Post on 26-Jan-2016
description
1. Pojęcie budżetu2. Charakter prawny budżetu3. Pojęcie budżetu państwa4. Zasady budżetowe5. Geneza budżetu
Definicja budżetu
• zestawienie ogółu dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów podmiotu publicznego
• w ujęciu szczegółowym• na rok budżetowy• projektowane, uchwalane i wykonywane w
sposób przewidziany prawem• stanowiące podstawę prowadzenia
gospodarki finansowej podmiotu publicznego
Definicja budżetu (2)
• Budżet = publiczny plan finansowy
Plan:- nie tylko przewidywanie, ale również
kreowanie przyszłości- dyrektywny charakter (zawiera normę
prawną, wiążącą jego adresata)
Definicja budżetu (3)Budżet jako plan publiczny:- to plan podmiotu publicznego- to plan podstawowy podmiotu publicznego, tj.
obejmuje zestawienie dochodów i wydatków tego podmiotu, obejmujące wpływy ze wszystkich przysługujących temu podmiotowi źródeł oraz wszystkie planowane wydatki
- to plan tworzony w celu realizacji interesu publicznego
- to plan publicznie dostępny i znany (jawny)
Definicja budżetu (4)Budżet jako plan finansowy:- nakaz powinnego zachowania się został wyrażony w
pieniądzu- dotyczy gromadzenia dochodów oraz ich wydatkowania- obowiązuje w określonym przedziale czasowym (rok
budżetowy)
Budżet ma charakter planu finansowo-rzeczowego:- zawiera program działania rzeczowego (klasyfikacja
przedmiotowa)- kwoty dochodów i wydatków stanowią kryterium
wykonania planu, tj. wykonanie planu to zrealizowanie zadań rzeczowych w granicach kwot planowanych dochodów i wydatków
Charakter prawny budżetu (1)
Zbiór norm o charakterze indywidualnym i konkretnym, tj. skierowanych do konkretnego adresata
Adresatem są władze, organy i jednostki organizacyjne reprezentujące podmiot publiczny (budżet to akt zarządzania wewnętrznego)
Charakter prawny budżetu (2)Określenie w budżecie kwot dochodów i wydatków nie rodzi
ani praw, ani obowiązków po stronie osób trzecich
• art. 51 ufp:„1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z
określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do:1) jednostek samorządu terytorialnego;2) pozostałych jednostek sektora finansów publicznych”.
Charakter prawny budżetu (3)
Ustawa budżetowa nie kreuje źródeł przychodów, ale przesądza o wysokości wpływów z istniejących tytułów prawnych, w oparciu o obowiązujący stan prawny (rebus sic stantibus)
Ustawa budżetowa nie znosi ani nie modyfikuje zobowiązań państwa – ustawa budżetowa musi uwzględniać skutki finansowe wynikające z ustaw, które nakładają na państwo zobowiązania.
Pojęcie budżetu państwa w Konstytucji RP
• Art. 219 Konstytucji RP:„ 1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy
budżetowej.2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego
szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej określa ustawa.
3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym.
4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy”.
Pojęcie budżetu państwa w ufp• Art. 109 ufp„1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa
w danym roku budżetowym.2. Ustawa budżetowa składa się z:1) budżetu państwa;2) załączników;3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia i w ustawie
budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw.3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego.4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne
ustawy”.
Pojęcie budżetu państwa w ufp (2)• Art. 110 ufp„Budżet państwa określa:1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów
budżetu państwa;2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa;3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego
pokrycia;4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich;5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich;6) wynik budżetu środków europejskich;7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa;8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa;9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa;10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz
emitowanych papierów wartościowych”.
Zasady budżetowe (1)
Zasady budżetowe:– postulaty kierowane pod adresem władz
celem prawidłowego sporządzania, uchwalania i wykonywania budżetu
– określają niezbędne cechy budżetu– niekiedy znajdują odbicie w przepisach prawa
powszechnie obowiązującego– wiele propozycji katalogu zasad budżetowych
Zasady budżetowe (2)
Zasady budżetowe:– powszechności– jedności formalnej– jedności materialnej– szczegółowości– roczności– uprzedniości– jawności– równowagi budżetowej
Zasady budżetowe (3)• Zasada powszechności (inaczej nazywana zasadą
zupełności) – budżet powinien obejmować wszystkie dochody i wydatki oraz przychody i rozchody podmiotu publicznego (zasadą jest metoda brutto; dwustronność planu)
• Zasada jedności formalnej – wszystkie dochody i wydatki oraz przychody i rozchody są uchwalane w formie jednego aktu
• Zasada jedności materialnej (inaczej nazywana zasadą niefunduszowania lub zakazem wewnętrznego finansowania celowego) – całość dochodów i przychodów jest przeznaczana na całość wydatków podmiotu publicznego
Zasady budżetowe (4)• Zasada jawności – budżet, a także proces jego
opracowywania, uchwalania, wykonywania oraz kontroli wykonania, są jawne
• Zasada szczegółowości – budżet powinien być tak ułożony, aby był czytelny i jasny- instytucją, która realizuje tę zasadę, jest klasyfikacja budżetowa
Zasada roczności
• Zasada roczności – budżet ma być określony czasowo– budżet obowiązuje w określonym przedziale
czasowym, tj. stanowi podstawę prowadzenia gospodarki budżetowej wyłącznie w okresie, na który został uchwalony
Art. 219 ust. 1 Konstytucji RP:„Sejm uchwala budżet państwa na rok
budżetowy w formie ustawy budżetowej”.
