Post on 24-Feb-2016
description
Bestemming - Herkomst - Effecten 1
De maatschappelijke betekenis van
filantropieRené Bekkers
Oratie Vrije Universiteit25 april 2013
Bestemming - Herkomst - Effecten 2
Welke betekenis heeft filantropie?
1. De maatschappelijke bestemmingHoeveel geld en tijd voor welke doelen?
2. De maatschappelijke herkomstWie geeft meer en waarom?
3. De maatschappelijke effectenWat doet geven met mensen?
Bestemming - Herkomst - Effecten 3
Van beschrijving naar verklaring
Voortbouwen op wat we al weten
Toonaangevende onderzoeksmethoden
Bestemming - Herkomst - Effecten 4
Aantal publicaties per jaar over filantropie in verschillende wetenschappen (empirisch onderzoek naar achtergronden van geefgedrag, 1899-2005)
1899-1970
1970-1975
1976-1980
1981-1985
1986-1989
1991-1994
1995-1999
2000-2005
0
50
100
150
200
250
overigbeta-weten-schappenonderwijs en gezondheidbestuurs- wetenschappenmarketing en communicatiefilantropische studieseconomiesociologiepsychologie
5
Moderne filantropen in Nederland
Bestemming - Herkomst - Effecten
6
The Giving Pledge
Bestemming - Herkomst - Effecten
7Bestemming - Herkomst - Effecten
8
Wall Street is een vroeg voorbeeld van
Nederlandse filantropie.
Bestemming - Herkomst - Effecten
9
“Stuyvesant called upon the 43 richest residents of New Amsterdam to provide funding to fix up the ailing Fort Amsterdam and to construct a stockade across the island to prevent attacks from the north, while it took New Amsterdam's most oppressed inhabitants -- slave labor from the Dutch West India Company -- to actually build the wall.”
Russell Shorto – The Island at the Center of the WorldBestemming - Herkomst -
Effecten
10
Het Rijksmuseum (1885)
Bestemming - Herkomst - Effecten
11
Het Concertgebouw (1886)
Bestemming - Herkomst - Effecten
12
Het Zwanenbroedershuis
Bestemming - Herkomst - Effecten
13
Het Geefhuis
Bestemming - Herkomst - Effecten
14
De VU is Filantropie
Bestemming - Herkomst - Effecten
15
Willem HovyWillem Hovy (1840-1915), eigenaar van brouwerij De Gekroonde Valk, schonk 25.000 gulden, een kwart van het benodigde startkapitaal voor de Vrije Universiteit.
Bestemming - Herkomst - Effecten
16Bestemming - Herkomst - Effecten
17Bestemming - Herkomst - Effecten
18Bestemming - Herkomst - Effecten
19Bestemming - Herkomst - Effecten
20
Definities van filantropie
‘Philanthropy is voluntary action for the public good’.
Robert (Bob) Payton (1998)
‘Filantropie staat voor vrijwillige private bijdragen (in de vorm van geld, goederen en tijd) aan publieke doelen met de intentie primair het algemeen belang te bevorderen’.
Theo Schuyt (2001)Bestemming - Herkomst -
Effecten
21
Een gedragsdefinitie
Filantropie is de onverplichte overdracht van hulpbronnen die ten goede komen aan een collectief, zonder dat er een tegenprestatie is afgesproken die ten goede komt aan de gever ter waarde van de overgedragen hulpbronnen.
Bestemming - Herkomst - Effecten
22
Prosociaal gedrag
Formeel: filantropie
Geld Tijd
Informeel: hulpgedragSocia
le steun
Mantel-zorg
Bestemming - Herkomst - Effecten
23
Filantropie Charitas
Oorsprong Grieks: φιλανθρωπια Latijn: charitas
Gerichtheid Algemeen belang Specifieke persoon
Prosociaal gedrag
Formeel Informeel
Bijvoorbeeld Giften aan goededoelenorganisaties, vrijwilligerswerk
Wat te eten voor een dakloze, mantelzorg, sociale steun
“For the Love of Mankind” (Wiepking, 2008)
“The Gift”(Komter, 2003)
Bestemming - Herkomst - Effecten
24
Charitas
Bestemming - Herkomst - Effecten
25
φιλανθρωπια
Bestemming - Herkomst - Effecten
26
9 x Maatschappelijke Betekenis
NiveauBestemming Herkomst Effecten
Macro
Meso
Micro
Bestemming - Herkomst - Effecten
27
9 x Maatschappelijke Betekenis
NiveauBestemming: aard & omvang
Herkomst: oorzaken
Effecten: gevolgen
Macro: cultuur en land
Een zorgzame samenleving
Religieuze context, fiscale wetgeving
Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid?
