ

ެކްއާސ ިކިބިހ ެއުޅްނ ަޖަނވުާރަގިއ ައްތުލްނެނޕީ ަބަދލުުކުރްނފާޚާާނ ޭބުންނުކުރްނުނަވަތ ައިރަދުފްސ ޮފުޅްނ

ކާޑު10

އަތް ޮދވްުނ

ެފުންނ ަރަގަޅްށ ައްތ ެތްނމާާލ. )0(ުމިޅ ައްތ ޮދެވޭވަވަރްށ ަސއޯިބނި ައޅާާލ. )1(

ޮފުނައާރަވަރްށ ެދައްތިތަލ ުއނުގޅާާލ. )2(ެދައްތިތަލއެިގެވްސ ެއެތެރުފާށއި ޭބުރުފްށ ެދއިިގލި ޭދެތެރާއިއ ެއުކ ަރަގަޅްށ ާސުފވަާވަރްށ ުއނުގޅާާލ. )3(

ެދއިނގިިލ ޭދެތެރާއިއ ެއުކ ައްތިތަލިއެގ ެއެތެރުފްށެވްސ ަރނަގަޅްށ ާސުފވަާވަރްށ ުއނުގޅާާލ. )4(ައުތެގ ިއނިގލި ަތްއ ލަނބުާލަމްށަފުހ ެއިއނގިލަިތުކެގ ޭބަރްށވާ ަފާރްތ ައެންއ ައުތެގ ައްތިތަލިއްނ ުއނުގޅާާލ. )5(

ޮކްނެމ ައެތްއެގ ވްެސ ޮބޑުަވިއ ިއނިގލި ައެންއ ައުތްނ ހެިފެހްއުޓަމްށަފުހ ަވަށިއެގްނ ުއުގޅާާލ. )6(ޮކްނެމ ައެތްއެގ ވްެސ ިއނިގލި ަތްއ ުކޑަޮކްށ ލަނބުާލަމްށަފުހ ެއިއނގިލަިތުކްނ ައްތިތަލިއެގ ެއެތެރުފްށ ުއނުގޅާާލ. )7(

ަރނަގަޅްށ ަސއޯިބނި ފާިލަވަރްށ ެފުންނ ައްތ ޮދެވާލ. )8(ާސުފ ޓޫިޝ ައުކްނ ުނަވަތ ޮފިތޮކަޅުކްނ ައްތ ަރނަގަޅްށ ެފްނިހޭކ ަވަރްށ ޮފެހާލ. )9(

ެދްނ ެއިޓޫޝ ުނަވަތ ޮފިތޮކުޅްނ ެފްނ ިއްސުކުރ ަބްނުދޮކްށާލ. )10(

ަސިއޯބނި ަލިއގްެނ ައތް ޮދްނާނެނ ޮގތް )WHO ގެ ިމްނަގޑު(

ަސިއޯބިނ ލިައގްެނ އަތް ދްޮނާނެނ ގޮތް )WHO ގެ ިމްނގަޑު( ކާޑު10

8910

0123

4567

ކާޑު11

އަތް ޮދވްުނ

ުއުމުރްނ ުދަވްސީވ މުީހްނަންށ ެޖޭހ ޯރގާަތްއ، ިނުއޯމިނާއ ަކަހަލ ޮބެޑތި ަބލަިތަކްށ ަވަރްށ ފޭަސަހިއްނ ަބަދުލޭވ.

ެފްނަވާރ ާސުފތިާހުރެވ ުނުއޭޅަނަމ، ުދަވްސީވމުީހްނަންށ ަހުމެގ ަބލަިތްއ ފޭަސަހިއްނެޖޭހ. ާސުފެވ ަނަލޮކްށ ތުިބމްުނ ުދަވްސީވ

މުީހްނ ގަިނގަުނ ަބލަިތުކްނ ަރްއކާެތރޭިވ.

ުރްނ ުދަވްސީވ ީމުހްނގެ ާސފުތާހިުރަކްނ ުއމު

އުމުރްުނ ދުވްަސީވ ީމހްުނގެ ާސފުތިާހރުކްަނ ކާޑު11

ުއުމުރްނ ުދަވްސީވ މުީހްނެގ ދާިފީއ ނާިޒުމ ަބލަިކިށުވުމްނ ގަިނ ަބލަިތްއ

ެޖުހަމްށ ފޭަސަހޭވ.

މަިފަދ މުީހްނ ާސުފތިާހުރެވތުިބމްުނ ގަިނގަުނ ޯރގާަތކިާއ ުދުރެވޭވ.

ކާޑު12

މަާބނޑު ީމހްުނ

ަހުމެގ ާސުފތިާހުރަކްނ: މަާބނޑުެވ ިއްނަނ

އުިރ ާއަދާޔިއ ޚާިލަފްށ ގަިނިއްނ ާދިހްއާލ ޮގްތޭވ.

ވީމާ، ގަިނގަިނިއްނ ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ

ެފްނެވުރްނ ަވަރްށ ުމިހްއުމ.