Zasada roczności (2)• Art. 219 ust. 4 Konstytucji RP:„Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium
budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy”.
1. Podmiot publiczny nie może zawiesić prowadzenia gospodarki finansowej; musi być zachowana ciągłość prowadzenia tej gospodarki.
2. Budżet zawsze obowiązuje od początku roku budżetowego.
Zasada roczności (3)
Art. 181 ufp:„Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu
państwa wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 9, z upływem roku budżetowego”.
Z upływem roku budżetowego budżet przestaje być podstawą dokonania wydatku.
Prowizorium budżetowe
• Art. 219 ust. 3 Konstytucji RP„W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki
państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym”.
Prowizorium budżetowe (2)
• Ustawa o prowizorium budżetowym:1)uchwalana na okres krótszy niż rok (nie może być
uchwalona na cały rok budżetowy)2)„w wyjątkowych przypadkach” – gdy w
momencie, w którym należy przedstawić projekt ustawy budżetowej, nie da się określić dochodów i wydatków na cały rok budżetowy
3)mniejsze wymagania co do stopnia szczegółowości niż w przypadku ustawy budżetowej
4)nie podlega kontroli wykonania
Zasada roczności – planowanie wieloletnie
• Art. 103 ufp:„Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe”.
Wieloletni plan finansowy:- wydłużenie perspektywy planowania ponad okres roku
budżetowego- dokument, który ma służyć ukierunkowaniu polityki
finansowej państwa, a przez to ma służyć racjonalizacji gospodarowania środkami publicznymi, a także przewidywalności polityki finansowej
Zasada roczności – planowanie wieloletnie (2)
Treść Wieloletniego Planu Finansowego:• Art. 103a ufp „Wieloletni Plan Finansowy Państwa
zawiera wstępną prognozę podstawowych wielkości makroekonomicznych”.
• Art. 104 ust. 1 ufp „Wieloletni Plan Finansowy Państwa, określa:
1) prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa;2) kwoty wyniku i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
oraz źródła ich sfinansowania;3) prognozy dochodów i wydatków budżetu środków
europejskich;4) wynik budżetu środków europejskich;5) prognozę wyniku sektora finansów publicznych;6) prognozę kwoty państwowego długu publicznego”.
Zasada roczności – planowanie wieloletnie (3)
• Uchwalanie WPF:Art. 106 ufp„1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt Wieloletniego Planu
Finansowego Państwa.2. Rada Ministrów uchwala Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ogłasza go w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz w Biuletynie Informacji Publicznej”.
Art. 107 ufp„1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest aktualizowany przez Radę Ministrów, w
drodze uchwały, raz w roku, w terminie do dnia 30 kwietnia, i uwzględnia prognozę na kolejne trzy obejmującą dany rok budżetowy i trzy kolejne lata.
2. Aktualizacja polega na doprowadzeniu danych zawartych w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa do zgodności z ustawą budżetową na dany rok budżetowy lub, w uzasadnionych przypadkach, do zgodności z danymi dotyczącymi przewidywanego wykonania ustawy budżetowej za poprzedni rok budżetowy.
3. Aktualizacja polega również na skorygowaniu Wieloletniego Planu Finansowego Państwa w dalszych latach jego realizacji, w celu zapewnienia zgodności z kierunkami polityki społeczno-gospodarczej i średniookresową strategią rozwoju kraju”.
Zasada roczności – planowanie wieloletnie (4)
• Znaczenie prawne WPF:Art. 105 ufp:„1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę
przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.
2. W projekcie ustawy budżetowej na dany rok budżetowy, przedstawianym przez Radę Ministrów Sejmowi, poziom deficytu nie może być większy niż poziom deficytu ustalony na ten rok budżetowy w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa.
3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest uwzględnienie wyższego poziomu deficytu. W tym przypadku Rada Ministrów jest obowiązana przedstawić Sejmowi szczegółowe wyjaśnienie”.
Zasada uprzedniości
• Zasada uprzedniości – budżet powinien zostać uchwalony przed początkiem okresu, na który ma obowiązywać jako podstawa prowadzenia gospodarki finansowej tego podmiotu
• Art. 222 Konstytucji RP „Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na
3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu”.
Zasada równowagi budżetowej
• Zasada równowagi budżetowej – postulat zachowania odpowiedniej relacji pomiędzy ogólną kwotą dochodów podmiotu publicznego a ogólną kwotą jego wydatków
Geneza budżetu (1)
• Zapisy – w starożytności- raczej dotyczyły przeszłości, a nie przyszłości• Współczesna instytucja budżetu wykształciła
się w wynika walki parlamentu o:1)stanowienie dochodów, 2) kontrolę wydatków,3)stanowienie wydatków
Geneza budżetu (2)
• Anglia1215 – Wielka Karta Wolności- podatki bezpośrednie mają być zatwierdzane
przez parlament1688 – bill of rights- również prawo do decydowaniu o
przeznaczeniu wydatków na okres jednego roku
Geneza budżetu (3)• Polska1374 – pakt koszycki- Ludwik Węgierski zrzekł się prawa do nakładania
podatków bez zgody szlachtyXVII wiek- Rozdział skarbu panującego od skarbu publicznego oraz
kontrola sejmu nad wydatkami1768 – pierwszy budżet- Uchwalony przez sejm, obejmujący całość dochodów i
wydatków państwa- początek klasyfikacji budżetowej