Meso: organisaties
Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits
Fondsenwerving en transparantie
Professio-nalisering en samenwerking?
Micro: mensen
Geefgedrag en vrijwilligerswerk
Religie en onderwijs, acht mechanismen
Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond?
Bestemming - Herkomst - Effecten
28
9 x Maatschappelijke Betekenis
NiveauBestemming: aard & omvang
Herkomst: oorzaken
Effecten: gevolgen
Macro: cultuur en land
Een zorgzame samenleving
Religieuze context, fiscale wetgeving
Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid?
Meso: organisaties
Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits
Fondsenwerving en transparantie
Professio-nalisering en samenwerking?
Micro: mensen
Geefgedrag en vrijwilligerswerk
Religie en onderwijs, acht mechanismen
Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond?
Bestemming - Herkomst - Effecten
29
“Methodologie speelt een belangrijke rol in de verdere ontwikkeling van een infrastructuur en het onderzoek dat zich daarbinnen afspeelt.”
Jan Smit (2010)
Bestemming - Herkomst - Effecten
30
Miljarden per jaar
Geefgeld (€) Uren vrijwilligerswerk0
0.20.40.60.8
11.21.41.61.8
2
Bestemming - Herkomst - Effecten
31
Bestedingen van huishoudens (CBS)
1100 Brood en beschuit
554600 Huisdieren 663 Collectes en donaties
0.0%0.1%0.2%0.3%0.4%0.5%0.6%0.7%0.8%0.9%1.0%
Bestemming - Herkomst - Effecten
32
‘Ons pleidooi voor filantropie als belangrijke factor in het verzorgings-staatparadigma mag niet leiden tot een overschatting van de veelbelovende maar toch bescheiden rol die deze sector kan spelen.’
Theo Schuyt (2012, p. 118)
Bestemming - Herkomst - Effecten
33
Nalatenschappen aan goede doelen
2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110
100
200
300
400
500
600
700
410 442 430
580496 517
539
€ miljoenenBron: CBS
Bestemming - Herkomst - Effecten
34
De Gouden Eeuw van de Filantropie
2012
2015
2018
2021
2024
2027
2030
2033
2036
2039
2042
2045
2048
2051
2054
2057
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
€ miljoenenExtrapolatie op basis van cijfers CBS
Tegen 2059 zal er naar verwachting €86 miljard overgedragen zijn
Bestemming - Herkomst - Effecten
35
Wat is de herkomst van filantropie?
• Sociologen: normen en netwerken in sociale groepen.
• Economen: de relatieve prijs van het geven.
• Sociaal psychologen: persoonlijkheid en afhankelijkheid in sociale dilemma’s.
• Politicologen: democratie, politieke voorkeur en type welvaartsstaat.
• Bestuurskundigen: goed bestuur.Bestemming - Herkomst -
Effecten
36
Sociale aspecten van prosociaal gedrag
1. De sociale groepen waarvan mensen onderdeel zijn;
2. De voorkeuren van mensen in situaties waarin zij van elkaar afhankelijk zijn;
3. De sociale situaties waarin mensen verkeren.
Bestemming - Herkomst - Effecten
37
Herkomst: oorzakenNiveau
Macro: cultuur en land
Religieuze context, fiscale wetgeving
Meso: organisaties
Micro: mensen
Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religieBestemming - Herkomst -
Effecten
38
Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen?
1. Dat is niet echt zo, het komt door de manier van onderzoek doen.
2. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen.
3. Omdat de maatschappelijke waarden van groepen verschillen.
4. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden.