ޮބލާއި ަގިއެގ ިއްސތިަށ ގަނޑު ެގ ާސުފތިާހުރަކްނ:

ާއަދާޔިއ ޚާިލަފްށ ިއްސތިަށަތްއ ެތޮޔޭވ.

ަގވިާއުދްނ ޭޝްނޫޕ ަލއެިގްނ ޯބޮދެވ، ަގިއެގ ިއްސތިަށ ޮކާށ

ުނަވަތ ބާލާ ަހަދްނވެާނ.

ަދްތަތުކެގ ާސުފތިާހުރަކްނ: ަހިށގަނޑަްށ ައްނަނ ަބަދުލ

ަތކާއި ުގިޅެގްނ ަދްތަތްއ ަމޑުޭވ، ައދި ެބކްޓިީރާއ ަފަދ ަޖާރީސުމ

ައަށަގުތަމްށ ފޭަސަހެވެގްނޭދ. ވީމާ، ަރަގަޅްށ ަދްތ ުއނުގޅާ ާސުފޮކްށ ަބަހްއަޓްނވެާނ. ައނަގިއެގ ެތޭރަގިއ ހްުނަނ ެބކްޓިީރާއަތްއ ޭލެގ ަޒީރާއ ިއްނ ަރިޙުމެގ ެތެރައާށިއ ަދިރުފޅިާއ

ަހަމައްށ ވިާޞުލެވާދެނ. ީމެގ ަސަބުބްނ ުދަވްސުނުފާރ ވެިހުއމާިއ،

ވިހާުކްއޖާެގ ަބުރަދްނ ުލއުިވމާިއ، ޭލަގިއ ަޖާރީސުމ ައަށަގުތްނ

ެއަކީށެގްނޭވ.

ަގިއްނ ަގަޔްށ ައާރ ަބލަިތުކެގ ެތެރިއްނ ައުތެގ ަޒީރާޢިއްނ ެފުތޭރ ަބލަިތްއ: މަާބނޑު ުދަވްސަވަރީކ

ދާިފީއ ނާިޒްމ ަބލަިކިށެވަފިއ ވެާނ ުދަވްސ ަވަރަކްށ ުވުމްނ ަބަލިއެގްނ

ޫނޭޅަނަމ ައިރަދުފްސ ޯރގާ، ްސަވިއްނ ްފޫލ )ެއްޗ.ވްަނ.ެއްނ.ވްަނ(،

ުކޑަ ަކުމާދ ނާިޒުމ ެގ ަބލަިތްއ ައދި ޭބަރްށ ހްިނގްުނ ަފަދ ަބލަިތްއ ެޖުހްނ ަވަރްށ ގާެތެވ. ައިދ މި ަފަދ ަބލި ަތުކްނ ަބނޑުަގއިވާ ަދިރުފަޅްށ

ެގްއުލްނ ުވަމީކ ެއަކީށެގްނވާ ަކެމެކެވ. މި ަބލި ަތުކްނ ަސާލަމްތެވ

ަރްއކާެތރެިވ ުހުރަމްށ ެއްނެމ ުމިހްނުމ ަކަމަކްށ ަސއޯިބނި ަލއެިގްނ ައްތޮދުވްނ ުމިހްނުމ.

މާަބނޑު ީމުހްނގެ ާސފުތާހިުރަކްނ

މަާބނޑު ީމހްުނގެ ާސފުތިާހރުކްަނ ކާޑު12

ހުްނު ީމނޑމާަބ

ަހުމެގ ާސުފތިާހުރަކްނ: ގަިނިއްނ ެފްނެވުރްނ.

ޮބލާއި ަގިއެގ ިއްސތިަށ ގަނޑުެގ ާސުފތިާހުރަކްނ: ަގިއެގ ިއްސތިަށ ޮކުށމިާއ ޭޝްމޫޕ ަލއެިގްނ ޯބ ޮދުވްނ.

ަދްތަތުކެގ ާސުފތިާހުރަކްނ: ަމުދެވެގްނ ުދވާލުަކ ެއްއ ަފަހުރ ަދްތ ުއނުގުޅްނ.

ަގިއްނ ަގަޔްށ ައާރ ަބލަިތުކެގ ެތެރިއްނ ައުތެގ

ަޒީރާޢިއްނ ެފުތޭރ ަބލަިތަކްށ: ގަިނ ގަިނިއްނ ަސއޯިބނި

ަލއެިގްނ ައްތ ޮދޭވ.

ކާޑު13

ގޭތެރޭގެ ާސފުތިާހރުކްަނ

ަހިޑެވަފއި ހްުނަނ ަބދެިގ، ފާޚާާނ ތިަށ، ްފަލްޝ ޭޓްނުކެގ ައްތގަނޑު، ޮދުރ ަތްނޑު ުނަވަތ ައްތގަނޑު ައިދ ކާޯބަތެކިތ ަތްއާޔުރ ޮކްށ ުއޭޅ ަސަރަހްއުދ: ާސުފތިާހުރޮކްށ ަބަހްއާޓ.