Bestemming - Herkomst - Effecten
39
Overdreven?
enquête administratie0
5
10
15
20
25
30
35
Aantal € dat KWF donateurs met een HBO/WO opleiding in 2003 meer gaven dan donateurs met een lagere school of
lagere beroepsopleiding (Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst -
EffectenOpleiding
40
Overdreven?
enquête administratie
-20
-10
0
10
20
30
40
katholiekhervormdgereformeerdoverig
Aantal € dat KWF donateurs van verschillende kerkelijke groepen in 2003 meer gaven dan onkerkelijke donateurs
(Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst -
EffectenOpleiding
41
Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen?
1. Ook als we het goed onderzoeken blijkt: het is echt zo.
2. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen.
3. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden.
Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding
42
Vrijwilligerswerk en opleiding
Percentage van respondenten dat vrijwilligerswerk deed op eerdere leeftijd naar opleidingsniveau in 2000 (Bekkers & Ruiter,
2008)Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding
43Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding
44
Eeneiige tweelingen
Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding
45
De externe invloed van onderwijs
Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding
46Bestemming - Herkomst - Effecten
Van Gogh (1890)De barmhartige Samaritaan
Religie
47
Altruïstische waarden en religie
niet verbonden katholiek protestant overig0
102030405060708090
42
53
68
80
Percentage van de Geven in Nederland respondenten in vier groepen dat het ‘eens’ of ‘helemaal eens’ is met de stelling “Ik
vind het belangrijk hulp te geven aan de armen en anderen die het nodig hebben” (bron: GINPS02-12, n=9.833)Bestemming - Herkomst -
EffectenReligie
48
Herkomst: oorzakenNiveau
Macro: cultuur en land
Religieuze context, fiscale wetgeving
Meso: organisaties
Micro: mensen
Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religieBestemming - Herkomst -
Effecten
49Bestemming - Herkomst - Effecten
Europa
50
Geefgedrag (1997)
niet ver-bonden
katholiek protestant overig0
100200300400500600700800900
94 71
157
176
39
284382
overigkerk
Bestemming - Herkomst - Effecten
Religie
51
Geefgedrag (2009)
niet ver-bonden
katholiek protestant overig0
100200300400500600700800900
93117
164
138
63
375
706overigkerk
Bestemming - Herkomst - Effecten
Religie
52
Gemiddelde gift in euro per huishouden via bank/giro/internet in 2005 in Nederlandse gemeenten (bron: Grote Consumenten Enquêtes 2004-2005, WDM Nederland)
Bestemming - Herkomst - Effecten
Religie
53
Beleidsachtbaan
De negatieve evaluatie van de giftenaftrek is voor de studiecommissie aanleiding om specifiek voor deze aftrek afschaffing op korte termijn voor te stellen.
2011
2010
2009
Convenant Kabinet - SBFBestemming - Herkomst -
EffectenOverheid
54
Het waterbedeffect
Subsidies overheid
Giften particulieren
Friedman, 1962
Bestemming - Herkomst - Effecten
Overheid
55
Zwaan-kleef-aan
Foto: Roel WijnantsBestemming - Herkomst - Effecten
Overheid
56
0%10%20%30%40%50%60%
41%48%
44%51% 55% 55%
geen toename wel toename
Bron: CBF. 2005-2010Bestemming - Herkomst -
EffectenOverheid
57
‘A severe cut in government funding to nonprofit organisations is not likely, on average, to be made up by donations from private donors.’
Abigail Payne (1998)
Bestemming - Herkomst - Effecten
Overheid
58
Mensen vertonen meer prosociaal gedrag wanneer zij:
1. Zich sterker bewust zijn van de behoefte aan hulp; 2. Verzoeken krijgen om te helpen; 3. Minder materiële kosten en meer opbrengsten
waarnemen van hun bijdrage; 4. Om de ontvangers geven (uit altruïsme); 5. Sociale beloningen ontvangen voor prosociaal
gedrag (reputatie); 6. Zich beter voelen over hun bijdrage (de ‘warm
glow’); 7. Het doel waaraan ze bijdragen vinden passen bij hun
eigen waarden;8. Denken dat hun hulp effectiever is.
Bestemming - Herkomst - Effecten
Acht mechanismen
59
De brief
“Als iedereen mee doet voor bijvoorbeeld €35 raken we een eind op weg”Bestemming - Herkomst -
EffectenSociale invloed
60
De kracht van suggestie
Bestemming - Herkomst - Effecten
Sociale invloed
“Vreemde ogen dwingen”
controlegroep0
10
20
30
40
50
60
13
3325
40
49 52
jongens meisjes
% d
at g
eeft
Bron: Evaluatieonderzoek maatschappelijke stage, 2008-2009 Bestemming - Herkomst -
EffectenSociale invloed61
62
Een prijs is geen prijs
controlegroep 50% korting: prijs = 0,50
verdubbeling: prijs = 0,50
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Deel van de beloning dat deelnemers aan GINPS04 weggaven (bron: Bekkers, 2006)
+46%
+90%
Bestemming - Herkomst - Effecten
Sociale invloed
63
9 x Maatschappelijke Betekenis
NiveauHerkomst: oorzaken
Effecten: gevolgen
Macro: cultuur en land
Ongelijkheid, cohesie, fiscale wetgeving
Meer cohesie, democratie, ongelijkheid?
Meso: organisaties
Micro: mensen
Religie en onderwijs, acht mechanismen
Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond?
Bestemming - Herkomst - Effecten
64
Maatschappelijke effecten
1. Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers?
2. Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op?
3. Maakt geven gelukkig?4. Blijven mensen langer gezond door
vrijwilligerswerk?
Bestemming - Herkomst - Effecten
65
Maatschappelijke effecten
1. Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers?
2. Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op?
3. Maakt geven gelukkig?4. Blijven mensen langer gezond door
vrijwilligerswerk?
Bestemming - Herkomst - Effecten
Nee.
Nee.
Ja.
Ja.
66
Invloed van de maatschappelijke stage
eind schooljaar begin schooljaar verschil98
100
102
104
106
108
110
112
geen stagewel stage
Bestemming - Herkomst - Effecten
Stage
67
Vrijwilligerswerk en vertrouwen
• “Civic engagement and trust are mutually reinforcing”
• “The causal arrows among civic involvement, [..] and social trust are as tangled as well-tossed spaghetti”
Robert D. Putnam (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American
Community. (p. 137)
Bestemming - Herkomst - Effecten
Vertrouwen
De ontwikkeling van sociaal vertrouwen
2002 2004 20062.9
3
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5Geen
Stopte
Begon
Bleef
Bron: GINPS
Bekkers, R. (2012). ‘Trust and Volunteering: Selection or Causation? Evidence From a 4 Year Panel Study’. Political Behaviour, 32 (2): 225-247. DOI 10.1007/s11109-011-9165-x. (open access)
Bestemming - Herkomst - Effecten
Vertrouwen68
69
Neurofysiologie van het ‘goede gevoel’
Onderzoeksvraag: Welke hersencentra vertonen activiteit wanneer geld van proefpersonen verplicht of vrijwillig naar henzelf of naar een goed doel gaat?
1. In alle gevallen is er activiteit in gebieden die actief zijn bij het gevoel van genot (caudate, rechter nucleus accumbens) 2. De activiteit is groter als de gift vrijwillig is
Conclusies:
Bestemming - Herkomst - Effecten
Geluk
70Bestemming - Herkomst - Effecten
Gezondheid
1992 1995 1998 2001 20033.33.43.53.63.73.83.9
44.14.24.3
GeenStopteBegonBleef
Subjectieve gezondheid(op een schaal van 1 tot 5)
Bron: LASA
Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk.
Vrijwilligerswerk 1992-2003
71Bestemming - Herkomst - Effecten
Gezondheid
Sterftekans(percentage overleden)
Bron: LASA
Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk.
1998 2001 20035
101520253035404550
GeenStopteBegonBleef
Vrijwilligerswerk 1992-1995
72Bestemming - Herkomst - Effecten
Vertrouwen
73Bestemming - Herkomst - Effecten
74
Liever dit…
Bestemming - Herkomst - Effecten
75
Dan dit.
Bestemming - Herkomst - Effecten
76
Crowdfunding
Bestemming - Herkomst - Effecten
Bestemming - Herkomst - Effecten 77
Dank!
Bestemming - Herkomst - Effecten 78
Als u deze QR code scant kunt u de volledige tekst lezen.U kunt ook rechtstreeks naarhttp://renebekkers.wordpress.com