ހަިރފްުސ ައާރ ުނަވަތ ޫފަޖހަާފއިވާ ަތްނަތްނ: ޚްާއަސ ޮކްށ ކާެޕާޓިއ ްސޮޕްނުޖ ުނަވަތ ެލަދުރ ަފުރނަީޗުރ ޮފެހ ާސުފޮކްށ، ޮކަޓިރ ެތޭރަގިއ ަވިއ ަދުއުރވާ ޮގްތ ަހަދްނވެާނ.

ެމްއާސއި ުކދި ޫސިފ، މާީދ ައދި ިހަކނދި ުނަވަތ ެގްނުގޭޅ ަޖަނވުާރަތްއ: ޭގެތޭރަގިއ ުއުޅަނ ުނދީ، ައިދ ކާޯބަތެކިތ ަބްނުދުކެރިވަފއި ެބެހްއޭޓޯތ ަބަލްނވެާނ.

ައްތ ުފޭހ ޮފިތ ައިދ، ތިަށ ޮފޭހ ޮފިތ: ެދބަާވުތެގ ޮފިތ ަވިކްނ ެއްއުނވާ ޮގަތްށ ެގްނުގެޅްނ ިއްސަކްނީދ، ައިދ ޮދްނާނީނވްެސ ަވިކްނ.

ޯރުނފާިލ ހްުނަނ ކާޯބަތެކިތ: ެއކި ބަާވުތެގ ކާޯބަތެކިތ ެއަކިތ ައެނަކްށާޗިއ މްަސހިުނ ުނެވ، ަތަޣްއަޔުރ ުނވެާނެހްނ ެގްނުގުޅމިާއެއުކ ެކްއުކުމެގ ުކިރްނ ަރަގނަޅްށ ޮދެވ ާސުފ ޮކްށ ަވިކޮކްށަފއި ަބަހްއަޓްނވެާނ.

ގެޭތޭރގެ ާސފުތާހިުރަކމުަގިއ ަސމާލަުކްނ ޭދްނޖެހޭ ަކްނަކްނ

ގޭތެރޭގެ ާސފުތިާހރުކަމުގިައ ަސމާލުކްަނ ދްޭނޖެހޭ ކްަނކްަނ ކާޑު13

ުކަްނާިހރފުތާސޭގެ ޭތެރގ

ަހިޑެވަފއި ހްުނަނ ަބދެިގ، ފާޚާާނ ތިަށ، ްފަލްޝ ޭޓްނުކެގ ައްތގަނޑު، ޮދުރ ަތްނޑު ުނަވަތ ައްތގަނޑު ައިދ މަަސްއަކްތ ޮކްށ

ުއޭޅ ަސަރަހްއުދ.

ހަިރފްުސ ައާރ ުނަވަތ ޫފަޖހަާފއިވާ ަތްނަތްނ

ެމްއާސއި ުކދި ޫސިފ، މާީދ ައދި ިހަކނދި ުނަވަތ

ެގްނުގޭޅ ަޖަނވުާރަތްއ.

ޯރުނފާިލ ހްުނަނ ކާޯބަތެކިތ.ައްތ ުފޭހ ޮފިތ ައިދ، ތިަށ ޮފޭހ ޮފިތ

ިމ ކާޑަުތުކަގިއ ިހެމިނފާވާ ަކްނަކމާ ގުޅޭ ިއުތުރ ަމުއލޫމާުތ ަރުށ ހެލުްތ ެސްނަޓުރްނާނިއ ހްޮސިޕަޓލްުނ، ައިދ ެސްނަޓރ ޮފރ ޮކިމުއިނީޓ ހެލްތް ެއްނޑް ޑީިސްސ ޮކްނޓޯްރލްުނ ިލބެޭނެއެވ.

CCHDCSosunMagu,MaléRepublic of MaldivesTelephone +960 3317709Facsimile +960 3314635

Resources; please visit the following websites:http://www.health.gov.mvhttp://www.who.org.mv

ުޝުކިރއާްޔ

© United Nations Children’s Fund, Maldives, 2011All rights reserved. This publication may be freely reviewed, quoted, reproduced or translated, in part or in full, provided the source is acknowledged. The publication may not be sold or used in conjunction with commercial purposes without the prior written approval of UNICEF.

UNITED NATIONS CHILDREN’S FUNDUnited Nations BuildingRah Dhebai Hingun 20152MaléRepublic of MaldivesTelephone +960 334 3321Facsimile +960 332 6469www.unicef.org

Contents and design by domus pvt. ltd., in consultation with Dr. Faisal Saeed, Dr.Ismail Lutheef, and Dr. Nazla Rafeeg (CCHDC).

The mention of specific companies or certain manufacturers’ products does not imply that they are endorsed or recommended by UNICEF in preference to others of similar nature that are not mentioned. Errors and omissions excepted. UNICEF does not warrant that the information contained in this publication is complete and correct and shall not be liable for any damages incurred as a result of its use.

Collaborating partners: